Ocena potencjału zachodniopomorskich uczelni pod względem zaspokojenia popytu przedsiębiorców na badania związane z inteligentnymi specjalizacjami

Transkrypt

1 Ocena ptencjału zachdnipmrskich uczelni pd względem zaspkjenia ppytu przedsiębirców na badania związane z inteligentnymi specjalizacjami Luk Palmen, Marcin Barn, Jacek Drżdżal Anna Dmwska Katwice, marzec 2015

2 Publikacja Ocena ptencjału zachdnipmrskich uczelni pd względem zaspkjenia ppytu przedsiębirców na badania związane z inteligentnymi specjalizacjami przygtwana w ramach prjektu Zachdnipmrskie ROT pdstawą rzwju reginu współfinanswaneg ze śrdków Unii Eurpejskiej Publikacja bezpłatna Data: marzec 2015r. Dkument przedstawia stanwisk autrów. Wszelkie działania związane z treścią dkumentu, pdejmwane przez Czytelnika, dknywane są na Jeg wyłączną dpwiedzialnść. InnC Sp. z.., InnCeR Sp. z.. ani autrzy nie pnszą dpwiedzialnści w tym zakresie. InnC Sp. z.. Ul. Ligcka 103, Katwice NIP: REGON: KRS: InnCeR Sp. z.. Ul. Ogrdwa 10, Wlczkw NIP: REGON: KRS:

3 Spis treści Wstęp... 4 Streszczenie... 7 Słwnik pjęć Opis metdyki i przebiegu badań Specjalizacje reginalne w wjewództwie zachdnipmrskim Bigspdarka Działalnść mrska i lgistyka Przemysł metalw-maszynwy Usługi przyszłści Turystyka i zdrwie W kierunku inteligentnych specjalizacji Zachdnipmrskie szkły wyższe a specjalizacje reginalne Bigspdarka Działalnść mrska i lgistyka Przemysł metalw-maszynwy Usługi przyszłści Turystyka i zdrwie Turystyka Zdrwie Kierunki badań i zasby innwacyjne jednstek naukwych Kierunki badań raz usługi badawcze Bigspdarka Działalnść mrska i lgistyka Przemysł metalw-maszynwy Usługi przyszłści Turystyka i zdrwie Zasby innwacyjne w badanych jednstkach naukwych Transfer technlgii w jednstkach naukwych Działalnść centrów transferu technlgii w brębie szkół wyższych Bariery w zakresie transferu technlgii i współpracy z przedsiębirstwami Aktywnść wdrżeniwa, na bazie wyników prac badawczych i inicjatyw studenckich w katedrze/instytucie Zasby jednstek naukwych pd kątem intensyfikacji współpracy i transferu technlgii d przedsiębirstw Współpraca jednstek naukwych z przedsiębirstwami w bszarze badań i rzwju Współpraca jednstek naukwych z instytucjami tczenia biznesu i z klastrami Ocena ptencjału badawczeg i innwacyjneg jednstek naukwych na rzecz rzwju reginalnych specjalizacji Kategria naukwe jednstek naukwych a ptencjał badawczy na rzecz rzwju reginalnych specjalizacji Ocena ptencjału innwacyjneg jednstek naukwych na rzecz rzwju reginalnych specjalizacji Wyzwania stjące przed jednstkami naukwymi w kresie d 2020 rku Ocena ptencjału w zakresie kształcenia w szkłach wyższych na rzecz rzwju reginalnych specjalizacji Kierunki kształcenia, kluczwe dla rzwju reginalnych specjalizacji Ocena ptencjału szkół wyższych w zakresie kształcenia na rzecz reginalnych specjalizacji Świadmść ptrzebach przedsiębirstw dnśnie kmpetencji zatrudnianych pracwników Współpraca między szkłami wyższymi a przedsiębirstwami w zakresie kształcenia Spsób dstswania fert kształcenia d ptrzeb rynku pracy Dbre praktyki współpracy nauki z gspdarką w zakresie kształcenia studentów Katalg ptymalnych rzwiązań w celu wzmcnienia sfery ba dawcz-rzwjwej w jednstkach naukwych Usprawnienie kmunikacji między interesariuszami Zdbywanie wiedzy ptrzebach i mżliwściach współpracy Inteligentne specjalizacje na styku różnych dziedzin naukwych i gspdarczych Inwestycja w młdą kadrę naukwą Knsekwentne wzmacnianie ptencjału badawczeg i innwac yjneg jednstek naukwych Dbre praktyki w zakresie współpracy nauki z gspdarką w Plsce Pdsumwanie

4 Wstęp Urząd Marszałkwski Wjewództwa Zachdnipmrskieg jest beneficjentem prjektu Zachdnipmrskie Reginalne Obserwatrium Terytrialne pdstawą rzwju reginu dfinanswaneg w ramach Prirytetu V: Dbre rządzenie, Działania: 5.2. Wzmcnienie ptencjału administracji samrządwej, Pddziałania: Mdernizacja zarządzania w administracji samrządwej, Prgramu Operacyjneg Kapitał Ludzki W ramach teg prjektu Urząd Marszałkwski zlecił w grudniu 2014 rku knsrcjum w składzie firmy InnC Sp. z.. raz InnCeR Sp. z.. wyknanie ceny ptencjału zachdnipmrskich uczelni pd względem zaspkjenia ppytu przedsiębirców na badania związane z inteligentnymi specjalizacjami. Prace nad identyfikwaniem inteligentnych specjalizacji w wjewództwach wynikają przede wszystkim z wybranej przez Kmisję Eurpejską drgi usprawnienia wydatkwania śrdków z funduszy eurpejskich na zwiększenie innwacyjnści i knkurencyjnści reginalnych gspdarek. Opierając się na zapisach Strategii Eurpa 2020 raz ramwych dkumentach związanych z plityką spójnści na lata , Kmisja Eurpejska wybrem przez wjewództwa inteligentnych specjalizacji warunkuje wydatkwanie śrdków na cel tematyczny 1. Zwiększenie nakładów na badania naukwe, rzwój technlgiczny i innwacje raz na cel tematyczny 3. Wzmacnianie knkurencyjnści MŚP. Zarząd wjewództwa zachdnipmrskieg zdefiniwał 5 reginalnych specjalizacji. Wyłnienie wśród nich tych inteligentnych specjalizacji, które charakteryzują się ptencjałem i zdlnścią d twrzenia innwacyjnych rzwiązań spłeczn-gspdarczych, zwiększenia wartści ddanej raz pdniesieni a knkurencyjnści przedsiębirstw na arenie międzynardwej w perspektywie d 2020 rku, stanwi bardziej prces niż jednrazwą decyzję. W tym kntekście Urząd Marszałkwski chce wykrzystać wyniki ceny ptencjału zachdnipmrskich szkół wyższych pd względem zaspkjenia ppytu przedsiębirców na badania związane z [ptencjalnymi] inteligentnymi specjalizacjami jak punkt wyjścia dla prwadzenia w 2015 i 2016 rku prcesu knsultacji raz prac nad kształtwaniem filarów rzwju reginalnych specjalizacji w kierunku inteligentnych specjalizacji. Istnieje świadmść, że pzim nakładów na B+R w wjewództwie zachdnipmrskim jest ciągle niski. Udział nakładów na badania i rzwój w PKB na Pmrzu Zachdnim jest 3-krtnie niższy niż średnia krajwa i k. 10-krtnie niższy niż średnia unijna. Isttną rlę dgrywają wyższe szkły publiczne, prawie 80% nakładów na działania badawcz-rzwjwe w wjewództwie skierwanych jest d nich. W kresie , krzystały ne z funduszy strukturalnych, aby zmdernizwać raz rzwijać swją infrastrukturę badawczą, pwstały nwe labratria, centra dsknałści raz knsrcja badawcze. W przypadku większści szkół wyższych w Plsce inwestycje te były dfinanswane ze śrdków eurpejskich w wyskści 85% w ramach Reginalneg Prgramu Operacyjneg daneg wjewództwa, Prgramu Operacyjneg Innwacyjna Gspdarka lub też Prgramu Operacyjneg Infrastruktura i Śrdwisk. Isttną jest wiedza uwarunkwaniach, jakim pdlega kmercyjne wykrzystanie infrastruktury badawczej dfinanswanej z funduszy publicznych. I tak, Minister Nauki i Szklnictwa Wyższeg w piśmie twartym z dnia 21 marca 2014 rku zwróciła uwagę na t, że w przypadku infrastruktury badawczej pzyskiwanej w ramach Prgramu Operacyjneg Innwacyjna Gspdarka mżliwe jest wykrzystanie aparatury w celach kmercyjnych, jednak jednstka zbwiązana jest d zwrtu części dchdu zgdnie z zasadami wynikającymi z rzprządzenia Rady Unii Eurpejskiej nr 1083/2006. Nardwe Centrum Badań i Rzwju infrmuje szczegółach rzliczania na swjej strnie internetwej, zgdnie z przygtwaną przez Instytucję Pśredniczącą NCBR prcedurą wyliczania i mni trwania dchdu w prjektach I i II si prirytetwej POIG wszystkie przychdy i kszty peracyjne pwinny być rejestrwane przez beneficjenta i w rcznym cyklu przedstawiane d NCBR. Kumulatywny dchód wygenerwany w kresie d 5 lat p zakńczeniu 4

5 prjektu pdlega zwrtwi d NCBR. 1 Jednak przedstawine zasady nie bejmują sytuacji, w których infrastruktura badawcza zbudwana w ramach PO IG będzie wykrzystywana d realizacji prjektów badawcz-rzwjwych finanswanych ze źródeł publicznych. Natmiast w przypadku infrastruktury pzyskiwanej w ramach Prgramu Operacyjneg Infrastruktura i Śrdwisk, wykrzystanie infrastruktury badawczej i dydaktycznej d celów kmercyjnych nie jest mżliwe. Niewłaściwe wykrzystanie tej infrastruktury w kresie d 10 lat d mmentu udzielenia pmcy mże zstać uznane za naruszenie zasady pmcy publicznej. Pdbne zasady bwiązują wbec infrastruktury pzyskiwanej w ramach Reginalnych Prgramów Operacyjnych. Pwyższe warunki silnie determinują mżliwść wykrzystania nwczesnej bazy aparaturwej w jednstkach naukwych na cele kmercyjne w kntekście rzwju inteligentnych specjalizacji d 2020 rku. W statnich latach zwiększyła się rla szkół wyższych w prcesach kmercjalizacji wyników prac badawczych. Jedncześnie prgramy wsparcia realizwane przez Nardwe Centrum Badań i Rzwju zachęcały d współpracy między jednstkami naukwymi a przedsiębirstwami w ramach prjektów badawczych. W kresie w nwych instrumentach wsparcia nacisk będzie płżny na wsparcie prjektów inicjwanych przez przedsiębirstwa przy współpracy z jednstkami naukwymi raz przez jednstki naukwe współpracujące w ramach knsrcjów naukw-przemysłwych raz klastrów. Nwe zapisy w Ustawie (z dnia 27 lipca 2005 r., pz. 572, z późn. zm.) Praw szklnictwie wyższym wprwadzne w lipcu 2014 rku bardziej precyzyjnie regulują prcesy, zasady i prcedury kmercjalizacji bezpśredniej i pśredniej w szkłach wyższych raz zasady krzystania z majątku uczelni wykrzystaneg d kmercjalizacji raz świadczenia usług naukw-badawczych. Isttną rlę w prcesach rzwju reginalnych specjalizacji prócz współpracy między szkłami wyższymi a przedsiębirstwami w bszarze badań i rzwju, dgrywają wspólne działania w bszarze dydaktyki. Ciągle zmieniające się warunki w pszczególnych sektrach wymagają d pracwników i kadry zarządzającej przedsiębirstw elastycznści, wyskiej adaptacyjnści, umiejętnści wchłaniania nwej infrmacji raz sprawnej jej aplikacji. Szkły wyższe nieraz stją przed dylematem, czy przygtwać studentów przyszłych pracwników w spsób hlistyczny, czy też bardziej specjalistyczny zgdnie z wymaganiami gspdarki w danej chwili. Z klei zmiany demgraficzne wymuszają na szkłach wyższych weryfikację dtychczaswych mdeli funkcjnwania, w tym między innymi frmułwania dpwiedzi na pytanie: Kt będzie mim klientem student czy pracwnik? Kntekst tych wyzwań dzwierciedlny jest w nwych zapisach Ustawy (z dnia 27 lipca 2005r., pz. 572, z późn. zm.) praw szklnictwie wyższym wprwadznych w lipcu 2014 rku. Pjawiły się definicje dtyczące praktyczneg prfilu kształcenia raz góln akademickieg prfilu kształcenia. 2 W pierwszym przypadku chdzi prfil prgramu kształcenia bejmujący mduły zajęć służące zdbywaniu przez studenta umiejętnści praktycznych i kmpetencji spłecznych, realizwany przy załżeniu, że pnad płwa prgramu studiów kreślneg w punktach ECTS bejmuje zajęcia praktyczne kształtujące te umiejętnści i kmpetencje, w tym umiejętnści uzyskiwane na zajęciach warsztatwych, które są prwadzne przez sby psiadające dświadczenie zawdwe zdbyte pza uczelnią. Natmiast w drugim przypadku chdzi prfil prgramu kształcenia bejmujący mduły zajęć pwiązane z prwadznymi w uczelni badaniami naukwymi, realizwany przy załżeniu, że pnad płwa prgramu studiów kreślneg w punktach ECTS bejmuje zajęcia służące zdbywaniu przez studenta pgłębinej wiedzy. W prcedurach ceny prgramów nauczania brana będzie pd uwagę między innymi współpraca z tczeniem spłeczn-gspdarczym w prcesie kształcenia. 1 ram-pera cyjny-innwa cyjna-gspdarka/kmercjalizacja-dchd/, dstęp w marcu 2015 r. 2 Ustawa z dnia 11 lipca 2014r. zmianie ustawy - Praw szklnictwie wyższym raz niektórych innych ustaw, Dz.U pz

6 Już w 2011r. przy pracwaniu zaktualizwanej wersji Reginalnej Strategii Innwacji Wjewództwa Zachdnipmrskieg na lata zwrócn uwagę na siłę nwych frm współpracy między przedsiębirstwami, jednstkami naukwymi, instytucjami tczenia biznesu i jednstkami samrządu terytrialneg w ramach reginalnych specjalizacji jak na spsób lepszeg planwania przedsięwzięć rzwjwych i efektywneg wdrżenia strategicznych inwestycji. W szczególnści w ramach celu peracyjneg 2.2. Krewanie współpracy, kmpetencji raz infrastruktury wkół zidentyfikwanych bszarów specjalizacji reginalnych płżn nacisk na budwanie knsrcjów naukwgspdarczych w parciu liderów naukwych i gspdarczych, a także na wspieranie rzwju badań stswanych i kmercjalizacji technlgii, dstswania prgramów kształcenia d prcesów budwy specjalizacji reginalnych raz finanswania infrastruktury służącej badanim i wdrażaniu technlgii w prcesach budwy specjalizacji reginalnych. 4 Niniejszy raprt i badania z nim związane należy traktwać jak jeden z wielu etapów pstępwania w prcesie wyłnienia inteligentnych specjalizacji w wjewództwie zachdnipmrskim. Przedstawia n braz kształtwany przez różne czynniki wewnątrzreginalne i zewnętrzne. Na uwagę zasługują pniższe pinie wyrażne przez naukwców pdczas wywiadów, między innymi: Niedcenianie przez władze państwa ptencjału sektra naukw-badawczeg z wjewództwa zachdnipmrskieg, w szczególnści w kntekście drzucenia prjektów zgłsznych d Plskiej Mapy Drgwej Infrastruktury Badawczej, w tym prjektu dtycząceg rzwju Półncn- Zachdnieg Centrum Bigspdarki raz Bałtyckieg Centrum Badawcz-Wdrżeniweg Gspdarki Mrskiej. Niesprawiedliwe traktwanie bszaru kszalińskieg w decyzjach przyznanie śrdków publicznych na rzbudwę infrastruktury naukw-badawczej w kresie , przy jednczesnym inwestwaniu w nwczesne zaplecze aparaturwe w szkłach wyższych we wschdnich reginach Plski. Pnadt pzycja gegraficzna Plitechniki Kszalińskiej między dwma silnymi śrdkami (Szczecin i Gdańsk/Gdynia) mże w klejnych latach skutkwać znaczną marginalizacją jej ptencjału naukw-badawczeg. Przedmitwe traktwanie naukwców w prcesach planwania reginalnej plityki rzwju gspdarczeg. Angażwanie ich d kilku lat w wypełnianie klejnych frmularzy i ankiet bez prwadzenia knstruktywneg dialgu, który przekłada się na knkretne działania praktyczne. Naukwcy w prcesach współpracy z przedsiębirstwami skazani są wyłącznie na siebie pmim becnści centrów transferu technlgii i innych instrumentów wsparcia prcesów kmercjalizacji wyników prac badawczych. C wynika z uczelnianej biurkracji, nienawiści i zazdrści w śrdwisku naukwym raz rzbieżnści między tym, c prmwan czyli współpracę z przedsiębirstwami raz transfer wyników prac badawczych d gspdarki a tym, c jest czekiwane zgdnie z ceną parametryczną jednstek naukwych (badania pinierskie, publikacje, rzwój kariery naukwej). Naukwcy chcą być wysłuchani przez przedstawicieli Samrządu Wjewództwa Zachdnipmrskieg raz być traktwani jak pełnwartściwi partnerzy w prcesach budwy inteligentnych specjalizacji. Jednak mając na uwadze wyżej wymieniną sytuację, w chwili becnej wśród naukwców góruje raczej pragmatyzm i strżnść, wla dstswania się d wymgów knkurswych narzucnych z zewnątrz (w kntekście knkursów w ramach RPO prirytet inwestycyjny 1a) niż gtwść d włączania się w działania wkół wielkich idei budwy inteligentnych specjalizacji raz przygtwania prjektów, które ptem mgą kazać się niezgdne z kryteriami uczestnictwa w knkursach. 3 Reginalna Strategia Innwacji Wjewództwa Zachdnipmrskieg na lata , Szczecin, Ibid., str

7 Streszczenie W latach szkły wyższe w wjewództwie zachdnipmrskim staną przed isttnymi wyzwaniami związanymi z: przemianą kadrwą, pzycjnwaniem się na rynku reginalnym z dpwiednią fertą współpracy raz pzyskiwaniem śrdków na działalnść naukw-badawczą w ramach krajwych prgramów wsparcia. W uczelniach dść pragmatycznie bserwuje się prace nad identyfikwaniem i rzwjem inteligentnych specjalizacji, czekując infrmacji warunkach uczestnictwa w knkursach. Przedstawiciele wydziałów (katedr, instytutów) dbrze znają mżliwści zespłów badawczych. Wiedzą jaką pzycję mają ne w sektrze badawcz-rzwjwym w Plsce raz ptrafią kreślić grupę firm, która leży w ich zakresie zaintereswań. Krelacja między zakresem przedmitów w prgramie nauczania, liczbą studentów na danym kierunku a liczbą pracwników danej jednstki sprawia, że przy zmniejszaniu się liczby studentów raz starzeniu się kadry naukwej, w perspektywie najbliższych pięciu lat, niektóre zespły, a wraz z nimi kreślne kmpetencje, mgą zniknąć. Obecnie w zespłach tych, z uwagi na przygtwanie młdej kadry naukwej, skupia się przede wszystkim na pracach naukwych, publikacjach raz uzyskiwaniu przez młdych naukwców klejnych stpni naukwych. W tym kntekście na pierwszy rzut ka niezadwalając wyglądające dane współpracy katedr i instytutów szkół wyższych z przedsiębirstwami są raczej znaką niemżnści niż niechęci. Mim klejnych zmian w Ustawie praw szklnictwie wyższym, pilnie ptrzebna jest debata mdelu funkcjnwania uczelni w Plsce, w szczególnści z uwzględnieniem sytuacji w reginach mierzących się z restrukturyzacją gspdarczą czy stałym zmniejszaniem liczby mieszkańców. Pwyższa sytuacja silnie warunkuje mżliwść wykrzystania ptencjału szkół wyższych w prcesach wzmacniania specjalizacji reginalnych raz rzwju inteligentnych specjalizacji. Szkły wyższe są knfrntwane z trudnym wybrem między współpracą z firmami, z którymi mgą wygrać klejne prjekty badawcz-rzwjwe i wsparciem lkalnych firm, które przeważnie szukają praktycznych rzwiązań inżynierskich dla swich prblemów. Zjawisk t ma miejsce w specjalizacjach: Działalnść mrska i lgistyka (firmy usługw-serwiswe pwstały na bazie upadłeg przemysłu stczniweg), Przemysł metalw-maszynwy raz Bigspdarka. Z klei w bszarze Usługi przyszłści współpraca między szkłami wyższymi a przedsiębirstwami z wjewództwa zachdnipmrskieg jest rzbudwana, lecz dbywa się bardziej w zakresie kształcenia ni ż w zakresie badań i rzwju. Specjalizację reginalną Turystyka i zdrwie, jak inteligentną specjalizację, należy pstrzegać przez pryzmat ptencjału zespłów badawczych zajmujących się tematami: chrób cywilizacyjnych, nwych materiałów medycznych, genetyki, czy też innymi wąskimi zagadnieniami, które z naukweg punktu widzenia są isttne, lecz niekniecznie muszą znaleźć stycznść z przedsiębirstwami w reginie. Zespły badawcze ferują w swich dziedzinach usługi eksperckie, dradztw techniczne raz wyknują zlecenia dla przedsiębirstw. Najbardziej czekuje się dużych kilkuletnich prjektów, gdyż ne pzwalają rzłżyć pracę na dłuższy czas raz angażwać dktrantów lub studentów. W przypadku prjektów małej skali czy krótkich zleceń bciążenie czaswe dświadczneg naukwca jest duże, c czyni taką frmę współpracy z firmą mał atrakcyjną. Naukwcy prwadzą dydaktykę i realizują prjekty własne. Dynamiczni naukwcy starają się rzwijać współpracę z przedsiębirstwami, c wiąże się nieraz z ryzykiem słabienia ptencjału naukweg zespłu mierzneg w pstaci wyników badań pdstawwych i liczby publikacji. Mim dbrych wyników finanswych mających swe źródł w realizacji usług dla firm raz prjektów badawcz-rzwjwych i wdrżeniwych, sytuacja ta jest 7

8 niekmfrtwa. Bwiem aspekty wdrżeniwe w cenie parametrycznej kategryzacji jednstek naukwych dla uczelni technicznych nie uzyskały d tej pry dpwiedniej wagi w punktacji gólnej. Chcąc zapewnić dpwiedni budżet na badania statutwe, zespły badawcze nie mgą nadmiernie włączać się w realizację zleceń i prjektów dla firm. Zespły badawcze na pzimie katedr i instytutów przeważnie współpracują w spsób stały z 1 5 firmami, krzystają z usług śrdków innwacji, w tym z centrów transferu technlgii na uczelniach raz uczestniczą w inicjatywach rganizwanych przez klastry. W latach prwadzn działania inwestycyjne w infrastrukturze dydaktycznej i naukw-badawczej w szkłach wyższych wartści dfinanswania przekraczającej 200 mln zł. Dynamiczne zespły realizwały w tym kresie d 2 d 4 prjektów, które uważają za isttny wkład w rzwój specjalizacji reginalnej. Za kluczwe tematy dla rzwju specjalizacji reginalnych w perspektywie d 2020 rku naukwcy uważają kierunki badań, które wpisują się w główne trendy. Istnieje jednak świadmść, że grupa przedsiębirstw z reginu zaintereswanych tymi tematami jest nieliczna. Badania wykazały, że naukwcy d kńca nie znają ptrzeb i czekiwań swich ptencjalnych przyszłych partnerów. Dl ateg też pzytywnie cenili inicjatywę Urzędu Marszałkwskieg dtyczącą rganizacji sptkań brkerskich z firmami. Jednak apelwali integrację działań różnych pdmitów, które chcą działać na ich rzecz, aby nie dprwadzać d dublwania inicjatyw. W ramach każdej specjalizacji reginalnej funkcjnuje grupa katedr i instytutów szkół wyższych, która prwadzi badania, współpracuje z firmami i stara się skmercjalizwać wyniki prac badawczych. W specjalizacjach Przemysł metalw-maszynwy raz Bigspdarka wynalazki pdlegają craz mniejszej chrnie patentwej, a wiedza związana z nimi jest bezpśredni transferwana d przedsiębirstw w ramach wspólnych prjektów. Mając na uwadze światwy wyścig technlgiczny, liczy się czas d wynalazku d wdrżenia, a przedsiębirstwa chcą mieć pewnść, że żadna infrmacja nie zstanie ujawnina. Oferta współpracy uczelni dla przedsiębirstw jest w wielu przypadkach nieknkurencyjna w prównaniu z fertami innych jednstek naukwych, które dyspnują wyspecjalizwanym zapleczem infrastruktury półtechnicznej, technicznej czy też instalacją demnstracyjną. Między siągnięciami naukwymi na pzimie IV V gtwści technlgicznej a czekiwaniami firm (rzwiązanie na pzimie VII IX gtwści technlgicznej) natrafia się na lukę kmpetencyjną raz lukę finanswą, której zespły badawcze nie zawsze są w stanie przeskczyć. W tym zakresie wskazana jest współpraca z innymi jednstkami naukwymi w Plsce. Przykładem teg mgą być inicjatywy typu Półncn-Zachdnie Centrum Bigspdarki BIOAgrTech. Prces przechdzenia d specjalizacji reginalnych d inteligentnych specjalizacji, zdaniem naukwców, pwinien zstać pprzedzny debatą bszarach naukw-technlgicznych, które przekrjw na styku różnych dziedzin naukwych mgą wspierać gspdarkę w reginie. Śrdwiska naukwe liczą na Urząd Marszałkwski Wjewództwa Zachdnipmrskieg jak na rganizatra debaty, w której w spsób kmplekswy przeanalizwane zstaną mżliwści realneg ddziaływania na gspdarkę reginu pprzez wspólne inicjatywy. 8

9 Słwnik pjęć Badania pdstawwe 5 - ryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teretyczne pdejmwane przede wszystkim w celu zdbywania nwej wiedzy pdstawach zjawisk i bserwwalnych faktów bez nastawienia na bezpśrednie zastswanie kmercyjne. Badania stswane 6 prace badawcze pdejmwane w celu zdbycia nwej wiedzy, zrientwane przede wszystkim na zastswanie w praktyce. Badania przemysłwe 7 badania mające na celu zdbycie nwej wiedzy raz umiejętnści w celu pracwywania nwych prduktów, prcesów i usług lub wprwadzania znaczących ulepszeń d istniejących prduktów, prcesów i usług; badania te uwzględniają twrzenie elementów składwych systemów złżnych, budwę prttypów w śrdwisku labratryjnym lub w śrdwisku symulującym istniejące systemy, szczególnie d ceny przydatnści danych rdzajów technlgii, a także budwę niezbędnych w tych badaniach linii piltażwych, w tym d uzyskania dwdu w przypadku technlgii generycznych. Instytucja tczenia biznesu 8 - W ramach Plskieg systemu instytucji tczenia biznesu mżna wyróżniać trzy główne grupy tych instytucji: 1. Ośrdki przedsiębirczści szerka prmcja i inkubacja przedsiębirczści (częst w grupach dyskryminwanych), dstarczanie usług wsparcia d małych firm i aktywizacja rzwju reginów peryferyjnych lub dtkniętych kryzysem strukturalnym; 2. Ośrdki innwacji szerka prmcja i inkubacja innwacyjnej przedsiębirczści, transfer technlgii i dstarczanie usług prinnwacyjnych, aktywizacja przedsiębirczści akademickiej i współpracy nauki z biznesem; 3. Instytucje finanswe ułatwienie dstępu d finanswania działalnści nw pwstałych raz małych firm bez histrii kredytwej, dstarczanie usług finanswych dstswanych d specyfiki innwacyjnych przedsięwzięć gspdarczych. Inteligentne specjalizacje 9 - pza cechami stanwiącymi specjalizacji daneg reginu pdkreśla się kniecznść uwzględnienia przy ich wyznaczaniu następujących elementów: sfery B+R, wykrzystania w prdukcji, rzszerzenia zasięgu na rynku reginalnym i pnadreginalnym. Jednstki naukwe 10 - d jednstek naukwych prwadzących w spsób ciągły badania naukwe lub prace rzwjwe zalicza się pdstawwe jednstki rganizacyjne uczelni w rzumieni u statutów tych uczelni. Katedry i instytuty jednstek naukwych - dtyczy t katedr i instytutów realizujących działania badawcz-rzwjwe i wdrżeniwe w dziedzinach naukwych związanych z wybranymi reginalnymi 5 Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. zmianie ustawy zasadach finanswania nauki raz niektórych innych ustaw, Dz.U pz Ibid. 7 Ibid. 8 dstęp w marcu 2015 r. 9 Załżenia d prcesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji wjewództwa zachdnipmrskieg, Wydział Zarządzania Strateg iczneg Urząd Marszałkwski Wjewództwa Zachdnipmrskieg Szczecin, styczeń Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. zasadach finanswania nauki, Dz.U nr 96 pz

10 specjalizacjami, ze szczególną uwagą ski erwaną na te katedry i instytuty, które dgrywają i mgą dgrywać isttną rlę w prcesach rzwjwych inteligentnych specjalizacji w wjewództwie zachdnipmrskim. Prace rzwjwe 11 nabywanie, łączenie, kształtwanie i wykrzystywanie dstępnej aktualnie wiedzy i umiejętnści z dziedziny nauki, technlgii i działalnści gspdarczej raz innej wiedzy i umiejętnści d planwania prdukcji raz twrzenia i prjektwania nwych, zmieninych lub ulepsznych prduktów, prcesów i usług, z wyłączeniem pra c bejmujących rutynwe i kreswe zmiany wprwadzane d prduktów, linii prdukcyjnych, prcesów wytwórczych, istniejących usług raz innych peracji w tku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególnści: pracwywanie prttypów i prjektów piltażwych raz demnstracje, testwanie i walidację nwych lub ulepsznych prduktów, prcesów lub usług w tczeniu stanwiącym mdel warunków rzeczywisteg funkcjnwania, których głównym celem jest dalsze udsknalenie techniczne prduktów, prcesów lub usług, których stateczny kształt nie zstał kreślny, pracwywanie prttypów i prjektów piltażwych, które mżna wykrzystać d celów kmercyjnych, w przypadku, gdy prttyp lub prjekt piltażwy stanwi prdukt kńcwy gtwy d wykrzystania kmercyjneg, a jeg prdukcja wyłącznie d celów demnstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt ksztwna. PUM Pmrski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Reginalne specjalizacje 12 znacza zidentyfikwane, wyjątkwe cechy i aktywa każdeg kraju i reginu, pdkreślające przewagę knkurencyjną raz skupiające reginalnych partnerów i zasby. Zasby innwacyjne te zasby innwacyjne, które dana jednstka mże wykrzystać w celu wzmacniania swjej rli w prcesach kmercjalizacji technlgii, transferze wiedzy raz współpracy z przedsiębirstwami działającymi w reginalnych specjalizacjach. Zalicza się d nich: patenty, wzry przemysłwe, wzry użytkwe, knw-hw. ZUT Zachdnipmrski Uniwersytet Technlgiczny w Szczecinie 11 Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. 12 Załżenia d prcesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji wjewództwa zachdnipmrskieg, Wydział Zarządzania Strategiczneg Urząd Marszałkwski Wjewództwa Zachdnipmrskieg Szczecin, styczeń

11 1. Opis metdyki i przebiegu badań Badania pprzedzające przygtwanie niniejszeg raprtu zstały przeprwadzne w kresie grudzień 2014r. luty 2015r. i uwzględniły cele szczegółwe zlecenia Ocena ptencjału zachdnipmrskich uczelni pd względem zaspkjenia ppytu przedsiębirców na badania związane z inteligentnymi specjalizacjami, którymi są: Dknanie krytyczneg przeglądu zachdnipmrskich szkół wyższych na pzimie katedr i instytutów raz ich identyfikacji z punktu widzenia reginalnych specjalizacji wj ewództwa zachdnipmrskieg, które mgą degrać isttną rlę we wdrażaniu kncepcj i inteligentnych specjalizacji. Dknanie inwentaryzacji zasbów innwacyjnych i kierunków badań. Dknanie ceny ptencjału w zakresie kształcenia raz ptencjału badawczeg i innwacyjneg. Zidentyfikwanie dbrych praktyk współpracy nauki z gspdarką w parciu kryterium sukcesu. Zastswane zstały następujące metdy badawcze: Analiza danych zastanych (desk research), bejmująca analizę strn internetwych szkół wyższych, analizę dkumentów strategicznych i raprtów związanych z bszarami związanymi z reginalnymi specjalizacjami. Badania ankietwe prwadzne dwutrw. Ocena ptencjału badawczeg i współpracy katedr/instytutów z przedsiębirstwami w bszarach związanych z reginalnymi specjalizacjami prwadzna wśród katedr/instytutów wydziałów szkół wyższych z wjewództwa zachdnipmrskieg uwzględninych w kategryzacji jednstek naukwych Ministerstwa Nauki i Szklnictwa Wyższeg. Z klei cena ptencjału związaneg z kierunkami kształcenia w bszarach związanych z reginalnymi specjalizacjami prwadzna była na pzimie wydziałów szkół wyższych w wjewództwie zachdnipmrskim. Indywidualne wywiady pgłębine (IDI: individual in-depth internview), przeprwadzne z grupą 35 przedstawicieli szkół wyższych, w tym przedstawicieli centrów innwacji i transferu technlgii raz przedstawicieli katedr/instytutów szkół wyższych. Sptkania fkuswe (FGI: Fcus Grup Interview) dtyczące bszarów: Bigspdarka, Działalnść Mrska i Lgistyka, Zdrwie, sptkanie fkuswe z przedstawicielami centrów transferu technlgii raz sptkanie fkuswe z udziałem przedstawicieli Plitechniki Kszalińskiej. Prace dbywały się na przełmie 2014 r. i 2015 r. W kresie tym wiele sób krzystał z urlpu świąteczneg, z ferii zimwych i był zaangażwanych w sesję egzaminacyjną raz w przygtwanie sprawzdań z działań zrealizwanych w 2014 r., c znacznie utrudnił dstęp d grupy dcelwej. Nadt należy zwrócić uwagę na fakt, że d 2010 r. p zmianach w Ustawie praw szklnictwie wyższym kadra naukwa na uczelniach jest zbligwana d udziału w różnych akcjach sprawzdawczych, działaniach audytwych i inicjatywach rzwjwych, w ramach których wypełnia się szeregi ankiet i frmularzy infrmacyjnych. Skutkiem takiej sytuacji był duży pór naukwców wbec prwadznych badań i niechęć d uczestniczenia w nich. Jedncześnie naukwcy wskazywali, że nie psiadają wystarczającej infrmacji ze strny Urzędu Marszałkwskieg Wjewództwa Zachdnipmrskieg dnśnie plityki rzwju reginalnych specjalizacji. 11

12 W pszczególnych częściach raprtu przedstawin dpwiedzi na pytania badawcze wskazane w tabelach 1. i 2. Tabela 1. Lp Pytania badawcze dtyczące ceny ptencjału badawczeg na rzecz regi nalnych specjalizacji Pytanie badawcze dtyczące ceny ptencjału badawczeg na rzecz reginalnych specjalizacji Rzdział raprtu Identyfikacja jednstek naukwych w wjewództwie zachdnipmrskim na pzimie katedr/instytutów Które bszary naukwe spśród realizwanych w badanych katedrach/instytutach są związane z reginalnymi specjalizacjami? Które katedry/instytuty w jednstkach naukwych są zaangażwane w działania naukwe skierwane d bszarów związanych z reginalnymi specjalizacjami? Zasby innwacyjne i kierunki badań jednstek naukwych w wjewództwie zachdnipmrskim W których bszarach badawczych związanych z pszczególnymi specjalizacjami reginalnymi jednstki naukwe w wjewództwie zachdnipmrskim na pzimie katedr/instytutów są szczególnie aktywne? Jaka jest w cenie przedstawicieli katedr/instytutów jednstek naukwych pzycja danej jednstki w stsunku d innych jednstek naukwych w Plsce i w Unii Eurpejskiej? Jakie wyzwania stją przed katedrami/instytutami jednstek naukwych w wybranych bszarach naukwych? Jakie zasby innwacyjne są w dyspzycji katedr/instytutów jednstek naukwych w wybranych bszarach naukwych? 3. Zachdnipmrskie szkły wyższe a specjalizacje reginalne 3. Zachdnipmrskie szkły wyższe a specjalizacje reginalne 3. Zachdnipmrskie szkły wyższe a specjalizacje reginalne 9.2. Ocena ptencjału innwacyjneg jednstek naukwych na rzecz rzwju reginalnych specjalizacji 9.3. Wyzwania stjące przed jednstkami naukwymi w kresie d 2020 rku 4.2. Zasby innwacyjne w badanych jednstkach naukwych Identyfikacja zasbów jednstek naukwych pd kątem intensyfikacji współpracy i transferu technlgii d przedsiębirstw raz cena zakresu współpracy z przedsiębirstwami Jakie usługi katedry/instytuty jednstek naukwych w wybranych bszarach naukwych mgą realizwać na rzecz przedsiębirstw działających w reginalnych specjalizacjach? W jakich frmach realizwany jest przez katedrę/instytut transfer technlgii w wybranych bszarach naukwych? Jakie są dminujące frmy transferu technlgii? W jaki spsób katedry/instytuty jednstek naukwych w wybranych bszarach naukwych współpracwały z przedsiębirstwami w ciągu statnich trzech lat? 4.1. Kierunki badań raz usługi badawcze 5. Transfer technlgii w jednstkach naukwych 7. Współpraca jednstek naukwych z przedsiębirstwami w bszarze badań i rzwju 12