BUDOWA I MEZOZOICZNO-KENOZOICZNA EWOLUCJA PRZESUWCZEJ STREFY USKOKOWEJ GRÓJCA WYNIKI INTERPRETACJI DANYCH SEJSMICZNYCH

Transkrypt

1 GEOLOGIA 2009 Tom 35 Zeszyt 2/ BUDOWA I MEZOZOICZNO-KENOZOICZNA EWOLUCJA PRZESUWCZEJ STREFY USKOKOWEJ GRÓJCA WYNIKI INTERPRETACJI DANYCH SEJSMICZNYCH Structure and Mesozoic-Cenozoic evolution of the Grójec strike-slip fault zone results of seismic data interpretation Piotr KRZYWIEC Pañstwowy Instytut Geologiczny; ul. Rakowiecka 4, Warszawa; piotr.krzywiec@pgi.gov.pl Abstract: Interpreted seismic data located within the Grójec fault zone confirmed that this zone could be regarded as a strike-slip fault zone, perpendicular to the main axis of the Mid-Polish Trough. Role of this fault zone during Permian Early Cretaceous subsidence of the Mid-Polish Trough was minimal, and could have been related to tensional/transtensional reactivation of deep structures related to the NW edge of the Ma³opolska gravity high. In latest Cretaceous early Paleogene, due to on-going inversion of the Mid-Polish Trough (in transpressional regime) and successive uplift of the Mid-Polish Swell, Grójec fault zone was reactivated. This process could be however most probably regarded as secondary to inversion tectonics and associated strike-slip movements along the NE edge of the Trough/Swell. Inversion of the 4 segment of the Mid-Polish Trough took place in Turonian? Coniacian Maastrichtian early Paleogene. Key words: inversion, strike-slip movements, Mid-Polish Trough, Grójec fault zone S³owa kluczowe: inwersja, ruchy przesuwcze, bruzda œródpolska, strefa uskokowa Grójca WSTÊP Permsko-mezozoiczny basen polski tworzy³ wschodni segment systemu epikontynentalnych basenów osadowych zachodniej i centralnej Europy (Ziegler 1990). Zdeponowane w osiowej czêœci basenu, zwanej bruzd¹ œródpolsk¹, osady permsko-mezozoiczne osi¹gnê³y mi¹ szoœci wielu kilometrów (por. Dadlez et al. 1998, Karnkowski 1999, Kutek 2001). Bruzda œródpolska powsta³a ponad stref¹ Teisseyre a Tornquista, bêd¹c¹ jedn¹ z najwa niejszych granic geologicznych w Europie (por. Kutek & G³azek 1972, Po aryski & Brochwicz-Lewiñski 1978, Dadlez 1997, 1998, Dadlez et al. 1995, Stephenson et al. 2003). Jednym z istotnych zagadnieñ dyskutowanych w konteœcie mezozoiczno-kenozoicznej ewolucji bruzdy œródpolskiej jest rola uskoków przesuwczych. Ruchy przesuwcze w obrêbie

2 378 P. Krzywiec bruzdy œródpolskiej by³y postulowane ju wczeœniej. Wed³ug Dadleza (1994, 1997) w trakcie rozwoju tego basenu osadowego ruchy przesuwcze odegra³y istotn¹ rolê. Analizuj¹c regionalne wykszta³cenie mezozoicznej pokrywy osadowej postulowa³ on mo liwoœæ wyst¹pienia dwojakiego rodzaju ruchów przesuwczych w obrêbie bruzdy: o kierunku NW-SE, tj. zgodnych z jej regionaln¹ osi¹ oraz o kierunku SW-NE, tj. poprzecznych do osi bruzdy. Na mo liwoœæ ruchów przesuwczych o kierunku NW-SE, stowarzyszonych z transtensj¹ (trias jura) a nastêpnie w trakcie inwersji bruzdy z transpresj¹, wskazuj¹ wyniki interpretacji danych sejsmicznych z pomorskiego segmentu bruzdy (Krzywiec 2000, 2002). Ruchy przesuwcze na kierunku NW-SE zwi¹zane z póÿnokredow¹ inwersj¹ bruzdy œródpolskiej udokumentowano równie w obrêbie jej segmentu ba³tyckiego (Krzywiec et al. 2003). Równie w obrêbie SE (œwiêtokrzyskiego) segmentu bruzdy œródpolskiej udokumentowano ruchy przesuwcze, wykorzystuj¹c wyniki modelowañ analogowych (Gutowski & Koyi 2007), dane sejsmiczne (Krzywiec 2007, 2009) oraz dane sejsmiczne i grawimetryczne (Krzywiec et al. 2009). Wed³ug Dadleza (1994, 1997) ruchy przesuwcze o kierunku NW-SE mia³y mniejsze znaczenie dla jej regionalnego rozwoju. Inaczej w opinii tego autora wygl¹da³a kwestia poprzecznej segmentacji bruzdy. Zaproponowa³ on 5 regionalnych stref uskokowych: Szczecin Miastko, Choszczno Szczecinek, Poznañ Toruñ, Sieradz owicz i Tomaszów Grójec, wyznaczaj¹cych nastêpuj¹ce segmenty bruzdy: nadba³tycki, pó³nocnopomorski, po³udniowopomorski, kutnowski, rawski i œwiêtokrzyski. Poprzeczna segmentacja bruzdy zaowocowaæ mia³a wed³ug Dadleza (2003) regionalnymi zmianami mi¹ szoœci utworów mezozoicznych. Podkreœlaj¹c, e tak wystêpowanie jak i lokalizacja postulowanych przesuwczych stref uskokowych s¹ spekulatywne, Dadlez (1997) stwierdzi³, i na ich istnienie wskazuj¹ przede wszystkim przesuniêcia osi g³ównych struktur wystêpuj¹cych w obrêbie kompleksu cechsztyñsko-mezozoicznego (antyklin, struktur solnych). W oparciu o analizê danych sejsmicznych, grawimetrycznych i magnetycznych postulat poprzecznej segmentacji centralnej i pó ³nocnej czêœci wa³u œródpolskiego wykluczono, proponuj¹c zupe³nie odmienny uk³ad uskoków odpowiedzialnych za subsydencjê i póÿniejsz¹ inwersjê bruzdy œródpolskiej (Krzywiec 2006a, b, Krzywiec et al. 2006, por. Scheck-Wenderoth et al. 2008). Omawiaj¹c strefê Tomaszowa Grójca Dadlez (1997) podkreœla³, i w obrêbie kompleksu cechsztyñsko-mezozoicznego brak jest dowodów na jej przesuwczy charakter, mimo argumentów przedstawionych np. przez elichowskiego (1983). Jak pokaza³y wyniki interpretacji wybranych danych sejsmicznych to w³aœnie ta strefa uskokowa spoœród wszystkich opisywanych i analizowanych przez Dadleza (1994, 1997) ma cechy strefy przesuwczej (Krzywiec 2000, 2002). Celem prowadzonych badañ opisanych w niniejszym artykule by³o definitywne okreœlenie geometrii, genezy i zasadniczych etapów aktywnoœci mezo-kenozoicznej strefy uskokowej Grójca, okreœlonych w oparciu o wszystkie dostêpne dane otworowe i sejsmiczne, w tym najnowsze profile sejsmiczne pomierzone na potrzeby poszukiwañ naftowych. INTERPRETACJA DANYCH SEJSMICZNYCH Interpretacja danych sejsmicznych ze strefy Grójca (Fig. 1) objê³a korelacjê danych sejsmicznych i otworowych oraz interpretacjê horyzontów i uskoków. Ze wzglêdu na brak danych akustycznych dobrej jakoœci, do skorelowania g³êbokoœciowych danych otworowych z czaso-

3 Budowa i mezozoiczno-kenozoiczna ewolucja przesuwczej strefy uskokowej Grójca wyniki interpretacji danych sejsmicznych 379 wymi danymi sejsmicznymi wykorzystano dane prêdkoœci œrednich, dostêpne dla wszystkich analizowanych otworów. W oparciu o te dane obliczono tabele czas g³êbokoœæ (time depth table), niezbêdne dla wyœwietlenia g³êbokoœciowych danych otworowych na tle czasowych danych sejsmicznych. Fig. 1. Lokalizacja profili sejsmicznych i kluczowych otworów na tle mapy geologicznej bez kenozoiku (Dadlez et al. 2000) Fig. 1. Location of seismic profiles and key wells at the background of the geological map without Cenozoic (Dadlez et al. 2000) W trakcie interpretacji profili sejsmicznych przeprowadzono finalne dopasowanie danych otworowych. Dziêki precyzyjnemu dowi¹zaniu danych otworowych do danych sejsmicznych by³o mo liwe zidentyfikowanie na profilach sejsmicznych 18 granic stratygraficznych (Fig. 2, 3). Weryfikacj¹ poprawnoœci dokonanej identyfikacji granic sejsmicznych by³a ich korelacja przeprowadzona miêdzy poszczególnymi otworami uzyskano w zasadzie 100%. zgodnoœæ skorelowanych granic, co pozwala na stwierdzenie, i dane prêdkoœci œrednich by³y w tym wypadku wystarczaj¹ce dla uzyskania poprawnych wyników. W kontekœcie datowania etapów aktywnoœci strefy uskokowej Grójca wa ne by³o precyzyjne okreœlenie stratygrafii utworów zobrazowanych na danych sejsmicznych. Dla ca³ej sukcesji permsko-mezozoicznej nie by³o z tym adnych k³opotów, jednak inaczej sytuacja przedstawia³a siê w przypadku utworów kenozoicznych. Utwory te tylko na najnowszych profilach sejsmicznych zosta³y zobrazowane w pe³ni i z wystarczaj¹c¹ szczegó³owoœci¹. Na starszych profilach pierwsze dwieœcie-trzysta milisekund jest albo nie zobrazowane albo widoczne tylko czêœciowo, z niewielk¹ rozdzielczoœci¹. Dostêpne dane stratygraficzne z otworów Nadarzyn IG-1, Mszczonów IG-1 i IG-2 oraz Wilga IG-2 pokazuj¹ jednak, i na obszarze badañ sp¹gow¹ czêœæ sukcesji kenozoicznej, zobrazowan¹ na niektórych profilach sejsmicznych, stanowi¹ utwory paleogenu.

4 380 P. Krzywiec Fig. 2. Zinterpretowany transekt sejsmiczny nr 1 (lokalizacja patrz Fig. 1), obrazuj¹cy geometriê strefy uskokowej Grójca, bêd¹cej typow¹ struktur¹ kwiatow¹, powsta³¹ w efekcie ruchów przesuwczych. Na tym transekcie sejsmicznym strefa ta sk³ada siê z jednego g³ównego (po³udniowo-wschodniego) segmentu i tylko czêœciowo rozwiniêtego segmentu pó³nocno-zachodniego, na SW od tego transektu strefa uskokowa Grójca sk³ada siê z dwóch segmentów o charakterze struktur kwiatowych (por. Krzywiec 2002). Widoczne w obrêbie utworów paleogenu lokalne niezgodnoœci k¹towe wskazuj¹ na ostatnie etapy aktywnoœci tej strefy uskokowej. Skala pionowa w milisekundach Fig. 2. Interpreted seismic transect 1 (location see Fig. 1), showing Grójec fault zone as a typical flower structure, associated with strike-slip movements. Along this transect this fault zone consist of one major (SE) segment and only partly formed NW segment, slightly further to the SW from this transect Grójec fault zone consists of two fully developed as a flower structures (cf. Krzywiec 2002). Local angular unconformities within the Paleogene cover point to the latest stages of tectonic activity of this fault zone. Vertical scale in msec Interpretacja wszystkich dostêpnych danych sejsmicznych z obszaru strefy uskokowej Grójca pokaza³a, i w jej obrêbie obserwujemy jedynie lokalne w skali regionalnej niewielkie zmiany mi¹ szoœci, notowane tylko w bezpoœredniej bliskoœci uskoków tworz¹cych tê strefê uskokow¹. W skali regionalnej (tj. odpowiadaj¹cej d³ugoœci poszczególnych transektów) zasadniczych zmian mi¹ szoœci nie stwierdzono. Ten element interpretacji danych sejsmicznych ilustruje transekt sejsmiczny nr 1 (Fig. 2), ulokowany prostopadle do tej strefy uskokowej (por. Fig. 1). Sk³ada siê on z dwóch profili sejsmicznych o wysokiej jakoœci, z zapisem prawie do powierzchni, bezpoœrednio skalibrowanych pomiarami prêdkoœci œrednich w otworze Nadarzyn IG-1. Na transekcie tym widaæ dwa segmenty strefy uskokowej Grójca. W jej obrêbie widzimy niewielkie zmiany mi¹ szoœci oksfordu, turonu i kampanu. Sp¹gowa czêœæ kompleksu kenozoicznego (paleogen) jest wyraÿnie zdeformowana przez SE segment tej strefy uskokowej. Interpretacja profili sejsmicznych ulokowanych prostopadle do krawêdzi wa³u œródpolskiego pozwoli³a na precyzyjne datowanie inwersji tej czêœci wa³u. Ten aspekt interpretacji danych sejsmicznych pokazany jest na transekcie sejsmicznym nr 2 (Fig. 3). W czêœci SW

5 Budowa i mezozoiczno-kenozoiczna ewolucja przesuwczej strefy uskokowej Grójca wyniki interpretacji danych sejsmicznych 381 tego profilu widaæ w obrêbie permo-mezoziku bardzo charakterystyczny rozk³ad mi¹ szoœci, typowy dla stopniowego unoszenia pod³o a i redukcji przestrzeni akomodacyjnej. Przy przejœciu przez uskok brze ny, wyznaczaj¹cy tu granicê inwersji, widzimy wzrost mi¹ szoœci utworów po doln¹ kredê cenoman, natomiast pocz¹wszy od turonu? koniaku widaæ w obrêbie ca³ej górnej kredy bardzo charakterystyczn¹ redukcjê mi¹ szoœci, zwi¹zan¹ z syn-sedymentacyjnym procesem inwersji bruzdy œródpolskiej. Strop mastrychtu jest wyraÿn¹ powierzchni¹ erozyjn¹, ponad któr¹ wystêpuj¹ utwory paleogenu, co wskazuje na najpóÿniejszy mastrycht wczesny paleogen jako finalny etap inwersji tego segmentu bruzdy œródpolskiej. Fig. 3. Zinterpretowany transekt sejsmiczny nr 2 (lokalizacja patrz Fig. 1). Lokalne redukcje mi¹ szoœci i niezgodnoœci k¹towe datuj¹ inwersjê wzd³u NE krawêdzi bruzdy œródpolskiej (struktura Szwejków) na turon? mastrycht/paleogen. Skala pionowa w milisekundach Fig. 3. Interpreted seismic transect 2 (location see Fig. 1). Local thickness reductions and angular unconformities date inversion along the NE boundary of the Mid-Polish Trough (Szwejki structure) as Turonian? Maastrichtian. Vertical scale in msec DYSKUSJA Interpretacja danych sejsmicznych ze strefy uskokowej Grójca potwierdzi³a tezê o jej zwi¹zku z ruchami przesuwczymi (por. elichowski 1983, Krzywiec 2002). Strefa ta to klasyczna struktura przesuwcza, w ró nych swoich segmentach maj¹ca charakter pozytywnej b¹dÿ negatywnej struktury kwiatowej (por. Harding 1985). Tego typu geometria przestrzenna jest charakterystyczna dla stref przesuwczych, w obrêbie których nastêpuj¹ po sobie lokalne strefy transpresji (tj. lokalnego wynoszenia bloków ograniczonych uskokami brze nymi strefy przesuwczej) i transtensji (tj. lokalnego obni ania bloków ograniczonych uskokami brze nymi strefy przesuwczej) (por. Christie-Blick & Biddle 1985, McClay 1989, McClay & Bonora 2001).

6 382 P. Krzywiec Bardzo wa nym zagadnieniem dotycz¹cym ewolucji strefy uskokowej Grójca jest datowanie jej aktywnoœci. W opinii elichowskiego (1983) strefa ta aktywna by³a pocz¹wszy od póÿnej jury, z maksimum swojej aktywnoœci w póÿnej kredzie i wczesnym trzeciorzêdzie. Takie datowanie aktywnoœci oparte by³o na analizie danych otworowych i sejsmicznych z lat 70. i wczesnych 80. ubieg³ego wieku i starszych. Dostêpna wówczas siatka danych sejsmicznych nie by³a zbyt gêsta, a same profile nie by³y szczególnie wysokiej jakoœci. Z kolei Hakenberg i Œwidrowska (1997, 1998a, b), opieraj¹c siê na regionalnej analizie danych otworowych zasugerowali aktywnoœæ strefy uskokowej Grójca równie choæ na ró n¹ skalê w permie, triasie i jurze (subsydencja bruzdy œródpolskiej) oraz kredzie. W kontekœcie tych datowañ warto jednak zwróciæ uwagê na zastosowan¹ przez tych autorów metodykê: jak sami napisali Granice facji i izopachyty interpolowano miêdzy otworami wiertniczymi czasami znacznie oddalonymi od siebie. Uskoki istniej¹ce na mapach mezozoiku tego obszaru by³y brane pod uwagê równoczeœnie z wyznaczaniem przebiegu izopachyt i granic litofacjalnych. Za³o ono bowiem, e uskoki przejawiaj¹ce siê podczas inwersji mog³y byæ równie aktywne jako wczeœniejsze uskoki synsedymentacyjne (Hakenberg i Œwidrowska, 1998a). Dane sejsmiczne pokaza³y, i mo na mówiæ o jedynie niewielkiej (maj¹cej odbicie w niewielkich i bardzo lokalnych zdarzeniach) aktywnoœci tej strefy w trakcie permu, triasu, jury tj. w trakcie trwaj¹cej subsydencji bruzdy œródpolskiej. Wniosek taki jest doœæ istotnie odmienny od tezy postawionej przez Hakenberga & Œwidrowsk¹ (1997, 1998a), wed³ug których strefa uskoku Grójca mia³a du e znaczenie dla poprzecznej segmentacji bruzdy oraz regionalnych rozk³adów litofacji i mi¹ szoœci w czasie ca³ej mezozoicznej ewolucji tego basenu osadowego. Teza ta by³a efektem zastosowanej przez tych autorów metodyki konstrukcji map paleofacjalnych i paleomi¹ szoœciowych strefa uskokowa Grójca najlepiej widoczna jest w obrêbie górnej kredy, co implikuje jej zwi¹zek z inwersj¹ bruzdy œródpolskiej, i zgodnie z zacytowan¹ powy ej metodyk¹, Hakenberg i Œwidrowska (1997, 1998a) przyjêli, i musia³a ona byæ równie aktywna na etapie subsydencji, co zosta³o zobrazowane na mapach. Wyniki interpretacji danych sejsmicznych takiego wniosku nie potwierdzaj¹ na etapie ekstensji i subsydencji strefa uskokowa Grójca charakteryzowa³a siê niewielk¹ aktywnoœci¹ tektoniczn¹ i nie determinowa³a regionalnych rozk³adów facji i mi¹ szoœci. Strefa uskokowa Grójca bez w¹tpienia by³a aktywna w póÿnej kredzie, z maksimum aktywnoœci przypadaj¹cym na kampan mastrycht i wczesny paleogen. Oznacza to, e jej ostatnia faza aktywnoœci œciœle koreluje z maksimum fazy inwersji bruzdy œródpolskiej (por. Krzywiec 2006b, 2007, 2009, Krzywiec et al. 2003, 2009). Analiza danych sejsmicznych z obszaru badañ dostarczy³a równie jednoznacznych informacji o datowaniu inwersji w obrêbie fragmentu bruzdy œródpolskiej po³o onego na SW od strefy uskokowej Grójca. Pocz¹wszy od turonu? koniaku widzimy na danych sejsmicznych wyraÿn¹ redukcjê mi¹ szoœci w kierunku wydÿwigniêtej krawêdzi wa³u œródpolskiego (tj. w stronê struktury Szwejków). Tego typu geometriê zwi¹zaæ nale y z postêpuj¹c¹ redukcj¹ przestrzeni akomodacyjnej w trakcie trwaj¹cej inwersji basenu. Tego typu geometria odpowiada obrazowi rozpoznanemu w strefie uskokowej Nowe Miasto Zawichost (Krzywiec 2002, 2007, Krzywiec et al. 2009, Scheck-Wenderoth et al. 2008), po³o onej bezpoœrednio na SE od obszaru badañ. Teza o charakterze przesuwczym strefy uskokowej Grójca postawiona przez elichowskiego (1983) oparta by³a na nastêpuj¹cych przes³ankach: (1) zró nicowanej budowie pod³o-

7 Budowa i mezozoiczno-kenozoiczna ewolucja przesuwczej strefy uskokowej Grójca wyniki interpretacji danych sejsmicznych 383 a podpermskiego po jej obu stronach, (2) geometrii uskoków w obrêbie mezozoiku, (3) jej koincydencji z NW granic¹ grawimetrycznego wy u ma³opolskiego, i (4) przesuniêciu wychodni kredy na SW od tej strefy (obszar struktury Szwejków). Dwa pierwsze punkty znalaz³y pe³ne potwierdzenie w zinterpretowanych danych sejsmicznych. Na figurze 4 pokazano tektonikê obszaru badañ i jego otoczenia na tle mapy grawimetrycznej. Zaznaczono na niej g³ówne strefy uskokowe: strefê Nowe Miasto Zawichost (por. Krzywiec 2007, Krzywiec et al. 2006, 2009), strefê uskokow¹ Skrzynna (Krzywiec 2000, Kowalczewski 2002), uskok œwiêtokrzyski oraz strefê uskokow¹ Szwejków. Pokazano równie geometriê strefy uskokowej Grójca, wyinterpretowanej w oparciu o dane sejsmiczne. Jak widaæ na mapie (Fig. 4), faktycznie zasiêg strefy Grójca dok³adnie odpowiada NW granicy wy u ma³opolskiego. Analizuj¹c dane grawimetryczne mo na równie postawiæ tezê, i uskok ten raczej nie przed³u a siê dalej na SW poza strefê Szwejków wyznaczaj¹c¹ krawêdÿ wa³u œródpolskiego, tj. i nie nale y raczej mówiæ o strefie uskokowej Grójec Tomaszów (por. Dadlez 1994, 1997). Fig. 4. Tektonika obszaru badañ i jego otoczenia na tle mapy grawimetrycznej (pierwsza pionowa pochodna anomalii Bouguera). Czerwony prostok¹t obszar pokazany na figurze 1. Kolory czerwone dodatnie anomalie grawimetryczne, kolory niebieskie ujemne anomalie grawimetryczne. SUG strefa uskokowa Grójca, SSz struktura Szwejków, SUNMZ strefa uskokowa Nowe Miasto Zawichost, SUS strefa uskokowa Skrzynna Fig. 4. Tectonic grain of the study area and its surroundings at the background of gravity map (first vertical derivative of Bouguer anomaly). Red rectangle are shown on figure 1. Red colors positive gravity anomalies, blue colors negative gravity anomalies. SUG Grójec fault zone, SSz Szwejki structure, SUNMZ Nowe Miasto Zawichost fault zone, SUS Skrzynna fault zone

8 384 P. Krzywiec elichowski (1983) pisz¹c o przesuniêciu wychodni kredowych mia³ na myœli fakt wystêpowania w obrêbie krawêdzi wa³u œródpolskiego struktury Szwejków, zwi¹zanej ze zmiennym zasiêgiem kredy (por. Fig. 1). Interpretacja, któr¹ mo na zaproponowaæ w oparciu o przeprowadzon¹ analizê danych sejsmicznych jest odmienna. Wydaje siê bowiem, i zasadniczym zjawiskiem zachodz¹cym w póÿnej kredzie i paleogenie w tej czêœci bruzdy by³a jej inwersja, stowarzyszona z istotnymi ruchami przesuwczymi (transpresja), o kierunku generalnie NW-SE, zachodz¹cymi wzd³u strefy Nowe Miasto Zawichost. W efekcie tych ruchów powsta³y systemy struktur pop-up i uskoków en-echelon, np. w rejonie P³usów (Krzywiec et al. 2009) czy w³aœnie w strefie Szwejków, stanowi¹cej SW granicê obszaru badañ (por. Fig. 1). Dostêpne dane sejsmiczne pozwalaj¹ na doœæ precyzyjne datowanie inwersji w tej strefie na turon? koniak mastrycht paleogen. Z drugiej strony zasadniczy etap aktywnoœci strefy uskokowej Grójca to kampan mastrycht paleogen, zaœ strefa ta ulokowana jest przy samym NW zakoñczeniu strefy Szwejków. Dostêpne wysokiej jakoœci dane sejsmiczne pozwalaj¹ na stwierdzenie, e obserwowane ró nice w zasiêgu na NE wychodni kredy nie s¹ spowodowane ruchem przesuwczym wzd³u strefy uskokowej Grójca. Bior¹c pod uwagê opisan¹ geometriê pokrywy permsko-mezozoicznej oraz datowanie procesów inwersji i aktywnoœci strefy Grójca mo na zaproponowaæ odmienny model jej powstania. W permie jurze jej aktywnoœæ by³a œladowa (w kontekœcie wp³ywu na geometriê tej czêœci basenu), i mog³a byæ zwi¹zana z reaktywacj¹ w warunkach tensji (transtensji) g³êbokich struktur zwi¹zanych z NW krawêdzi¹ wy u ma³opolskiego. W najpóÿniejszej kredzie paleogenie, w zwi¹zku z postêpuj¹c¹ inwersj¹ (w re imie transpresyjnym) tej czêœci bruzdy i sukcesywnym wzrostem wa³u œródpolskiego strefa ta uleg³a istotnej reaktywacji, jednak by³ to najprawdopodobniej proces potomny w stosunku do inwersji i towarzysz¹cych jej ruchów przesuwczych wzd³u krawêdzi bruzdy/wa³u. Wyniki zaprezentowane w niniejszym artykule powsta³y w ramach projektu badawczego pt. Rola œrodbasenowych stref przesuwczych w trakcie subsydencji i inwersji basenów osadowych na przyk³adzie mezozoicznej ewolucji tektonicznej strefy uskokowej Grójca (2 PO4D ) finansowanego przez MNiSW. Dane sejsmiczne zosta³y udostêpnione przez firmê Apache Polska. Mapa grawimetryczna pokazana na figurze 4 opracowana zosta³a przez doc. dr hab. Stanis³awa Wybrañca (PIG, Warszawa). Praca by³a prezentowana na VII Konferencji Naukowo-Technicznej pt. Geofizyka w geologii, górnictwie i ochronie œrodowiska organizowanej z okazji jubileuszu 90-lecia AGH na WGGiOŒ. LITERATURA Christie-Blick N. & Biddle K., Deformation and basin formation along strike-slip faults. W: Biddle K. & Christie-Blick N. (eds), Strike-slip deformation, basin formation, and sedimentation, Society of Economic Paleontologists and Mineralogists Special Publication, 37, Dadlez R., Strike-slip movements in the Polish Lowlands. Geological Quarterly, 38, 2,

9 Budowa i mezozoiczno-kenozoiczna ewolucja przesuwczej strefy uskokowej Grójca wyniki interpretacji danych sejsmicznych 385 Dadlez R., Tektonika kompleksu permsko-mezozoicznego. Prace Pañstwowego Instytutu Geologicznego, CLIII, Dadlez R., Epikontynentalne baseny sedymentacyjne w Polsce, od dewonu po kredê zale noœci rozwoju od budowy skorupy krystalicznej. Prace Pañstwowego Instytutu Geologicznego, CLXV, Dadlez R., Mesozoic thickness pattern in the Mid-Polish Trough. Geological Quarterly, 47, 3, Dadlez R., Marek S. & Pokorski J. (red.), Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce (1: ). Pañstwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. Dadlez R., Narkiewicz M., Stephenson R.A., Visser M.T.M. & van Wees J-D., Tectonic evolution of the Mid-Polish Trough: modelling implications and significance for central European geology. Tectonophysics, 252, Dadlez R., Marek S. & Pokorski J. (red.), Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku. Pañstwowy Instytut Geologiczny. Dembowska J. & Marek S., Mszczonów IG-1, Mszczonów IG-2, Nadarzyn IG1. Profile g³êbokich otworów wiertniczych PIG. 65. Gutowski J. & Koyi H., Influence of oblique basement strike-slip faults on the Mesozoic evolution of the south-eastern segment of the Mid-Polish Trough. Basin Research, 19, Hakenberg M. & Œwidrowska J., Propagation of the south-eastern segment of the Polish Trough connected with bounding fault zones (from Permian to the Late Jurassic). Comyte Rendu de l Académie des Sciences, Pary, 324, serie IIa, Hakenberg M. & Œwidrowska J., 1998a. Rozwój po³udniowego segmentu bruzdy polskiej ijego zwi¹zek ze strefami uskoków ograniczaj¹cych (od permu do póÿnej jury). Przegl¹d Geologiczny, 46, 6, Hakenberg M. & Œwidrowska J., 1998b. Evolution of the Holy Cross segment of the Mid- -Polish Trough during the Cretaceous. Geological Quarterly, 42, 3, Harding T.P., Seismic Characteristics and Identification of Negative Flower Structures, Positive Flower Structures, and Positive Structural Inversion. AAPG Bulletin, 69, 4, Karnkowski P.H., Origin and evolution of the Polish Rotliegend Basin. Polish Geological Institute Special Papers, 3, Kowalczewski Z., Late Palaeozoic-Mesozoic development of the Skrzynno Fault (northeastern border of the Holy Cross Mts.). Geological Quarterly, 46, 3, Krzywiec P., O mechanizmach inwersji bruzdy œrodkowopolskiej wyniki interpretacji danych sejsmicznych. Biuletyn Pañstwowego Instytutu Geologicznego, 393, Krzywiec P., Mid-Polish Trough inversion seismic examples, main mechanisms and its relationship to the Alpine Carpathian collision. W: Bertotti G., Schulmann K. & Cloetingh S. (eds), Continental Collision and the Tectonosedimentary Evolution of Forelands. European Geosciences Union Stephan Mueller Special Publication Series, 1, Krzywiec P., 2006a. Triassic Jurassic evolution of the Pomeranian segment of the Mid- -Polish Trough basement tectonics and sedimentary patterns. Geological Quarterly, 51, 1,

10 386 P. Krzywiec Krzywiec P., 2006b. Structural inversion of the Pomeranian and Kuiavian segments of the Mid-Polish Trough lateral variations in timing and structural style. Geological Quarterly, 51, 1, Krzywiec P., Nowe spojrzenie na tektonikê regionu lubelskiego (SE Polska) oparte na wynikach interpretacji danych sejsmicznych. Biuletyn Pañstwowego Instytutu Geologicznego, 422, Krzywiec P., Devonian-Cretaceous repeated subsidence and uplift along the Tornquist- Teisseyre Zone in SE Poland insight from seismic data interpretation. Tectonophysics, doi: /j.tecto Krzywiec P., Kramarska R. & Zientara P., Strike-slip tectonics within the SW Baltic Sea and its relationship to the Mid-Polish Trough inversion evidence from high-resolution seismic data. Tectonophysics, 373, Krzywiec P., Wybraniec S. & Petecki Z., Budowa tektoniczna pod³o a bruzdy œródpolskiej w oparciu o wyniki analizy danych sejsmiki refleksyjnej oraz grawimetrii i magnetyki. Prace Pañstwowego Instytutu Geologicznego, 188, Krzywiec P., Gutowski J., Walaszczyk I., Wróbel G. & Wybraniec S., Tectonostratigraphic model of the Late Cretaceous inversion along the Nowe Miasto Zawichost fault zone, SE Mid-Polish Trough. Geological Quarterly (w druku). Kutek J., The Polish Mesozoic Rift Basin. W: Ziegler P.A., Cavazza W., Robertson A.H.F., Crasquin-Soleau (eds), Peri-Tethys Memoir 6: Peri-Tethyan Rift/Wrench Basins and Passive Margins, Mémoire Museum Nationale Histoire Natural, 186, Kutek J. & G³azek J., The Holy Cross Area, Central Poland, in the Alpine Cycle. Acta Geologica Polonica, 22, McClay K.R., Analogue models of inversion tectonics. W: Cooper M.A. & Williams G.D. (eds), Inversion tectonics, Geological Society of London Special Publication, 44, McClay K.R. & Bonora M., Analog models of restraining stepovers in strike-slip fault systems. AAPG Bulletin, 85, 2, Po aryski W. & Brochwicz-Lewiñski W., On the Polish Trough. Geologie en Mijnbouw, 57, Scheck-Wenderoth M., Krzywiec P., Zülke R., Maystrenko Y. & Frizheim N., Permian to Cretaceous tectonics. W: McCann T. (Ed.), The Geology of Central Europe, Mesozoic and Cenozoic, 2, Stephenson R.A., Narkiewicz M., Dadlez R., van Wees J-D. & Andriessen P., Tectonic subsidence modelling of the Polish Basin in the light of new data on crustal structure and magnitude of inversion. Sedimentary Geology, 156, Ziegler P.A., Geological Atlas of Western and Central Europe. Shell Internationale Petroleum Maatschappij B.V. and Geological Society of London, elichowski A.M., Tektonika niecki brze nej i jej pod³o a miêdzy Warszaw¹ a Dêblinem w strefie uskoku Grójca. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 344,