50. Konferencja naukowo-szkoleniowa Nasiennictwo i Ochrona Ziemniaka, Dźwirzyno r.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "50. Konferencja naukowo-szkoleniowa Nasiennictwo i Ochrona Ziemniaka, Dźwirzyno r."

Mirosław Komorowski
5 lat temu
Przeglądów:

Barbara Robak, Michał Kostiw Pracownia Nasiennictwa Ziemniaka, IHAR-PIB, Oddział w

1 Presja infekcyjna mszyc-wektorów wirusów ziemniaka w Polsce na tle zmieniających sięuwarunkowań biologicznych, środowiskowych i gospodarczych Tomasz Erlichowski, Barbara Robak, Michał Kostiw Pracownia Nasiennictwa Ziemniaka, IHAR-PIB, Oddział w Boninie 50. Konferencja naukowo-szkoleniowa Nasiennictwo i Ochrona Ziemniaka, Dźwirzyno r.

2 Nasiennictwo ziemniaka 1. Produkcja nasienna jest jedynym kierunkiem uprawy urzędowo kontrolowanym przez państwo (PIORiN). Nierozerwalnie związane z występowaniem niekorzystnych czynników środowiskowych, w tym mszyc - wektorów wirusów 3. Jest dochodowym kierunkiem produkcji 4. Wysokie koszty (opłaty urzędowe, uprawy, ochrony, przechowywania) 5. Na przestrzeni lat powierzchnia areału spadała (140 tys. ha 1981 r. do ok. 5,8 tys. obecnie); zmieniły się uwarunkowania biologiczne, środowiskowe i gospodarcze

Mszyce, rodzina -mszycowate (Aphididae) Na skutek rewizji systematyki

wraz z czerwcami, koliszkami i mączlikami tworzą podrząd piersiodziobych

3,5 tys gatunków, w Polsce kilkaset, na ziemniaku 5 gat, ok. 0 tzw.

3 Mszyce, rodzina -mszycowate (Aphididae) Na skutek rewizji systematyki pluskwiaków (obecnie Hemiptera) przyjmuje się, że nadrodzina mszyc (Aphidoidea) wraz z czerwcami, koliszkami i mączlikami tworzą podrząd piersiodziobych (Sternorrhyncha). Ok. 3,5 tys gatunków, w Polsce kilkaset, na ziemniaku 5 gat, ok. 0 tzw. nieziemniaczanych mogących przenosić głównie PVY żerowanie na roślinach, przy wydzielaniu rosy miodowej Osłabienie roślin, zwijanie liści, wektory - przenosiciele wirusów

4 Powierzchnia uprawy ziemniaka w latach ,800 4,0,300 0,0 pow. uprawy w mln ha 1,800 1,300 16,0 plon w t/ha 0,800 0, Powierzchnia uprawy w mln ha Plon w t/ha W 016 r. powierzchnia uprawy 300 tys. ha; średni plon 78 dt/ha Plantacji nasiennych (zakwalifikowanych) ha 1,0 8,0

5 Zmiany klimatu w Polsce Źródło:

6 Lokalizacja plantacji nasiennych i strefy upraw nasiennych Lębork Rumsko Laski Kosz. Celbowo Kędrzyno Strzekęcino Bonin Karwno Gryfice Chojnice Szyldak Zamarte Pęzino Drogosze 1 a,b 4 a,b Strefy upraw nasiennych (degeneracji) wg Gabriela a,b najbardziej korzystne 4a,b strefy niekorzystne dla upraw nasiennych 3 3 a,b a,b 4 a a,b W 016 r. w Polsce było 5500 ha zakwalifikowanych plantacji nasiennych

7 Popularność odmian w nasiennictwie, 016 r. Odmiana Powierzchnia w ha Udział % w nasiennictwie Innovator 534,5 9,1 Vineta 444,1 7,6 Denar 18,6 3,1 Lord 174,0 3,0 Skawa 160,7,7 Tajfun 156,5,7 Verdi* 198,3 3,4 Lady Rosetta 176,4 3,0 Lady Claire 158,7,7 * skrobia, chipsy Hermes 148,7,5

8 Monitoring presji infekcyjnej wirusów ziemniaka w Polsce W Polsce zmieniająsięnadal uwarunkowania biologiczne i przyrodnicze produkcji nasiennej ziemniaka. Dotycząone m. in.: zmiany w składzie gatunkowym mszyc, wektorów wirusów i ich liczebności; Największe znaczenie gospodarcze PVY, ze względu na dużą ilość odmian zagranicznych, podatnych na tego wirusa malejącej liczby źródeł wirusów w środowisku oraz zwiększającej się izolacji przestrzennej między plantacjamiziemniaka jako efekt malejącej od wielu dziesięcioleci powierzchni uprawy ziemniaka; postępującej koncentracji produkcji nasiennejsprzyjającej efektywnej ochronie plantacji przed wirusami.

W niektórych sezonach może wzrosnąć zagrożenie plantacji przez

-najwazniejszy wektor liściozwoju ziemniaka PLRV Mszyca

M(PLRV) Mszyca kruszynowoziemniaczana (Aphis frangulae) -wektor

9 W niektórych sezonach może wzrosnąć zagrożenie plantacji przez mszyce -wektory Mszyca brzoskwiniowa (Myzus persicae) -najwazniejszy wektor liściozwoju ziemniaka PLRV Mszyca szakłakowo-ziemniaczana (Aphis nasturtii) -wektor wirusów Y i S, M(PLRV) Mszyca kruszynowoziemniaczana (Aphis frangulae) -wektor wirusów Y i M Mszyca ziemniaczana średnia (Aulacorthum solani) straciła na znaczeniu! (Kostiw 0,011)

10 Liczebność mszycy brzoskwiniowej M.persicae w badanych okresach 00 0 liczba mszyc Myzus persicae Szyldak Bonin Stare Olesno Jadwisin Rys.1. Odłowy mszycy brzoskwiniowej w wieloleciu (w ujęciu dekadowym) Liczba mszyc Wodzierady Czernikowo Drogosze Szymankowo Rumsko Karwno Rys.. Odłowy mszycy brzoskwiniowej w wybranych miejscowościach i latach (w ramach programu PW )

11 Liczebnośćmszycy szakłakowo-ziemniaczanej A. nasturtiiw badanych okresach Liczba mszyc Szyldak Bonin Stare Olesno Jadwisin Aphis nasturtii 4 3 Rys.1. Odłowy mszycy szakłakowej w wieloleciu Liczba mszyc 0 1 Wodzierady Czernikowo Drogosze Szymankowo Rumsko Karwno Rys.. Odłowy mszycy szakł-ziemniaczanej w wybranych miejscowościach i latach (w ramach programu PW )

12 0 Liczba mszyc Liczebnośćmszycy kruszynowo-ziemniaczanej A. frangulaew badanych okresach Aphis frangulae Szyldak Bonin Stare Olesno Jadwisin Rys.1. Odłowy mszycy kruszynowo-ziemniaczanej w wieloleciu (ujęcie dekadowe) Liczba mszyc Wodzierady Czernikowo Drogosze Szymankowo Rumsko Karwno Rys.. Odłowy mszycy krusz-ziemn. w wybranych miejscowościach i latach (w ramach programu PW )

13 Terminy migracji wiosennej mszyc ziemniaczanych i nieziemniaczanych odłowionych do żółtych naczyń w 3 miejscowościach (daty średnie z lat )* wg Kostiwa i wsp. [01] Gatunek mszycy Miejscowość Szyldak Bonin Stare Olesno M. persicae A. nasturtii A. frangulae A. pisum A. fabae B. helichrysi B. brassicae C. aegopodii C. theobaldii C. galeopsidis H. atriplicis H. lactucae R. padi Data średnia dla mszyc ziemniaczanych Data średnia dla mszyc nieziemniaczanych Różnica w dniach

14 Występowanie najliczniejszych gat. mszyc tzw. nieziemniaczanychw latach mszyce "nieziemniaczane" Liczba m szyc SZYLDAK BONIN STARE OLESNO Acyrthosiphon pisum (Harris) (Ap) Aphis fabae Scop. (Af) Brachycaudus helichrysi(kalt.) (Bh) Brevicoryne brassicae(l.) (Bb) Cavariella aegopodii(scop.) (Ca) Cavariella theobaldi Gill. Bragg (Ct) Cryptomyzus galeopsidis(kalt.) (Cg) Hayhurstia atriplicis(l.) (Ha) Hyperomyzus lactucae(l.) (Hl) Rhopalosiphum padi L. (Rp)

15 Występowanie mszyc nieziemniaczanychna tle mszyc ziemniaczanych w latach w trzech badanych miejscowościach 00 liczba mszyc - lg (n+1) SZYLDAK BONIN STARE OLESNO mszyce "nieziemniaczane" mszyce "ziemniaczane"

burakiem i ziemniakiem Na żywicielach letnich do kilku,

16 Aphis fabae (mszyca burakowa) Mszyca związana z żywicielem zimowym trzmielina, jaśmin,kalina następnie roślinami bobowatymi, burakiem i ziemniakiem Na żywicielach letnich do kilku, kilkunastu pokoleń w ciągu roku Aktywny wektor wirusa PVY 0, 33 (M.persicae = 1,0)

17 Zagrożenia dla nasiennictwa w Polsce na tle zmieniających się uwarunkowań w produkcji - podsumowanie większa presja mszyc nieziemniaczanych głównych wektorów wirusa Y ziemniaka, nalatujących głównie wczesną wiosną nierozpoznana do tej pory presja infekcyjna innych szkodników o aparacie kłująco ssącym (skoczki, wciornastki, zmieniki, mączliki, przylżence, ) pojawienie się nowych szczepów wirusów, głównie pochodzenia andyjskiego oraz rekombinacji szczepów wirusów rzadka wymiana kwalifikowanego materiału sadzeniakowego duża ilość w produkcji odmian bardzo podatnych na PVY ewentualne zawleczenie nowych chorób bakteryjnych i grzybowych (kwarantannowych)

18 Dziękujęza uwagę!

Podobne dokumenty

ZAGROŻENIE PLANTACJI NASIENNYCH ZIEMNIAKA PRZEZ WIRUSY Y I LIŚCIOZWOJU ORAZ PRZEWIDYWANA ZDROWOTNOŚĆ SADZENIAKÓW ZBIORU 2010 ROKU

1 ZAGROŻENIE PLANTACJI NASIENNYCH ZIEMNIAKA PRZEZ WIRUSY Y I LIŚCIOZWOJU ORAZ PRZEWIDYWANA ZDROWOTNOŚĆ SADZENIAKÓW ZBIORU 2010 ROKU prof. dr hab. Michał Kostiw, inż. Barbara Robak IHAR PIB, Zakład Nasiennictwa