interesów tego regionu lub istotnego jego fragmentu, - te spośród nich, których gminy lub powiaty posiadają silne funkcje egzogeniczne,

Transkrypt

1 Polityka intraregionalna pojęcie. - działalnośd instytucji publicznych funkcjonujących wewnątrz regionu, czyli województwa, - regionalny układ stosunków społecznych, w których występuje wyraźna obecnośd kontroli, wpływu, władzy i autorytetu, - funkcja systemu społecznego regionu zapewniającą jego rozwój poprzez rozwiązywanie konfliktów, - podejmowanie decyzji w ramach procesu zdobywania i sprawowania władzy w regionie, - służba dążąca do zmniejszenia, czy też usuwania wewnątrzregionalnych ograniczeo w zaspokajaniu potrzeb jego mieszkaoców. Wynikające z ww. definicji cechy podmiotów prowadzących politykę intraregionalną: - funkcjonowanie wewnątrz granic regionu, - status publiczny gwarantujący możliwośd sprawowania władzy w stosunku do innych, wewnątrzregionalnych podmiotów, dający prawo i instrumentarium do wywierania na nie wpływu oraz kontrolowania ich zachowao, - koniecznośd zdobywania tej władzy, - cel jego działalności polegający na kreowaniu rozwoju regionu albo jego istotnego fragmentu, - zaspokajanie potrzeb mieszkaoców regionu. Kto spełnia te warunki samorządy terytorialne: - wojewódzki oczywistośd (ale argumenty), - gminne i powiatowe wątpliwośd Argumenty za : - rozpatrywane łącznie (bo homogeniczne) mają terytorium tożsame z regionem - mikroregionalne cele ich działalności w zdecydowanej większości przypadków nie są ze sobą sprzeczne i sumują się w cele rozwoju regionalnego, - tworzą sieci współpracy i wzajemnej pomocy w osiąganiu tych celów, - często wspólnie występują przez nie wobec podmiotów spoza regionu w obronie interesów tego regionu lub istotnego jego fragmentu, - te spośród nich, których gminy lub powiaty posiadają silne funkcje egzogeniczne, niejednokrotnie nie tylko obejmujące cały region, ale również wykraczające poza jego terytorium,

2 - zaspokajają te potrzeby mieszkaoców właściwych im fragmentów regionu, które są również odczuwane przez mieszkaoców całego regionu. Cele polityki intraregionalnej to cele działalności podmiotów polityki intraregionalnej. Mają dualny charakter: 1. zostały one zdefiniowane przez ustawodawcę w aktach prawnych mających dla tych samorządów charakter ustrojowy, 2. są przez te samorządy uszczegóławiane i rozwijanie w działalności bieżącej. Cele polityki intraregionalnej samorządu województwa: 1. określenie strategii rozwoju województwa, a w jej ramach: - pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkaoców, - pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej, - pobudzanie aktywności gospodarczej, - podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, - zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleo, - kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. 2. tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy, 3. utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim, 4. pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadao z zakresu użyteczności publicznej, 5. wspieranie i prowadzenie działao na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, 6. racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, 7. wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji, 8. wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego racjonalne wykorzystywanie, 9. promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa,

3 10. wspieranie i prowadzenie działao na rzecz integracji społecznej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Cele polityki intraregionalnej samorządu powiatowego: wykonywanie określonych ustawami zadao publicznych o charakterze ponadgminnym w zakresie: - edukacji publicznej, - promocji i ochrony zdrowia, - pomocy społecznej, - polityki prorodzinnej, - wspierania osób niepełnosprawnych, - transportu zbiorowego i dróg publicznych, - kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, - kultury fizycznej i turystyki, - geodezji, kartografii i katastru, - gospodarki nieruchomościami, - administracji architektoniczno-budowlanej, - gospodarki wodnej, - ochrony środowiska i przyrody, - rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, - porządku publicznego i bezpieczeostwa obywateli, - ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, - przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy, - ochrony praw konsumenta, - utrzymania powiatowych obiektów i urządzeo użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, - obronności, - promocji powiatu, - współpracy z organizacjami pozarządowymi. Cele polityki intraregionalnej samorządu gminnego: - ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, - gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

4 - wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeo sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, - lokalnego transportu zbiorowego, - ochrony zdrowia, - pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuoczych, - gminnego budownictwa mieszkaniowego, - edukacji publicznej, - kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, - kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeo sportowych, - targowisk i hal targowych, - zieleni gminnej i zadrzewieo, - cmentarzy gminnych, - porządku publicznego i bezpieczeostwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, - utrzymania gminnych obiektów i urządzeo użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, - polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, - wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania - programów pobudzania aktywności obywatelskiej; - promocji gminy, - współpracy z organizacjami pozarządowymi, - współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych paostw. Po połączeniu wszystkich ww. zapisanych w ustawach celów polityki intraregionalnej otrzymujemy cele uniwersalne dla wszystkich podmiotów polityki intraregionalnej (syntetyczne). Pierwszym z tak definiowanych celów jest rozwój gospodarczy terytorium, w stosunku do którego dany samorząd prowadzi swoją politykę. Uznając ten cel za syntetyczny poddad go można podziałowi na cele cząstkowe takie jak:

5 - zapewnienie bezpiecznej, z długookresowego punktu widzenia, struktury funkcjonalnej i struktury zagospodarowania, - zapewnienie sprzyjających warunków prawnych i infrastrukturalnych dla rozwoju istniejących struktur przedsiębiorczości, - wykreowanie aktywności ludności w zakresie podejmowania działalności gospodarczej, - pozyskanie pożądanych inwestycji zewnętrznych, - gospodarcza aktywizacja niewykorzystywanych składników majątku gospodarczego, - wpływanie na podaż i popyt na części rynków jednostki terytorialnej, - utrzymanie istniejących i stworzenie nowych miejsc pracy, - wzmacnianie pozycji konkurencyjnej istniejących podmiotów gospodarczych; - wspieranie innowacji gospodarczych, - wspieranie rozwoju rolnictwa, - prowadzenie współpracy z podmiotami gospodarczymi w wybranych obszarach funkcjonalnych, - likwidowanie lub kompensowanie ujemnych efektów zewnętrznych wytwarzanych przez podmioty gospodarcze oraz preferowanie podmiotów generujących szczególnie ważne dla rozwoju lokalnego dodatnie efekty zewnętrzne. Drugi z celów syntetycznych to rozwój społeczny wymienionego wyżej terytorium. Należy go rozumied jako kreowanie i zaspokajanie potrzeb ludności. Składa się on z takich celów cząstkowych jak: - podnoszenie poziomu wiedzy, - zaspokajanie potrzeby mieszkaniowej, - zapewnienie bezpieczeostwa (przede wszystkim pożarowego, powodziowego, komunikacyjnego, osobistego, epidemiologicznego oraz bezpieczeostwa pracy, nauki, zabawy, wypoczynku i mienia), - ochrona zdrowia, - zaspokajanie potrzeb infrastrukturalnych, związanych np. z komunikacją, kanalizacją lub gospodarką odpadami, - rozwiązywanie problemów społecznych, jak np. alkoholizm, pauperyzacja, wykluczenie, - zapewnienie transportu osobowego, - ochrona praw osobowych, - przeciwdziałanie bezrobociu i jego skutkom, - zapewnienie estetyki otoczenia, - umożliwienie uprawiania sportu, turystyki i rekreacji, a także ich promocja,

6 - wspieranie działalności i ochrona spuścizny kulturalnej, - świadczenie pomocy prorodzinnej, - rozwijanie aktywności obywatelskiej, postaw patriotycznych i kapitału społecznego. Trzecim z celów syntetycznych polityki intraregionalnej jest zapewnienie rozwoju zrównoważonego przedmiotowego terytorium. Składające się nao cele cząstkowe, to: - zapewnienie racjonalnej, gospodarczej eksploatacji zasobów środowiska naturalnego, - zapewnienie racjonalnej, społecznej eksploatacji zasobów środowiska naturalnego, - prawna ochrona zasobów środowiska naturalnego, - redukcja zużycia nośników energii, - wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, - zabezpieczenie zanieczyszczeo przed przedostawaniem się do środowiska naturalnego, - sanacja zdegradowanych zasobów środowiska naturalnego, - minimalizacja wolumenu wytwarzanych zanieczyszczeo, - usuwanie zanieczyszczeo, które przedostały się do środowiska naturalnego, - recycling odpadów, - unieszkodliwianie odpadów, których nie można poddad odzyskowi, - tworzenie nowych ekosystemów, - prawidłowe zarządzanie informacją o środowisku naturalnym. Instrumenty polityki intraregionalnej Instrumentem polityki intraregionalnej jest każda informacja, działanie, lub zaniechanie działania podmiotu polityki intraregionalnej, wywierające wpływ na rozwój regionu (jego fragmentu) lub na działania instytucji, organów i osób oddziaływujących na ten region (jego fragment). Instrumentami są również działania i informacje niezbędne do konstrukcji, wdrażania i weryfikacji prawidłowości stosowania określonych wyżej instrumentów. Klasyfikacja wg kryterium formy oddziaływania: - instrumenty przymusu administracyjnego, - instrumenty infrastruktury społecznej, - instrumenty infrastruktury technicznej, - instrumenty informacyjne, - instrumenty poznawcze,

7 - instrumenty rynku pracy, - instrumenty rozwoju gospodarczego, - instrumenty oddziaływania bezpośredniego, - instrumenty koncepcyjno-organizacyjne, - instrumenty finansowe. - instrumenty bezpieczeostwa publicznego. - instrumenty prośrodowiskowe. - instrumenty pozostałe. Instrumenty przymusu administracyjnego to poparte potencjalną sankcją władztwo samorządowe w stosunku do podmiotów przyjmujące głownie postad: - nakazów, - zakazów, - zezwoleo, - przepisów. Instrumentami infrastruktury społecznej są samorządowe podmioty powołane do zaspokajania zbiorowych potrzeb społeczności oraz usługi świadczone zarówno ich bazie, jak i oddzielnie, a także różne formy wsparcia wybranych form aktywności prywatnej i publicznej. Podzielid je można na: - opiekuocze, - edukacyjne, - socjalne, - kulturalne, - sportowe, - rekreacyjne, - medyczne. Instrumentami infrastruktury technicznej są ogólnodostępne, samorządowe urządzenia infrastruktury technicznej, podmioty zajmujące się ich budową, modernizacją i utrzymaniem, usługi świadczone przy ich wykorzystaniu oraz formy wsparcia rozwoju innej infrastruktury technicznej. Można je sklasyfikowad na: - drogowe, - wodociągowe, - kanalizacyjne,

8 - hydrotechniczne, - kolejowe, - kołowe, - lotnicze, - elektroenergetyczne, - gazownicze, - teleinformatyczne, - ciepłownicze. Instrumentami informacyjnymi są z kolei wszelkie informacje, a także ich nośniki i kanały, przekazywane odbiorcom wewnętrznym i zewnętrznym przez samorządy terytorialne oraz ich jednostki i spółki wyspecjalizowane w dystrybucji informacji. Ta grupa składa się głownie z instrumentów: - zbiorczych, - indywidualnych, - promocyjnych. Instrumenty poznawcze podzielid można na instrumenty kontrolne oraz instrumenty o charakterze wyłącznie diagnostycznym. Za pomocą działao kontrolnych władze samorządowe budują tą częśd zaplecza informacyjnego polityki intraregionalnej, którą możemy nazwad częścią weryfikacyjną, ponieważ pozwala ona na sprawdzenie zgodności postępowania firm, instytucji publicznych oraz osób fizycznych z przepisami prawa, władczymi uchwałami i decyzjami organów samorządów oraz z postanowieniami zawartym w umowach. Wśród instrumentów kontrolnych wymienid można np. kontrole: - zgodności przestrzennej, - środowiskową, - podatkową, - usługową, - obrotu napojami alkoholowymi. - umów. Pozostałe instrumenty diagnostyczne to instrumenty poznawcze, to znaczy takie, które nie mogą skutkowad sankcjami, a mają jedynie charakter diagnostyczny. Służą one do budowy drugiej części informacyjnego zaplecza polityki intraregionalnej, którą możemy nazwad częścią

9 diagnostyczną, i która zawiera dane na temat uwarunkowao oraz tendencji rozwojowych regionu albo jego części. Instrumentami tymi są np.: - diagnozy, - prognozy, - badania ankietowe. Instrumenty rynku pracy to samorządowe instytucje pracy i prowadzona przez nie działalnośd, a także samorządowe formy wsparcia rozwoju rynku pracy. Do tego typu instrumentów można zaliczyd: - pośrednictwo pracy, - działalnośd szkoleniową, - poradnictwo i informację zawodową, - prace specjalne, - kluby pracy, - współpracę z organizacjami pozarządowymi. Instrumenty rozwoju gospodarczego to wszelkie możliwości stymulowania przez samorządy terytorialne regionalnych, subregionalnych lub mikroregionalnych struktur przedsiębiorczości. Można je podzielid na instrumenty: - rynku pieniężnego, - podatkowe, - gospodarki mieniem samorządu, - usług komunalnych, - umowne, - parki przemysłowe, - parki naukowo-technologiczne, - inkubatory przedsiębiorczości, - instytucje proinnowacyjne, - agencje rozwoju regionalnego. Instrumenty oddziaływania bezpośredniego na rozwój jednostek i spółek samorządowych. Są nimi wszelkie dopuszczalne prawem działania uprawnionych organów samorządu (właściciela) mające na celu kształtowanie ich szeroko rozumianego rozwoju, a co za tym idzie kształtowanie samorządowego składnika rozwoju regionu lub jego części. Są nimi także różne formy nabywania dóbr lub usług. Do instrumentów z tej grupy można zaliczyd:

10 - tworzenie i likwidację samorządowych jednostek oraz spółek. - przystępowanie do spółek lub całkowite zbywanie udziałów (akcji). - zmiany wysokości udziałów lub liczby posiadanych akcji, - realizacja działalności wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej, - powierzanie realizacji zadao samorządowych osobom fizycznym, prawnym lub jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej. - udzielane zamówieo, - powierzanie zarządu. Instrumenty koncepcyjno-organizacyjne obejmują działania służące optymalizacji doboru i aplikacji pozostałych instrumentów polityki intraregionalnej. Należą do nich: - doskonalenie kadr i organizacji procesów, - konsulting, - planowanie. Instrumenty finansowe to różnorodne transfery pieniężne przekazywane przez samorządy innym podmiotom. Należą do nich: - dotacje do budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego. - dotacje dla organizacji pozarządowych. - dotacje dla beneficjentów regionalnego programu operacyjnego. - dotacje dla beneficjentów innych programów. Instrumenty bezpieczeostwa to podmioty i działania samorządów terytorialnych zapewniające bezpieczeostwo ludzi oraz mienia, a także pomoc w sytuacjach zagrożeo. Instrumentami tymi są m. in.: - straże miejskie oraz gminne, - wspieranie działalności ochotniczych straży pożarnych, - edukacja w zakresie bezpieczeostwa, - inspekcja sanitarna oraz zapobieganie chorobom zakaźnym i zakażeniom. - monitoring wizyjny, - programy profilaktyczne, - magazyny przeciwpowodziowe, - systemy zarządzania kryzysowego,. - kontrole, przestrzegania przepisów prawa.

11 Instrumenty prośrodowiskowe to działania jakie może podjąd samorząd w celu ochrony lub sanacji środowiska naturalnego. Częśd z nich została wcześniej zakwalifikowana m. in. do instrumentów przymusu administracyjnego, poznawczych, finansowych i infrastruktury technicznej. Do pozostałych należą przede wszystkim: - prawne formy ochrony przyrody, - założenia zielone, - zalesienia, - nasadzenia, - edukacja ekologiczna, - termomodernizacja, - rekultywacje gleb, - rekultywacje składowisk odpadów przemysłowych, - refundacja kosztów, - gospodarka odpadami komunalnymi, - likwidacja nielegalnych składowisk odpadów. Do grupy pozostałych instrumentów można zaliczyd: - lobbing, - negocjacje.