OZNACZANIE ODCZYNU GLEBY
|
|
- Jarosław Paluch
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OZNACZANIE ODCZYNU GLEBY WPROWADZENIE Powierzchniowa warstwa litosfery (pedosfera) zwana glebą rozpatrywana jest obecnie jako jeden z trzech podstawowych elementów (obok atmosfery i hydrosfery) środowiska życia organicznego na Ziemi. Strefa kuli ziemskiej, w której występuje życie organiczne określana jest mianem biosfery. Gleba stanowi luźną powłokę skorupy ziemskiej, która powstała w wyniku długotrwałego i niszczącego działania atmosfery, hydrosfery, gleby i organizmów żywych na skały macierzyste skorupy ziemskiej. Skałami macierzystymi gleb nazywamy powierzchniowe warstwy litosfery, z których w wyniku wietrzenia i dalszych przeobrażeń zwanych procesami glebotwórczymi powstają utwory zwane glebami. Wietrzeniem nazywamy całokształt przemian, którym ulegają skały i minerały skałotwórcze na powierzchni Ziemi. Wśród różnych form wietrzenia wyróżnia się: 1) wietrzenie fizyczne, powodowane wahaniami temperatury, zamarzaniem wody oraz działalnością wiatrów, wód płynących, lodowców, mórz i oceanów; 2) wietrzenie chemiczne, inicjowane przez czynniki abiotyczne i czynniki biotyczne, które nieustannie przebiega w przyrodzie, prowadząc do zmian składu chemicznego i budowy wewnętrznej; 3) przemiany pierwotnych minerałów skałotwórczych, które przechodzą w tzw. minerały wtórne; obejmują one procesy przebiegające pod wpływem wody, ditlenu, ditlenku węgla oraz kwasów organicznych, takich jak: szczawiowy, cytrynowy, krenowy, huminowy itp.; 4) wietrzenie biologiczne obejmujące fizyczne i chemiczne wietrzenie skał powodowane działalnością żywych organizmów zarówno ze świata roślinnego, jak 1
2 i zwierzęcego. Wymienione formy wietrzenia przebiegają w przyrodzie równolegle, z tym że warunki klimatyczne (głównie wysokość opadów atmosferycznych i średnia temperatura roczna) określają, która z form dominuje. Gleba stanowi układ trójfazowy, składający się z fazy stałej, ciekłej i gazowej. Na fazę stałą składa się część mineralna, stanowiąca z reguły % obj. gleby i część organiczna (5-15 % obj.). Fazę ciekłą stanowią roztwory glebowe (rzeczywiste i koloidalne) zawierające zarówno cząstki mineralne, jak i organiczne, które zajmują % obj. gleby. Faza gazowa reprezentowana jest przez powietrze glebowe stanowiące % obj. gleby. Skład powietrza glebowego różni się od składu powietrza atmosferycznego i podlega stosunkowo znacznym wahaniom. Przeciętna zawartość głównych składników powietrza glebowego przedstawia się następująco: diazot (N2) 70,8-80,24 % obj., ditlen (O2) 10,4-20,70 % obj., ditlenek węgla (CO2) 0,15-0,65 % obj. Powietrze glebowe zawiera ponadto pewną, większą niż powietrze atmosferyczne, ilość pary wodnej. Do najważniejszych minerałów tworzących fazę stałą gleb należą: skalenie, kwarc, krzemiany, węglany i łyszczyki (miki). Związki mineralne gleby stanowią wtórny produkt procesów wietrzenia oraz dalszych przeobrażeń określanych mianem procesów glebotwórczych. Minerały tworzące gleby i skały glebotwórcze dzieli się na trzy zasadnicze grupy: 1) minerały pierwotne, stanowiące pozostałość po zniszczeniu i wietrzeniu wylewnych skał krystalicznych, które reprezentowane są przez stosunkowo duże cząstki piaszczyste i żwirowe; praktycznie nie chłoną one wody, nie wykazują zdolności sorpcyjnych, nie pęcznieją; 2) minerały wtórne, które odgrywają ogromną rolę w procesach glebowych jako najbardziej rozdrobnione i zdyspergowane; występują głównie w postaci materiałów drobnoziarnistych, tj. glin i iłów; największy wpływ na właściwości chemiczne gleb mają minerały ilaste, które dzielą się na trzy podgrupy: kaolinitu, Al4Si4O10(OH)8, montmorillonitu Al4(Si4O10)2 (OH)4 nh2o) i illitu (K2Al2(Si6Al12)O20(OH)4 oraz rozmaite amorficzne (bezpostaciowe) uwodnione tlenki; minerały te charakteryzują się znaczną plastycznością, zdolnością do pęcznienia i właściwościami sorbowania jonów. 2
3 Substancja organiczna gleb ulega nieustannym przemianom i składa się ze świeżych lub częściowo rozłożonych tkanek roślinnych i zwierzęcych. Rozkład substancji organicznej, procesy tworzenia się próchnicy i przemieszczanie gleby wierzchniej przez organizmy zaliczane są do najważniejszych procesów glebowych. W wyniku procesu częściowego rozkładu martwej materii organicznej, przebiegającego przy współudziale organizmów glebowych, zwanego humifikacją, tworzy się bezpostaciowa substancja organiczna określana mianem próchnicy lub humusu. Procesy powodujące całkowity rozkład martwej materii organicznej nazywamy mineralizacją. Próchnica stanowi zazwyczaj 80-90% wszystkich związków organicznych występujących w glebie. Związki te nie mają stałej, ściśle określonej budowy chemicznej. Stwierdzono, że są to związki wielkocząsteczkowe o pierścieniach cyklicznych powiązanych zarówno przez związki aminowe, jak i częściowo przez atomy tlenu i azotu. Pierścienie te zawierają alifatyczne łańcuchy boczne zawierające m.in. takie grupy funkcyjne, jak: karboksylowe (-COOH), hydroksylowe (-OH), aminowe (-NH2), sulfonowe (-SO3H). Ilość i jakość występujących w próchnicy grup funkcyjnych określa jej pojemność sorpcyjną. Stosunek substancji organicznej do mineralnej jest zmienny i zależy od warunków, w jakich gleba powstaje i od czasu trwania procesu glebotwórczego. Różnorakie zjawiska sorpcyjne gleby związane są z tzw. sorpcyjnym kompleksem glebowym. Kompleks ten złożony jest z koloidów, które charakteryzują się ogromną zewnętrzną, a często także i wewnętrzną powierzchnią. W zależności od odczynu ph roztworu glebowego może on wykazywać zarówno ładunek dodatni, jak i ujemny i stąd wynika jego właściwość sorpcji z roztworów glebowych zarówno kationów, jak i anionów. Całokształt różnorodnych zjawisk, w wyniku których gleby pochłaniają i zatrzymują drobne zawiesiny, mikroorganizmy, molekuły i jony określany jest mianem sorpcyjnych właściwości gleb. Właściwości te zależą przede wszystkim od stosunku koloidów organicznych do mineralnych, ich struktury, odczynu roztworu glebowego itp. W sorpcyjnym kompleksie glebowym wyróżnia się dwie jego zasadnicze części, a mianowicie: 1) organiczną, która składa się z mieszaniny rożnych związków o właściwościach koloidów hydrofilowych; największe znaczenie wśród tych koloidów mają różne związki próchnicze; o zdolności do wiązania kationów decyduje przede wszystkim 3
4 obecność grup karboksylowych (-COOH) i grup wodorotlenowych (-OH); 2) mineralną, składającą się przede wszystkim z żeli wtórnych materiałów ilastych; do najważniejszych koloidów mineralnych należą wtórne materiały ilaste wchodzące w skład frakcji iłu koloidowego. Odczyn gleby jest to sezonowo zmienna cecha gleby, utożsamiana z kwasowością roztworów glebowych (rzeczywistych i koloidowych). Kwasowością gleb nazywamy taki stan odczynu ich roztworów, przy którym stężenie jonów wodoru (H + ) jest wyższe od stężenia jonów wodorotlenku (OH - ). Odczyn roztworu glebowego zależy od wielu czynników. Do najważniejszych należą: występujące w glebie sole, kwasy, minerały ilaste, koloidy oraz działalność życiowa organizmów żywych. Jony wodoru (H + ) roztworów glebowych pochodzą z kwasów oraz kwaśnych soli. Do kwasów powstających w glebach w wyniku procesów biologicznych należą takie kwasy, jak: kwas azotowy(v), siarkowy(vi), fosforowy(v), octowy, szczawiowy, węglowy(iv) oraz tzw. kwasy próchnicowe - huminowy, ulminowy, krenowy. Sole mocnych kwasów i słabych zasad ulegając hydrolizie, nadają roztworom glebowym odczyn kwaśny. Należą do nich m.in. ałuny [KAl(SO4)2 12H2O], chlorek glinu(iii) (AlCl3), siarczan(vi) żelaza(ii) (FeSO4). Odczyn kwaśny gleb określony jest również przez obecność wolnych jonów wodoru, ale również przez jony wodoru i glinu, które ulegają adsorpcji przez silnie zdyspergowaną fazę stałą gleby. Odczyn ph jest bardzo ważną cechą gleby. Decyduje ona bezpośrednio o możliwości wzrostu roślin, kierunku i szybkości przebiegu procesów biologicznych i fizykochemicznych w glebach, a także o kształtowaniu form kwasowości. Odczyn gleb najszybciej ulega zmianom pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak np. kwaśny opad atmosferyczny i stąd ph traktuje się jako wskaźnik zmian różnych właściwości gleb. Kwasowość gleby oznacza stężenie jonów wodorowych w roztworze glebowym i jest wyrażana najczęściej w milirównoważnikach lub milimolach ładunków dodatnich na 100 g gleby. Z analitycznego punktu widzenia w glebie wyróżniamy kwasowość: 1) czynną (aktualną), która pochodzi od jonów wodoru, (H + ), zawartych w roztworze glebowym, a jej wskaźnikiem jest odczyn roztworu glebowego; określona jest głównie przez obecność kwasów organicznych i kwasu węglowego, zawartych w roztworze, a także przez skład chemiczny mineralnej części gleby, zwłaszcza 4
5 przez ilość i głębokość występowania w glebie CaCO3; kwasowość czynną oznaczamy, określając wartość ph gleby w wodzie destylowanej (wolne jony wodorowe); 2) potencjalną, która wywołana jest przez jony wodoru (H + ) lub jony glinu (Al 3+ ), zaadsorbowane przez kompleks sorpcyjny gleby; kwasowość ta dzieli się na: a) kwasowość wymienną, która ujawnia się w wyniku działania na glebę roztworu soli obojętnej, o kwasowości tej decydują jony Al 3+, H +, a także jony Fe 3+. Inaczej mówiąc, kwasowość wymienna dotyczy tej części jonów wodorowych, która przechodzi do roztworu po zadaniu jej roztworem soli obojętnej (np. 0,1 M KCl, 0,05 M CaCl2) oraz jonów wodorowych powstających w wyniku hydrolizy związków glinu: KS(H + )(Al 3+ ) + 4KCI = KS(K + )4 + AlCI3 + H + + Cl - AlCI3 + 3H2O = Al(OH)3 + 3H + + 3Cl - b) kwasowość hydrolityczną, która ujawnia się w wyniku działania na glebę roztworów soli ulegających hydrolizie, jak np. octanu sodu CH3COONa lub octanu wapnia Ca(CH3COO)2, wywołaną przez jony wodoru (H + ) lub glinu (Al 3+ ), które najsilniej związane są z cząstkami koloidalnymi kompleksu sorpcyjnego. Inaczej mówiąc, oprócz jonów wodorowych odpowiedzialnych za kwasowość czynną i wymienną, pozostaje jeszcze w glebie pewna ilość jonów wodorowych, które przechodzą do roztworu w środowisku alkalicznym bądź po zadaniu gleby roztworem soli hydrolizującej zasadowo, tj. octan sodu lub wapnia: KS(H + ) + CH3COONa = KS(Na + ) + CH3COOH Powstający wówczas słaby kwas oznacza się przez odmiareczkowanie go mianowanym roztworem zasady sodowej. Ilość kwasu odpowiada ilości jonów wodorowych wypartych z kompleksu glebowego przez kationy soli hydrolizującej zasadowo, co odpowiada z kolei kwasowości hydrolitycznej. Stwierdzono, że ph gleby w warstwie ornej spada poniżej wartości 5, powodując obniżenie plonów roślin uprawnych, natomiast rośliny leśne rozwijają się prawidłowo w granicach wartości ph = 4,5-5,5. Zależnie od odczynu ph, wykazywanego w wyniku działania na glebę roztworu KCl, (phkcl), przyjęto następujący podział gleb uprawnych i leśnych: 5
6 phkcl gleby uprawne phkcl gleby leśne < 4,0 bardzo kwaśne < 3,5 bardzo silnie kwaśne 4,1-4,5 kwaśne 3,6-4,5 silnie kwaśne 4,6-5,0 średnio kwaśne 4,6-5,5 kwaśne 5,1-6,0 słabo kwaśne 5,6-6,5 słabo kwaśne 6,1-6,5 obojętne 6,6-7,2 obojętne 6,6-7,0 słabo alkaliczne 7,3-8,0 słabo alkaliczne 7,1-7,5 średnio alkaliczne > 8,0 alkaliczne > 7,5 alkaliczne Odczyn gleb można określić, mierząc stężenie jonów wodoru, a ściślej mówiąc aktywność jonów wodoru (H + ) różnymi metodami, które dzielą się na dwie grupy: 1) metody kolorymetryczne, których zasada oparta jest na zjawisku zmiany barwy indykatorów (wskaźników) w zależności od stężenia jonów wodoru; w celu określenia wartości ph zadajemy badaną próbkę indykatorem i porównujemy jego barwę (wizualnie lub używając kolorymetru) z barwami wzorcowymi, odpowiadającymi określonym wartościom ph; 2) metody potencjometryczne, które polegają na pomiarze różnicy potencjałów w ogniwie składającym się z elektrody porównawczej (kalomelowej) oraz elektrody pomiarowej (szklanej) zanurzonej w zawiesinie glebowej. Różnica potencjałów mierzona pehametrem jest określona funkcją wartości ph badanego roztworu. Przy oznaczeniach ph w glebie przyjmuje się, że stosunek masy gleby do objętości roztworu wynosi jak 1:2,5. Pobierając próbkę gleby do analizy, należy ją w pierwszej kolejności wysuszyć w temperaturze pokojowej (próbka powietrznie sucha), a następnie oddzielić części szkieletowe od ziemistych, przesiewając glebę przez sito o = 1 mm. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z naturalnymi czynnikami określającymi kwasowość gleb oraz metodami jej oznaczania. 6
7 Odczynniki: próbki gleby, chlorek potasu KCl (roztwór 1 M), octan wapnia Ca(CH3COO)2 (roztwór 0,5 M - przygotowujemy go przez rozpuszczenie 88,09 g soli Ca(CH3COO)2 H2O w kolbie miarowej o poj. 1 L. Otrzymany roztwór powinien wykazywać wartość ph = 8,2 i wobec fenoloftaleiny przybierać barwę jasnoróżową. Jeżeli roztwór po dodaniu fenoloftaleiny pozostaje bezbarwny, wówczas należy dodać kroplami roztwór 0,1 mol/l NaOH aż do wystąpienia jasnoróżowej barwy), wodorotlenek sodu NaOH (roztwór 0,1 M), alkoholowy roztwór fenoloftaleiny. Sprzęt laboratoryjny i aparatura pomiarowa: sito o średnicy oczek 1 mm, zlewki poj. 50 ml (2 szt.), bagietka, kolba stożkowa z korkiem szlifowym poj. 250 ml, kolby stożkowe poj. 250 ml (2 szt.), lejek szklany, pipeta jednomiarowa poj. 50 i 100 ml, pipeta wielomiarowa poj. 25 ml (2 szt.), mieszadło magnetyczne, pehametr z elektrodą szklaną i elektrodą odniesienia lub elektrodą kombinowaną i 2 roztwory buforowe, waga techniczna. SPOSÓB WYKONANIA 1. Oznaczanie kwasowości czynnej gleby (phc) Odważamy 10 g otrzymanej do oznaczenia powietrznie suchej i przesianej przez sito o średnicy oczek 1 mm próbki gleby, po czym wprowadzamy ją do zlewki o poj. 50 ml. Następnie pobieramy 25 ml świeżo przygotowanej wody destylowanej i zalewamy próbkę gleby, intensywnie mieszając bagietką zawiesinę gleby, po czym pozostawiamy do odstania na 15 min. Z kolei po sprawdzeniu i wyzerowaniu pehametru wykonujemy pomiary kontrolne dla dwóch różniących się wartością ph wzorcowych roztworów buforowych, które otrzymamy od prowadzącego zajęcia. Po starannym przepłukaniu wodą destylowaną i osuszeniu elektrody za pomocą bibuły filtracyjnej, zanurzamy ją w roztworze nad zawiesiną i po ustaleniu się położenia wskazań odczytujemy wartość ph. Wartość ta odpowiada kwasowości czynnej badanej próbki gleby. 2. Oznaczanie kwasowości wymiennej gleby (phw) Odważyć 10 g gleby powietrznie suchej. Dodać 25 ml 1 M roztworu chlorku potasu i wymieszać. Zmierzyć ph zawiesiny po upływie 15 minut. Wartość ta odpowiada kwasowości wymiennej badanej próbki gleby. 7
8 3. Oznaczanie całkowitej kwasowości hydrolitycznej gleby (phh) W celu oznaczenia kwasowości hydrolitycznej działamy na glebę roztworem octanu wapnia o stężeniu 0,5 mol/l i wartości ph = 8,2. Związek ten ulega w wodzie hydrolizie z utworzeniem słabego kwasu octowego i silnej zasady wapniowej: Ca(CH3COO)2 + 2HOH = 2CH3COOH + Ca(OH)2 W wyniku oddziaływania kationów Ca 2+ z kompleksem sorpcyjnym gleby, wypierane są z niego nie tylko słabiej związane jony wodoru (H + ), ale również jony wodoru silnie z nim związane, które nie ujawniają się pod wpływem działania kationów soli obojętnych (np. KCl). Wypierane z kompleksu sorpcyjnego jony wodoru (H + ) ulegają zobojętnieniu przez jony wodorotlenku (OH - ) powstające w wyniku hydrolizy octanu wapnia. Pozostający w roztworze kwas octowy stanowi miernik kwasowości hydrolitycznej, który oznaczamy przez miareczkowanie roztworem 0,1 mol/l NaOH. Stwierdzono, że jednorazowe potraktowanie gleby roztworem octanu wapnia nie prowadzi do całkowitej wymiany jonów i stąd wprowadzono wyznaczany doświadczalnie współczynnik Kappena k, który waha się od 1,5-2,0 w zależności od składu granulometrycznego gleby. W celu oznaczenia kwasowości hydrolitycznej odważamy do kolby stożkowej z korkiem szlifowym o poj. 250 ml 40 g powietrznie suchej i uprzednio przesianej przez sito o rozmiarze oczek 1 mm próbki gleby. Następnie do kolby stożkowej zawierającej odważoną próbkę gleby wprowadzamy 100 ml roztworu 0,5 mol/l octanu wapnia, którą po zamknięciu mieszamy przez 1 godz., następnie zawartość kolby przesączamy do suchej kolby stożkowej. Z otrzymanego przesączu pobieramy 50 ml, które wprowadzamy do kolbki stożkowej o poj. 250 ml, dodajemy kilka kropel roztworu fenoloftaleiny i miareczkujemy roztworem 0,1 mol/l NaOH do momentu uzyskania utrzymującego się przez co najmniej 1 min słabo różowego zabarwienia. Kwasowość hydrolityczną można wyrazić w ml roztworu 0,1 mol/l NaOH na 100 g próbki gleby, obliczamy ją według wzoru: ph h V v V p o 100 k [ml r.naoh/100g gleby] m gdzie: v - objętość NaOH zużyta podczas miareczkowania [ml], 8
9 Vp - objętość octanu wapnia użyta do ekstrakcji [ml], Vo - objętość octanu wapnia wzięta do miareczkowania [ml], k = 1,5 - doświadczalnie wyznaczony współczynnik Kappena uwzględniający częściowe wyparcie jonów wodoru w wyniku jednorazowego potraktowania gleby roztworem octanu wapnia, m - masa próbki gleby [kg]. Kwasowość hydrolityczną phh wyrażoną w milirównoważnikach (me) wodoru (milimolach ładunków dodatnich) na kilogram gleby obliczamy według wzoru: ph h Vp v c k Vo [me/kg lub mmol(+)/kg gleby] m gdzie: v - objętość NaOH zużyta podczas miareczkowania [ml], c - stężenie NaOH [mol/l], Vp - objętość octanu wapnia użyta do ekstrakcji [ml], Vo - objętość octanu wapnia wzięta do miareczkowania [ml], k = 1,5 - doświadczalnie wyznaczony współczynnik Kappena uwzględniający częściowe wyparcie jonów wodoru w wyniku jednorazowego potraktowania gleby roztworem octanu wapnia, m - masa próbki gleby [kg]. OPRACOWANIE WYNIKÓW Należy podać wartości zmierzonej kwasowości czynnej i wymiennej oraz obliczony wynik kwasowości hydrolitycznej badanej próbki gleby w przeliczeniu na ml roztworu NaOH na 100 g i 1 kg gleby oraz w milirównoważnikach wodoru na 100 g i 1 kg gleby. Instrukcja opracowana na podstawie: Fizykochemiczne metody analizy w chemii środowiska, red. B. Buszewski, P. Kosobucki, Wyd. UMK, Toruń, 2003 oraz Ćwiczenia laboratoryjne z chemii wody, B. i E. Gomółkowie, Of. Wyd. Polit. Wrocł., Wrocław
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska Wydział Chemiczny. Katedra Technologii Chemicznej
Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny Katedra Technologii Chemicznej Bezpieczeństwo środowiskowe Sorpcyjne właściwości gleb Przygotował: dr inż. Andrzej P. Nowak Gleba, czyli pedosfera, jest naturalnym
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4 Wstępne przygotowanie próbek gleby do badań oraz ustalenie wybranych właściwości fizykochemicznych. 1. Wstęp
Pracownia specjalizacyjna I rok OŚ II Ćwiczenie 4 Wstępne przygotowanie próbek gleby do badań oraz ustalenie wybranych właściwości fizykochemicznych 1. Wstęp Gleba jest złożonym, dynamicznym tworem przyrody,
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 OZNACZANIE WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH GLEB Chemia Środowiska
Bardziej szczegółowoANALIZA MIARECZKOWA. ALKACYMERIA
Grażyna Gryglewicz ANALIZA MIARECZKOWA. ALKACYMERIA l. Wiadomości ogólne Analiza miareczkowa jest jedną z ważniejszych metod analizy ilościowej. Metody analizy miareczkowej polegają na oznaczeniu ilości
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE
Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH
OZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH WPROWADZENIE Utlenialność wody jest to umowny wskaźnik określający zdolność wody do pobierania tlenu z nadmanganianu potasowego (KMnO4) w roztworze kwaśnym lub
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 7 Wykorzystanie metod jodometrycznych do miedzi (II) oraz substancji biologicznie aktywnych kwas askorbinowy, woda utleniona.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów,
Ćwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów, drobnych zawiesin, molekuł i jonów. Zjawisko to nazywamy
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ. Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy
PRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie jakościowe kwasu acetylosalicylowego 2. Przygotowanie
Bardziej szczegółowoPracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana. Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO
Bardziej szczegółowoMIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ
4 MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowego sprzętu stosowanego w miareczkowaniu, sposoby przygotowywania
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA
ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA 1. Oznaczanie słabych kwasów w sokach i syropach owocowych metodą miareczkowania konduktometrycznego Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczenie zawartości słabych kwasów w sokach
Bardziej szczegółowoPracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Wyznaczanie parametrów kolektywnych układu
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Wyznaczanie parametrów kolektywnych układu Oznaczanie twardości wody metodą kompleksometryczną Wstęp
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety
II. Wagi i ważenie. Roztwory. Emulsje i koloidy Zagadnienia Rodzaje wag laboratoryjnych i technika ważenia Niepewność pomiarowa. Błąd względny i bezwzględny Roztwory właściwe Stężenie procentowe i molowe.
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 5
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 5 Kompleksometryczne oznaczanie twardości wody w próbce rzeczywistej oraz mleczanu wapnia w preparacie farmaceutycznym Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 8. Argentometryczne oznaczanie chlorków metodą Fajansa
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 8 Argentometryczne oznaczanie chlorków metodą Fajansa Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO 3 2. Oznaczenie
Bardziej szczegółowoDEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU
DEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU PRZEŁAMANIA WPROWADZENIE Ostatnim etapem uzdatniania wody w procesie technologicznym dla potrzeb ludności i przemysłu jest dezynfekcja. Proces ten jest niezbędny
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu
ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu
Bardziej szczegółowoODCZYN WODY BADANIE ph METODĄ POTENCJOMETRYCZNĄ
ODCZYN WODY BADANIE ph METODĄ POTENCJOMETRYCZNĄ Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 1. Wprowadzenie 1.1. Odczyn wody Odczyn roztworu określa stężenie,
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 9
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 9 Zastosowanie metod miareczkowania strąceniowego do oznaczania chlorków w mydłach metodą Volharda. Ćwiczenie obejmuje:
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ
WARTOŚĆ ph ROZTWORÓW WODNYCH WSTĘP 1. Wartość ph wody i roztworów Woda dysocjuje na jon wodorowy i wodorotlenowy: H 2 O H + + OH (1) Stała równowagi tej reakcji, K D : wyraża się wzorem: K D = + [ Η ][
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 WYZNACZANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH ORAZ POJEMNOŚCI SORPCYJNEJ
Bardziej szczegółowoĆw.1 ph-metryczne oznaczanie kwasowości gleby.
Ćw.1 phmetryczne oznaczanie kwasowości gleby. Kwasowość i zasadowość gleb. Stan gleby, w którym odczyn jej jest kwaśny, tj. występuje przewaga jonów wodorowych w roztworze i w kompleksie sorpcyjnym nad
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA. DZIAŁ: Alkacymetria
ĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA DZIAŁ: Alkacymetria ZAGADNIENIA Prawo zachowania masy i prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Stała dysocjacji, stopień dysocjacji
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA PROCESÓW CHEMICZNYCH
INŻYNIERIA PROCESÓW CHEMICZNYCH PLAN ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH z CHEMII ANALITYCZNEJ 1. Alkacymetria Oznaczanie kwasowości ogólnej wody 2. Redoksymetria Redoksymetryczne oznaczania miedzi. 3. Kompleksometria
Bardziej szczegółowoOznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym
Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIA. (4) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych, Artykuł 1
8.10.2016 L 273/5 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2016/1784 z dnia 30 września 2016 r. zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 2568/91 w sprawie właściwości oliwy z oliwek i oliwy z wytłoczyn
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 8 (studenci biotechnologii) Potencjometria Potencjometryczne wyznaczanie PK miareczkowania słabego kwasu
Ćwiczenie 8 (studenci biotechnologii) Potencjometria Potencjometryczne wyznaczanie PK miareczkowania słabego kwasu Potencjometria Klasyczne miareczkowanie od miareczkowania potencjometrycznego różni się
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Bardziej szczegółowoPotencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej
Potencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej opracowanie: dr Jadwiga Zawada Cel ćwiczenia: poznanie podstaw teoretycznych i praktycznych metody
Bardziej szczegółowoSpektrofotometryczne wyznaczanie stałej dysocjacji czerwieni fenolowej
Spektrofotometryczne wyznaczanie stałej dysocjacji czerwieni fenolowej Metoda: Spektrofotometria UV-Vis Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie studenta z fotometryczną metodą badania stanów równowagi
Bardziej szczegółowoGLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI
Ćwiczenie 8 Semestr 2 STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Obowiązujące zagadnienia: Stężenie jonów wodorowych: ph, poh, iloczyn jonowy wody, obliczenia rachunkowe, wskaźniki
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 7 WSPÓŁOZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU I OBLICZANIE TWARDOŚCI WODY. DZIAŁ: Kompleksometria
ĆWICZENIE 7 WSPÓŁOZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU I OBLICZANIE TWARDOŚCI WODY DZIAŁ: Kompleksometria ZAGADNIENIA Stała trwałości i nietrwałości kompleksów. Rodzaje kompleksów i przykłady EDTA Wskaźniki w kompleksometrii
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 4 PEHAMETRIA. Poznanie metod pomiaru odczynu roztworów wodnych kwasów, zasad i soli.
ĆWICZENIE NR 4 PEHAMETRIA Cel ćwiczenia Poznanie metod pomiaru odczynu roztworów wodnych kwasów, zasad i soli. Zakres wymaganych wiadomości 1. Dysocjacja elektrolityczna.. Iloczyn jonowy wody.. Pojęcie
Bardziej szczegółowoZajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki
Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki Według teorii Brönsteda-Lowrego kwasy to substancje, które w reakcjach chemicznych oddają protony, natomiast zasady to substancje, które protony przyłączają. Kwasy, które
Bardziej szczegółowoAKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I
Związki manganu i manganometria AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA 1. Spośród podanych grup wybierz tą, w której wszystkie związki lub jony można oznaczyć metodą manganometryczną: Odp. C 2 O 4 2-, H 2 O 2, Sn
Bardziej szczegółowoPowstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:
Zad. 1 Ponieważ reakcja jest egzoenergetyczna (ujemne ciepło reakcji) to wzrost temperatury spowoduje przesunięcie równowagi w lewo, zatem mieszanina przyjmie intensywniejszą barwę. Układ będzie przeciwdziałał
Bardziej szczegółowoK05 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie punktu izoelektrycznego żelatyny metodą wiskozymetryczną Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Układy
Bardziej szczegółowoIII A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych
III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych III-A Przygotowywanie roztworów o różnym stężeniu III-A.1. Przygotowanie naważki substancji III-A.2. Przygotowanie 70 g 10% roztworu NaCl III-A.3.
Bardziej szczegółowoOBLICZANIE WYNIKÓW ANALIZ I
OBLICZANIE WYNIKÓW ANALIZ I 1. Ile gramów zasady sodowej zawiera próbka roztworu, jeżeli na jej zmiareczkowanie zużywa się średnio 53,24ml roztworu HCl o stężeniu 0,1015mol/l? M (NaOH) - 40,00 2. Ile gramów
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Gleboznawstwo Chemia gleby
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Gleboznawstwo Chemia gleby 1. Badania wegetacyjne oddziaływania osadów ściekowych i kompostów na wzrost roślin 2. Substancja organiczna gleby (próchnica) 3. Pojemność
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 6. Manganometryczne oznaczenia Mn 2+ i H 2 O 2
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 6 Manganometryczne oznaczenia Mn 2+ i H 2 O 2 Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu KMnO 4 2. Manganometryczne
Bardziej szczegółowoWodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
Bardziej szczegółowoChemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II
Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących
Bardziej szczegółowoObliczanie stężeń roztworów
Obliczanie stężeń roztworów 1. Ile mililitrów stężonego, ok. 2,2mol/l (M) roztworu NaOH należy pobrać, aby przygotować 800ml roztworu o stężeniu ok. 0,2 mol/l [ M ]? {ok. 72,7ml 73ml } 2. Oblicz, jaką
Bardziej szczegółowoA B S O R P C Y J N E O D S I A R C Z A N I E O D L O T O W Y C H G A Z Ó W P R Z E M Y S Ł O W Y C H. Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 19
A B S O R P C Y J N E O D S I A R C Z A N I E O D L O T O W Y C H G A Z Ó W P R Z E M Y S Ł O W Y C H Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 19 Celem ćwiczenia jest zapoznanie z absorpcyjną metodą usuwania
Bardziej szczegółowoTEST NA EGZAMIN POPRAWKOWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM
TEST NA EGZAMIN PPRAWKWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM I. Część pisemna: 1. Które z poniższych stwierdzeń jest fałszywe? a.) Kwasy są to związki chemiczne zbudowane z wodoru i reszty kwasowej.
Bardziej szczegółowoZadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu
Zadanie: 1 Sporządzono dwa wodne roztwory soli: siarczanu (VI) sodu i azotanu (III) sodu Który z wyżej wymienionych roztworów soli nie będzie miał odczynu obojętnego? Uzasadnij odpowiedź i napisz równanie
Bardziej szczegółowoWizualne i instrumentalne metody wyznaczania punktu końcowego miareczkowania
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Wizualne i instrumentalne metody wyznaczania punktu końcowego miareczkowania Ilościowe oznaczanie zawartości
Bardziej szczegółowoGłówne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks
Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks 1. Która z próbek o takich samych masach zawiera najwięcej
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoSTAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia!
STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Obliczyć stężenie molowe jonów Ca 2+ w roztworze zawierającym 2,22g CaCl2 w 100 ml roztworu, przyjmując a = 100%. 002
Bardziej szczegółowoPEHAMETRIA I ROZTWORY BUFOROWE
4. PEHAMETRIA I ROZTWORY BUFOROWE 1. Sporządzanie i oznaczanie buforu octanowego Pehametria jest analizą instrumentalną, słuŝącą do potencjometrycznego bezpośredniego pomiaru wskaźnika stęŝenia jonów H
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień
POUFNE Pieczątka szkoły 28 stycznia 2016 r. Kod ucznia (wypełnia uczeń) Imię i nazwisko (wypełnia komisja) Czas pracy 90 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje rejonowe
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do
Bardziej szczegółowoPODSTAWY STECHIOMETRII
PODSTAWY STECHIOMETRII 1. Obliczyć bezwzględne masy atomów, których względne masy atomowe wynoszą: a) 7, b) 35. 2. Obliczyć masę próbki wody zawierającej 3,01 10 24 cząsteczek. 3. Która z wymienionych
Bardziej szczegółowoSporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości
Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zbadanie właściwości roztworów buforowych. Przygotujemy dwa roztwory buforowe: octanowy
Bardziej szczegółowoKATEDRA INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM INŻYNIERII CHEMICZNEJ, PROCESOWEJ I BIOPROCESOWEJ
KATEDRA INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM INŻYNIERII CHEMICZNEJ, PROCESOWEJ I BIOPROCESOWEJ Absorpcja Osoba odiedzialna: Donata Konopacka - Łyskawa dańsk,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA
Układ graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Przygotowywanie
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Laboratorium: Powstawanie i utylizacja zanieczyszczeń i odpadów Makrokierunek Zarządzanie Środowiskiem INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) 1 I. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółowo2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:
2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny
Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Temat : Hydroliza soli. Cele dydaktyczno wychowawcze: Wyjaśnienie przyczyn różnych odczynów soli Uświadomienie różnej roli wody w procesach dysocjacji
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Anna Miechówka. Faza stała gleby
Prof. dr hab. Anna Miechówka Faza stała gleby Gleba jako układ trójfazowy Gleba składa się z fazy: - stałej cząstek mineralnych, organicznych i mineralnoorganicznych o dużym stopniu dyspersji, - ciekłej
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Bardziej szczegółowoOtrzymywanie siarczanu(vi) amonu i żelaza(ii) woda (1/6) soli Mohra (NH4)2Fe(SO4)2 6H2O
Otrzymywanie siarczanu(vi) amonu i żelaza(ii) woda (1/6) soli Mohra (NH4)2Fe(SO4)2 6H2O Odczynniki: stały Fe(SO) 4 7H 2O, stały (NH 4) 2SO 4, H 2O dest. Sprzęt laboratoryjny: zlewki (50, 100 cm 3 ), cylinder
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska
ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych
Bardziej szczegółowoWymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]
Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia
Bardziej szczegółowoK1. KONDUKTOMETRYCZNE MIARECZKOWANIE STRĄCENIOWE I KOMPLEKSOMETRYCZNE
K1. KONDUKTOMETRYCZNE MIARECZKOWANIE STRĄCENIOWE I KOMPLEKSOMETRYCZNE Postępowanie analityczne, znane pod nazwą miareczkowania konduktometrycznego, polega na wyznaczeniu punktu końcowego miareczkowania
Bardziej szczegółowoTWARDOŚĆ WODY. Ca(HCO 3 ) HCl = CaCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2. Mg(HCO 3 ) 2 + 2HCl = MgCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2
TWARDOŚĆ WODY Ćwiczenie 1. Oznaczanie twardości przemijającej wody wodociągowej Oznaczenie twardości przemijającej wody polega na miareczkowaniu określonej ilości badanej wody roztworem kwasu solnego o
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie chlorków metodą spektrofotometryczną z tiocyjanianem rtęci(ii)
Bardziej szczegółowoWymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:
Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018 III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia
Bardziej szczegółowoOCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW
KIiChŚ OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW Ćwiczenie nr 2 I WPROWADZENIE Reakcja zobojętniania (neutralizacji) - jest to proces chemiczny, mający na celu doprowadzenie odczynu cieczy
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze
Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawowe wiadomości o glebach. Gleby i procesy glebotwórcze
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWE W ROZTWORACH WODNYCH
RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWE W ROZTWORACH WODNYCH Większość reakcji chemicznych (w tym również procesy zachodzące w środowisku naturalnym) przebiegają w roztworach wodnych. Jednym z ważnych typów reakcji
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Adsorpcja kwasu octowego na węglu aktywnym. opracowała dr hab. Małgorzata Jóźwiak
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Adsorpcja kwasu octowego na węglu aktywnym opracowała dr hab. Małgorzata Jóźwiak ćwiczenie nr Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoKWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:
KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,
Bardziej szczegółowoBADANIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH WODY
ĆWICZENIE NR 1 BADANIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH WODY Cel ćwiczenia Poznanie wybranych metod oznaczania własności wody. Zakres wymaganych wiadomości 1. Własności fizykochemiczne wody. 2. Równanie Nernsta,
Bardziej szczegółowoZmiana barwy wskaźników w roztworach kwaśnych, obojętnych i zasadowych.
Zmiana barwy wskaźników w roztworach kwaśnych, obojętnych i zasadowych. Doświadczenie1: Poznanie barwy wskaźników w roztworach kwasów, zasad i wody. Wykonanie doświadczenia: Do pięciu probówek wlewamy
Bardziej szczegółowoĆW. 2. PODATNOŚĆ ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH NA BIODEGRADACJĘ (2 a)
ĆW. 2 PODATNOŚĆ ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH NA BIODEGRADACJĘ (2 a) 1. Cel ćwiczenia Określenie ubytku zawartości fenolu w różnych rodzajach gleb z wykorzystaniem specyficznych wskaźników. Zbadanie właściwości
Bardziej szczegółowoInstrukcja wykonania ćwiczenia nr 19
ABSORPCYJNE ODSIARCZANIE ODLOTOWYCH GA ZÓW P R ZEMYSŁOWYCH Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 19 Celem ćwiczenia jest zapoznanie z absorpcyjną metodą usuwania SO 2 z gazów odlotowych przez pochłanianie
Bardziej szczegółowoRoztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)
Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE: Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoZwiązki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoPLAN BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO Badania fizykochemiczne wyrobów chemii gospodarczej.
PLAN BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO Badania fizykochemiczne wyrobów chemii gospodarczej. 1. Organizator Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Sekcja POLLAB-CHEM/ EURACHEM-PL. 2. Koordynator Specjalistyczne
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3. I. Analiza miareczkowa mocnych i słabych elektrolitów
ĆWICZENIE 3 I. Analiza miareczkowa mocnych i słabych elektrolitów Alkacymetria jest metodą opartą na reakcji zobojętniania jonów hydroniowych jonami wodorotlenowymi lub odwrotnie. H 3 O+ _ + OH 2 O Metody
Bardziej szczegółowoChemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II
Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
Bardziej szczegółowoLaboratorium 3 Toksykologia żywności
Laboratorium 3 Toksykologia żywności Literatura zalecana: Orzeł D., Biernat J. (red.) 2012. Wybrane zagadnienia z toksykologii żywności. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wrocław. Str.:
Bardziej szczegółowo