Polskie Ramy Interoperacyjności - pierwszy komponent Planu Informatyzacji na lata

Transkrypt

1 Polskie Ramy Interoperacyjności - pierwszy komponent Planu Informatyzacji na lata dr inż. Grzegorz Bliźniuk Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji 1

2 Plan Informatyzacji Państwa na lata opierać się będzie na 4 filarach perspektywach rozwojowych, wokół których zdefiniowane zostaną jego priorytety Polacy w epolsce < perspektywa indywidualnych potrzeb Polaków > <poprawa jakości życia, edukacji i pracy > < mobilność ludzi, integracja grup wykluczenia > < poprawa szans rozwoju osobistego > Adaptacja i integracja usług sektora publicznego dla potrzeb obywatela < modernizacja sektora publicznego> < podniesienie efektywności jego działań> < racjonalizacja kosztów obsługi > Polska 2010 Pobudzanie innowacyjności i wzrostu polskiej gospodarki dzięki ICT < wykorzystanie impulsu integracji europejskiej> < ICT motorem rozwoju gospodarczego > < podaż nowej pracy dla bezrobotnych > Stymulowanie przełomu cywilizacyjnego polskiej wsi dzięki wdrożeniom ICT < budowa infrastruktury nowoczesnego państwa > < powszechny dostęp do usług i treści Internetu > < nowe szanse dla społeczności niskich szans > Priorytety Planu Informatyzacji Państwa skorelowane będą silnie ze Strategią Rozwoju Kraju do roku 2020, Narodową Strategią Spójności oraz jej Programami Operacyjnymi 2

3 Plan Informatyzacji Państwa na lata będzie dokumentem strategicznym kompleksowo programującym działania Rządu i zawierającym wytyczne dla samorządów Na Plan Informatyzacji Państwa na lata składać się będą 4 dokumenty programistyczne: Plan Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego definiujący całość horyzontalnie rozumianej problematyki społeczeństwa informacyjnego oraz zestawienie projektów sektorowych i ponadsektorowych dotyczących rozwoju społeczeństwa informacyjnego Plan Rozwoju Infrastruktury Informatycznej Sektora Publicznego określający priorytety rozwoju systemów teleinformatycznych oraz zestawienie projektów sektorowych i ponadsektorowych projektów w tym zakresie definiujący problematykę zintegrowanych systemów informatycznych Państwa i ich powiązanie z systemami samorządowymi i dziedzinowymi Program Wdrożenia Planu Informatyzacji Państwa definiujący harmonogram wdrożenia PIP , relacje między projektami, budżet i sposoby finansowania (zasady dla zarządzania portfelem projektów) Polskie Ramy Interoperacyjności Systemów Informatycznych definiujące zagadnienia interoperacyjności organizacyjnej (wdrożenie), semantycznej (standardy spójności informacyjnej) oraz technicznej (syntaktyka, protokoły, formaty wymiany danych) W MSWiA trwają - wspierane przez grupę ekspertów - prace nad PIP Komponenty PIP będą udostępnianie sukcesywnie. 3

4 PIP na lata będzie referencyjnym dokumentem Rządu RP określającym kierunki rozwoju informatyzacji sektora publicznego i rozwoju społeczeństwa informacyjnego Polski Źródło: Plan Informatyzacji Państwa na lata (w opracowaniu) 4

5 Polskie Ramy Interoperacyjności są wpisane w europejską praktykę pracy nad analogicznymi dokumentami oraz wynikiem polskiej myśli naukowej PRI są zgodne i ściśle nawiązują do Europejskich Ram Interoperacyjności przyjętych w listopadzie 2004r, które rekomendowały państwom członkowskim przyjęcie krajowych ram interoperacyjności. PRI przenoszą rekomendacje ERI wobec polskich uwarunkowań prawnych, organizacyjnych i technicznych. PRI odnoszą się także wobec: Deklaracji Ministerialnej z 29 listopada 2001r. przyjęta na konferencji ministerialnej w sprawie elektronicznej administracji w Brukseli. Komunikatu Komisji Europejskiej z 28 maja 2005r., eeurope An Information Society for All, nr 263 z 2002r. Dokumentu operacyjnego Komisji Europejskiej (ang. Commission Staff Working Paper) z 3 lipca 2003r., Linking up Europe: the Importance of Interoperability for egovernment Services, nr 801 (SEC) z 2003r. Deklaracji Ministerialnej z 8 lipca 2003r. przyjętej na konferencji ministerialnej w sprawie elektronicznej administracji w Como. Komunikatu Komisji Europejskiej z 26 września 2003r., The Role of egovernment for Europe's Future, nr 567 z 2003r. Deklaracji Ministerialnej z 24 listopada 2005r. przyjętej na konferencji ministerialnej w sprawie transformacji usług publicznych w Manchesterze. Komunikatu Komisji Europejskiej z 13 lutego 2006r., Interoperability for Pan-European egovernment Services, nr 45 z 2006r. Polskie Ramy Interoperacyjności zostały opracowane w ramach projektu naukowo-badawczego Wirtualny Konsultant Usług Publicznych (projekt 6 ZR9 2005C/06668) finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Do wypracowania ostatecznej wersji będą również brane pod uwagę wyniki projektów epuap, egovbus, doświadczenia z wdrażania portali miejskich i regionalnych, a także wyniki konsultacji środowiskowych ) via WKUP. 5

6 Polskie Ramy Interoperacyjności są narzędziem zapewnienia interoperacyjności systemów informatycznych podmiotów realizujących zadania publiczne co stanowi warunek sine qua non efektywnej informatyzacji Polskie Ramy Interoperacyjności: stanowią komponent Planu Informatyzacji Państwa na lata jako dokumentu strategicznego w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce w PRI minister właściwy do spraw informatyzacji: prezentuje sposób, w jaki zamierza zapewnić interoperacyjność administracji publicznej w Polsce są narzędziem realizacji polityk Unii Europejskiej odnoszących się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności są podstawą dla efektywnego wdrażania w polskich warunkach rekomendacji Komisji Europejskiej oraz stanowią praktyczną realizację ustaleń Konferencji Ministerialnych Unii Europejskiej stwierdzenia Polskich Ram Interoperacyjności mają charakter informacyjny oraz regulacyjny: w aspekcie informacyjnym PRI Ramy Interoperacyjności prezentują stanowisko ministra właściwego do spraw informatyzacji, co do roli interoperacyjności systemów teleinformatycznych administracji publicznej w Polsce oraz metod i narzędzi, jakie muszą zostać wykorzystane, aby tą interoperacyjność osiągnąć. w aspekcie regulacyjnym, PRI zawierają obowiązki oraz rekomendacje. Porównanie opisu tych obowiązków i rekomendacji z parametrami projektowanych i wdrażanych systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych pozwoli ocenić, czy systemy te są zgodne albo niezgodne z wymogami i rekomendacjami PRI 6

7 Spis treści Polskich Ram Interoperacyjności: Zakres i tematyka Polskich Ram Interoperacyjności odzwierciedla europejskie podejście do analogicznych dokumentów 1. Wprowadzenie 1.1 Cel i charakter Polskich Ram Interoperacyjności 1.2 Pojęcia podstawowe 1.3 Cele interoperacyjności w procesach informatyzacji państwa 1.4 Standardy w Polskich Ramach Interoperacyjności 2. Uwarunkowania Polskich Ram Interoperacyjności 2.1 Realizacja polityk europejskich 2.2 Otoczenie prawne PRI 2.3 Uwarunkowania organizacyjno-techniczne 3. Architektura logiczna świadczenia usług publicznych 3.1 Elementy architektury i ich wzajemne relacje 3.2 Systemy referencyjne 3.3 Inne systemy teleinformatyczne używane do realizacji zadań publicznych 3.4 Warstwa pośrednicząca 4. Zarządzanie Polskimi Ramami Interoperacyjności 4.1 Obiekty informacyjne 4.2 Odpowiedzialność za PRI 4.3 Polityka informacyjna 4.4 Monitorowanie zgodności z PRI 4.5 Zasady rozwoju PRI 4.6 Finansowanie rozwoju PRI 5. Standardy i ich stosowanie w określonych obszarach funkcjonalnych 5.1 Prezentacja informacji użytkownikowi 5.2 Wymiana i przetwarzanie danych 5.3 Metadane dokumentów elektronicznych 5.4 Zarządzanie procesami 5.5 Bezpieczeństwo i zarządzanie tożsamością 5.6 Wspólna warstwa semantyczna 7

8 Pojęcia podstawowe PRI: interoperacyjność i otwarte standardy Interoperacyjność w PRI rozumiana jest jako zdolność systemów teleinformatycznych oraz wspieranych przez nie procesów biznesowych do wymiany danych oraz do dzielenia się informacjami i wiedzą. Interoperacyjność w PRI wyraża się w trzech aspektach: organizacyjnym semantycznym technicznym. Interoperacyjność organizacyjna zachodzi wtedy, gdy zostały uzgodnione procesy biznesowe podmiotów publicznych, pod kątem efektywnego działania administracji publicznej, w szczególności świadczenia usług publicznych. Interoperacyjność semantyczna występuje wówczas, gdy wymieniane przez systemy teleinformatyczne komunikaty rozumiane są semantycznie, czyli rozumiane jest ich znaczenie (relacja pomiędzy komunikatem a podmiotem do którego się odnosi). Interoperacyjności techniczna występuje wówczas, gdy są zapewnione właściwe założenia syntaktyczne i warunki techniczne dla komunikowania się systemów teleinformatycznych uzgodnione interfejsy aplikacji, protokoły i mechanizmy dla efektywnej i bezpiecznej komunikacji, format prezentowanych informacji i wymienianych komunikatów. 8

9 Pojęcia podstawowe PRI: interoperacyjność i otwarte standardy, c.d. Mechanizmem przyjętym przez PRI dla zapewnienia interoperacyjności jest wprowadzenie nakazem prawnym lub rekomendowanie podmiotom publicznym stosowania w określonych kontekstach zdefiniowanych otwartych standardów. Otwarte standardy spełniają w rozumieniu Polskich Ram Interoperacyjności następujące kryteria: koszty używania standardu są niskie i nie stanowią przeszkody w dostępie do niego standard został opublikowany standard został przyjęty w oparciu o otwartą procedurę podejmowania decyzji (na zasadzie porozumienia bądź większością głosów) prawa do własności intelektualnej standardu są powierzone organizacji niekomercyjnej, która prowadzi politykę zupełnie darmowego dostępu do standardu nie ma ograniczeń co do modyfikacji i ponownego użycia standardu. Dzięki stosowaniu otwartych standardów administracja publiczna stanie się bardziej niż dotąd niezależna w wyborze rozwiązań teleinformatycznych. Ponadto, rozwój środowiska teleinformatycznego będzie bardziej niż dotąd elastyczny. Znajomość otwartych standardów pozwoli na wdrażanie kolejnych aplikacji stosunkowo niezależnie od działań dotychczasowych dostawców oprogramowania. Powyższą niezależność może zwiększyć dodatkowo stosowanie rozwiązań o otwartym kodzie źródłowym. Otwarty kod źródłowy może być postrzegany jako pozytywna cecha oferowanej aplikacji, ale brak tej cechy nie może być przyczyną dyskwalifikującą dla rozwiązań o zamkniętym kodzie źródłowym. 9

10 Celem zapewnienia interoperacyjności jest podniesienie jakości świadczenia usług publicznych oraz efektywności działań podmiotów publicznych. Podniesienie jakości świadczonych usług publicznych zostanie osiągnięte poprzez: skrócenie czasu realizacji usług publicznych uproszczenie procesów biznesowych związanych z realizacją usług publicznych (usługi bardziej zrozumiałe dla obywatela i przedsiębiorcy) zmniejszenie liczby czynności wymaganych od obywatela i przedsiębiorcy w trakcie realizacji usług publicznych brak właściwości miejscowej dla realizacji części usług publicznych (odmiejscowienie) ofertę dodatkowych elektronicznych usług doradczych, pomagających obywatelom i przedsiębiorcom w planowaniu i realizacji obowiązków administracyjnych Podniesienie efektywności działań podmiotów realizujących zadania publiczne zostanie osiągnięte poprzez: redukcję liczby manualnych czynności związanych z wprowadzaniem danych do systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych redukcję czynności podmiotów publicznych związanych z komunikacją tradycyjną, w szczególności telefoniczną oraz pocztową uzyskanie większej spójności informacyjnej w ramach administracji publicznej i co za tym idzie: redukcję czynności związanych z ponownym pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji wcześniej posiadanych przez administracje publiczną redukcję czynności związanych z usuwaniem niespójności redukcję nadużyć obywateli i przedsiębiorców spowodowanych brakiem spójności. redukcję czynności związanych z doradzaniem obywatelom i przedsiębiorcom w planowaniu i realizacji obowiązków administracyjnych optymalizację procesów biznesowych zarówno wewnątrz danego podmiotu publicznego, jak i w związku ze współpracą z innymi podmiotami publicznymi w realizacji zadań publicznych. 10

11 PRI wskazują określone standardy jako obowiązkowe, rekomendowane oraz będące przedmiotem zainteresowania. Wykaz standardów PRI jest istotnym elementem PRI Rodzaje standardów zdefiniowanych w PRI: Standardy obowiązkowe to standardy stabilne - na nich opiera się w głównej mierze koncepcja zapewnienia interoperacyjności administracji publicznej w Polsce. Standardy rekomendowane to standardy, które mogą istotnie przyczynić się do zapewnienia interoperacyjności - są już stosunkowo stabilne - lecz nie mogą jeszcze uzyskać statusu standardu obowiązkowego, bowiem średni poziom rozwoju środowiska teleinformatycznego dla realizacji zadań publicznych w Polsce nie jest dla tego standardu wystarczająco zaawansowany. Standardy będące przedmiotem zainteresowania to standardy, które mogą w przyszłości znacząco przyczynić się do zapewnienia i udoskonalenia interoperacyjności, jednak aktualnie nie są jeszcze wystarczająco stabilne oraz średni poziom rozwoju środowiska teleinformatycznego dla realizacji zadań publicznych w Polsce nie jest dla tych standardów wystarczająco zaawansowany. W Polskich Ramach Interoperacyjności mogą zostać również umieszczone standardy de facto, które - pomimo tego, iż należą do standardów otwartych, czyli powszechnie znanych, to ze względu na ich powszechne zastosowanie nie mogą zostać pominięte w PRI. W trakcie rozwoju Polskich Ram Interoperacyjności tendencją będzie zastępowanie standardów de facto standardami otwartymi o statusie standardów rekomendowanych albo obowiązkowych. 11

12 Standardy Standardy PRI zdefiniują standardy i ich stosowanie w określonych obszarach funkcjonalnych Nad wykazem standardów trwają prace zespołu roboczego, które zakończą się w połowie października 2006r. Obszary funkcjonalne standardów zdefiniowanych przez PRI będą następujące: 1. Prezentacja informacji użytkownikowi (tekst, zestawy znaków, grafika, kompresja, dźwięk i obraz, strony internetowe) 2. Wymiana i przetwarzanie danych (transmisja danych, usługi sieciowe, języki opisu danych i metadanych) 3. Metadane dokumentów elektronicznych (zestaw metadanych dla opisu dokumentów elektronicznych) 4. Zarządzanie procesami (modelowanie i opis procesów biznesowych) 5. Bezpieczeństwo i zarządzanie tożsamością (bezpieczeństwo transmisji danych, usługi katalogowe, bezpieczeństwo w środowisku usług sieciowych) 6. Wspólna warstwa semantyczna (formalna reprezentacja wiedzy) PRI będą zawierać i rozwijać standardy już obowiązujące na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 roku w sprawie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. 12

13 PRI definiują architekturę logiczną świadczenia w Polsce usług publicznych drogą elektroniczną Systemy Referencyjne standardowy komunikat Broker Integrujący System Realizujący Zadania Publiczne B Legenda: standardowy komunikat Interfejs webowy użytkownika Broker Integrujący standardowy komunikat standardowy komunikat System Realizujący Zadania Publiczne A inicjowanie i monitoring usług publicznych Polskie Ramy Interoperacyjności dotyczą wszystkich elementów systemu świadczenia usług publicznych: systemów referencyjnych innych systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych (systemy brzegowe) usług wspólnych oraz brokerów integracyjnych wymienianych i przetwarzanych komunikatów. Komponenty usług wspólnych Użytkownicy Usług Publicznych Architektura logiczna systemu realizacji zadań publicznych, w szczególności świadczenia usług publicznych. Źródło: Polskie Ramy Interoperacyjności [Kraków, wrzesień 2006] 13

14 Kluczowe znaczenie dla zapewnienia interoperacyjności ma warstwa pośrednicząca systemy centralne, brokery integracyjne oraz procesy wspólne Brokery integracyjne działające: centralnie, regionalnie lub lokalnie służą integracji systemów teleinformatycznych administracji publicznej i działają albo jako brokery komunikatów, albo brokery procesów biznesowych. Brokery komunikatów dystrybuują komunikaty związane z realizacją danego zadania publicznego pomiędzy różne zaangażowane podmioty. Brokery procesów biznesowych dodatkowo zarządzają całym procesem, dzięki czemu możliwa jest większa optymalizacja procesów biznesowych związanych z realizacją zadań publicznych oraz pozwalają na szybsze dostosowanie realizowanego w środowisku elektronicznym zadania publicznego wraz ze zmianami organizacyjnymi lub prawnymi. Zastosowanie brokerów procesów biznesowych pozwoli na osiągnięcie zaawansowanego poziomu Interoperacyjności organizacyjnej. Procesy wspólne (dawniej: usługi wspólne) zostały zdefiniowanie w ramach programu Elektronicznej Platformy Usług Publicznych (epuap) i należą do nich m.in: zakładanie konta i identyfikacja użytkownika, zmiana profilu użytkownika, wyrejestrowanie użytkownika, uwierzytelnienie, autoryzacja, weryfikacja podpisu cyfrowego, rejestracja i wyrejestrowanie usługi, definiowanie schematów XML, publikacja schematów XML, dostarczanie potwierdzeń (tzw. notariat elektroniczny). Na ostateczny kształt warstwy pośredniczącej istotny wpływ będzie miało ostateczne zdefiniowanie założeń dla projektów: Sieć Teleinformatyczna Administracji Publicznej (STAP) oraz Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap). 14

15 Polskimi Ramami Interoperacyjności zarządza Minister właściwy do spraw informatyzacji, który jest także odpowiedzialny za ich rozwój Zakłada się, że w zakresie operacyjnym Minister właściwy do spraw informatyzacji będzie realizował powyższe zadania poprzez Zespół do spraw Polskich Ram Interoperacyjności, który działa w ramach organizacyjnych ministerstwa jakim kieruje Minister właściwy do spraw informatyzacji administracji publicznej. W ramach zarządzania PRI realizowane będą następujące zadania: realizacja polityki informacyjnej Krajowych Ram Interoperacyjności monitorowanie zgodności systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych z PRI rozwój PRI, w szczególności opracowywanie i publikowanie schematów XML dla obiektów informacyjnych wykorzystywanych w systemach teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych wsparcie działań mających na celu dostosowywanie systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych do zapisów PRI badania nad interoperacyjnością systemów informatycznych państwa i PRI W ramach wypełniania swoich zadań Zespół do spraw Polskich Ram Interoperacyjności powinien mieć bezpośredni kontakt z podmiotami zobowiązanymi do realizacji wytycznych Polskich Ram Interoperacyjności. W tym celu poszczególne podmiotów powinny wyznaczyć swojego Pełnomocnika do spraw Polskich Ram Interoperacyjności. 15

16 Minister zarządza także monitoringiem zgodności systemów teleinformatycznych z zapisami PRI oraz rozwojem PRI Monitorowanie zgodności systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych z niektórymi uwarunkowaniami prawnymi oraz zapisami Polskich Ram Interoperacyjności opierać się będzie na wskaźnikach opublikowanych przez MSWiA Wskaźniki monitoringu będą podstawą do opracowania i umieszczenia na witrynie internetowej Polskich Ram Interoperacyjności formularza elektronicznego, w którym Pełnomocnicy do spraw PRI do 20 dnia następującego po kwartale będą oceniać wartość poszczególnych wskaźników w stosunku do podmiotu, który reprezentują. Ten sam formularz lub jego zmodyfikowana wersja będzie mógł być wykorzystany jako uzupełnienie kontroli, o jakiej mowa w art. 25 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2005 roku Nr 64, poz. 565, z późniejszymi zmianami). Podstawowym zadaniem w zakresie rozwoju PRI jest doskonalenie i dostosowywanie Polskich Ram Interoperacyjności do zmieniającego się otoczenia. Działania te prowadzić będzie Zespół do spraw PRI, a zatwierdzał Minister właściwy do spraw informatyzacji. Zainteresowane podmioty mogą zgłosić Zespołowi do spraw PRI propozycję zmian zarówno w niniejszym dokumencie kierunkowym, jak i w obowiązujących schematach informacyjnych dla obiektów informacyjnych wykorzystywanych przez systemy teleinformatyczne używane do realizacji zadań publicznych. Dla realizacji tego celu zostanie opublikowany w witrynie internetowej Polskich Ram Interoperacyjności formularz do realizacji elektronicznych konsultacji, w którym można będzie zadać pytanie, zgłosić uwagę lub propozycję w sprawie PRI. 16

17 Wdrożenie PRI przeniesie per saldo oszczędności -jednakże w pierwszym okresie będzie to inwestycja budżetu państwa Narzędziem finansowania wdrożenia PRI winna stać się polityka strukturalna - w szczególności PO Innowacyjna gospodarka i Regionalne Programy Operacyjne Wdrażanie Polskich Ram Interoperacyjności wiąże się z następującymi kategoriami kosztów: koszty działań operacyjnych Zespołu do spraw Polskich Ram Interoperacyjności koszty utrzymania witryny internetowej Polskich Ram Interoperacyjności koszty działania Pełnomocników do spraw Polskich Ram Interoperacyjności koszty dostosowania istniejących już lub wdrażanych systemów teleinformatycznych koszty szkoleń regionalnych w zakresie Polskich Ram Interoperacyjności koszty dostosowania systemów używanych do realizacji zadań publicznych do wymagań Polskich Ram Interoperacyjności. Koszty działań operacyjnych Zespołu do spraw PRI, koszty utrzymania witryny internetowej oraz koszty szkoleń regionalnych w zakresie PRI będą ponoszone przez Ministra właściwego do spraw informatyzacji w ramach budżetu państwa. Koszty działania Pełnomocników do spraw PRI będą pokrywane przez zobowiązane podmioty. Wdrażanie PRI nie oznacza automatycznego zobowiązania się podmiotów objętych PRI do dostosowywania istniejących już lub wdrażanych systemów teleinformatycznych bez zapewnienia tym podmiotom finansowania tego typu działań. Rekomenduje się jednak wykorzystanie funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w celu realizacji tych zadań w ramach projektów związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego. Rekomenduje się urzędom marszałkowskim uznanie dostosowania systemu teleinformatycznego używanego do realizacji zadań publicznych do PRI za pozytywną cechę ocenianych projektów. 17

18 Dziękuję za uwagę! Proszę o pytania Pytania na temat powstającego Polskich Ram Interoperacyjności oraz Planu Informatyzacji Państwa na lata prosimy kierować do: Departamentu Informatyzacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ul. Wspólna 1/3, Warszawa Dyrektor: Marek Słowikowski: di@mswia.gov.pl Sekretariat: tel. (0-22) fax (0-22)