Dziecko w Internecie

Transkrypt

1 Dziecko w Internecie Postęp cywilizacyjny po za tym, co dobre i pożyteczne, niesie za sobą wiele zagrożeń. Jednym z nich jest uzależnienie od Internetu. Zagrożenia internetowe, w tym uzależnienie od korzystania z sieci jest bardzo ważnym problemem, który zatacza coraz szersze kręgi w społeczeństwie. Uzależnienie od Internetu to coraz większy problem. Szczególnie narażona jest młodzież. Komputer i Internet bardzo szybko podobnie jak inne media w naszych domach stają się centralny punktem życia. Stopniowo i niezauważalnie uzależnienie wypiera dotychczasowe zainteresowania i obowiązki bardzo szybko stając się jedynym sposobem na życie. A pierwsze niepokojące objawy, choć dostrzegane przez najbliższą rodzinę są bagatelizowane, bądź mylnie interpretowane jako zainteresowanie informatyką. Należy zawsze pamiętać, że komputer czy internet mogą służyć nie tylko do robienia rzeczy pożytecznych. Internet może być bowiem, dla dzieci, doskonałym miejscem do nauki, rozrywki, rozmów z przyjaciółmi ze szkoły oraz odpoczynku i rozwijania zainteresowań. Należy jednak cały czas pamiętać, że podobnie jak w prawdziwym świecie, również w internecie na dzieci mogą czyhać różne zagrożenia. Zanim pozwolisz dziecku korzystać z internetu bez nadzoru, uzgodnij z nim zestaw zasad, których powinno przestrzegać: 1. Zachęcaj dziecko do opowiadania o swoich doświadczeniach związanych z korzystaniem z internetu i staraj się, przynajmniej na początku, korzystać z internetu razem z dzieckiem. 2. Naucz dziecko, że nie wszystko, co przeczytają lub zobaczą w Internecie, jest prawdą. Zachęcaj je do zadawania pytań, jeśli nie jest czegoś pewne. 3. Wyraźnie podkreśl, że dzieciom nigdy nie wolno podawać adresu, numeru telefonu ani innych informacji osobistych, takich jak nazwa szkoły czy miejsce zabaw. 4. Naucz dziecko ufać swojemu doświadczeniu i intuicji. Pracuj nad zaufaniem do siebie, bo jeśli je zdobędziesz to dziecko powie ci jeśli znajdzie w internecie coś, co wywołuje jego niepokój. 5. Jeśli dzieci wykonują w Internecie czynności wymagające zalogowania się w celu identyfikacji użytkownika, pomóż im wybrać odpowiednią nazwę i dopilnuj, aby nie zdradzała ona żadnych informacji osobistych o dziecku. 6. Powiedz dzieciom, że nie należy spotykać się z osobami poznanymi w Internecie. Wyjaśnij, że internetowi przyjaciele nie zawsze są tymi, za których się podają. 7. Wymagaj, aby dziecko przestrzegało praw własności innych internautów. Wyjaśnij, że nielegalne kopiowanie efektów pracy innych ludzi - muzyki, gier wideo i innych programów - to kradzież. 8. Dopóki nie upewnisz się, że dziecko potrafi w sposób rozsądny korzystać z internetu - skorzystaj z oprogramowania kontrolującego aktywności dziecka w internecie. Są bowiem programy, które umożliwiają zablokowanie dostępu do nieodpowiednich witryn, monitorowanie odwiedzanych przez dzieci witryn i sprawdzanie, co dzieci tam robią. Korzyści z Internetu i wirtualnego świata komputerów Analiza zagadnienia i wywiady z wieloma internautami pozwoliły na stworzenie następującej listy osobistych korzyści płynących z wykorzystywania Internetu: Umożliwia zdobywanie różnorodnych informacji, poszerzanie wiedzy i edukację; Ułatwia komunikowanie się; 1

2 Dostarcza świetnej rozrywki, stwarza możliwości dobrej zabawy, a przez to pozwala m.in. regulować osobiste zapotrzebowanie na wrażenia i stymulację (nie musisz się nudzić); Pozwala zaspokajać i realizować różnorodne zainteresowania (hobby);stwarza możliwości do poznawania nowych ludzi, nawiązywania kontaktów; Stwarza możliwość uzyskania wsparcia i pomocy; Dzięki niemu można łatwo zrobić coraz różnorodniejsze zakupy, pohandlować, przeprowadzić operacje bankowe; Ułatwia, poprzez anonimowość i dostęp konkretnych, jak i szerokich rzecz potencjalnych odbiorców, swobodną autoekspresję własnych poglądów, przekonań, czy nawet emocji; Ułatwia społeczną autoprezentację, promowanie i reklamę własnej osoby. Pozwala na ucieczkę od realnej rzeczywistości pełnej trudnych, stresujących problemów do rozwiązywania, odwracając od niej uwagę i pozwalając na (niestety) chwilowe zapomnienie; Daje jedyną w swoim rodzaju możliwość eksperymentowania z własnym wizerunkiem i kreowania nowej tożsamości (nikt nie wie kim jesteś, więc możesz spróbować być kimś innym); Pozwala na unikanie czasami trudnych bezpośrednich, twarzą w twarz, kontaktów z innymi ludźmi, dając poczucie bycia wśród ludzi; Poprzez możliwość wywierania wpływu na wirtualną rzeczywistość, jej pełne kontrolowanie (przecież teoretycznie zawsze można się wylogować) i kreowanie służy wzmacnianiu poczucia osobistej kontroli, sprawstwa; Podnosi poziom poczucia dobrostanu psychicznego i własnej wartości; Może pomagać w likwidowaniu własnych zahamowań i kompensacji osobistych deficytów. Jak widać z tego zestawu Internet stwarza człowiekowi ogromne możliwości i dostarcza wielu szczególnych korzyści. W tym kontekście łatwiejsze wydaje się zrozumienie niebezpieczeństw na jakie może on narazić współczesnego człowieka, w tym szczególnie to, które związane jest utratą kontroli nad jego wykorzystywaniem i używaniem. Niestety coraz więcej badań i obserwacji dowodzi, że część użytkowników Internetu angażuje się w pozostawanie w Sieci w sposób nadmierny i nieopanowany, co przybiera charakter zaburzenia zachowania o cechach uzależnienia. Kryteria diagnostyczne uzależnienia od Internetu Diagnozuje się je w oparciu o 8 symptomów, z których co najmniej pięć musi być spełnionych i wystąpić w ciągu ostatniego roku, aby można było rozpoznać to zaburzenie. Symptomy te to: 1) silne zaabsorbowanie Internetem wyrażające się w obsesyjnym myśleniu o aktywności w Internecie; 2) wzmagająca się potrzeba coraz dłuższego przebywania on-line aby osiągnąć satysfakcję z tej aktywności; 3) powtarzające się, nie udane próby kontroli (redukcji lub zaprzestania) własnego korzystania z Internetu; 4) pojawianie się silnych negatywnych afektów (przygnębienia, irytacji, niepokoju, itp.) w sytuacji redukowania, ograniczania używania Internetu; 5) problemy z organizacją (kontrolowaniem) czasu przebywania on-line; 6) stres środowiskowy, problemy osobiste i konflikty społeczne (związany z relacjami 2

3 z rodziną i przyjaciółmi oraz szkołą czy pracą) wynikające z zaabsorbowania używaniem Internetu; 7) kłamanie i inne formy manipulacji w relacjach z najbliższym otoczeniem społecznym, których celem jest ukrywanie informacji na temat własnego zaabsorbowania Internetem (np. co do ilości czasu spędzanego w Internecie); 8) regulowanie emocji, głównie dysforycznych stanów afektywnych poprzez aktywność Internetową, które przybiera formę ucieczki od problemów i uśmierzania negatywnych stanów emocjonalnych Skutki uzależnienia od Internetu Do najczęściej opisywanych skutków uzależnienia od Internetu należą: - zaburzenia relacji interpersonalnych (np. rezygnacja z bezpośredniego kontaktu); - utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności; - zaniedbanie życia rodzinnego; - zaniedbywanie nauki; - zapominanie o posiłkach; - zaburzenia w sferze uczuć i emocji; - utrwalenie postaw egocentrycznych; - zaburzenia w zakresie własnej tożsamości; - zawężenie zainteresowań i możliwości intelektualnych; - zmiana języka (zubożenie, techniczny slang, używanie skrótów); - niekontrolowanie czasu spędzanego w Sieci; - rezygnacja z innych rozrywek i przyjemności; - brak troski o własne zdrowie (zarwane noce, nieregularne posiłki) i higienę osobistą; - kłopoty finansowe (przy korzystaniu z kosztownej Sieci w domu). Uzależniony internauta zaczyna spędzać w Sieci coraz więcej czasu, ograniczając do minimum jakiekolwiek inne formy aktywności. Popada w swoiste ciągi, np. sprawdzanie skrzynki owej kończy się wielogodzinną wędrówką po Sieci, której nie jest potem w stanie odtworzyć. Niezależnie od wymienionych wyżej skutków, uzależnionych internautów charakteryzuje szereg objawów i dolegliwości somatycznych, jak np. pogorszenie wzroku, migrena, tzw. padaczka ekranowa, bóle pleców i karku, niedożywienie, zaburzenia snu, nieprawidłowy oddech, a nawet poważne, inwalidyzujące zmiany fizyczne: zespół kanału nadgarstka, zaniki mięśni grzbietu, mięśni pasa biodrowego, skrzywienia kręgosłupa. 10 porad dla rodziców, dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu 1. Odkrywaj Internet razem z dzieckiem. Bądź pierwszą osobą, która zapozna dziecko z Internetem. Odkrywajcie wspólnie jego zasoby. Spróbujcie znaleźć strony, które mogą zainteresować Wasze pociechy, a następnie zróbcie listę przyjaznych im stron (pomocny będzie edukacyjny serwis internetowy Jeśli Twoje dziecko sprawniej niż Ty porusza się po Sieci, nie zrażaj się poproś, by było Twoim przewodnikiem po wirtualnym świecie. 2. Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczeństwa w Internecie. Uczul dziecko na 3

4 niebezpieczeństwa związane z nawiązywaniem nowych znajomości w Internecie. Podkreśl, że nie można ufać osobom poznanym w Sieci, ani też wierzyć we wszystko co o sobie mówią. Ostrzeż dziecko przed ludźmi, którzy mogą chcieć zrobić im krzywdę. Rozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach czyhających w Internecie i sposobach ich unikania. 3. Rozmawiaj z dziećmi o ryzyku umawiania się na spotkania z osobami poznanymi w Sieci. Dorośli powinni zrozumieć, że dzięki Internetowi dzieci mogą nawiązywać przyjaźnie. Jednakże spotykanie się z nieznajomymi poznanymi w Sieci może okazać się bardzo niebezpieczne. Dzieci muszą mieć świadomość, że mogą spotykać się z nieznajomymi wyłącznie w towarzystwie przyjaciół, dorosłych i zawsze po uzyskanej zgodzie rodziców. 4. Naucz swoje dziecko ostrożności przy podawaniu swoich prywatnych danych. Dostęp do wielu stron internetowych przeznaczonych dla najmłodszych wymaga podania prywatnych danych. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że podając takie informacje, zawsze musi zapytać o zgodę swoich rodziców. Dziecko powinno zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie może przynieść podanie swoich danych osobowych. Ustal z nim, żeby nigdy nie podawało przypadkowym osobom swojego adresu i numeru telefonu. 5. Naucz dziecko krytycznego podejścia do informacji przeczytanych w Sieci. Wiele dzieci używa Internetu w celu rozwinięcia swoich zainteresowań i rozszerzenia wiedzy potrzebnej w szkole. Mali internauci powinni być jednak świadomi, że nie wszystkie znalezione w Sieci informacje są wiarygodne. Naucz dziecko, że trzeba weryfikować znalezione w Internecie treści, korzystając z innych dostępnych źródeł (encyklopedie, książki, słowniki). 6. Bądź wyrozumiały dla swojego dziecka. Często zdarza się, że dzieci przypadkowo znajdują się na stronach adresowanych do dorosłych. Bywa, że w obawie przed karą, boją się do tego przyznać. Ważne jest, żeby dziecko Ci ufało i mówiło o tego typu sytuacjach; by wiedziało, że zawsze kiedy poczuje się niezręcznie, coś je zawstydzi lub przestraszy, może się do Ciebie zwrócić. 7. Zgłaszaj nielegalne i szkodliwe treści. Wszyscy musimy wziąć odpowiedzialność za niewłaściwe czy nielegalne treści w Internecie. Nasze działania w tym względzie pomogą likwidować np. zjawisko pornografii dziecięcej szerzące się przy użyciu stron internetowych, chatów, a itp. Nielegalne treści można zgłaszać na policję lub do współpracującego z nią punktu kontaktowego ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie Hotline u ( Hotline kooperuje również z operatorami telekomunikacyjnymi i serwisami internetowymi w celu doprowadzenia do usunięcia nielegalnych materiałów z Sieci. 8. Zapoznaj dziecko z NETYKIETĄ Kodeksem Dobrego Zachowania w Internecie. Przypominaj dziecku o zasadach dobrego wychowania. W każdej dziedzinie naszego życia, podobnie więc w Internecie obowiązują takie reguły: powinno się być miłym, używać odpowiedniego słownictwa itp. (zasady Netykiety znajdziesz w serwisie oraz na stronie Twoje dziecko powinno je poznać (nie wolno czytać nie swoich i, kopiować zastrzeżonych materiałów, itp.) 9. Poznaj sposoby korzystania z Internetu przez Twoje dziecko. Przyglądnij się jak Twoje dziecko korzysta z Internetu, jakie strony lubi oglądać i jak zachowuje się w Sieci. Staraj się poznać znajomych, z którymi dziecko koresponduje za pośrednictwem Internetu. Ustalcie zasady korzystania z Sieci (wzory Umów Rodzic-Dziecko znajdziesz na stronie 4

5 oraz sposoby postępowania w razie nietypowych sytuacji. 10. Pamiętaj, że pozytywne strony Internetu przeważają nad jego negatywnymi stronami. Internet jest doskonałym źródłem wiedzy, jak również dostarczycielem rozrywki. Pozwól swojemu dziecku w świadomy i bezpieczny sposóbw pełni korzystać z oferowanego przez Sieć bogactwa. Przydatne linki: Strona poświęcona zagadnieniu uzależnienia od Internetu Informacje o terapeutach uzależnień: zakładka: Tu znajdziesz pomoc; Strona poświęcona zagadnieniu dzieci a Internet Do opracowania zagadnienia korzystałem z artykułów: Zespół uzależnienia od Internetu (ZUI) - Internet Addiction Syndrome (IAS) - Andrzej Jakubik Siecioholizm - uzależnienie od Internetu - Andrzej Jarosz INFOHOLIZM - PLAGA XXI WIEKU - Sylwia Czubakowska, Małgorzata Osipczuk Uzależnienie od IRC'a - Jarosław Zieliński Uzależnienie od internetu - Mariola Wragacka, psycholog W pułapce Internetu - Ryszard Poprawa Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego Zrozumieć Internet Rady dla rodziców Adam Tkacz 5