Omówienie tematyki związanej z magazynowaniem gazów technicznych w czasie szkolenia bhp

Transkrypt

1

2 Kto i kiedy podlega szkoleniu... 1 Tematyka i czas trwania instruktażu... 2 Podstawowe pojęcia... 3 Oznakowanie butli... 4 Wymagania ppoż Magazynowanie butli... 6 Oznakowanie magazynu gazów technicznych... 7 Ogrzewanie pomieszczeń Osoby nieupoważnione Pozostałe wymagania dotyczące magazynowania Acetylen Naprawy i modernizacje Transport gazów technicznych w butlach Podsumowanie Celem szkolenia jest aktualizacja, uzupełnienie i ugruntowanie wiedzy i umiejętności, w szczególności z zakresu przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywaną pracą, a także zagrożeń związanych z wykonywaną pracą i metod ochrony przed tymi zagrożeniami. Ważne jest również przypomnienie procedur związanych z postępowaniem w razie wypadku i w sytuacji zagrożeń. Szkolenie powinno również zaznajomić jego uczestników z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych w magazynie gazów technicznych przeprowadza się w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na trzy lata. Pierwsze szkolenie okresowe przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku robotniczym. Pracodawca powinien ustalić, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na takim stanowisku, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki 1

3 wykonywania pracy na tym stanowisku, w tym rodzaje zagrożeń występujących na tym stanowisku pracy. Zgodnie z ramowym programem szkolenie okresowe powinno trwać minimum 8 godzin lekcyjnych. Powinno być zorganizowane w formie instruktażu na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora. Szkolenie powinno być realizowane przez instruktaż na stanowisku pracy, a także wykład, pogadankę, film, omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy oraz wniosków profilaktycznych. Szkolenie powinno być zakończone egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Potwierdzeniem ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia okresowego jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach osobowych uczestnika szkolenia. Należy pamiętać, aby w czasie szkolenia okresowego bhp znaleźć również czas na zapoznanie szkolonego pracownika z obowiązującymi go dokumentami (np. instrukcjami bhp, dokumentacją urządzeń). Przy pracach związanych z magazynowaniem gazów technicznych powinny być zatrudnione osoby, które: 1) ukończyły 18 lat i zostały wyposażone w środki ochrony indywidualnej odpowiednie do właściwości fizycznych i chemicznych gazów; 2) zostały przeszkolone w zakresie: znajomości zagrożeń, jakie mogą wystąpić podczas magazynowania gazów, budowy, działania i obsługi zbiorników przenośnych do gazów, zasad postępowania na wypadek pożaru lub niekontrolowanego wypływu gazów. 2

4 Podział gazów ze względu na ich właściwości (przykłady): Palne: acetylen, metan, amoniak, wodór, siarkowodór. Niepalne: azot, argon. Posiadające zdolność podsycania ognia: tlen, powietrze sprężone, powietrze ciekłe, mieszanki tlenu i powietrza z innymi gazami. Trujące: amoniak, tlenek węgla, tlenek chloru. Gazy techniczne gazy lub ich mieszaniny mające różnorodne zastosowanie w przemyśle oraz w badaniach naukowych. Należą do nich w szczególności: acetylen, amoniak, argon, azot, ditlenek węgla, ditlenek siarki, hel, metan, powietrze sprężone, siarkowodór, tlen, tlen techniczny, tlen medyczny, tlenek węgla, wodór, gazy spawalnicze, gazy ciekłe. Do gazów technicznych nie zalicza się skroplonych paliw płynnych (np. propanu-butanu czy LPG). Zbiornik przenośny butla, wiązka butli, beczka ciśnieniowa, naczynie kriogeniczne. Magazyn zbiorników przenośnych (butli z gazami technicznymi) miejsce przeznaczone wyłącznie do przechowywania zbiorników przenośnych, z wyjątkiem miejsca ustawienia zbiorników przenośnych stanowiących wyposażenie stanowisk pracy. Przechowywanie czynność o określonym czasie wynikającym z doraźnych albo indywidualnych potrzeb (np. technologicznych); dotyczy z reguły ograniczonej liczby materiałów, przedmiotów, butli z gazami. Z przechowywaniem mamy do czynienia z reguły na stanowiskach pracy czy w ich pobliżu. Składowanie czynność długotrwała o bliżej nieokreślonym czasie; dotyczy znacznej liczby materiałów, przedmiotów, w tym butli z gazami technicznymi, i należy tę czynność traktować jako magazynowanie. 3

5 Butle z gazami technicznymi oznakowuje się zgodnie z Polskimi Normami: 1) PN-EN ISO 13769:2010 Butle do gazów Cechowanie (wersja polska), 2) PN-EN ISO 7225:2007/A1: Butle do gazów Etykiety ostrzegające (wersja angielska), 3) PN-EN :2011 Butle do gazów Znakowanie butli (z wyłączeniem LPG) Część 3: Kod barwny (wersja angielska). Pełnym oznakowaniem zawartości gazowej jest etykieta produktu wraz z nalepkami ostrzegawczymi. Butla powinna posiadać etykiety z: oznaczeniem jej właściciela, zakładu napełniającego oraz datą badania przez UDT i terminem następnego badania (jeżeli była badana). Każda butla jest cechowana oznaczeniami naniesionymi w sposób trwały, które określają między innymi: numer normy i symbol kraju, znak identyfikacyjny jednostki kontrolującej (notyfikowanej), datę badania odbiorczego (rok/miesiąc), gaz, znaki produkcyjne, znaki eksploatacyjne. 4

6 Butle, oprócz wybitych na nich oznaczeń i cech, są malowane na odpowiednie kolory rozpoznawcze: tlen barwa butli niebieska, u góry biała, napisy czarne, acetylen barwa butli kasztanowa, napisy białe, ditlenek węgla barwa butli szara, azot barwa butli szara, napisy czarne, wodór, metan, propan barwa butli szara z częścią górną czerwoną, napisy czarne, amoniak, chlor, chlorowodór barwa butli szara, u góry żółta, napisy czarne, argon barwa butli szara, u góry ciemnozielona, napisy czarne, hel barwa butli szara, u góry brązowa, napisy czarne. Przechowywanie materiałów palnych oraz wykonywanie prac z ogniem otwartym w odległości do 10 m od magazynów i 20 m od zadaszonych składów gazów palnych jest zabronione. Butle z gazami palnymi należy przechowywać w miejscach przeznaczonych wyłącznie do tego celu, zlokalizowanych w odległościach nie mniejszych niż: 1) 20 m od budynków produkcyjnych i magazynowych, 2) 50 m od budynków mieszkalnych, 3) 100 m od budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Pomieszczenie magazynowe, a także wiata czy plac składowy, przeznaczone do przechowywania zbiorników przenośnych, powinny być wyposażone w sprzęt gaśniczy i ratunkowy, zgodnie z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. W razie pożaru zbiorniki przenośne trzeba niezwłocznie usunąć ze strefy zagrożenia oddziaływaniem podwyższonej temperatury. Butle narażone na działanie płomienia należy schładzać wodą z bezpiecznej odległości. 5

7 Wiązki butli lub butle z acetylenem, które były poddane bezpośredniemu działaniu płomienia, po schłodzeniu i sprawdzeniu, że nie następuje dalszy wzrost temperatury, należy umieścić w basenie z wodą na okres co najmniej 24 godzin. Butle, które zostały poddane działaniu płomienia lub miejscowemu nagrzewaniu się powierzchni, trzeba oznaczyć i przekazać niezwłocznie do zakładu napełniającego. Zbiorniki te należy zgłosić do badań technicznych do organu właściwej jednostki dozoru technicznego. Uwaga Dla magazynu gazów technicznych, w szczególności gazów palnych, musi być opracowana instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. Należy z nią zapoznać wszystkich pracowników magazynu i spoza magazynu wykonujących prace transportowe, konserwacyjne, remontowe itp. Prace w przestrzeni zagrożonej wybuchem powinny być wykonywane zgodnie z pisemnymi instrukcjami wydanymi przez pracodawcę lub w systemie zezwoleń na wykonywanie pracy. Butle mogą być magazynowane: na otwartej przestrzeni, pod zadaszeniem (pod wiatami), w wydzielonym pomieszczeniu. 6

8 Tabela 1. Gdzie magazynować butle Lp. Zasada 1. Obiekty magazynowe powinny być parterowe, ognioodporne o dachach lekkich. Wysokość pomieszczenia nie powinna wynosić mniej niż 3,3 m. Okna i drzwi mają otwierać się na zewnątrz. Podłogi w magazynach zarówno zamkniętych, jak i otwartych muszą być równe, o powierzchni nieśliskiej, wykonane z materiału niedającego iskier przy uderzeniu 2. Magazyn gazów technicznych powinien posiadać rampę rozładunkową (jeżeli jest to konieczne ze względu na sposób transportu butli) 3. Ściany mają być pełne o odporności ogniowej minimum 60 min. 4. Pomieszczenie magazynowe butli z gazami palnymi należy chronić przed ogrzaniem do temperatury przekraczającej 35 C, a z pozostałymi do 50 C 5. Pomieszczenie, w którym przechowywane są butle, powinno posiadać naturalną lub mechaniczną wentylację i nie może być wykorzystywane do innych celów 6. Budynki magazynowe muszą być wyposażone w instalację odgromową Magazyn z gazami technicznymi należy do miejsc, w których występują zagrożenia dla pracowników z kilku powodów urządzenia (butle) pod wysokim ciśnieniem, materiały palne i wybuchowe (acetylen), materiały utleniające (tlen). Wynika stąd konieczność oznakowania obiektu w następujący sposób: tablice z nazwą magazynu Magazyn gazów technicznych, znaki zakazu Zakaz używania otwartego ognia i palenia tytoniu z tabliczką: Na terenie całego obiektu, znaki zakazu Nieupoważnionym wstęp wzbroniony. 7

9 Powyższe oznakowanie powinno być umieszczone przy wszystkich wejściach (nawet nieczynnych). Natomiast wewnątrz powinny być: 1. Wywieszone tabliczki opisujące: miejsca składowania butli z poszczególnymi gazami, miejsca w poszczególnych boksach na butle pełne i opróżnione. 2. Oznakowane: pomieszczenia strefy możliwości wystąpienia atmosfery wybuchowej (np. wodór, acetylen) piktogramy, strefy składowania gazów palnych i toksycznych piktogramy, droga transportowa, droga przeciwpożarowa, wyjścia ewakuacyjne, punkty ppoż., główny wyłącznik prądu, apteczka pierwszej pomocy. 3. Tablica z numerami telefonów alarmowych. 4. Instrukcje: magazynowania, ppoż. i udzielania pierwszej pomocy. 8

10 Stosuje się oznakowanie: pionowe, np. znaki, tablice oraz poziome linie na posadzce wyznaczające drogi i miejsca, które nie mogą być zastawiane. Sposób oznakowania i rodzaje znaków powinny być tak dobrane i rozmieszczone, aby: 1) było czytelne (wielkość znaków, tablic i wielkość litra) i zrozumiałe, 2) spełniało swoje funkcje, 3) umożliwiało korzystanie z magazynu z zastosowaniem używanych środków transportu i dostępnego miejsca. Pozostałe wymagania: 1. Pojemność magazynu butli nie może przekraczać 3000 butli 40-litrowych (i odpowiednio mniej o większej pojemności). Magazyny powinny być podzielone ogniotrwałymi ścianami na oddzielne pomieszczenia. W każdym pomieszczeniu wolno przechowywać najwyżej 500 butli. Każde pomieszczenie powinno mieć oddzielne wyjście na zewnątrz. Butle należy chronić przed nadmiernym przegrzaniem, nasłonecznieniem, ogniem, korozją. 2. Szyby okienne od strony naświetlenia słonecznego mają być matowe lub zamalowane białą farbą. Okna i drzwi powinny otwierać się na zewnątrz. Butle należy ustawiać w pozycji pionowej zabezpieczając przed przewróceniem, tzn. przymocowane lub przypięte do ściany, stojaka albo w paletach ażurowych kontenerach. 3. Instalacje elektryczne i osprzęt elektryczny w pomieszczeniach z gazami mającymi właściwości wybuchowe (np. wodór, amoniak, acetylen) muszą być w wykonaniu przeciwwybuchowym. Butle należy chronić przed uderzeniem oraz dostępem osób niepowołanych. 9

11 Ważne Nie wolno przechowywać butli gazowych razem z materiałami palnymi. Butle zapasowe i opróżnione z gazu powinny być przechowywane w wyodrębnionych pomieszczeniach bądź w wydzielonych miejscach wyraźnie oznakowanych ( Butle puste, Butle pełne ) i zabezpieczonych. Do magazynowania butli na otwartej przestrzeni powinny być przeznaczone palety pojemniki o ażurowej konstrukcji. Butle muszą być przechowywane w taki sposób, aby dojście do nich było łatwe oraz by nie blokowały wyjść ewakuacyjnych. Pomieszczenia nie muszą być ogrzewane, ale jeżeli są stosowane grzejniki, powinny być zasilane wodą lub parą wodną pochodzącą z zewnętrznych źródeł. Odległość zbiorników przenośnych od czynnych grzejników powinna wynosić co najmniej 1,0 m. W przypadku zastosowania osłon termicznych odległość ta może być zmniejszona do nie mniej niż 0,1 m. Temperatura pomieszczenia, w którym znajdują się butle, nie powinna przekraczać +35 C. Magazyny gazów technicznych muszą być zabezpieczone przed dostępem do nich osób nieupoważnionych. Zabezpieczenie to jest realizowane przez skuteczne zamykanie pomieszczeń czy wiat, ogrodzenia placów magazynowych lub oznakowanie ich widoczną tablicą ostrzegawczą umieszczoną w odległości co najmniej 5 m od magazynu butli. Tablica ostrzegawcza powinna zawierać: nazwę pomieszczenia oraz określenie rodzaju magazynowanych gazów, zakaz palenia i zakaz wstępu osobom nieupoważnionym. 10

12 Niedopuszczalne jest magazynowanie butli: w piwnicach, na klatkach schodowych, na korytarzach, w wąskich dziedzińcach, w przejściach dla pieszych i przejazdach, a także w ich pobliżu, w garażach pojazdów, w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, na podestach roboczych urządzeń i innych instalacji. W czasie przechowywania gazów w butlach muszą być spełnione warunki magazynowania opisane w ich kartach charakterystyki. Butle należy zabezpieczyć przed upadkiem, stosując bariery, przegrody lub inne środki ochronne. Zalecane jest przechowywanie gazów palnych (acetylen, metan, amoniak, wodór, siarkowodór) na wolnym powietrzu pod wiatą, a do potrzeb technologicznych w specjalnych w szafach ognioodpornych. Ważne Zabrania się składowania gazów palnych z substancjami niezgodnymi, np. gazów utleniających z gazami palnymi czy agresywnymi. Butle z gazami palnymi pełne lub opróżnione, posiadające stopy należy ustawiać jednowarstwowo w pozycji pionowej, segregując je według zawartości. Butle z gazami palnymi nieposiadające stóp należy magazynować w drewnianych ramach w pozycji poziomej. Dopuszcza się układanie butli w stosy o wysokości do 1,5 m. 11

13 Gazy niepalne obojętne (azot, ditlenek węgla, hel, argon) oraz niepalne gazy ze zdolnością podsycania ognia (tlen, powietrze sprężone, powietrze ciekłe) powinny być składowane w wydzielonym pomieszczeniu magazynu. Zakazuje się ich przechowywania z substancjami o właściwościach palnych, redukujących, żrących i toksycznych. Gazy utleniające i palne muszą być przechowywane w oddzielnych pomieszczeniach lub miejscach składowych. Zbiorniki przenośne mogą być pozostawione w miejscu magazynowania po uprzednim zamknięciu zaworów głównych i zabezpieczeniu ich przed osobami nieupoważnionymi. Zbiorniki przenośne, z wyjątkiem zbiorników przenośnych do acetylenu rozpuszczonego, przekazywane do napełnienia, powinny mieć nadciśnienie gazu co najmniej 0,5 bara. Tabela 2. Zakazy, których należy bezwzględnie przestrzegać Lp. Niedopuszczalne jest 1. W pomieszczeniu magazynowania butli ich napełnianie, naprawianie i konserwowanie 2. Przyjmowanie do magazynu i wydawanie butli z nieczytelnymi oznakowaniami, nieważnym terminem badania, w złym stanie technicznym, a także zanieczyszczonych 3. Malowanie butli oraz wykonywanie na nich opisów 4. Pozostawianie w magazynie i wydawanie z magazynu butli z niedomkniętym zaworem 5. Opróżnianie butli z gazu w pomieszczeniu magazynowym (i innych pomieszczeniach zamkniętych) 6. Poddawanie butli usuwaniu korozji z zewnętrznych powierzchni, jeżeli są napełnione gazem 7. Poddawanie butli bezpośredniemu działaniu ognia 8. Wykonywanie prac przy magazynowaniu butli z tlenem lub mieszaninami tlenu w odzieży zabrudzonej olejami lub smarami 12

14 9. Przetaczanie gazów ze zbiorników przenośnych do innych zbiorników przenośnych poza zakładem napełniającym 10. Usuwanie osłon i urządzeń czy znaków zabezpieczających 11. Samodzielne naprawianie butli, zaworów itp. oraz czyszczenie i smarowanie butli czy zaworów 12. Tarasowanie przejść i dojść do boksów z butlami, do sprzętu ppoż. i wyłączników prądu elektrycznego 13. Zezwalanie na wejście do magazynu osób niezatrudnionych bez wiedzy przełożonego Wymagania dla zbiorników z acetylenem: butle o pojemności powyżej 1 litra zawierające acetylen powinny być magazynowane i użytkowane wyłącznie w pozycji stojącej, butle do acetylenu rozpuszczonego, przekazywane do napełnienia, powinny mieć nadciśnienie nie mniejsze niż określone w tabeli: Temperatura Do Powyżej Powyżej Powyżej Powyżej -5 C -5 C +5 C +15 C +25 C do +5 C do +15 C do +25 C do +35 C Nadciśnienie pozostałego w zbiorniku gazu w barach 0,5 0,75 1,0 1,25 1,5 13

15 Zawory zamykające zbiorników przenośnych powinny być skutecznie zabezpieczone kołpakiem, kołnierzem lub konstrukcją osłaniającą przed uszkodzeniem, które mogłoby spowodować wydostanie się gazu ze zbiornika. Niedopuszczalne jest otwieranie niepołączonych z instalacją odbiorczą zaworów służących do opróżniania zbiorników przenośnych zawierających gazy palne lub toksyczne. Zbiorniki przenośne przeznaczone w szczególności do przechowywania tlenu i mieszanin tlenu z innymi gazami powinny być w sposób szczególny chronione przed kontaktem z tłuszczami i smarami lub z substancjami palnymi. Naprawy, modernizacje oraz badania stopnia zużycia zbiorników przenośnych mogą być przeprowadzane wyłącznie w zakładach uprawnionych do tego rodzaju czynności przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Czynności powyższe mogą być wykonywane tylko na pisemne zlecenie właściciela zbiornika. Wszelkie zakłócenia w użytkowaniu zbiorników przenośnych powinny być niezwłocznie zgłaszane przez właściciela lub użytkownika zbiornika do zakładu napełniającego. Pytanie Czytelnika Obsługa butli z tlenem przez personel medyczny Czy personel medyczny (pielęgniarski, lekarski, opiekuńczy) może i ma prawo obsługiwać butle z gazem technicznym, podając pacjentowi tlen? Wiąże się to z uruchomieniem butli itp. Konserwacja, napełnianie butli z tlenem są dokonywane przez osobę posiadającą uprawnienia, ale co z użytkownikami butli z gazem? Jak należy całościowo podejść do tematu? Obowiązujące przepisy nie wymagają specjalnych wymagań kwalifikacyjnych dla personelu medycznego: lekarza, pielęgniarki, położnej i opiekuńczego o kwalifikacjach medycznych, który obsługuje urządzenia wykorzystujące butle z tlenem medycznym w zakresie leczniczego podawania tlenu pacjentom. 14

16 Natomiast, zgodnie z zapisami Kodeksu pracy i rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca ma obowiązek: zapoznać pracownika z instrukcją urządzenia do podawania tlenu, zapoznać pracownika z kartą charakterystyki tlenu medycznego, przeprowadzić instruktaż stanowiskowy w zakresie bezpiecznej obsługi butli z gazami medycznymi, zapoznać pracownika ze stanowiskową instrukcją bhp dotyczącą obsługi butli i reduktora, dokonać oceny ryzyka zawodowego związanego ze stosowaniem butli ze sprężonym tlenem. Transport butli na terenie magazynu (zakładu) powinien odbywać się przy użyciu środków transportu przeznaczonych specjalnie do tego celu. Butle nie mogą: wystawać poza obrys środka transportu, mieć możliwości spadnięcia, obijać się o siebie lub o inne elementy przestrzeni ładunkowej. Zawory butli muszą być szczelnie zamknięte, butle wolno ładować i przewozić tylko z zakręconą nakładką ochronną. Butli nie przenosi się, trzymając za zawór, ale za specjalny ochronny kołnierz wokół zaworu, służący także jako uchwyt. Butle, zarówno napełnione, jak i opróżnione, powinny być przewożone z nałożonym kołpakiem ochronnym oraz ze ślepą nakrętką ochronną na króćcu bocznym zaworu butlowego. Ładowanie, wyładowywanie i przenoszenie butli zarówno napełnionych, jak i opróżnionych o pojemności ponad 10 litrów powinno być wykonywane z należytą ostrożnością za pomocą specjalnych wózków lub przez dwóch pracowników odpowiednio zaznajomionych z tymi czynnościami. 15

17 Podczas prac załadunkowych, rozładunkowych i przy transporcie wewnątrzzakładowym należy stosować urządzenia transportowe przystosowane do rodzaju i wymiarów butli. Butle przewożone w pozycji leżącej (np. wózkiem platformowym czy na przestrzeni ładunkowej samochodu) muszą być ułożone na specjalnych podporach. Wózkiem podnośnikowym można transportować tylko butle umieszczone w ażurowych kontenerach. Mechaniczne transportowanie i przesuwanie zbiorników przenośnych jest dopuszczalne po uprzednim stabilnym ich umocowaniu na środku transportu. Niedopuszczalne jest, aby zbiorniki przenośne były: rzucane, toczone po podłodze w pozycji leżącej, uderzane metalowymi przedmiotami, podnoszone, transportowane urządzeniami dźwignicowymi z uchwytem elektromagnetycznym, podnoszone za zawory, używane do innych celów niż te, do których zostały zaprojektowane. Najczęściej występujące zagrożenia przy magazynowaniu i transporcie butli zebrano w tabeli 3. Tabela 3. Zagrożenia występujące przy magazynowaniu i transporcie butli Lp. Niebezpieczeństwa 1. Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego lub szkodliwy ruch przy nieprawidłowym podnoszeniu, przenoszeniu butli lub wykonywaniu tych czynności przez jedną osobę 16

18 2. Uderzenie spadającą butlą przy nieprawidłowym podnoszeniu przenoszenie butli przy ręcznym transporcie butli zamiast stosowania wózków do butli urazy rąk, nóg 3. Narażenie na uszkodzenie butli lub zaworu w sytuacji upadku butli na posadzkę przy nieprawidłowym ustawieniu, zabezpieczeniu czy transporcie ciężkie uszkodzenia ciała nawet ze skutkiem śmiertelnym (butla zachowuje się jak torpeda) 4. Wybuch, rozerwanie butli w sytuacji jej przegrzania i wzrostu ciśnienia wewnątrz butli powyżej dopuszczalnego ciężkie uszkodzenia ciała nawet ze skutkiem śmiertelnym 5. Przebywanie w atmosferze niezdatnej do oddychania w przypadku niekontrolowanego wypływu gazu (innego niż tlen czy jego mieszaniny albo sprężone powietrze) z uszkodzonej butli (rozszczelnionej) albo przez niesprawny zawór gaz wypierając tlen z powietrza, może doprowadzić do powstania atmosfery niezdatnej do oddychania w sytuacji braku odpowiedniej wentylacji. Skutki to zatrucie inhalacyjne w skrajnych sytuacjach mogące prowadzić do śmierci 6. Zatrucie w przypadku wypływu gazu mającego właściwości trujące z uszkodzonej butli (rozszczelnionej) albo przez niesprawny zawór 7. Pożar (wybuch) pojedynczej butli czy wielu butli spowodowany nieprawidłowym sposobem przechowywania, transportu czy w wyniku innych czynności bądź awarii lub rozprzestrzenienia się ognia z innych obiektów mogący skutkować poparzeniami, zatruciem, uderzeniem części rozerwanej butli. Skutki pożaru, a w szczególności wybuchu, mogą być przyczyną bardzo poważnych obrażeń, do śmiertelnych włącznie Pytanie Czytelnika. Praca w narażeniu na wybuch butli z gazem propan-butan Pracuję w ochronie na budowie. Ogrzewanie mamy z butli gazowej 11 kg, reduktor i palenisko od butli 2 kg. W przyczepce kampingowej ciągle ulatnia się gaz propan-butan, nawet jak 17

19 otwieram daszek, to od oparów gazu mam zawroty głowy i duszności. Co zrobić, kogo poinformować, żeby zapobiec wypadkowi? Przede wszystkim pracownik ochrony powinien: zakręcić zawór 11 kg butli z gazem, przewietrzyć pomieszczenie, ale nie przez otwieranie jakiegoś daszku (zakładam, że chodzi o lufcik w dachu), a raczej drzwi, ponieważ gaz propan-butan jest cięższy od powietrza i zalega w strefie dolnej powierzchni. Następnie, jeżeli pracownik jest zatrudniony na umowę o pracę, powinien, zgodnie z art. 211 pkt 6 Kodeksu pracy (Podstawowe obowiązki pracownika), niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zagrożeniu życia i zdrowia ludzkiego, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia. Ponadto to osoba kierująca pracownikami, zgodnie z art. 212 kp, ma obowiązek m.in. organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dbać o bezpieczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego (a z pytania wynika, że tego właśnie zabrakło). Natomiast w sytuacji gdy osoba z ochrony wykonuje pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, również w pierwszej kolejności powinna oddalić niebezpieczeństwo ulatniania się gazu, tzn. zakręcić zawór butli z gazem i poinformować pracodawcę o nieprawidłowościach (tu: zleceniodawcę), zgodnie z art. 211 pkt 6 kp. A pracodawca/zleceniodawca, który zgodnie z art. 304 kp jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (zleceniodawcę), a także osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek, mógł usunąć te nieprawidłowości. Przede wszystkim jednak w takiej sytuacji należy zakręcić zawór na butli z gazem i przewietrzyć pomieszczenie, aby nie powstała mieszanina o stężeniu wybuchowym. 18

20 Zbigniew Olejnik starszy specjalista ds. bhp i ochrony ppoż. Podstawa prawna: rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz.U. z 2004 r. nr 7, poz. 59), rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz ze zm.), rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109, poz. 719), rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 14 marca 2000 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (Dz.U. nr 26, poz. 313 ze zm.). Autor: Lesław Zieliński były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem pracy, rejestrowany audytor pomocniczy SZBP wg ISRS 19

21 Redaktor: Marek Kalman ISBN: E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0720 Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon , faks , cok@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by: Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa