SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI 2012 R. (przygotowane zgodnie z art. 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej)

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(212) 257 final SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI 212 R. (przygotowane zgodnie z art. 14 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) {SWD(212) 144 final} PL PL

2 SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI 212 R. (przygotowane zgodnie z art. 14 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) 1. CEL SPRAWOZDANIA Zgodnie z art. 14 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego dalej TFUE ) co najmniej co dwa lata lub na wniosek państwa członkowskiego objętego derogacją Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów dokonanych przez państwa członkowskie objęte derogacją 1 w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej. Ostatnie sprawozdania z konwergencji zostały przyjęte przez Komisję i EBC w maju 21 r. Sprawozdanie z konwergencji z 212 r. dotyczy następujących ośmiu państw członkowskich objętych derogacją: Bułgarii, Litwy, Łotwy, Polski, Republiki Czeskiej, Rumunii, Szwecji i Węgier 2. Bardziej szczegółową ocenę stopnia konwergencji w tych państwach członkowskich zawiera załącznik techniczny do niniejszego sprawozdania (SWD(212) 144). W okresie przygotowywania ostatniego sprawozdania z konwergencji z 21 r. państwa członkowskie wykazywały nierównomierne postępy pod względem konwergencji, gdyż w kontekście kryzysu gospodarczo-finansowego w wielu z nich miały miejsce procesy istotnej korekty narosłych uprzednio zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Niniejsza ocena dokonywana jest w okresie nadal trudnych warunków zewnętrznych, przy niestabilnym ożywieniu gospodarczym w regionie i powracających zawirowaniach na rynkach finansowych. Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 14 ust. 1 TFUE. Artykuł ten stanowi, że sprawozdania muszą obejmować analizę zgodności prawodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 13 i 131 TFUE oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (zwanym dalej Statutem ESBC/EBC ). Sprawozdania muszą również zawierać ocenę, czy w przedmiotowych państwach członkowskich osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji; oceny tej dokonuje się w oparciu o stopień spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, stabilna sytuacja finansów publicznych, stabilność kursu walutowego, poziom długoterminowych stóp procentowych) i z uwzględnieniem szeregu innych czynników, o których mowa w ostatnim akapicie art. 14 ust. 1 TFUE. Cztery kryteria konwergencji bardziej szczegółowo określono w protokole dołączonym do Traktatów (Protokół nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji). 1 2 Państwa członkowskie, które nie spełniają jeszcze warunków niezbędnych do przyjęcia euro, określa się mianem państw członkowskich objętych derogacją. Dania i Zjednoczone Królestwo wynegocjowały przed przyjęciem Traktatu z Maastricht regulacje przewidujące brak obowiązku przyjęcia euro przez te kraje i nie uczestniczą w trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej (UGW). Dania i Zjednoczone Królestwo nie wyraziły zamiaru przyjęcia euro i z tego powodu nie zostały uwzględnione w niniejszej ocenie. PL 2 PL

3 Kryzys gospodarczo-finansowy uwypuklił niedociągnięcia obecnego systemu zarządzania gospodarczego w UGW, potwierdzając konieczność pełniejszego wykorzystania instrumentów stojących do dyspozycji w tym obszarze polityki. Niniejsza ocena jest dokonywana w kontekście reformy systemu zarządzania UGW, nad którą pracowano przez ostatnie dwa lata celem zapewnienia stabilnego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej. Ocena stanu konwergencji jest zatem dostosowana do szerzej zakrojonej koncepcji europejskiego semestru, która przyjmuje całościowe i wybiegające w przyszłość podejście do wyzwań w zakresie polityki gospodarczej, przed którymi stoi UGW w swoich dążeniach na rzecz zapewnienia długoterminowej stabilności finansów publicznych, konkurencyjności, stabilności rynków finansowych oraz wzrostu gospodarczego. Najważniejsze nowe elementy w kontekście reformy systemu zarządzania, które służą wzmocnieniu oceny procesu konwergencji i jego trwałego charakteru w przypadku każdego państwa członkowskiego, obejmują między innymi zaostrzoną w wyniku przeprowadzonej w 211 r. reformy paktu stabilności i wzrostu procedurę nadmiernego deficytu oraz nowe instrumenty w obszarze nadzorowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Uwzględniono przy tym w szczególności oceny programów konwergencji z 212 r. 3 oraz ustalenia zawarte w sprawozdaniu przedłożonym w ramach mechanizmu ostrzegania stanowiącego element procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej 4. Kryteria konwergencji Analiza zgodności prawodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 13 TFUE oraz przestrzegania wymogu określonego w art. 131 TFUE obejmuje ocenę przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 123) i zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 124), ocenę zgodności z celami (art. 127 ust. 1) i zadaniami (art. 127 ust. 2) ESBC, jak również ocenę innych aspektów dotyczących integracji krajowych banków centralnych z ESBC z chwilą przyjęcia euro. Kryterium stabilności cen zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret pierwsze TFUE jako: osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen. W art. 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium stabilności cen [ ] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych na 3 4 Dostępne na stronie: m Istotną lekcją wyciągniętą z kryzysu gospodarczo-finansowego był wniosek, że konieczne jest dalsze wzmocnienie ram zarządzania gospodarczego leżących u podstaw UGW, tak aby rozwiązać problem niezrównoważonych trendów makroekonomicznych. Nowa procedura zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania tzw. procedura dotycząca zakłóceń równowagi makroekonomicznej stanowi odpowiedź na tę potrzebę i jest jednym z kluczowych elementów pakietu ustawodawczego (tzw. sześciopaku, który wszedł w życie w grudniu 211 r.) służącego wzmocnieniu struktur zarządzania w UGW. PL 3 PL

4 porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych 5. Wymóg trwałości oznacza, że zadowalający poziom inflacji należy osiągnąć zasadniczo dzięki odpowiedniemu kształtowaniu się kosztów czynników produkcji oraz innych czynników mających strukturalny wpływ na zmiany cen, a nie za sprawą czynników tymczasowych. W związku z tym ocena konwergencji obejmuje również ocenę czynników, które mają wpływ na przewidywania dotyczące inflacji, przy czym uwzględnia się dodatkowo najnowszą prognozę inflacji przedstawioną przez służby Komisji 6. W powiązaniu z powyższym w sprawozdaniu ocenia się też, czy dane państwo ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych miesięcy. Obliczono, że w marcu 212 r. wartość referencyjna inflacji wynosiła 3,1 %, a państwa członkowskie, w których inflacja była najniższa, to Szwecja, Irlandia i Słowenia. Kryterium sytuacji finansów publicznych zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret drugie TFUE jako stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 126 ust. 6. W art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium to oznacza, iż w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 126 ust. 6 wspomnianego Traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu. W ramach ogólnego wzmocnienia zarządzania gospodarczego w UGW zaostrzono w 211 r. prawodawstwo wtórne w obszarze finansów publicznych, między innymi w postaci nowych rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu 7. Kryterium kursu walutowego zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret trzecie TFUE jako poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem kursów wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do euro. W art. 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono: Kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [ ] oznacza, że Na potrzeby kryterium stabilności cen inflację mierzy się za pomocą zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych (HICP) zdefiniowanego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2494/95. Wszystkie zawarte w niniejszym sprawozdaniu przewidywania dotyczące inflacji i innych zmiennych pochodzą z prognozy służb Komisji opublikowanej wiosną 212 r. Prognozy służb Komisji oparte są na zbiorze wspólnych założeń dotyczących zmiennych zewnętrznych oraz na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, przy uwzględnieniu środków, które są znane w sposób dostatecznie szczegółowy. Przewidywana wartość referencyjna obarczona jest znaczną niepewnością, ponieważ jest ona obliczana na podstawie prognoz inflacyjnych dla trzech państw członkowskich, w których przewiduje się najbardziej stabilne ceny w okresie objętym prognozą, przez co zwiększa się możliwy margines błędu. W dniu 13 grudnia 211 r. weszły w życie: dyrektywa ustanawiająca minimalne wymogi dotyczące krajowych ram budżetowych, dwa nowe rozporządzenia dotyczące nadzoru makroekonomicznego oraz trzy rozporządzenia zmieniające pakt stabilności i wzrostu (przy czym w jednym z dwóch nowych rozporządzeń dotyczących nadzoru makroekonomicznego oraz w jednym z trzech rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu ustanowiono nowe mechanizmy egzekwowania w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro). Oprócz operacjonalizacji kryterium zadłużenia w ramach procedury nadmiernego deficytu zmiany te oznaczały wprowadzenie szeregu ważnych nowych elementów do paktu stabilności i wzrostu, w szczególności wartości odniesienia dla wydatków, celem uzupełnienia oceny postępu na drodze do osiągnięcia określonego dla danego kraju średniookresowego celu budżetowego. PL 4 PL

5 państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec euro z własnej inicjatywy przez ten sam okres 8. W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres oceny stabilności kursu walutowego trwał od dnia 1 maja 21 r. do dnia 3 kwietnia 212 r. W ocenie kryterium kursu walutowego Komisja bierze pod uwagę zmiany wskaźników pomocniczych, w tym poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, a także wpływ działań politycznych np. interwencji na rynku walutowym na utrzymanie stabilnego kursu walutowego. W analizie uwzględnia się również, we wszystkich stosownych przypadkach, wpływ zawieranych z podmiotami zagranicznymi oficjalnych uzgodnień dotyczących finansowania, w tym ich zakres oraz wysokość i charakter przepływów środków o charakterze pomocy, a także ewentualne związane z tymi uzgodnieniami warunki polityczne. W art. 14 ust. 1 tiret czwarte TFUE ustanowiono wymóg spełnienia następującego kryterium: trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie objęte derogacją i jego udziału w mechanizmie kursów wymiany walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych. W art. 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium konwergencji stóp procentowych [ ] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych. W chwili obecnej sytuacja na rynkach obligacji państwowych niektórych państw członkowskich jest w dużej mierze zniekształcona, w związku z czym długoterminowe stopy procentowe tych obligacji nie stanowią znaczącej wartości referencyjnej na potrzeby oceny konwergencji. W tym kontekście niewłaściwe byłoby uwzględnienie wysokości długoterminowych stóp procentowych obligacji Irlandii, jednego z trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach, na potrzeby obliczenia wartości referencyjnej dla kryterium poziomu długoterminowych stóp procentowych. Dlatego też wartość referencyjna została ustalona na podstawie długoterminowych stóp procentowych w Szwecji i Słowenii 9. Obliczono, że w marcu 212 r. wartość referencyjna dla długoterminowych stóp procentowych wynosiła 5,8 %. W art. 14 ust. 1 TFUE określono również wymóg uwzględnienia w ocenie innych czynników istotnych dla integracji gospodarczej i konwergencji. Do tych 8 9 Dokonując oceny spełniania kryterium kursu walutowego, Komisja bada, czy kurs wymiany pozostawał zbliżony do kursu centralnego w ramach ERM II, przy czym może uwzględnić ewentualne przyczyny aprecjacji, zgodnie ze Wspólną deklaracją w sprawie krajów przystępujących i ERM2 (Common Statement on Acceding Countries and ERM2) przyjętą przez Radę ECOFIN podczas nieformalnego posiedzenia w Atenach w dniu 5 kwietnia 23 r. Wartość referencyjną dla marca 212 r. obliczono jako zwykłą średnią arytmetyczną średnich długoterminowych stóp procentowych w Szwecji (2,2 %) i Słowenii (5,4 %). W Irlandii natomiast średnia długoterminowa stopa procentowa z 12 miesięcy wynosiła w marcu 212 r. 9,1 %. Od grudnia 21 r. Irlandia jest beneficjentem programu pomocy finansowej realizowanego przez UE i MFW. PL 5 PL

6 dodatkowych czynników należą: integracja rynków finansowych i rynków produktowych, zmiany na rachunku bieżącym bilansu płatniczego oraz zmiany jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen. Te ostatnie uwzględniono w ramach oceny stabilności cen. Te dodatkowe czynniki są istotnymi wskaźnikami tego, czy integracja danego państwa członkowskiego ze strefą euro będzie przebiegać bez przeszkód. 2. BUŁGARIA Prawodawstwo bułgarskie w szczególności ustawa o banku centralnym (Bulgarska Narodna Banka, BNB) oraz ustawa o zapobieganiu konfliktom interesów oraz ich wykrywaniu nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności i niedociągnięcia istnieją w odniesieniu do niezależności BNB, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC w kontekście zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Średnia roczna inflacja w Bułgarii była wyższa od wartości referencyjnej przy każdej ocenie konwergencji od czasu przystąpienia tego państwa do UE w 27 r. Średnia stopa inflacji w Bułgarii w okresie 12 miesięcy do marca 212 r. wyniosła 2,7 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,1 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. W wyniku spadających cen surowców i silnej recesji roczna inflacja HICP spadła pod koniec 29 r. do poziomu bliskiego zeru. W 21 r. rosnące ceny surowców, podwyżki podatków pośrednich oraz ciągle znaczny wzrost płac przywróciły tendencję zwyżkową inflacji. Maksymalny poziom 4,6 % osiągnęła ona na początku 211 r., po czym wraz z osłabieniem wpływu wspomnianych wcześniej dwóch czynników ponownie obniżyła się do poziomu 2 % pod koniec 211 r. W marcu 212 r. roczna inflacja HICP wynosiła 1,7 %. W trakcie 212 r. oczekiwać można nieznacznego wzrostu inflacji, gdyż z czasem odczuwalny stanie się wpływ wzrostu cen surowców z początku roku, a wysoki wzrost płac nominalnych powinien mimo słabego popytu wewnętrznego przełożyć się na wzrost cen usług. W wiosennej prognozie służb Komisji z 212 r. przewiduje się zatem roczną średnią inflację na poziomie 2,6 % w 212 r. i 2,7 % w roku 213. Stosunkowo niski poziom cen w Bułgarii (49 % średniej w strefie euro w 21 r.) wskazuje na znaczny potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Bułgaria spełnia kryterium stabilności cen. PL 6 PL

7 Wykres 2a: Bułgaria - kryterium inflacji od 26 r. (w proc., 12-miesięczna średnia krocząca) sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 sty 1 sty 11 sty 12 Bułgaria wartość referencyjna Uwaga: punkty dla grudnia 212 r. pokazują prognozowaną wartość referencyjną i 12-mies. średnią inflację w danym państwie. Źródła: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Dnia 13 lipca 21 r. Rada podjęła decyzję w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Bułgarii, która nie została dotychczas uchylona 1. Rada zaleciła Bułgarii podjęcie działań służących zmniejszeniu deficytu do poziomu poniżej 3 % PKB do roku 211 w sposób wiarygodny i trwały. Dzięki niższemu poziomowi wydatków w stosunku do PKB deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się z 4,3 % PKB w roku 29 do 3,1 % w 21 r. W roku 211 relacja deficytu do PKB wyniosła 2,1 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. przewiduje się dalszy jej spadek do 1,9 % PKB w 212 r. oraz 1,7 % PKB w 213 r. (przy założeniu niezmiennego kursu polityki), do czego przyczyni się utrzymanie zamrożenia emerytur i płac w sektorze publicznym, a także środki mające na celu usprawnienie poboru dochodów. Wskaźnik długu publicznego brutto utrzymywał się w 211 r. na niskim poziomie wynoszącym około 16,3 % PKB, ale przewiduje się, że wzrośnie on do poziomu około 17,6 % PKB w 212 r. i 18,5 % PKB w 213 r. Wobec powyższych wyników oraz w świetle prognozy służb Komisji z wiosny 212 r. Komisja uznaje, że w Bułgarii skorygowano nadmierny deficyt oraz osiągnięto wiarygodną i trwałą redukcję deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB. Komisja zaleca zatem Radzie uchylenie decyzji w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Bułgarii. Jeżeli Rada postanowi uchylić procedurę nadmiernego deficytu wobec Bułgarii, Bułgaria spełni kryterium sytuacji finansów publicznych. 1 21/422/UE (Dz.U. L 199 z , s. 26). PL 7 PL

8 Wykres 2b: Bułgaria - saldo budżetowe i dług publiczny Odwrócona skala (w proc. PKB) (*) 213(*) Saldo budżetowe (lewa oś) Saldo strukturalne (lewa oś) Dług publiczny brutto (prawa oś) (*) prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji. Lew bułgarski nie uczestniczy w ERM II. BNB realizuje swój zasadniczy cel, jakim jest stabilność cen, poprzez powiązanie kursu walutowego w ramach systemu zarządu walutą. Bułgaria wprowadziła ten system z dniem 1 lipca 1997 r., wiążąc lewa najpierw z marką niemiecką, a następnie z euro. Dodatkowe wskaźniki, np. zmiany poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, pozwalają sądzić, że począwszy od 29 r. w oczach inwestorów z Bułgarią wiąże się zasadniczo coraz mniejsze ryzyko. Podstawę odporności systemu zarządu walutą w dalszym ciągu stanowi zabezpieczenie w postaci znacznych oficjalnych rezerw walutowych. W dwuletnim okresie objętym oceną lew bułgarski pozostawał całkowicie stabilny w stosunku do euro, zgodnie z zasadami działania systemu zarządu walutą. Bułgaria nie spełnia kryterium kursu walutowego. W okresie dwunastu miesięcy do marca 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Bułgarii 5,3 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 5,8 %. Stopniowo zmniejszyła się ona z poziomu ponad 7 % na początku 21 r. do nieco powyżej 5 % pod koniec 211 r. Różnica rentowności względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro 11 ulegała wahaniom, ale stopniowo zmniejszała się od jesieni 29 r. do początku 212 r., co było wynikiem obniżenia oprocentowania bułgarskich obligacji wraz ze spadkiem napięć na światowych rynkach finansowych oraz zmniejszenia premii za ryzyko związane z państwem. W połowie 21 r. długoterminowe stopy procentowe Bułgarii znalazły się chwilowo pod presją w związku z kryzysem związanym z długiem państwowym w strefie euro oraz wątpliwościami dotyczącymi jakości bułgarskich statystyk w obszarze finansów publicznych. Bułgaria spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków produktowych i finansowych. Bilans 11 Różnicę poziomu krajowych długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro oblicza się przy zastosowaniu publikowanych co miesiąc przez Eurostat danych dotyczących rentowności obligacji na potrzeby oceny kryterium konwergencji w ramach UGW ( EMU convergence criterion bond yields series ). Dane te publikowane są także przez EBC jako Harmonised long-term interest rate for convergence assessment purposes. PL 8 PL

9 płatniczy Bułgarii uległ w ostatnich latach znacznej korekcie, przechodząc od bardzo wysokich deficytów odnotowywanych do roku 28 do zrównoważonego salda w 21 r., a następnie do nadwyżki w wysokości około 2 % PKB w 211 r. Poprawa była w dużej mierze zasługą wyników w obrotach handlowych, gdyż na skutek słabszego popytu wewnętrznego spadał import, a jednocześnie w latach dynamicznie rósł eksport. Niższy poziom finansowania zagranicznego netto w sektorze bankowym doprowadził do znacznych odpływów w bilansie kapitałowym, częściowo zrównoważonych dalszym choć słabszym niż przed kryzysem napływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Gospodarka Bułgarii jest dobrze zintegrowana z gospodarką UE, głównie dzięki silnym powiązaniom wynikającym z handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących warunków prowadzenia działalności gospodarczej można stwierdzić, że Bułgaria plasuje się pod tym względem poniżej średniej dla państw członkowskich strefy euro. Krajowy sektor finansowy jest w dużym stopniu zintegrowany z systemem finansowym UE, głównie dzięki wysokiemu poziomowi zagranicznych udziałów w systemie bankowym. Zgodnie z wnioskami zawartymi w sprawozdaniu przedłożonym w ramach mechanizmu ostrzegania w lutym 212 r., Bułgaria została objęta szczegółową oceną sytuacji w ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej. W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe czynniki, Komisja jest zdania, że Bułgaria nie spełnia warunków przyjęcia euro. 3. REPUBLIKA CZESKA Prawodawstwo czeskie w szczególności ustawa o banku centralnym (Česká národní banka, ČNB) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą konkretnie niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w kontekście zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto również ustawa o ČNB zawiera pewne niedociągnięcia jeśli chodzi o niezależność banku centralnego, zakaz finansowania ze środków banku centralnego i zadania ESBC. Przy ostatniej ocenie konwergencji w 21 r. średnia roczna inflacja w Republice Czeskiej była niższa od wartości referencyjnej. W okresie 12 miesięcy do marca 212 r. średnia stopa inflacji w Republice Czeskiej wyniosła 2,7 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,1 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji wzrośnie powyżej wartości referencyjnej. W ostatnich latach zmiany stopy inflacji w Republice Czeskiej przebiegały zasadniczo podobnie jak w strefie euro. Kiedy w 29 r. czeska gospodarka weszła w recesję, roczna inflacja gwałtownie spadła i przez krótki czas była nawet negatywna. W latach inflacja pozostawała przygaszona w wyniku stłumionego popytu wewnętrznego, przy czym zmiany cen krajowych były w znacznej mierze napędzane zmianami cen importowych. Inflacja zasadnicza wzrosła na początku 212 r., głównie w rezultacie podwyższenia preferencyjnej stawki podatku VAT. PL 9 PL

10 W związku z tą podwyżką oczekuje się, że w 212 r. inflacja utrzyma się na wyższym poziomie niż w latach poprzednich, aczkolwiek zastój popytu wewnętrznego i korzystny rozwój jednostkowych kosztów pracy powinny hamować wzrost cen w dalszej przyszłości. Na tej podstawie w prognozie służb Komisji z wiosny 212 r. przewiduje się, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio 3,3 % w 212 r. oraz 2,2 % w 213 r. Poziom cen w Republice Czeskiej (około 72 % średniej w strefie euro w 21 r.) wskazuje na potencjał jego konwergencji w perspektywie długoterminowej. Republika Czeska nie spełnia kryterium stabilności cen. Wykres 3a: Republika Czeska - kryterium inflacji od 26 r. (w proc., 12-miesięczna średnia krocząca) sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 sty 1 sty 11 sty 12 Republika Czeska wartość referencyjna Uwaga: punkty dla grudnia 212 r. pokazują prognozowaną wartość referencyjną i 12 mies. średnią inflację w danym państwie. Źródła: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Dnia 2 grudnia 29 r. Rada podjęła decyzję w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Republice Czeskiej, która nie została dotychczas uchylona 12. Rada zaleciła w związku z tym dokonanie korekty nadmiernego deficytu do 213 r. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w Republice Czeskiej osiągnął w 29 r. maksymalną wartość 5,8 % PKB, ale dzięki wysiłkom na rzecz konsolidacji budżetowej zmniejszył się w roku 21 i 211 do odpowiednio 4,8 % i 3,1 % PKB. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r., która opiera się na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, relacja deficytu do PKB wyniesie 2,9 % w 212 r. oraz 2,6 % w 213 r., a dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie z 43,9 % PKB w 212 r. do 44,9 % PKB w 213 r. Republika Czeska nie spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych /284/UE (Dz.U. L 125 z , s. 36). PL 1 PL

11 Wykres 3b: Republika Czeska - saldo budżetowe i dług publiczny Odwrócona skala (w proc. PKB) (*) 213(*) Saldo budżetowe (lewa oś) Saldo strukturalne (lewa oś) Dług publiczny brutto (prawa oś) (*) prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji. Korona czeska nie uczestniczy w ERM II. Republika Czeska stosuje mechanizm płynnego kursu walutowego. Po tym jak w wyniku wybuchu kryzysu finansowego pod koniec 28 r. korona czeska uległa początkowo znacznemu osłabieniu, między rokiem 29 a połową 211 r. zyskiwała następnie zasadniczo na wartości względem euro. Różnice krótkoterminowych stóp procentowych względem strefy euro zmniejszyły się znacznie w latach 29 21, a w 211 r. w kontekście napięć na rynkach finansowych w strefie euro przyjęły nawet wartość ujemną. W drugiej połowie 211 r. doszło do pewnej deprecjacji korony, ale na początku 212 r. odrobiła ona częściowo te straty. W ciągu dwóch lat poprzedzających niniejszą ocenę wartość korony czeskiej w stosunku do euro wzrosła o 2,8 %. Republika Czeska nie spełnia kryterium kursu walutowego. W okresie dwunastu miesięcy do marca 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Republice Czeskiej 3,5 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 5,8 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe w Republice Czeskiej utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej przy każdej ocenie konwergencji od czasu przystąpienia tego państwa do UE w maju 24 r. Różnica rentowności względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro gwałtownie wzrosła w okresie napięć na światowych rynkach finansowych pod koniec 28 r. i w pierwszej połowie 29 r., ale w porównaniu z innymi państwami członkowskimi objętymi derogacją zmiany te i tak były łagodniejsze. Między 29 r. a początkiem 212 r. rentowność długoterminowych czeskich obligacji państwowych wyraźnie spadła, co odzwierciedla w szczególności obniżki głównych stóp procentowych przez bank centralny oraz stosunkowo mocne podstawy gospodarki państwa. Republika Czeska spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków produktowych i finansowych. W latach deficyt bilansu płatniczego utrzymywał się średnio na umiarkowanym poziomie rzędu 2 % PKB, przy czym wzrost nadwyżki w obrotach towarowych był równoważony rosnącymi odpływami netto w bilansie kapitałowym, które wynikały z solidnych zysków z bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Gospodarka Republiki Czeskiej jest wysoce zintegrowana z gospodarką UE dzięki silnym powiązaniom PL 11 PL

12 wynikającym z handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących warunków prowadzenia działalności gospodarczej można stwierdzić, że Republika Czeska plasuje się pod tym względem poniżej średniej dla państw członkowskich strefy euro. Krajowy sektor finansowy jest w dużym stopniu zintegrowany z systemem finansowym UE, szczególnie dzięki silnym powiązaniom między bankami. W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe czynniki, Komisja jest zdania, że Republika Czeska nie spełnia warunków przyjęcia euro. 4. ŁOTWA Prawodawstwo łotewskie w szczególności ustawa o banku centralnym (Latvijas Banka) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą konkretnie niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w kontekście zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto w przepisach istnieją niedociągnięcia jeśli chodzi o niezależność banku centralnego i zadania ESBC. Przy ostatniej ocenie konwergencji w 21 r. średnia roczna inflacja na Łotwie była niższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji na Łotwie w okresie 12 miesięcy do marca 212 r. wyniosła 4,1 %, czyli powyżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,1 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji spadnie do poziomu poniżej wartości referencyjnej. Po tym jak w 28 r. roczna inflacja HICP odnotowała maksymalną wartość 15,3 %, znaczne dostosowania płac nominalnych oraz korekty cen importowych doprowadziły do negatywnej stopy inflacji zasadniczej w okresie pomiędzy październikiem 29 r. a listopadem 21 r. Wraz z odwróceniem cyklu koniunkturalnego i ponownym wzrostem cen surowców na rynkach światowych średnia inflacja wzrosła z -1,2 % w 21 r. do 4,2 % w 211 r., do czego przyczyniły się również podwyżki podatków pośrednich. Wraz ze słabnącym wpływem czynników tymczasowych roczna stopa inflacji spadła w marcu 212 r. do 3,2 %. Zgodnie z wiosenną prognozą służb Komisji oczekuje się, że inflacja HICP spadnie w roku 212 do średnio 2,6 %, pod wpływem słabnącego ożywienia koniunkturalnego i zanikających efektów zmian w podatkach pośrednich dokonanych w 211 r. W kontekście stosunkowo słabego popytu wewnętrznego prognozuje się dalszy spadek inflacji w 213 r., do średniego poziomu 2,1 %. Poziom cen na Łotwie (prawie 7 % średniej w strefie euro w 21 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Łotwa nie spełnia kryterium stabilności cen. PL 12 PL

13 Wykres 4a: Łotwa - kryterium inflacji od 26 r. (w proc., 12-miesięczna średnia krocząca) sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 sty 1 sty 11 sty 12 Łotwa wartość referencyjna Uwaga: punkty dla grudnia 212 r. pokazują prognozowaną wartość referencyjną i 12- mies. średnią inflację w danym państwie. Źródła: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Dnia 7 lipca 29 r. Rada podjęła decyzję w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Łotwie, która nie została dotychczas uchylona 13. Rada zaleciła Łotwie dokonanie korekty nadmiernego deficytu do 212 r. W 21 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie osiągnął 8,2 % PKB, ale dzięki znacznym wysiłkom na rzecz konsolidacji budżetowej spadł w 211 r. do 3,5 % PKB. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. relacja deficytu do PKB ulegnie dalszemu zmniejszeniu do 2,1 % zarówno w 212 r., jak i w 213 r., przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Relacja długu publicznego brutto do PKB zmniejszyła się w roku 211 do 42,6 %, ale do końca 213 r. przewidywany jest jej wzrost do 44,7 %. Łotwa nie spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych. Wykres 4b: Łotwa - saldo budżetowe i dług publiczny Odwrócona skala (w proc. PKB) (*) 213(*) Saldo budżetowe (lewa oś) Saldo strukturalne (lewa oś) Dług publiczny brutto (prawa oś) (*) prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji. Łat łotewski uczestniczy w ERM II od dnia 2 maja 25 r., czyli od ponad siedmiu lat, licząc do dnia przyjęcia niniejszego sprawozdania. W momencie przystąpienia do ERM II władze Łotwy jednostronnie zobowiązały się do utrzymania kursu wymiany łata łotewskiego w przedziale wahań ±1 % wobec kursu centralnego. Przez dwa ostatnie lata poprzedzające niniejszą ocenę kurs wymiany łata łotewskiego nie odbiegał o więcej niż ±1 % wobec kursu centralnego i nie podlegał żadnym istotnym 13 29/591/WE (Dz.U. L 22 z , s. 5). PL 13 PL

14 napięciom, aczkolwiek kurs łata kształtował się zazwyczaj w pobliżu dolnej granicy tego jednostronnie określonego przedziału. Na początku 211 r., a następnie ponownie i w bardziej trwały sposób od końca 211 r., kurs wymiany przesunął się do górnej połowy przedziału, po tym jak łotewski skarb państwa zmienił praktykę konwersji swoich zasobów w walutach obcych, zwiększając tym samym popyt rynkowy na łata. Dodatkowe wskaźniki, takie jak zmiany poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, nie wskazują na istnienie potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy. Ostatnie wypłaty środków przez MFW i UE w ramach programu pomocy finansowej miały miejsce odpowiednio w sierpniu i październiku 21 r. W czerwcu 211 r. Łotwa z sukcesem wróciła na międzynarodowy rynek obligacji, po czym przeprowadziła kolejną znaczną emisję w lutym 212 r., wskazującą na dobre warunki dostępu do rynku. Łotwa spełnia kryterium kursu walutowego. W okresie dwunastu miesięcy do marca 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła na Łotwie 5,8 %, czyli dokładnie tyle samo co wartość referencyjna. Przy ocenie konwergencji w 21 r. średnia długoterminowa stopa procentowa na Łotwie przekraczała wartość referencyjną, ale od tego czasu istotnie spadła z blisko 13 % na początku 21 r. do poniżej 6 % pod koniec 211 r. Różnica rentowności względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro uległa wyraźnemu zmniejszeniu w 21 r. wraz z przywróceniem zaufania do mechanizmu powiązania kursu walutowego, widocznymi rezultatami konsolidacji budżetowej oraz konwersją funduszy otrzymanych w ramach programu pomocy prowadzącą do zapewnienia znacznej płynności łata. W pierwszej połowie 211 r. skarb państwa wrócił na krajowy rynek obligacji dziesięcioletnich z kilkoma mniejszymi emisjami, których kursy wykazały następnie dobrą odporność na zawirowania na międzynarodowych rynkach finansowych mające miejsce pod koniec 211 r. Łotwa spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków produktowych i finansowych. W latach doszło do odwrócenia dotychczasowego trendu w bilansie płatniczym, który po wysokich deficytach w okresie dobrej koniunktury odnotował w 29 r. nadwyżkę w wysokości około 11 % PKB, która spadła następnie do 4,9 % PKB w roku 21 i,9 % PKB w roku 211. Na saldo bilansu płatniczego największy wpływ miały dwa czynniki: deficyt w obrotach handlowych oraz saldo dochodów. W bilansie kapitałowym odnotowywano stopniową poprawę salda bezpośrednich inwestycji zagranicznych począwszy od roku 29, ale spłata finansowania zagranicznego netto sektora bankowego trwała jeszcze w roku 211. W styczniu 212 r. z sukcesem zakończono realizację programu pomocy dla bilansu płatniczego przyznanej Łotwie pod koniec 28 r. przez UE i MFW. Z dostępnej w ramach tego programu łącznej kwoty 7,5 mld EUR Łotwa wykorzystała jednak jedynie około 4,5 mld EUR. Mając zaufanie do prowadzonej polityki oraz w obliczu odzyskanego dostępu do rynków kapitałowych, Łotwa zrezygnowała z ubiegania się o ustanowienie kolejnego programu pomocy. Gospodarka Łotwy jest dobrze zintegrowana z gospodarką UE dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na podstawie PL 14 PL

15 wybranych wskaźników dotyczących warunków prowadzenia działalności gospodarczej można stwierdzić, że Łotwa plasuje się pod tym względem zasadniczo w okolicach średniej dla państw członkowskich strefy euro. Krajowy sektor finansowy jest w dużym stopniu zintegrowany z systemem finansowym UE, głównie dzięki wysokiemu poziomowi zagranicznych udziałów w systemie bankowym. W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe czynniki, Komisja jest zdania, że Łotwa nie spełnia warunków przyjęcia euro. PL 15 PL

16 5. LITWA Z wyjątkiem jednego niedociągnięcia dotyczącego niezależności banku centralnego prawodawstwo litewskie jest zgodne z TFUE i Statutem ESBC/EBC: art. 14 ust. 4 ustawy o krajowej najwyższej izbie kontroli musi jeszcze zostać w pełni uzgodniony z art. 27 ust. 1 Statutu ESBC/EBC. Przy każdej ocenie konwergencji począwszy od 26 r. średnia roczna inflacja na Litwie była wyższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji na Litwie w okresie 12 miesięcy do marca 212 r. wyniosła 4,2 %, czyli powyżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,1 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji zbliży się do wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP odnotowała maksymalny poziom powyżej 12 % w połowie 28 r., a następnie i przez cały 29 r. szybko spadała wraz z wejściem gospodarki kraju w recesję. Po minimalnym spadku poziomu cen w ujęciu rok do roku odnotowanym na początku 21 r., roczna inflacja stopniowo wzrosła do około 5 % w maju 211 r., głównie w wyniku znacznego wzrostu cen surowców. Następnie wskaźnik wzrostu cen powoli obniżył się do poniżej 4 % pod koniec 211 r., głównie w rezultacie niższego wzrostu cen żywności. Na początku 212 r. roczna stopa inflacji zasadniczo się ustabilizowała. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. oczekuje się, że w latach inflacja zmniejszy się do poziomu około 3 %, co będzie wynikało z wolniejszego tempa wzrostu produkcji oraz zwiększonego bezrobocia. Stosunkowo niski poziom cen na Litwie (około 62 % średniej w strefie euro w 21 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Litwa nie spełnia kryterium stabilności cen. Wykres 5a: Litwa - kryterium inflacji od 26 r. (w proc., 12-miesięczna średnia krocząca) sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 sty 1 sty 11 sty 12 Litwa wartość referencyjna Uwaga: punkty dla grudnia 212 r. pokazują prognozowaną wartość referencyjną i 12-mies. średnią inflację w danym państwie. Źródła: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Dnia 7 lipca 29 r. Rada podjęła decyzję w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Litwie, która nie została dotychczas uchylona 14. W lutym 21 r. Rada zaleciła 14 29/588/WE (Dz.U. L 22 z , s. 44). PL 16 PL

17 Litwie dokonanie korekty nadmiernego deficytu do 212 r. Dzięki kontynuacji wysiłków na rzecz konsolidacji budżetowej deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się z 7,2 % PKB w 21 r. do 5,5 % PKB w roku 211. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. relacja deficytu do PKB powinna wynieść 3,2 % w 212 r. (biorąc za podstawę budżet uchwalony na ten rok) oraz 3 % w 213 r. (zakładając kontynuację dotychczasowej polityki). Oczekuje się, że dług publiczny brutto wzrośnie z 38,5 % PKB w 211 r. do nieco poniżej 41 % PKB w roku 213. Litwa nie spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych. Wykres 5b: Litwa - saldo budżetowe i dług publiczny Odwrócona skala (w proc. PKB) (*) 213(*) Saldo budżetowe (lewa oś) Saldo strukturalne (lewa oś) Dług publiczny brutto (prawa oś) (*) prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji. Litwa przystąpiła do ERM II w dniu 28 czerwca 24 r. i uczestniczy w tym mechanizmie od prawie ośmiu lat, licząc do dnia przyjęcia niniejszego sprawozdania. W momencie przystąpienia do ERM II władze Litwy jednostronnie zobowiązały się do utrzymania dotychczasowego systemu zarządu walutą w ramach tego mechanizmu. System zarządu walutą w dalszym ciągu posiada solidne oparcie w oficjalnych rezerwach walutowych. Różnice w wysokości krótkoterminowych stóp procentowych względem strefy euro utrzymują się od początku 211 r. na poziomie poniżej 5 punktów bazowych. W dwuletnim okresie objętym oceną kurs litewskiego lita nie odbiegał od kursu centralnego ani nie podlegał żadnym poważnym napięciom. Litwa spełnia kryterium kursu walutowego. Przy ostatniej ocenie konwergencji w 21 r. średnia długoterminowa stopa procentowa na Litwie była wyższa od wartości referencyjnej. W okresie dwunastu miesięcy do marca 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 5,2 %, czyli mniej niż wartość referencyjna wynosząca 5,8 %. Od marca 21 r. do końca 211 r. długoterminowa stopa procentowa utrzymywała się na poziomie niewiele powyżej 5 %, po czym nieznacznie wzrosła. Długoterminową stopę procentową wykorzystywaną na potrzeby oceny konwergencji należy jednak traktować z ostrożnością, gdyż odzwierciedla ona notowania na rynku wtórnym jedynej referencyjnej obligacji rządowej o stosunkowo krótkim okresie pozostającym do terminu zapadalności (około 6 lat), a jednocześnie rynek litewski jest bardzo płytki. Litwa spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. PL 17 PL

18 W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków produktowych i finansowych. Po osiągnięciu znacznej nadwyżki w roku 29 saldo bilansu płatniczego Litwy ponownie uległo pogorszeniu w latach , co odzwierciedlało pogorszenie salda na rachunku obrotów bieżących, przy jednoczesnym dalszym wzroście nadwyżki w bilansie kapitałowym dzięki zwiększonej absorpcji funduszy UE. Równocześnie w latach Litwa potrafiła przyciągać coraz większe bezpośrednie inwestycje zagraniczne netto. Gospodarka Litwy jest dobrze zintegrowana z gospodarką UE dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących warunków prowadzenia działalności gospodarczej można stwierdzić, że Litwa plasuje się pod tym względem zasadniczo w okolicach średniej dla państw członkowskich strefy euro. Krajowy sektor finansowy jest dobrze zintegrowany z systemem finansowym UE, co potwierdza wysoki udział banków będących w posiadaniu zagranicznych inwestorów. W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe czynniki, Komisja jest zdania, że Litwa nie spełnia warunków przyjęcia euro. 6. WĘGRY Obowiązujące aktualnie na Węgrzech prawodawstwo w szczególności ustawa o banku centralnym (Magyar Nemzeti Bank, MNB) oraz przepisy przejściowe węgierskiej ustawy zasadniczej nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności istnieją konkretnie w odniesieniu do niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w kontekście zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto ustawa o węgierskim banku centralnym zawiera również dalsze niedociągnięcia jeśli chodzi o niezależność banku centralnego oraz jego integrację z ESBC. Przedłożony przez rząd w dniu 7 marca 212 r. do zaopiniowania przez EBC projekt przepisów pozwoli jeżeli zostanie przyjęty usunąć niezgodności w obszarze niezależności banku centralnego. Przy każdej ocenie konwergencji od chwili przystąpienia Węgier do UE średnia roczna inflacja w tym państwie była wyższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji na Węgrzech w okresie 12 miesięcy do marca 212 r. wyniosła 4,3 %, czyli powyżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,1 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji wzrośnie znacznie powyżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP osiągnęła maksymalny poziom powyżej 6 % w styczniu 21 r., na co wpływ miały podwyżki podatków pośrednich uchwalone w 29 r. oraz słabszy kurs walutowy. Przy znacznych wahaniach inflacja cen konsumpcyjnych wykazywała zasadniczo tendencję spadkową, zmniejszając się do około 3 % w lipcu 211 r., kiedy to zanikły efekty środków jednorazowych, a kurs węgierskiej waluty wzrósł. Roczna inflacja ponownie wzrosła w drugiej połowie 211 r., głównie w wyniku wzrostu cen energii odzwierciedlającego wyższe ceny surowców i niższy kurs walutowy. Na początku 212 r. nowa runda podwyżek podatków pośrednich wywołała dalszy wzrost cen konsumpcyjnych. PL 18 PL

19 Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. oczekuje się, że w 212 r. inflacja wzrośnie do powyżej 5 %, a w roku 213 spadnie do poziomu nieco poniżej 4 %, co w dużej mierze będzie wynikiem zmieniającego się wpływu podwyżek podatków pośrednich na inflację. Stosunkowo niski poziom cen na Węgrzech (około 62 % średniej w strefie euro w 21 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Węgry nie spełniają kryterium stabilności cen. Wykres 6a: Węgry - kryterium inflacji od 26 r. (w proc., 12-miesięczna średnia krocząca) sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 sty 1 sty 11 sty 12 Węgry wartość referencyjna Uwaga: punkty dla grudnia 212 r. pokazują prognozowaną wartość referencyjną i 12-mies. średnią inflację w danym państwie. Źródła: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Dnia 5 lipca 24 r. Rada podjęła decyzję w sprawie występowania nadmiernego deficytu na Węgrzech, która nie została dotychczas uchylona 15. W 29 r. Rada zaleciła Węgrom dokonanie korekty nadmiernego deficytu do 211 r. W styczniu 212 r. Rada stwierdziła, że Węgry nie podjęły skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z 29 r., gdyż dotrzymanie wartości referencyjnej dla deficytu w wysokości 3 % PKB w roku 211 nie było oparte na trwałej korekcie o charakterze strukturalnym. W marcu 212 r. Rada skierowała do Węgier kolejne (piąte) zalecenie na mocy art. 126 ust. 7 TFUE oraz na podstawie podjętej w styczniu decyzji o niepodjęciu skutecznych działań zawiesiła częściowo środki na zobowiązania w ramach unijnego Funduszu Spójności na rok 213 (w wysokości około,5 mld EUR). Po deficycie w wysokości 4,2 % PKB w 21 r. saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych odnotowało w 211 r. nadwyżkę w wysokości 4,3 % PKB dzięki znacznym operacjom jednorazowym, bez których deficyt przekroczyłby 5 % PKB. Szacuje się, że saldo strukturalne nadal wykazywało w 211 r. deficyt przekraczający 4 % PKB. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 212 r. relacja deficytu do PKB wyniesie 2,5 % w 212 r. i 2,9 % w 213 r., zakładając kontynuację dotychczasowej polityki. Przewiduje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych obniży się z 8,6 % PKB w 211 r. do 78 % PKB w 213 r. Węgry nie spełniają kryterium sytuacji finansów publicznych /918/WE (Dz.U. L 389 z , s. 27). PL 19 PL

20 Wykres 6b: Węgry - saldo budżetowe i dług publiczny Odwrócona skala (w proc. PKB) (*) 213(*) Saldo budżetowe (lewa oś) Saldo strukturalne (lewa oś) Dług publiczny brutto (prawa oś) (*) prognoza służb Komisji z wiosny 212 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji. Węgierski forint nie uczestniczy w ERM II. W lutym 28 r. Węgry przeszły na mechanizm płynnego kursu walutowego, rezygnując z jednostronnego powiązania forinta z euro (z dopuszczalnym odchyleniem kursu ±15 %). Przez ostatnie lata kurs wymiany forinta względem euro cechowała znaczna zmienność. Po okresie względnej stabilności między sierpniem 29 r. a kwietniem 21 r. w kontekście realizowanego przez UE i MFW programu pomocy dla bilansu płatniczego, w maju 21 r. forint uległ znacznej deprecjacji i przez całe lato 21 r. pozostawał słaby. Następnie od września 21 r. do kwietnia 211 r. zarysowywał się lekki trend aprecjacji waluty węgierskiej, a w kolejnych trzech miesiącach doszło do zasadniczego ustabilizowania kursu walutowego. W drugiej połowie 211 r., gdy rosnące napięcia na rynkach finansowych w strefie euro zaczęły również wywierać negatywny wpływ na rynki walutowe w Europie Środkowej i Wschodniej, forint stracił na wartości około 12 % względem euro, również w wyniku szeregu kontrowersyjnych decyzji podjętych przez Węgry w obszarze polityki gospodarczej, dotyczących np. możliwości spłaty kredytów hipotecznych denominowanych w walutach obcych po historycznych kursach wymiany. Na początku 212 r. forint odrobił część uprzednich strat, w kontekście rosnącej na całym świecie gotowości inwestorów do podejmowania ryzyka oraz w związku z oczekiwaniami, że państwu uda się wkrótce osiągnąć porozumienie z UE i MFW co do zapobiegawczej pomocy dla bilansu płatniczego. W dwuletnim okresie objętym oceną wartość forinta w stosunku do euro spadła o około 6,5 %. Węgry nie spełniają kryterium kursu walutowego. Średnie długoterminowe stopy procentowe na Węgrzech utrzymywały się powyżej wartości referencyjnej przy każdej ocenie konwergencji od czasu przystąpienia tego państwa do UE, co odzwierciedlało wysokie premie za ryzyko spowodowane tym, że podstawy makroekonomiczne gospodarki były postrzegane jako słabe. W okresie dwunastu miesięcy do marca 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 8, %, czyli znacznie powyżej wartości referencyjnej wynoszącej 5,8 %. Między wrześniem 29 r. a wrześniem 211 r. długoterminowe stopy procentowe oscylowały zasadniczo między 6,5 % a 8 %. Następnie doszło do ich szybkiego i znacznego wzrostu do poziomu ponad 9 % w styczniu 212 r., kiedy to szereg kontrowersyjnych decyzji politycznych podjętych przez władze węgierskie wywołał wśród inwestorów obawy co do stabilności finansów państwa. PL 2 PL