KARTA NAUCZYCIELA URLOP WYPOCZYNKOWY W PLACÓWKACH FERYJNYCH I NIEFERYJNYCH. Przepisy od 2018 roku

Transkrypt

1 KARTA NAUCZYCIELA URLOP WYPOCZYNKOWY W PLACÓWKACH FERYJNYCH I NIEFERYJNYCH Przepisy od 2018 roku

2 Autor: praca zbiorowa Wydawca: Julita Brodzińska Redaktor: Monika Fidler Korekta: zespół Projekt graficzny okładki: Magdalena Huta ISBN: Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2018 Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel , faks , cok@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł.

3 Art. 64. (Urlop wypoczynkowy) 1. Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. 2. Nauczyciel, o którym mowa w ust. 1, może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności: 1) przeprowadzania egzaminów; 2) prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego; 3) opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie. Czynności, o których mowa w pkt 1 3, nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni. 2a. Dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. 3. Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. 3

4 3a. Nauczycielowi, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły, o której mowa w ust. 1, oraz szkoły, o której mowa w ust. 3, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć, a w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć nauczycielowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, o której mowa w ust W ramach ustalonego w ust. 1 wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego. 5. Nauczyciel zatrudniony przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i na zasadach określonych w ust. 1. Nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć. 5a. Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne, w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego, zgodnie z odrębnymi przepisami. Wymiar i okres wykorzystywania urlopu w szkołach feryjnych Urlop wypoczynkowy nauczycieli został uregulowany w sposób całkowicie odrębny od konstrukcji przewidzianej w kp. Ustawodawca zróżnicował bowiem wymiar urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych oraz nieferyjnych. Roczny wymiar urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych odpowiada zawsze łącznej długości ferii zimowych i letnich i przypada z mocy samego prawa na czas tych ferii. Ferie zimowe trwają 2 tygodnie w okresie od połowy stycznia do końca lutego. Z kolei ferie 4

5 letnie rozpoczynają się w najbliższą sobotę po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych i kończą się z 31 sierpnia (koniec zajęć przypada na pierwszy piątek po 20 czerwca) 3 ust. 1 pkt 2 i 4 rozporządzenia MEN z 28 sierpnia 2017 r. W związku z tym, że dzień rozpoczęcia ferii letnich ma ruchomy charakter, ustalenie stałego wymiaru czasowego urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli szkół feryjnych nie jest możliwe. Na wymiar urlopu wypoczynkowego w szkole lub placówce feryjnej nie ma natomiast wpływu wymiar zajęć nauczyciela. Urlop wypoczynkowy dla nauczycieli szkoły bądź placówki feryjnej przypada zawsze w okresie ferii, dlatego dyrektor takiej szkoły lub placówki nie ma obowiązku ustalania planu urlopu dla nauczycieli ani uzgadniania z nimi terminu wykorzystania urlopu (z wyjątkiem urlopu uzupełniającego). Urlop wypoczynkowy nie może być też przesunięty z inicjatywy dyrektora czy nauczyciela. Ustawodawca przesądza o tym, że urlop wypoczynkowy w szkołach i placówkach feryjnych wykorzystywany jest zawsze w okresie ferii. Tym samym zimowe i wiosenne okresy przerw świątecznych, o których mowa w 3 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia MEN z 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego, nie są dla nauczycieli dniami urlopowymi ani dniami wolnymi od pracy. W dniach tych nie organizuje się wprawdzie zajęć dydaktycznych, niemniej jednak nauczyciele powinni pozostawać w gotowości do pracy. Nauczyciele szkół i placówek feryjnych nie mogą korzystać z urlopu na żądanie. Rozwiązania przyjęte w szkołach nieferyjnych Z kolei nauczycielom zatrudnionym w szkołach i placówkach nieferyjnych przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych. Udzielając urlopu wypoczynkowego, dyrektor szkoły bądź placówki nieferyjnej udziela go w dni, które są dniami pracy dla nauczyciela. W odróżnieniu od szkół i placówek feryjnych wymiar urlopu wypoczynkowego wskazanych nauczycieli jest zależny od ich wymiaru zajęć. 5

6 W związku z powyższym w przeciwieństwie do nauczycieli zatrudnionych w placówkach feryjnych urlop nauczycieli placówek nieferyjnych nie musi przypadać w okresie ferii (czy to letnich, czy to zimowych). Terminy udzielenia urlopu wypoczynkowego nauczycielom szkoły lub placówki nieferyjnej powinny być ustalone w planie urlopów. Zasady sporządzania planu urlopów przewidziano w art kp. Plan urlopów ustala dyrektor, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Sporządzony plan podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w danej szkole. Od ustalania planu można odstąpić, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę albo jeżeli w szkole taka organizacja nie działa. Wówczas terminy urlopu ustalane są po porozumieniu z nauczycielami. Określenie dla nauczycieli placówek nieferyjnych urlopu w dniach roboczych oznacza, że urlopu udziela się tylko w dni, które są dla nich dniami pracy. Jeżeli nauczyciel pracuje np. w poniedziałki, środy i piątki to urlopu udziela się tylko w te dni. Wtorki i czwartki nauczyciel ma wolne, bo tak będzie wynikać z organizacji pracy. Artykuł kp, który wobec nauczycieli szkół i placówek nieferyjnych stosuje się odpowiednio, przewiduje dodatkowo udzielanie urlopu w wymiarze godzinowym. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień odpowiada 8 godzinom pracy. Artykuł 42 KN nie określa dobowego wymiaru czasu pracy nauczyciela. Jednak przyjmując, że łączny czas pracy nauczyciela pełnozatrudnionego wynosi do 40 godzin tygodniowo, w ramach 5-dniowego tygodnia pracy, można przyjąć do celów ustalenia uprawnień do urlopu, że nauczyciel średnio na dobę pracuje 8 godzin. Do wymiaru urlopu zalicza się wszystkie zajęcia i czynności wynikające z 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy. Przepisy KN nie określają dobowego wymiaru czasu pracy nauczyciela. Jednak biorąc pod uwagę, że łączny czas pracy nauczyciela wynosi do 40 godzin tygodniowo, w ramach 5-dniowego tygodnia pracy, można przyjąć do celów ustalania uprawnień do urlopu wypoczynkowego że średnio na dobę nauczyciel pracuje 8 godzin. Oznacza to, iż nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze czasu 6

7 pracy w szkołach i placówkach nieferyjnych jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 280 godzin (35 dni 8 godzin). Jako wskazówkę interpretacyjną można wziąć tu pod uwagę Pismo Departamentu Strategii Ministerstwa Edukacji Narodowej z 31 grudnia 2009 r. w sprawie wymiaru urlopu nauczyciela placówki nieferyjnej (DS-WPZN-WE-421-4/09). Odmienne rozwiązania na stanowiskach kierowniczych Od 1 stycznia 2018 r. urlop wypoczynkowy dyrektorów i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze ma być udzielany w wymiarze 35 dni roboczych, a więc krótszym niż łączny okres ferii letnich i zimowych. Urlop będzie mógł być udzielony nie tylko w okresie ferii terminy udzielania urlopów zostaną ustalone w planie urlopów. Oznacza to, że osoby zajmujące stanowisko kierownicze będą mogły korzystać z urlopu w trakcie całego roku kalendarzowego. Ustawodawca doszedł do wniosku, że zmiana wymiaru i terminu udzielania urlopu dla osób pełniących funkcje kierownicze jest uzasadniona z uwagi na fakt, że osoby te bardzo często są zmuszone do wykonywania pracy w okresie ferii szkolnych. Prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i okresie wskazanym powyżej przysługuje nie tylko dyrektorowi, ale także: wicedyrektorowi, nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze. Nauczyciel zajmujący stanowisko dyrektora korzysta z urlopu w wymiarze 35 dni roboczych i zgodnie z planem urlopów niezależnie od tego, czy stanowisko powierzono mu w następstwie czy też bez konkursu. Z urlopu w odpowiednim wymiarze i według planu urlopu korzysta również każdy wicedyrektor, bez względu na to, czy aktualnie zastępuje dyrektora. 7

8 Analogiczne uprawnienie przysługuje osobie zajmującej w szkole inne stanowisko kierownicze, pod warunkiem że jest nauczycielem. Uprawnienie do urlopu według nowych reguł przysługuje także nauczycielowi, który pełni obowiązki kierownicze przez okres co najmniej 10 miesięcy w zastępstwie innego nauczyciela. Prawo to powstanie jednak dopiero po upływie 10 miesięcy pełnienia tej funkcji. Natomiast urlop w dotychczasowym wymiarze odpowiadającym okresowi ferii będzie nadal przysługiwał nauczycielowi, który jedynie pełni obowiązki dyrektora szkoły, a nie zajmuje w szkole stanowiska kierowniczego. Pełnienia obowiązków nie można bowiem utożsamiać z zajmowaniem stanowiska kierowniczego. Terminy urlopu wypoczynkowego osób zajmujących stanowiska kierownicze w szkołach feryjnych powinien określać plan urlopów, dotychczas obowiązujący w tych szkołach w stosunku do pracowników niepedagogicznych. Plan urlopów ustala dyrektor, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, a następnie podaje go do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w szkole. Przy czym należy jednak mieć na względzie, że dla dyrektora plan urlopów będzie ustalał organ prowadzący, który wobec dyrektora pełni obowiązki pracodawcy. Nie w każdym przypadku urlop dyrektora będzie udzielany zgodnie z planem urlopów. Szkoła nie ustala bowiem planu urlopów, jeżeli organizacja związkowa wyraziła na to zgodę albo jeżeli w szkole nie działa żadna organizacja związkowa. W takich przypadkach termin urlopu ustala się po porozumieniu z pracownikiem (art kp). Dyrektor szkoły, w której nie obowiązuje plan urlopów, będzie więc musiał wówczas dojść do porozumienia z organem prowadzącym w sprawie terminu urlopu. Powiązanie urlopu wypoczynkowego na stanowiskach kierowniczych z planem urlopów przyniesie za sobą jeszcze jeden skutek. Otóż osoba zajmująca stanowisko kierownicze będzie odtąd mogła skorzystać z urlopu na żądanie w wymiarze maksymalnie 4 dni w roku kalendarzowym. Do udzielenia takiego urlopu wystarczające będzie zgłoszenie żądania do pracodawcy najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu (art kp). Dyrektor będzie zgłaszał to żądanie do organu prowadzącego. 8

9 Wymiar hipotetycznego urlopu wypoczynkowego przy umowie o pracę na czas określony Ustęp 5 komentowanego przepisu określa wymiar hipotetycznego urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony. Jest to wymiar hipotetyczny, gdyż służy tylko i wyłącznie ustalaniu wymiaru urlopu uzupełniającego oraz ekwiwalentu z tytułu niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Przepisu tego nie można traktować jako wyjątku od zasady przewidzianej w ust. 1, zgodnie z którą urlop wypoczynkowy w szkole lub placówce feryjnej jest wykorzystywany zawsze w okresie ferii. Oznacza to, że nauczyciel zatrudniony na czas określony w szkole lub placówce feryjnej, niezależnie od okresu obowiązywania umowy o pracę, wykorzystuje urlop wypoczynkowy w okresie ferii. Przyjmuje się, że nauczyciel szkoły lub placówki feryjnej zatrudniony na czas określony (w tym również na zastępstwo) na okres co najmniej 10 miesięcy w roku szkolnym ma prawo do hipotetycznego urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze, a w konsekwencji do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w maksymalnym wymiarze 8 tygodni (56 dni). Jeśli natomiast z nauczycielem zawarto umowę o pracę na czas określony na okres krótszy niż 10 miesięcy w roku szkolnym, wówczas wymiar hipotetycznego urlopu i ekwiwalentu ustalany jest proporcjonalnie do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć (art. 64 ust. 5 KN). Przyjmuje się zatem fikcję prawną, że w przypadku zatrudnienia na co najmniej 10 miesięcy przysługuje urlop w wymiarze 56 dni, co oznacza, że za każdy miesiąc zatrudnienia przysługuje 5,6 dnia urlopu. Przy obliczeniach należy również stosować odpowiednie reguły zaczerpnięte z kp. 1. Niepełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia podlega zaokrągleniu w górę do pełnego miesiąca, nawet jeśli nauczyciel zakończył zatrudnienie w pierwszym dniu tego miesiąca bądź rozpoczął je w ostatnim dniu miesiąca (art a 2 kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). 2. W górę do pełnego dnia zaokrągla się również niepełny dzień urlopu (art kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). 9

10 Bez znaczenia dla wymiaru powyższego urlopu pozostaje natomiast wymiar zajęć nauczyciela. Przykładowe obliczenie dla nauczyciela szkoły feryjnej zatrudnionego na czas określony od 20 października do 3 grudnia. 5,6 dnia 3 miesiące = 16,8 ~ 17 dni wymiar hipotetycznego urlopu 17 dni Urlop proporcjonalny w szkołach nieferyjnych Ustawodawca przewidział wprost prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego dla nauczycieli szkół i placówek nieferyjnych, których stosunek pracy został nawiązany lub ustał w trakcie roku kalendarzowego. Urlop proporcjonalny ustalany jest na zasadach przewidzianych w art , art a i art kp (uchwała Sądu Najwyższego z 24 października 1997 r., III ZP 36/97, OSNP 1998/6/176). Stosuje się więc takie same zaokrąglenia jak w przypadku obliczania hipotetycznego urlopu dla nauczycieli zatrudnionych na czas określony. Ponadto wymiar urlopu proporcjonalnego uzależnia się od wymiaru zajęć nauczyciela. Przykładowe obliczenie dla nauczyciela szkoły nieferyjnej zatrudnionego w wymiarze 16/22, którego stosunek pracy ustał 5 czerwca. (35 dni 16/22 etatu) : 12 miesięcy = 2,12 dnia 2,12 dnia 6 miesięcy = 12,72 ~ 13 dni. wymiar urlopu proporcjonalnego 13 dni roboczych a także feryjnych ale tylko na potrzeby ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy Brak jest analogicznej regulacji w przypadku nauczycieli szkół feryjnych zatrudnionych na czas nieokreślony. Niemniej jednak w orzecznictwie przyjęto stanowisko, zgodnie z którym w przypadku nauczyciela zatrudnionego w szkole feryjnej na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony ustanie jego stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego 10

11 powoduje, iż wymiar jego hipotetycznego urlopu wypoczynkowego, do którego nauczyciel nabywa prawo z początkiem roku kalendarzowego, ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w stosunku do liczby przepracowanych, w danym roku kalendarzowym, miesięcy przez nauczyciela. Choć sam urlop przysługuje, jak zawsze, w okresie całych ferii zimowych i letnich, to jednak na potrzeby ustalenia urlopu uzupełniającego i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przyjmuje się jego proporcjonalność (uchwała Sądu Najwyższego z 10 maja 2006 r., III PZP 3/06, Jak już wyżej wskazano, bez znaczenia pozostaje wymiar zajęć nauczyciela. Jako że urlop proporcjonalny nauczyciela szkoły feryjnej oblicza się w odniesieniu do okresu zatrudnienia nauczyciela w roku kalendarzowym, a nie szkolnym, przyjmuje się regułę, zgodnie z którą 1 miesiąc to 4,6 dnia (56 dni : 12 miesięcy). Przykładowe obliczenie dla nauczyciela szkoły feryjnej zatrudnionego na czas nieokreślony, którego stosunek pracy ustał 31 sierpnia. 4,6 dnia 8 miesięcy = 36,8 ~ 37 dni wymiar hipotetycznego urlopu 37 dni Wykonywanie obowiązków służbowych po rozpoczęciu urlopu wypoczynkowego Z zasady każdy nauczyciel powinien mieć zapewniony nieprzerwany urlop wypoczynkowy, aby korzystać z wypoczynku w sposób niezakłócony. Nie oznacza to jednak, że dyrektor nie może w trakcie korzystania z urlopu wypoczynkowego nakładać na niego poleceń służbowych, z wyjątkiem przypadków określonych przepisami prawa. Przede wszystkim dyrektor może odwołać nauczyciela z urlopu, jeżeli wymagają tego okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczęcia urlopu. Innymi słowy, jeżeli: istnieją uzasadnione potrzeby szkoły, które nie mogą być zrealizowane bez udziału nauczyciela korzystającego z urlopu wypoczynkowego, dla prawidłowego funkcjonowania szkoły istnieje konieczność zrealizowania tych potrzeb w okresie, w którym nauczyciel korzysta z urlopu dla poratowania zdrowia, 11

12 potrzeby te nie były przewidziane w momencie rozpoczynania urlopu przez nauczyciela (art. 167 kp). Omówione rozwiązanie można stosować w stosunku do nauczycieli szkół nieferyjnych oraz każdej innej szkoły, jeżeli odwołanie dotyczy urlopu uzupełniającego, a nie wykorzystywanego w trakcie ferii. Natomiast w okresie ferii dyrektor szkoły może zobowiązać nauczyciela szkoły lub placówki feryjnej do wykonywania niektórych czynności służbowych bez konieczności odwoływania go z urlopu. Dotyczy to wyłącznie następujących obowiązków: przeprowadzania egzaminów, prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego, opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie (art. 64 ust. 2 KN). Praca w trakcie urlopu wypoczynkowego zgodnie z art. 64 ust. 2 KN nie gwarantuje nauczycielowi prawa do urlopu uzupełniającego ani do rekompensaty kosztów poniesionych w związku z koniecznością pracy w trakcie urlopu. Z drugiej strony prawo dyrektora do nałożenia na nauczyciela obowiązku pracy w trakcie urlopu wypoczynkowego nie jest jednak nieograniczone. Wykonywanie w trakcie urlopu czynności służbowych nie powinno zająć nauczycielowi łącznie dłużej niż 7 dni. Jednocześnie nauczyciel musi mieć zapewnione nieprzerwane 4 tygodnie urlopu bez pracy. Kogo dotyczy? Odwołanie z urlopu wypoczynkowego pracowników niepedagogicznych nauczycieli szkół nieferyjnych dyrektorów i innych nauczycieli pełniących funkcje kierownicze Nałożenie obowiązków pracowniczych w trakcie korzystania z urlopu wypoczynkowego nauczycieli szkół feryjnych w okresie ferii zimowych i letnich, z wyjątkiem dyrektorów i innych nauczycieli pełniących funkcje kierownicze 12

13 Odwołanie z urlopu wypoczynkowego Nałożenie obowiązków pracowniczych w trakcie korzystania z urlopu wypoczynkowego Rodzaj obowiązków służbowych, które można nałożyć nauczycieli szkół feryjnych (tylko w zakresie urlopu uzupełniającego) tylko obowiązki wiążące się z okolicznościami nieprzewidzianymi w chwili rozpoczęcia urlopu przeprowadzanie egzaminów, prace związane z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego, opracowywanie szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenie w doskonaleniu zawodowym w określonej formie Forma polecenie służbowe polecenie służbowe Rekompensata kosztów poniesionych przez pracownika Co dzieje się z faktycznie niewykorzystanym urlopem Ograniczenia czasowe tak (dotyczy kosztów bezpośrednio związanych z odwołaniem z urlopu) powinien być udzielony w późniejszym terminie nie nie przepada (urlop ten jest nadal wykorzystywany, nie ulega przerwaniu) wykonywanie w trakcie urlopu czynności służbowych nie powinno zająć nauczycielowi łącznie dłużej niż 7 dni; nauczyciel musi mieć zapewnione nieprzerwane 4 tygodnie urlopu bez pracy 13

14 Urlop wypoczynkowy przy zatrudnieniu mieszanym Dotychczas bardzo duże wątpliwości wzbudzało rozliczenie urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli, którzy u tego samego pracodawcy realizowali obowiązki nauczyciela szkoły feryjnej i jednocześnie takiej, w której ferie szkolne nie są organizowane. Dotyczyło to nauczycieli: zespołów szkolno-przedszkolnych, realizujących obowiązki służbowe zarówno w szkole, jak i przedszkolu, szkół podstawowych, przy których zorganizowane były oddziały przedszkolne, pracujących zarówno w szkole podstawowej, jak i w oddziale przedszkolnym, placówek nieferyjnych, w których mieściły się szkoły organizujące ferie (w szczególności młodzieżowych ośrodków wychowawczych). Brak było regulacji pozwalających na rozliczenie urlopu w ramach jednego stosunku pracy. Takie regulacje nie mogły również zostać wprowadzone do regulaminu pracy. Jedynym rozwiązaniem, które wówczas mogło być stosowane, było zawieranie z takimi nauczycielami dwóch odrębnych stosunków pracy. Niestety niejednokrotnie dochodziło wówczas do sytuacji, gdy nauczyciel w ramach poszczególnych stosunków pracy realizował urlop wypoczynkowy w odrębnych terminach, przez co urlop nie mógł być wykorzystywany w pełni. Odpowiedzią na te problemy jest pomysł ustawodawcy, który zamierza wprowadzić urlop o charakterze mieszanym. Otóż nauczycielowi, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły feryjnej i nieferyjnej, będzie przysługiwało prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć. Zaś w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć nauczycielowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły feryjnej. 14

15 Art. 65. (Terminy nabycia urlopu wypoczynkowego w szkołach feryjnych) Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do drugiego i dalszych urlopów w każdym następnym roku kalendarzowym. Dualizm w zakresie terminu nabycia urlopu wypoczynkowego Ustawodawca określił termin nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych. Otóż zasadą jest nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego na dany rok kalendarzowy w pierwszym dniu tego roku kalendarzowego. Wyjątkowo: pierwszy urlop wypoczynkowy w życiu nauczyciel nabywa w ostatnim dniu poprzedzającym swoje pierwsze ferie szkolne, w przypadku wykorzystywania urlopu wychowawczego nauczyciel nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z dniem rozpoczęcia ferii szkolnych przypadających po zakończeniu urlopu wychowawczego (zob. komentarz do art. 67c ust. 1 KN). Swój pierwszy urlop wypoczynkowy nauczyciel nabywa zatem w dniu bezpośrednio poprzedzającym pierwsze przypadające w okresie jego zatrudnienia ferie szkolne. Może więc zdarzyć się, że nauczyciel nabędzie urlop w następnym roku kalendarzowym po roku, w którym podjął zatrudnienie. Przykładowo: nauczyciel zatrudniony po raz pierwszy z dniem 1 września swój pierwszy urlop wypoczynkowy nabędzie 19 stycznia kolejnego roku, przy założeniu, że ferie zimowe rozpoczynają się 20 stycznia. Termin nabycia pierwszego w życiu urlopu wypoczynkowego został określony dość nieprecyzyjnie. W istocie nie wiadomo, czy przepis dotyczy pierwszego urlopu wypoczynkowego w życiu, bez względu na charakter 15

16 zatrudnienia, czy też pierwszego urlopu wypoczynkowego na stanowisku nauczyciela. Ze względów funkcjonalnych autor opowiada się za stosowaniem drugiego z przedstawionych rozwiązań. Natomiast terminem nabycia drugiego i każdego kolejnego urlopu wypoczynkowego jest zawsze pierwszy dzień roku kalendarzowego, na który przypada urlop. Jedyny wyjątek wynika z art. 67c ust. 1 KN. W placówkach nieferyjnych stosujemy Kodeks pracy Komentowany przepis odnosi się wyłącznie do nauczycieli szkół i placówek feryjnych. W stosunku do nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach nieferyjnych, wobec braku analogicznej regulacji w KN, stosuje się odpowiednio przepisy kp. Oznacza to, że nauczyciel szkoły lub placówki nieferyjnej podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Natomiast prawo do kolejnych urlopów nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym (art. 153 kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). Art. 66. (Urlop uzupełniający i ekwiwalent urlopowy) 1. W razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni. 2. W razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby 16

17 wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 1, a nie więcej niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust (uchylony). Przesłanki powstania prawa do urlopu uzupełniającego Ustęp 1 komentowanego przepisu przewiduje prawo do tzw. urlopu uzupełniającego dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych, którzy nie wykorzystali urlopu wypoczynkowego w okresie ferii. Możliwość skorzystania z urlopu uzupełniającego dotyczy wyłącznie przypadków, gdy urlop wypoczynkowy w normalnym trybie nie został wykorzystany w całości lub części z powodu: niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrow,ia odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego. Urlop uzupełniający także po urlopie zdrowotnym Dotychczas przepisy KN nie przewidywały, by korzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia w okresie urlopu wypoczynkowego dawało uprawnienie do urlopu uzupełniającego (a w przypadku placówek feryjnych do przesunięcia terminu urlopu lub udzielenia go w późniejszym terminie). Niemniej jednak w dniu 30 czerwca 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, w którym wskazał, że dotychczasowa regulacja 17

18 KN stoi w sprzeczności z prawem unijnym (wyrok w sprawie Alicja Sobczyszyn przeciwko Szkole Podstawowej w Rzeplinie C-178/15, europa.eu). Trybunał podkreślił, że prawo do skorzystania z corocznego płatnego urlopu przez każdego pracownika należy postrzegać jako zasadę prawa socjalnego Unii Europejskiej o szczególnej wadze (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 10 września 2009 r., Vicente Pereda, C 277/08, Co więcej, zauważył, że prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego, jako zasada prawa socjalnego Unii, nie tylko ma szczególną wagę, lecz zostało także uznane w sposób wyraźny w art. 31 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, która posiada tę samą moc prawną, co traktaty (wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 listopada 2011 r., KHS, C 214/10, europa.eu). Prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego ma na celu umożliwienie pracownikowi odpoczynku oraz zapewnienie mu okresu wytchnienia i wolnego czasu (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 stycznia 2009 r., Schultz-Hoff i in., C 350/06 i C 520/06, Tymczasem urlop dla poratowania zdrowia jest udzielany w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia. Zauważalna jest więc odmienność celów urlopu wypoczynkowego oraz urlopu dla poratowania zdrowia. Trybunał doszedł w związku z tym do wniosku, że z uwagi na powyższą odmienność pracownikowi, który skorzystał z przyznanego mu zgodnie z prawem krajowym urlopu dla poratowania zdrowia w okresie corocznego urlopu wypoczynkowego, nie można po zakończeniu urlopu dla poratowania zdrowia odmówić prawa do skorzystania z corocznego urlopu wypoczynkowego w późniejszym terminie. Reasumując, interpretacja przyjęta przez Trybunał nakazywała udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego po urlopie dla poratowania zdrowia. Wspomniane orzeczenie Trybunału, jak cały unijny dorobek prawny, wlicza się do polskiego porządku prawnego. Z orzeczeniem tym skorelowane są nowe przepisy dotyczące urlopów wypoczynkowych, w których wskazano, że: 1. Korzystanie w szkole feryjnej z urlopu dla poratowania zdrowia w trakcie urlopu wypoczynkowego daje prawo do urlopu uzupełniającego, 18

19 jeżeli nauczyciel nie wykorzystał co najmniej 8 tygodni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym. 2. Jeżeli nauczyciel placówki nieferyjnej rozpoczął urlop wypoczynkowy i w trakcie tego urlopu przeszedł na urlop dla poratowania, wówczas niewykorzystana część urlopu wypoczynkowego ulega przesunięciu na późniejszy termin. Jeśli nauczyciel placówki nieferyjnej nie rozpoczął zaplanowanego urlopu wypoczynkowego w wyniku korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia, wówczas urlop wypoczynkowy powinien być udzielony w późniejszym terminie. Jak obliczyć wymiar urlopu uzupełniającego W szkołach feryjnych urlop uzupełniający przysługuje, jak sama nazwa wskazuje, w wymiarze uzupełniającym za nie więcej niż 8 tygodni. Aby zatem ustalić, w jakim wymiarze należy udzielić urlopu uzupełniającego, trzeba najpierw wyliczyć, ile dni urlopu zostało wykorzystanych w naturze w danym roku kalendarzowym. Wymiar urlopu wykorzystanego w naturze w okresie ferii odpowiednio pomniejszy wymiar urlopu uzupełniającego. Jeżeli zaś nauczyciel wykorzysta co najmniej 8 tygodni urlopu w danym roku kalendarzowym, wówczas urlop uzupełniający za ten rok nie będzie już mu przysługiwał (wyrok Sądu Najwyższego z 2 września 1998 r., I PKN 298/98, OSNP 1999/18/584). W praktyce oznacza to, że ustalenie wymiaru urlopu uzupełniającego za dany rok kalendarzowy jest możliwe dopiero po zakończeniu ferii letnich, dopiero wtedy bowiem wiadomo, ile dni urlopu nauczyciel wykorzystał w normalnym trybie. Obliczając wymiar urlopu uzupełniającego, należy mieć na względzie nie tylko liczbę dni urlopu wykorzystanego w okresie ferii, ale także okres zatrudnienia nauczyciela w roku kalendarzowym. W przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego należy najpierw ustalić wymiar hipotetycznego urlopu i dopiero od tak ustalonego wymiaru odliczyć liczbę dni już wykorzystanych w okresie ferii w tym roku kalendarzowym (zob. komentarz do art. 64 KN). 19

20 Urlop uzupełniający dla nauczyciela szkoły lub placówki feryjnej powinien być udzielony w terminie ustalonym przez dyrektora w porozumieniu z nauczycielem (art kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). Wyjątkowo dyrektor ma obowiązek udzielenia urlopu uzupełniającego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach macierzyńskiego lub urlopie rodzicielskim, gdy zażąda tego nauczycielka korzystająca z jednego z tych urlopu (art kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). Następnym krokiem jest ustalenie wysokości wynagrodzenia za okres odpowiadający wymiarowi urlopu uzupełniającego (zob. komentarz do art. 67 KN). Dyrektor może udzielić urlopu uzupełniającego zarówno jednorazowo, jak i w częściach. Należy pamiętać, że urlop uzupełniający nie może być udzielony w okresie ferii zimowych ani letnich. W tym czasie nauczyciel powinien bowiem wykorzystywać urlop wypoczynkowy w normalnym trybie. Przesłanki nabycia prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy Komentowany przepis przewiduje również prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy zarówno dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych, jak i nieferyjnych. Ekwiwalent, o którym mowa w komentowanym przepisie, jest świadczeniem pieniężnym niebędącym składnikiem wynagrodzenia, lecz należnym nauczycielom w związku z niewykorzystaniem urlopu wypoczynkowego. Nauczyciel powinien otrzymać ekwiwalent urlopowy, jeżeli nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego z powodu: rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby bądź do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego. Momentem powstania prawa do ekwiwalentu jest wystąpienie jednego z ww. zdarzeń (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 listopada 20

21 2009 r., I OSK 560/09, Prawo do ekwiwalentu nie powstaje natomiast w przypadku przeniesienia służbowego nauczyciela w trybie art. 18 KN. Stosunek pracy nauczyciela nie ulega wówczas rozwiązaniu. W razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w naturze nauczyciel, który pozostaje w zatrudnieniu w szkole, nie może domagać się ekwiwalentu urlopowego. Także sam pracodawca nie może zrezygnować z udzielenia nauczycielowi urlopu i zamiast tego wypłacić mu ekwiwalentu. Wymiar ekwiwalentu urlopowego W szkołach feryjnych ekwiwalent przysługuje, tak jak urlop uzupełniający, za nie więcej niż 8 tygodni, natomiast w nieferyjnych nie więcej niż za 35 dni roboczych (art. 66 ust. 2 KN). Odpowiednio jak w przypadku urlopu uzupełniającego, ustalając wymiar ekwiwalentu urlopowego należy wziąć pod uwagę okres zatrudnienia w danym roku kalendarzowym (tj. obliczyć hipotetyczny wymiar urlopu wypoczynkowego zob. komentarz do art. 64. Jeśli nauczyciel wykorzysta w szkole feryjnej co najmniej 8 tygodni urlopu, w szkole nieferyjnej zaś co najmniej 35 dni roboczych urlopu, wówczas ekwiwalentu nie otrzyma. Następnie należy ustalić wysokość wynagrodzenia urlopowego, które przysługiwałoby za okres odpowiadający wymiarowi ekwiwalentu (zob. komentarz do art. 67). Ekwiwalent urlopowy powinien być wypłacony nauczycielowi nie tylko w związku z niewykorzystaniem urlopu w roku kalendarzowym, w którym doszło do zdarzenia skutkującego powstaniem prawa do ekwiwalentu, ale także za poprzednie lata kalendarzowe, w których urlop nie został wykorzystany. Ekwiwalent powinien objąć nie tylko urlop niewykorzystany w normalnym trybie, ale także należny, a niewykorzystany urlop uzupełniający (wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2005 r., II PK 72/05, OSNP 2006/15 16/242). Odnośnie do terminu wypłaty ekwiwalentu zob. komentarz do art

22 Art. 66a. (Urlop zaległy w placówkach nieferyjnych) 1. Jeżeli nauczyciel szkoły, o której mowa w art. 64 ust. 3, nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu: 1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, 2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, 3) powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy, 4) urlopu macierzyńskiego, 5) urlopu dla poratowania zdrowia urlop wypoczynkowy ulega przesunięciu na termin późniejszy. 2. Część urlopu wypoczynkowego niewykorzystaną z powodu: 1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, 2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, 3) odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy, 4) urlopu macierzyńskiego, 5) urlopu dla poratowania zdrowia udziela się w terminie późniejszym. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela pełniącego inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze. W nowym przepisie art. 66a KN obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. sprecyzowano zasady udzielania urlopu zaległego w placówkach, w których nie są zorganizowane ferie szkolne. Otóż już rozpoczęty urlop będzie przerywany i kontynuowany w późniejszym terminie, a urlop, który miał się rozpocząć, przesuwany na inny okres, w przypadku: czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, 22

23 powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy, korzystania z urlopu macierzyńskiego, korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Nowym rozwiązaniem jest przesunięcie urlopu wypoczynkowego albo udzielenie go w późniejszym terminie także wtedy, gdy nauczyciel na co najmniej 3 miesiące będzie pełnił rotacyjnie terytorialną służbę wojskową. Należy pamiętać, by pozostały urlop wypoczynkowy został udzielony najpóźniej 30 września roku kalendarzowego następującego po roku, w którym ten urlop miał być na bieżąco wykorzystywany. W konsekwencji zagwarantowania dyrektorom, nauczycielom zajmującym inne funkcje kierownicze i nauczycielom pełniącym obowiązki kierownicze w zastępstwie przez co najmniej 10 miesięcy urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych i według planu urlopów osoby te, nawet w przypadku zatrudnienia w szkołach feryjnych, nie będą mogły skorzystać z urlopu uzupełniającego. Wobec tej grupy nauczycieli zastosowanie znajdzie regulacja analogiczna jak w placówkach nieferyjnych. Oznacza to, że w przypadku niewykorzystania części urlopu wypoczynkowego w terminach wskazanych w planie urlopów wskutek: czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy, urlopu macierzyńskiego, urlopu dla poratowania zdrowia nierozpoczęty urlop wypoczynkowy zostanie przesunięty na inny termin, a w przypadku gdy przeszkoda wystąpi już po rozpoczęciu urlopu wypoczynkowego pozostała część urlopu zostanie udzielona w późniejszym terminie. 23

24 Art. 67. (Wynagrodzenie urlopowe) 1. Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu wszystkich miesięcy danego roku szkolnego, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego z tego okresu. 2. Jeżeli wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, z którego oblicza się wynagrodzenie za urlop, lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wynagrodzenie to ulega przeliczeniu. 3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wynagrodzenie urlopowe odpowiada wysokości ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Regułę tę stosuje się odpowiednio do ekwiwalentu urlopowego. Dlatego, jak już wskazano w komentarzu do art. 66, następnym krokiem po ustaleniu liczby dni, za które przysługuje wynagrodzenie urlopowe lub ekwiwalent urlopowy, jest wyliczenie wysokości wynagrodzenia za jeden dzień urlopu wypoczynkowego. Do obliczenia wysokości ekwiwalentu za urlop nauczyciela należy zastosować takie same zasady jak przy obliczeniu wynagrodzenia urlopowego. Za podstawę ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień urlopu wypoczynkowego przyjmuje się bowiem wysokość wynagrodzenia przysługującego nauczycielowi za 1 dzień urlopu. Zasady obliczania samego wynagrodzenia urlopowego, jak też ekwiwalentu przewiduje rozporządzenie MEN z 26 czerwca 2001 r. 24

25 Składniki wynagrodzenia urlopowego W wynagrodzeniu i ekwiwalencie urlopowym uwzględnia się następujące składniki: wynagrodzenie zasadnicze, dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, wynagrodzenie za pracę w święto, dodatek za uciążliwość pracy, jednorazowy dodatek uzupełniający ( 1 ust. 1 rozporządzenia MEN z 26 czerwca 2001 r.). Pomija się natomiast wynagrodzenie za: czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, czas urlopu wypoczynkowego oraz wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną ( 1 ust. 2 rozporządzenia MEN z 26 czerwca 2001 r.). Powyższe składniki uwzględnia się w podstawie wymiaru wynagrodzenia i ekwiwalentu zgodnie z poniższymi zasadami: 1) Składniki wynagrodzenia określone w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz określone procentowo od tych stawek uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania urlopu, z wyjątkiem wskazanym w pkt 2. 2) Jeżeli okres wykonywania zadań lub zajęć uprawniających do dodatku funkcyjnego jest krótszy niż okres roku szkolnego, wysokość dodatku oblicza się, mnożąc otrzymywaną stawkę z tego tytułu przez liczbę miesięcy, w których nauczyciel wykonywał zadania lub zajęcia. Następnie 25

26 uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. 3) Jednorazowy dodatek uzupełniający uwzględnia się w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty tego dodatku wypłaconego pracownikowi za poprzedni rok kalendarzowy. 4) Składniki zmienne dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, a także wynagrodzenie za pracę w święto oblicza się, dodając otrzymane wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach roku szkolnego, a następnie uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. 5) Składniki zmienne wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych i godzinach doraźnego zastępstwa oblicza się, mnożąc przeciętną miesięczną liczbę godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego z tego okresu, przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu wykorzystywania urlopu. Warto zauważyć, że w tym ostatnim przypadku, czyli rozpoczęcia urlopu uzupełniającego we wrześniu albo jeśli stosunek pracy nauczyciela został rozwiązany we wrześniu, do podstawy wymiaru wynagrodzenia bądź ekwiwalentu urlopowego nie będzie wliczane wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, nawet jeżeli godziny te zostały zrealizowane we wrześniu. Pod uwagę bierze się bowiem jedynie godziny z tego samego roku szkolnego, ale wyłącznie z miesięcy poprzedzających miesiąc bazowy, którym w opisywanym przypadku jest wrzesień. Konieczne obliczenie stawki dziennej Ostatnim etapem obliczeń jest podzielenie miesięcznego wynagrodzenia obliczonego według powyższych zasad przez 30 (w przypadku nauczycieli szkół i placówek feryjnych) albo 21 (nauczyciele szkół i placówek 26

27 nieferyjnych) w celu ustalenia wynagrodzenia za jeden dzień i wreszcie pomnożenie otrzymanej kwoty przez liczbę dni urlopu lub ekwiwalentu. Jeżeli wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, z którego oblicza się wynagrodzenie za urlop, lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wówczas wynagrodzenie to ulega przeliczeniu. Termin wypłaty wynagrodzenia i ekwiwalentu urlopowego Obowiązek wypłaty wynagrodzenia oraz ekwiwalentu urlopowego ma charakter bezwzględny. Ekwiwalent urlopowy powinien być wypłacony nauczycielowi niezwłocznie po ustaniu jego stosunku pracy, razem z odprawami i innymi ewentualnymi świadczeniami. W przeciwnym wypadku nauczyciel może domagać się zapłaty ekwiwalentu przed sądem wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Istnieją jednak 2 przypadki, w których dyrektor nie będzie musiał wypłacać nauczycielowi należnego ekwiwalentu. W praktyce często zdarza się, że z danym nauczycielem bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy nawiązywana jest kolejna umowa pracę. Komentowana ustawa nie zawiera przepisów umożliwiających wykorzystanie urlopu nabytego w ramach starego, zakończonego już stosunku pracy, w okresie trwania nowej umowy o pracę. Stosując odpowiednio przepisy kp, można jednak przyjąć, że dyrektor szkoły nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, w przypadku gdy wspólnie z nauczycielem postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniej umowy o pracę w tej samej szkole (art kp w zw. z art. 91c ust. 1 KN). Dyrektor uchyli się od wypłaty ekwiwalentu także wtedy, gdy dojdzie do przedawnienia roszczenia nauczyciela. Przedawnienie roszczenia o wypłatę 27

28 ekwiwalentu następuje w tym samym momencie, w którym przedawnia się roszczenie o udzielenie zaległego urlopu, ponieważ z dniem ustania stosunku pracy roszczenie o udzielenie urlopu przekształca się z mocy prawa w roszczenie o wypłatę ekwiwalentu. Jak każde żądanie pracownicze, roszczenie o udzielenie urlopu przedawnia się z upływem 3 lat liczonych od dnia jego wymagalności, tj. ostatecznego terminu udzielenia urlopu (zgodnie z art. 168 kp jest to 30 września następnego roku kalendarzowego). W takim terminie przedawnia się także roszczenie o wypłatę ekwiwalentu. Wyjątkowo jednak, jeżeli przed ostatecznym terminem udzielenia urlopu uzupełniającego doszło do ustania stosunku pracy, bieg przedawnienia roszczenia o ekwiwalent rozpoczyna się w następnym dniu po dniu ustania stosunku pracy. Po upływie terminu przedawnienia pracodawca może wprawdzie wypłacić pracownikowi ekwiwalent, niemniej jednak może też bronić się przed wypłatą poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia, gdyby pracownik skierował sprawę do sądu. 28

29 ISBN BA96