SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 2016 R.

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2016) 374 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 2016 R. (sporządzone zgodnie z art. 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) {SWD(2016) 191 final} PL PL

2 1. CEL SPRAWOZDANIA Zgodnie z art. 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego dalej TFUE ) przynajmniej raz na dwa lata lub na wniosek państwa członkowskiego objętego derogacją 1 Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów dokonanych przez państwa członkowskie objęte derogacją w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej. Ostatnie sprawozdania z konwergencji zostały przyjęte przez Komisję i EBC w czerwcu 2014 r. Sprawozdanie z konwergencji z 2016 r. dotyczy następujących siedmiu państw członkowskich objętych derogacją: Bułgarii, Republiki Czeskiej, Chorwacji, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji 2. Bardziej szczegółową ocenę stopnia konwergencji w tych państwach członkowskich zawiera załącznik techniczny do niniejszego sprawozdania. Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 140 ust. 1 TFUE. Artykuł ten stanowi, że sprawozdania muszą obejmować analizę zgodności prawodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 130 i 131 TFUE oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (zwanym dalej Statutem ESBC/EBC ). Sprawozdania muszą również zawierać ocenę, czy w danych państwach członkowskich osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji; oceny tej dokonuje się w oparciu o stopień spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, stabilna sytuacja finansów publicznych, stabilność kursu walutowego, poziom długoterminowych stóp procentowych) i z uwzględnieniem innych czynników, o których mowa w art. 140 ust. 1 ostatni akapit TFUE. Cztery kryteria konwergencji szczegółowo określono w protokole dołączonym do Traktatów (Protokół nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji). Kryzys finansowy i gospodarczy wraz z kryzysem zadłużeniowym w strefie euro uwypuklił niedociągnięcia systemu zarządzania gospodarczego w unii gospodarczej i walutowej (UGW) i wykazał, że konieczne jest pełniejsze wykorzystanie jej instrumentów. W celu zapewnienia stabilnego funkcjonowania UGW, rozpoczęto kompleksowe wzmacnianie zarządzania gospodarczego w Unii. Ocena stanu konwergencji jest zatem dostosowana do szerzej zakrojonej koncepcji europejskiego semestru, która przyjmuje całościowe podejście do wyzwań w zakresie polityki gospodarczej, przed którymi stoi UGW w swoich dążeniach na rzecz zapewnienia długoterminowej stabilności finansów publicznych, konkurencyjności, stabilności rynków finansowych oraz wzrostu gospodarczego. Najważniejsze nowe elementy w zakresie reformy systemu zarządzania, które służą wzmocnieniu oceny procesu konwergencji i jego trwałego charakteru w przypadku każdego państwa członkowskiego, obejmują między innymi zaostrzenie w wyniku przeprowadzonej w 2011 r. reformy paktu stabilności i wzrostu procedury nadmiernego deficytu oraz nowe instrumenty w obszarze nadzorowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. W niniejszym sprawozdaniu uwzględniono w szczególności 1 2 Państwa członkowskie, które nie spełniają jeszcze warunków koniecznych do przyjęcia euro, określa się mianem państw członkowskich objętych derogacją. Dania i Zjednoczone Królestwo wynegocjowały przed przyjęciem traktatu z Maastricht regulacje przewidujące brak obowiązku przyjęcia euro przez te kraje i nie uczestniczą w trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej (UGW). Dania i Zjednoczone Królestwo nie wyraziły zamiaru przyjęcia euro i z tego powodu nie zostały uwzględnione w niniejszej ocenie. 2

3 oceny programów konwergencji z 2016 r. oraz ustalenia zawarte w sprawozdaniu przedłożonym w ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej 3. 3 Komisja opublikowała swoje piąte sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania (AMR) w listopadzie 2015 r., a wnioski ze szczegółowej oceny sytuacji w marcu 2016 r. 3

4 Kryteria konwergencji Analiza zgodności przepisów krajowych, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 130 oraz z wymogiem określonym w art. 131 TFUE obejmuje ocenę przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 123) i zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 124), ocenę zgodności z celami (art. 127 ust. 1) i zadaniami (art. 127 ust. 2) ESBC, jak również ocenę innych aspektów dotyczących integracji krajowego banku centralnego z ESBC. Kryterium stabilności cen zostało określone w art. 140 ust. 1 tiret pierwsze TFUE jako: osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen. W art. 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium stabilności cen [ ] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych 4. Wymóg trwałości oznacza, że zadowalający poziom inflacji należy osiągnąć zasadniczo dzięki odpowiedniemu kształtowaniu się kosztów czynników produkcji oraz innych czynników mających strukturalny wpływ na zmiany cen, a nie za sprawą czynników tymczasowych. W związku z tym ocena konwergencji obejmuje również ocenę czynników, które mają wpływ na przewidywania dotyczące inflacji, przy czym uwzględnia się dodatkowo najnowszą prognozę inflacji przedstawioną przez służby Komisji 5. W powiązaniu z powyższym w sprawozdaniu ocenia się też, czy dane państwo ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych miesięcy. Obliczono, że w kwietniu 2016 r. 6 wartość referencyjna inflacji wyniosła 0,7 %, a trzy państwa członkowskie, w których inflacja była najniższa, to Bułgaria, Słowenia i Hiszpania 7. Uzasadnione jest wyłączenie z grupy państw o najbardziej stabilnych cenach tych państw, których stopa inflacji nie może zostać uznana za miarodajną wartość referencyjną dla innych państw członkowskich 8. Państwa, których wykluczenie jest uzasadnione, zostały wymienione w sprawozdaniach z konwergencji z lat 2004, 2010, 2013 i W obecnej sytuacji gospodarczej właściwe jest uznanie Cypru i Rumunii za państwa, których wyłączenie jest uzasadnione, ponieważ ich stopy Na potrzeby kryterium stabilności cen inflację mierzy się za pomocą zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych (HICP) zdefiniowanego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2494/95. Wszystkie zawarte w niniejszym sprawozdaniu przewidywania dotyczące inflacji i innych zmiennych pochodzą z prognozy służb Komisji opublikowanej wiosną 2016 r. Prognozy służb Komisji oparte są na zbiorze wspólnych założeń dotyczących zmiennych zewnętrznych oraz na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, przy uwzględnieniu środków, które są znane w sposób dostatecznie szczegółowy. Datą końcową w odniesieniu do danych wykorzystanych w niniejszym sprawozdaniu jest dzień 18 maja 2016 r. Średnia 12-miesięczna stopa inflacji wynosiła odpowiednio -1,0 %, -0,8 % oraz -0,6 %. Termin państwa osiągające najlepsze wyniki pod względem stabilności cen powinien być rozumiany zgodnie z art. 140 ust. 1 TFUE i jego użycie nie ma na celu dokonania ogólnego osądu jakościowego na temat wyników gospodarczych danego państwa członkowskiego. Odpowiednio: Litwa, Irlandia i Grecja oraz w 2014 r.: Grecja, Bułgaria i Cypr. 4

5 inflacji znacznie odbiegają od średniej inflacji w strefie euro, a ich uwzględnienie miałoby nadmierny wpływ na wartość referencyjną i w konsekwencji na rzetelność tego kryterium 10. W przypadku Cypru bardzo ujemne stopy inflacji wynikają w głównej mierze z konieczności dokonania dostosowań, a także z wyjątkowej sytuacji gospodarek tego państwa. Jeżeli zaś chodzi o Rumunię, ujemna inflacja wynika głownie ze znacznego obniżenia stawek VAT. W tym kontekście kolejne trzy państwa o najniższych średnich stopach inflacji, czyli Bułgaria, Słowenia i Hiszpania, zostały włączone do grupy państw uwzględnianych przy obliczaniu wartości referencyjnej. Kryterium konwergencji dotyczące sytuacji finansów publicznych zostało określone w art. 140 ust. 1 tiret drugie TFUE jako stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 126 ust. 6. Ponadto art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że kryterium to oznacza, iż w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 126 ust. 6 traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu. W ramach ogólnego wzmocnienia zarządzania gospodarczego w UGW w 2011 r. zaostrzono prawodawstwo wtórne w obszarze finansów publicznych, między innymi w postaci nowych rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu 11. Kryterium kursu walutowego zostało określone w art. 140 ust. 1 tiret trzecie TFUE jako poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do euro. W art. 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono: Kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [ ] oznacza, że państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec euro z własnej inicjatywy przez ten sam okres 12. W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres badania stabilności kursu walutowego trwał od 19 maja 2014 r. do 18 maja 2016 r. W ocenie spełniania kryterium stabilności kursu walutowego Komisja bierze pod uwagę zmiany wskaźników pomocniczych, w tym poziomu rezerw walutowych i W kwietniu 2016 r. średnia 12-miesięczna stopa inflacji Cypru i Rumunii wynosiła, odpowiednio: -1,2 %, - 1,8 % i -1,3 %, a dla strefy euro wskaźnik ten wynosił 0,1 %. W dniu 13 grudnia 2011 r. weszły w życie: dyrektywa ustanawiająca minimalne wymogi dotyczące krajowych ram budżetowych, dwa nowe rozporządzenia dotyczące nadzoru makroekonomicznego oraz trzy rozporządzenia zmieniające pakt stabilności i wzrostu (przy czym w jednym z dwóch nowych rozporządzeń dotyczących nadzoru makroekonomicznego oraz w jednym z trzech rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu ustanowiono nowe mechanizmy egzekwowania w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro). Oprócz operacjonalizacji kryterium zadłużenia w ramach procedury nadmiernego deficytu zmiany te oznaczały wprowadzenie szeregu ważnych nowych elementów do paktu stabilności i wzrostu, w szczególności wartości odniesienia dla wydatków, celem uzupełnienia oceny postępu na drodze do osiągnięcia określonego dla danego kraju średniookresowego celu budżetowego. Dokonując oceny spełniania kryterium stabilności kursu walutowego, Komisja bada, czy kurs wymiany pozostawał zbliżony do kursu centralnego w ramach ERM II, przy czym może uwzględnić ewentualne przyczyny aprecjacji, zgodnie ze Wspólną deklaracją w sprawie krajów przystępujących i ERM2 (Common Statement on Acceding Countries and ERM2) przyjętą przez Radę ECOFIN podczas nieformalnego posiedzenia w Atenach w dniu 5 kwietnia 2003 r. 5

6 krótkoterminowych stóp procentowych, a także wpływ działań politycznych np. interwencji na rynku walutowym i w stosownych przypadkach międzynarodowej pomocy finansowej na utrzymanie stabilnego kursu walutowego. Obecnie żadne z państw członkowskich ocenionych w niniejszym sprawozdaniu z konwergencji nie uczestniczy w ERM II. Decyzja o przystąpieniu do ERM II jest podejmowana na wniosek państwa członkowskiego w drodze konsensusu wszystkich państw uczestniczących w ERM II. W art. 140 ust. 1 tiret czwarte TFUE ustanowiono wymóg spełnienia następującego kryterium: trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie objęte derogacją i jego udziału w mechanizmie kursów wymiany walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych. W art. 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium konwergencji stóp procentowych [ ] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych. Ustalono, że w kwietniu 2016 r. wartość referencyjna stóp procentowych wynosiła 4,0 % 13. W art. 140 ust. 1 TFUE określono również wymóg uwzględnienia w ocenie innych czynników istotnych dla integracji gospodarczej i konwergencji. Do tych dodatkowych czynników należą: integracja rynków, zmiany na rachunku bieżącym bilansu płatniczego oraz zmiany jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen. Te ostatnie uwzględniono w ramach oceny stabilności cen. Dodatkowe czynniki są istotnymi wskaźnikami tego, czy integracja danego państwa członkowskiego ze strefą euro będzie przebiegać bez przeszkód; pozwalają one również na szerszy ogląd trwałości konwergencji. 2. BUŁGARIA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Bułgaria nie spełnia warunków przyjęcia euro. Przepisy prawa bułgarskiego w szczególności ustawa o Bułgarskim Banku Narodowym nie są w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności i niedociągnięcia dotyczą niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w odniesieniu do zadań określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Bułgaria spełnia kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji w Bułgarii w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. wyniosła -1,0 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie znacznie poniżej wartości referencyjnej. 13 Wartość referencyjną dla kwietnia 2016 r. obliczono poprzez dodanie dwóch punktów procentowych do zwykłej średniej arytmetycznej średnich długoterminowych stóp procentowych w Bułgarii (2,5 %), na Słowenii (1,8 %) i w Hiszpanii (1,8 %). 6

7 Roczna inflacja HICP w Bułgarii była ujemna od lata 2013 r., przy czym jej spadek był spowodowany wystąpieniem niezwykle silnego połączenia czynników powodujących obniżenie inflacji. Inflacja osiągnęła najniższy poziom -2,4 % w styczniu 2015 r., a następnie wzrosła do -0,3 % w maju 2015 r., po czym ponownie spadła. Inflacja bazowa była ujemna w ciągu ostatnich dwóch lat, w tym na początku 2016 r. Ujemna inflacja utrzymywała się w wyniku m.in. słabego popytu krajowego i spadających cen importowych W kwietniu 2016 r. roczna inflacja HICP wynosiła - 2,5 %. Przewiduje się, że inflacja będzie stopniowo rosła, ponieważ stopniowo znika wpływ spadku cen surowców, będzie jednak ujemna przez większość 2016 r. W wiosennej prognozie służb Komisji z 2016 r. przewiduje się zatem roczną średnią inflację na poziomie -0,7 % w 2016 r. i 0,9 % w roku Niski poziom cen w Bułgarii (47 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na znaczny potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Bułgaria spełnia kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Bułgaria nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósł z 0,8 % PKB w 2013 r. do 5,4 % PKB w 2014 r., głównie w wyniku wprowadzenia środków wspierających sektor finansowy. W 2015 r. relacja deficytu do PKB wyniosła 2,1 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się jej spadek do 2,0 % w 2016 r., a następnie do 1,6 % w 2017 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki i dzięki ożywieniu koniunktury. Wskaźnik długu publicznego brutto spadł w 2015 r. do 26,7 % PKB, ale przewiduje się, że wzrośnie on do 28,1 % PKB w 2016 r.i do 28,7 % PKB w 2017 r. W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. przewiduje się, że Bułgaria ogólnie spełni warunki paktu stabilności i wzrostu. Konieczne będą jednak dalsze działania w celu zapewnienia spełnienia tych warunków zarówno w 2016, jak i w 2017 r. W ostatnim czasie wzmocniono bułgarskie ramy budżetowe poprzez przyjęcie kolejnych kroków legislacyjnych oraz przejście w kierunku ich implementacji. 7

8 Bułgaria nie spełnia kryterium kursu walutowego. Lew bułgarski nie uczestniczy w ERM II. Narodowy Bank Bułgarii realizuje swój zasadniczy cel, jakim jest stabilność cen, poprzez powiązanie kursu walutowego w kontekście systemu zarządu walutą. Bułgaria wprowadziła ten system z dniem w 1997 r., wiążąc lewa najpierw z marką niemiecką, a następnie z euro. Dodatkowe wskaźniki, np. zmiany poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, pozwalają sądzić, że w oczach inwestorów z Bułgarią wiąże się nadal niewielkie ryzyko. Podstawę odporności systemu zarządu walutą w dalszym ciągu stanowi zabezpieczenie w postaci znacznych oficjalnych rezerw walutowych. W dwuletnim okresie objętym oceną lew bułgarski pozostawał całkowicie stabilny w stosunku do euro, zgodnie z zasadami działania systemu zarządu walutą. Bułgaria spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Bułgarii 2,5 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 4,0 %. Długoterminowe stopy procentowe w Bułgarii spadły z poziomu około 3,5 % na początku 2014 r. do około 2,5 % na początku 2015 r. Różnica rentowności względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro 14 znacznie wzrosła w drugiej połowie 2014 r., co było częściowo wynikiem problemów bułgarskiego systemu bankowego, a następnie obniżyła się w 2015 r. Na początku 2016 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich powiększyła się ponownie do około 230 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. W 2015 r. odnotowano znaczna nadwyżkę salda obrotów Bułgarii z zagranicą. Poprawa bilansu handlowego i rachunku kapitałowego w latach zrównoważyła z nadwyżką pogorszenie rachunku dochodów wtórnych. Gospodarka Bułgarii jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, 14 Różnicę poziomu krajowych długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro (uwaga: referencyjne obligacje niemieckie wykorzystywane są jako wskaźnik zastępczy w odniesieniu do strefy euro) oblicza się przy zastosowaniu publikowanych co miesiąc przez Eurostat danych dotyczących rentowności obligacji na potrzeby oceny kryterium konwergencji w ramach UGW ( EMU convergence criterion bond yields series ). Dane te publikowane są także przez EBC jako Zharmonizowane długoterminowe stopy procentowe do celów oceny konwergencji ( Harmonised long-term interest rate for convergence assessment purposes ). 8

9 że wyniki Bułgarii w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Bułgarski sektor finansowy jest dobrze zintegrowany z sektorem finansowym UE, w szczególności poprzez wysoki poziom zagranicznych udziałów w systemie bankowym. W ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej Bułgaria została objęta szczegółową oceną sytuacji w 2016 r., w wyniku której stwierdzono, że w państwie tym nadal występują nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej. Gospodarka tego kraju charakteryzuje się utrzymującą się niestabilnością sektora finansowego i wysokim zadłużeniem przedsiębiorstw w kontekście ograniczonych dostosowań na rynku pracy. 3. REPUBLIKA CZESKA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Republika Czeska nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo czeskie w szczególności ustawa o banku centralnym nr 6/1993 (Česká národní banka, ČNB) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą niezależności banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC w chwili przyjęcia euro w odniesieniu do celów ČNB i zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto ustawa o ČNB zawiera również pewne niedociągnięcia, jeśli chodzi zakaz finansowania ze środków banku centralnego i zadania ESBC. Republika Czeska spełnia kryterium stabilności cen. W okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia stopa inflacji w Republice Czeskiej wyniosła 0,4 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. Wzrost cen był znacznie wolniejszy w 2014 r., a roczna stopa inflacji HICP obniżyła się średnio do 0,4 %. Było to spowodowane głównie znacznym spadkowym wpływem cen energii odzwierciedlającym przełożenie się ostrego obniżenia cen ropy na krajowe ceny paliw, przy jednoczesnym zmniejszeniu się wpływu cen żywności i usług na inflację. W pierwszej połowie 2015 r. inflacja nieznacznie wzrosła, po czym ponownie się ustabilizowała w drugiej połowie roku w związku ze spadkiem cen żywności i energii. Roczna stopa inflacji HICP wyniosła zatem średnio 0,3 % w 2015 r. Na początku 2016 r. nieznacznie wzrosła i w kwietniu 2016 r. wyniosła 0,5 %. Przewiduje się, że w 2016 r. inflacja pozostanie niska, ponieważ spadek cen ropy i żywności w drugiej połowie 2015 r. będzie nadal obniżał stopę inflacji liczoną rok do roku. Jednocześnie szacuje się, że presja cen krajowych będzie silniejsza w okresie objętym prognozą, w szczególności w odniesieniu do cen usług. W prognozie służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się zatem, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio 0,5 % w 2016 r. oraz 1,4 % w 2017 r. Poziom cen w Republice Czeskiej (około 63 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na potencjał jego konwergencji w perspektywie długoterminowej. 9

10 Republika Czeska spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych. Republika Czeska nie jest objęta decyzją Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się znacznie z 1,9 % PKB w 2014 r. do 0,4 % PKB w 2015 r. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniesie 0,7 % PKB w 2016 r. i 0,6 % PKB w 2017 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Państwowy dług publiczny brutto obniżył się z najwyższego poziomu 45,1 % PKB w 2013 r. do 41,1 % PKB w 2015 r. Przewiduje się, że w 2017 r. spadnie do poziomu 40,9 % PKB. W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. przewiduje się, że Republika Czeska spełni warunki paktu stabilności i wzrostu. Ramy budżetowe Republiki Czeskiej należą do najsłabszych w UE. Wielokrotnie przekładano przyjęcie pakietu reform mających na celu wzmocnienie tych ram, co uniemożliwiało zakończenie transpozycji dyrektywy w sprawie krajowych ram budżetowych do czeskiego porządku prawnego, co miało nastąpić do końca 2013 r. Republika Czeska nie spełnia kryterium kursu walutowego. Korona czeska nie uczestniczy w ERM II. Republika Czeska stosuje mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. Dnia 7 listopada 2013 r. ČNB ogłosił, że przeprowadzi interwencję na rynku walutowym, aby doprowadzić do osłabienia korony do kursu 10

11 walutowego na poziomie powyżej 27 CZK/EUR. W konsekwencji kurs walutowy korony czeskiej nieznacznie się obniżył z poniżej 26 CZK/EUR do ponad 27 CZK/EUR. Ze względu na niską niestabilność kursu w całym 2014 r. i w pierwszej połowie 2015 r. kurs korony czeskiej oscylował wokół 27,5 CZK/EUR. W połowie 2015 r. wzmocnił się do blisko 27 CZK/EUR, a następnie w drugiej połowie 2015 r. i na początku 2016 r. pozostał w okolicach tej dolnej granicy ustalonej przez ČNB. W ciągu dwóch lat poprzedzających niniejszą ocenę wartość korony czeskiej w stosunku do euro wzrosła o około 1,6 %. Republika Czeska spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Republice Czeskiej 0,6 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 4 %. Długoterminowe stopy procentowe w Republice Czeskiej wykazywały zasadniczo tendencję spadkową od początku 2014 r. do kwietnia 2015 r., obniżając się z poziomu powyżej 2,4 % do poniżej 0,3 %. Długoterminowe stopy procentowe gwałtownie wzrosły do ponad 1 % w czerwcu 2015 r., ale następnie zaczęły ponownie stopniowo spadać w drugiej połowie 2015 r. Na początku 2016 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich wynosiła około 25 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. Saldo obrotów Republiki Czeskiej z zagranicą nadal wykazywało nadwyżkę w ciągu ostatnich dwóch lat, wzrastając z poziomu poniżej 1 % PKB w 2014 r. do powyżej 3 % PKB w 2015 r. Gospodarka Republiki Czeskiej jest wysoce zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Wybrane wskaźniki dotyczące otoczenia biznesu wskazują, że wyniki Republiki Czeskiej w rankingach międzynarodowych poprawiły się w ostatnich latach, zbliżając się w znacznym stopniu do średniej w strefie euro. Czeski sektor finansowy jest w znacznym stopniu zintegrowany z sektorem finansowym UE, w szczególności poprzez wysoki udział własności zagranicznej pośredników finansowych. 11

12 4. CHORWACJA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Chorwacja nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo chorwackie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Chorwacja spełnia kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji w Chorwacji w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. wyniosła -0,4 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji spadnie znacznie powyżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP w Chorwacji wyniosła średnio 0,2 % w 2014 r., jako że spadające ceny towarów przemysłowych innych niż energia i żywności nieprzetworzonej zmniejszyły wzrost inflacji zasadniczej. W grudniu 2014 r. inflacja spadła do wartości ujemnych i pozostała na tym poziomie przez większość 2015 r. ze względu na szybko spadające ceny energii. W 2015 r. inflacja HICP wynosiła zatem średnio -0,3 %. Na początku 2016 r. nastąpił jej dalszy spadek i w kwietniu 2016 r. wyniosła -0,9 %. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że roczna inflacja HICP pozostanie ujemna w całym 2016 r., głównie w wyniku spadających cen energii. Zakłada się, że w 2017 r. będzie miała wartości dodatnie, ponieważ stopniowo zanika wpływ niskich cen energii, a stała ekspansja gospodarcza powinna wspierać wzrost cena konsumpcyjnych. Przewiduje się zatem, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio -0,6 % w 2016 r. i 0,7 % w 2017 r. Poziom cen w Chorwacji (około 65 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długookresowej. Chorwacja spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych. Chorwacja jest obecnie objęta decyzją Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 28 stycznia 2014 r.), który Rada zaleciła skorygować do 2016 r. Po wzroście do poziomu 5,5 % PKB w 2014 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych obniżył się do poziomu 3,2 % PKB w 2015 r. W prognozie służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że deficyt spadnie do 2,7 % PKB w 2016 r. 12

13 i 2,3 % PKB w 2017 r. Przewiduje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB gwałtownie wzrośnie do 87,6 % PKB w 2016 r., a następnie nieznacznie spadnie w 2017 r. W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. stwierdza się, że istnieje ryzyko, że Chorwacja nie spełni warunków paktu stabilności i wzrostu. W związku z tym konieczne będą dalsze działania w celu zapewnienia spełnienia tych warunków w 2017 r. Pomimo niedawnej poprawy sytuacji chorwackie ramy budżetowe pozostają stosunkowo słabe, jeżeli chodzi o ich zaplanowanie i wykonanie, głównie ze względu na znaczenie i częstotliwość zmian wprowadzanych do planów budżetowych, zakres transakcji pozabudżetowych i niewystarczające zabezpieczenia dotyczące niezależności krajowego organu monitorującego. Chorwacja nie spełnia kryterium kursu walutowego. Kuna chorwacka nie uczestniczy w ERM II. Chorwacki Bank Narodowy (HNB) stosuje ściśle kierowany mechanizm płynnego kursu walutowego, wykorzystując kurs walutowy jako główną kotwicę nominalną w celu osiągnięcia celu podstawowego polegającego na stabilności cen. Rezerwy dewizowe w posiadaniu HNB oscylowały wokół 12 mld EUR przez cały 2014 r. W pierwszym kwartale 2015 r. wzrosły do ponad 14 mld EUR, ale następnie ich poziom ponownie się obniżył i wynosił około 13,7 mld EUR (31 % PKB) pod koniec 2015 r. W ciągu ostatnich dwóch lat kurs walutowy kuny chorwackiej wobec euro był w miarę stabilny, utrzymując się na względnie stałym poziomie około 7,6 HRK/EUR. Nadal wykazywał niestabilność w ciągu roku i sezonową aprecjacją wiosną w wyniku napływu zagranicznej waluty wygenerowanego przez sektor turystyki. Chorwacja spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Chorwacji 3,7 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 4 %. Długoterminowe stopy procentowe w Chorwacji spadły z poziomu powyżej 5 % na początku 2014 r. do około 3 % w drugim kwartale 2015 r., ale następnie ponownie wzrosły do 3,9 % w drugiej połowie 2015 r. Na początku 2016 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich wynosiła około 350 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. Nadwyżka obrotów Chorwacji z zagranicą (tj. połączony wynik rachunku obrotów bieżących i rachunku obrotów 13

14 kapitałowych) znacznie wzrosła z 1 % PKB w 2014 r. do około 5,6 % PKB w 2015 r., częściowo w wyniku strat poniesionych przez banki będące w posiadaniu kapitału zagranicznego ze względu na legislacyjne przewalutowanie kredytów we frankach szwajcarskich. Gospodarka Chorwacji jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Chorwacji w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Sektor finansowy jest wysoce zintegrowany z systemem finansowym UE poprzez zagraniczne udziały w bankach krajowych. W ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej Chorwacja została objęta szczegółową oceną sytuacji w 2016 r., w wyniku której stwierdzono, że w państwie tym nadal występują nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej. Zagrożenia były związane z wysokimi poziomami długu publicznego, zadłużenia przedsiębiorstw i zadłużenia zewnętrznego w kontekście wysokiego bezrobocia. 5. WĘGRY W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Węgry nie spełniają warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo węgierskie w szczególności ustawa o węgierskim banku centralnym (Magyar Nemzeti Bank, MNB) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności istnieją konkretnie w odniesieniu do niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w odniesieniu do zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto ustawa o MNB zawiera również dalsze niedociągnięcia, jeśli chodzi o integrację MNB z ESBC. Węgry spełniają kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji na Węgrzech w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. wyniosła 0,4 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP na Węgrzech w ciągu ostatnich dwóch lat odzwierciedlała głównie tendencje światowe i była głównie wynikiem spadku cen ropy. Była bliska zeru w 2014 r., a na początku 2015 r. osiągnęła poziom -1,4 %, ponieważ popyt krajowy nie spowodował żadnej presji inflacyjnej w kontekście tradycyjnie niskich oczekiwań inflacyjnych. Inflacja HICP wzrosła do 1 % pod koniec 2015 r. częściowo w wyniku cen żywności nieprzetworzonej. Na początku 2016 r. inflacja ponownie spadła, głównie dzięki obniżeniu VAT za niektóre produkty mięsne i kolejny spadek cen ropy. W kwietniu 2016 r. roczna inflacja HICP wynosiła 0,3 %. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że inflacja wzrośnie do 0,4 % w 2016 r. i do 2,3 % w 2017 r., głównie z powodu mniej korzystnych zmian cen surowców i wzmacniania popytu krajowego. Stosunkowo niski poziom cen na Węgrzech (około 57 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. 14

15 Węgry spełniają kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Węgry nie są objęte decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych obniżył się z 2,6 % PKB w 2013 r. do 2,3 % PKB w 2014 r., głównie w wyniku wzrostu przychodów. W 2015 r. relacja deficytu do PKB uległa dalszemu obniżeniu do 2,0 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że utrzyma się na tym poziomie zarówno w 2016 r., jak i w 2017 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Wskaźnik długu publicznego brutto spadł w 2015 r. do 75,3 % PKB i przewiduje się, że obniży się jeszcze do 74,3 % PKB w 2016 r.i do 73 % PKB w 2017 r. 15 W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. stwierdza się, że istnieje wysokie ryzyko, że Węgry nie spełnią warunków paktu stabilności i wzrostu, ponieważ istnieje wysokie ryzyko znacznego odchylenia od wymaganej korekty w 2016 r. oraz, przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, łącznie w latach 2016 i Konieczne będą zatem dalsze działania w celu spełnienia tych warunków. Szeroka reforma węgierskich ram budżetowych rozpoczęta w 2011 r. jest niemal zakończona, ale należy jeszcze stwierdzić jej skuteczność. 15 Eurostat wyraził zastrzeżenie co do jakości rządowych danych finansowych przedstawionych przez rząd Węgier w kwietniu 2016 r. Zastrzeżenie to dotyczy klasyfikacji sektorowej Eximbanku, której zmiana mogłaby doprowadzić do wzrostu długu publicznego we wszystkich latach objętych oceną. 15

16 Węgry nie spełniają kryterium kursu walutowego. Węgierski forint nie uczestniczy w ERM II. Węgry stosują mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. W lecie 2014 r. wartość forinta w stosunku do euro spadła do około 314 HUF/EUR, ale odzyskała wartość jesienią, kiedy to na Węgrzech zawieszono cykl cięcia stóp procentowych i MNB zapewnił płynność walutową na przewalutowanie mieszkaniowych kredytów hipotecznych. Forint uległ ponownemu osłabieniu w styczniu 2015 r. (do 316,5 HUF/EUR) po decyzji szwajcarskiego banku centralnego o aprecjacji franka szwajcarskiego. W kwietniu wzmocnił się ponownie do poziomu 299 HUF/EUR wskutek dalszego rozluźnienia polityki pieniężnej w strefie euro, dopóki MNB nie odpowiedział, ograniczając stopy procentowe w czerwcu 2015 r. Od tego czasu kurs walutowy forinta w stosunku do euro był zasadniczo stabilny i wahał się od 310 do 315 HUF/EUR. W ciągu dwóch lat poprzedzających niniejszą ocenę wartość forinta w stosunku do euro spadła o około 1 %. Węgry spełniają kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 3,4 %, czyli mniej niż wartość referencyjna wynosząca 4,0 %. Średnia miesięczna długoterminowa stopa procentowa obniżyła się z poziomu około 6 % na początku 2014 r. do niemal 3 % w pierwszych miesiącach 2015 r. z uwagi na poprawę zaufania rynków w kontekście globalnego poszukiwania rentowności. Długoterminowe stopy procentowe wzrosły tymczasowo do poziomu bliskiego 3,9 % w połowie 2015 r., wraz ze wzrostem oprocentowania w USA i strefie euro, a od jesieni 2015 r. oscylowały wokół 3,3 %. W kwietniu 2016 r. różnica poziomu długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji niemieckich wynosiła około 290 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. W ciągu ostatnich dwóch lat odnotowano znaczną nadwyżkę salda obrotów Węgier z zagranicą z poziomu około 6 % PKB w 2014 r. do niemal 9 % PKB w 2015 r., co wynika głównie z wysokiej absorpcji funduszy UE. Program pomocy dla bilansów płatniczych przyznany Węgrom przez UE i MFW jesienią 2008 r. został w pełni spłacony do kwietnia 2016 r. Gospodarka Węgier jest wysoce zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Węgier w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Sektor finansowy Węgier jest dobrze zintegrowany z systemem finansowym UE. 6. POLSKA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Polska nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo polskie w szczególności ustawa o banku centralnym (Narodowy Bank Polski, NBP) oraz Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą kwestii niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz jego integracji z ESBC z chwilą przyjęcia euro. Ponadto ustawa o 16

17 NBP zawiera również pewne niedociągnięcia w odniesieniu do niezależności banku centralnego oraz jego integracji z ESBC z chwilą przyjęcia euro. Polska spełnia kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji w Polsce w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. wyniosła -0,5 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. W sierpniu 2014 r. roczna inflacja HICP osiągnęła wartości ujemne i w lutym 2015 r. odnotowano najniższy poziom -1,3 %, natomiast na początku 2016 r. zaczęła stopniowo wzrastać. Było to głównie spowodowane spadającymi światowymi cenami ropy i żywności. W kwietniu 2016 r. roczna inflacja HICP wynosiła -0,5 %. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że inflacja wzrośnie stopniowo do 0,0 % w 2016 r. i 1.6 % w 2017 r. Niska inflacja i niski poziom cen towarów na świecie powinny stanowić przeciwwagę dla wzrostowych bodźców wynikających ze spodziewanych podwyżek wynagrodzeń. Stosunkowo niski poziom cen w Polsce (około 55 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Polska spełnia kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Polska nie jest objęta decyzją Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się z 4,0 % PKB w 2013 r. do 3,3 % PKB w 2014 r., dzięki wprowadzeniu środków konsolidacji budżetowej. W 2015 r. relacja deficytu do PKB polepszyła się do poziomu 2,6 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że utrzyma się na poziomie 2,6 % w 2016 r., a następnie wystąpi nieznaczny wzrost do 3,1 % w 2017 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Przewiduje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB wzrośnie z 51,3 % w 2015 r. do 52,7 % w 2017 r. W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. stwierdza się, że istnieje ryzyko, że Polska nie spełni warunków paktu stabilności i wzrostu, ponieważ istnieje ryzyko znacznego odchylenia od zalecanej korekty w 2016 r. oraz, przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, w 2017 r. W związku z tym konieczne będą dalsze działania w celu zapewnienia spełnienia tych warunków w latach 2016 i Polska pozostaje jedynym krajem UE, które nie posiada ani nie planuje ustanowić niezależnej rady budżetowej. 17

18 Polska nie spełnia kryterium kursu walutowego. Złoty polski nie uczestniczy w ERM II. Polska stosuje mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. Po tym, jak do końca 2014 r. kurs złotego był zasadniczo stabilny, oscylując w przedziale 4,1 4,3 PLN/EUR, do kwietnia 2015 r. wartość złotego gwałtownie wzrosła do 4,0 PLN/EUR, dzięki zwiększeniu wzrostu gospodarczego, rozluźnieniu polityki przez EBC i koniec cyklu rozluźniania polityki pieniężnej w Polsce. Następnie w wyniku niepewnej krajowej sytuacja politycznej nastąpiło odwrócenie tendencji. Zmienność kursu walutowego na początku 2016 r. była spowodowana takimi czynnikami jak obniżenie oceny wiarygodności kredytowej, globalne zagrożenia i zmniejszenie premii z tytułu ryzyka. Od 2009 r. Polska korzystała z elastycznej linii kredytowej z MFW. Kurs wymiany złotego wobec euro w kwietniu 2016 r. był o około 2,9 % słabszy niż w kwietniu 2014 r. Polska spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 2,9 %, czyli mniej niż wartość referencyjna wynosząca 4,0 %. Obniżyła się ona z poziomu ponad 4 % na początku 2014 r. do około 3 % na początku 2015 r. Następnie spadła do 2,7 % w ciągu 2015 r. w miarę jak zaufanie rynku rosło, po czym nieznacznie wzrosła na początku 2016 r. W konsekwencji na początku 2016 r. różnica poziomu długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji niemieckich wynosiła około 280 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. W ostatnich latach w wyniku poprawy bilansu handlowego saldo obrotów Polski z zagranicą znacznie się poprawiło i od 2013 r. odnotowuje się nadwyżkę. Gospodarka Polski jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Polski w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Sektor finansowy Polski jest dobrze zintegrowany z sektorem finansowym UE, czego potwierdzeniem jest wysoki udział banków będących w posiadaniu zagranicznych inwestorów. 18

19 7. RUMUNIA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Rumunia nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo rumuńskie w szczególności ustawa nr 312 o statucie rumuńskiego banku centralnego (ustawa o Banku Narodowym Rumunii, BNR) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą kwestii niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz jego integracji z ESBC z chwilą przyjęcia euro. Ponadto ustawa o BNR zawiera niedociągnięcia, jeśli chodzi o niezależność banku centralnego oraz integrację banku centralnego z ESBC w chwili przyjęcia euro w odniesieniu do celów BNR i zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Rumunia spełnia kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji w Rumunii w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2016 r. wyniosła -1,3 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 0,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie znacznie poniżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP spadała w ciągu ostatnich dwóch lat, głównie za sprawą kolejnych obniżek stawek VAT i niskich ceny ropy na rynkach światowych, chociaż presja na wzrost cen rosła w wyniku silnego popytu krajowego wspieranego przez bodźce fiskalne i wysoki wzrost wynagrodzeń. Inflacja wahała się między 1 % a 2 % przez większą część 2014 r., a w czerwcu 2015 r. spadła do wartości ujemnych (- 0,9 %) po obniżeniu z 24 % do 9 % stawki podatku VAT nakładanego na niektóre produkty żywnościowe. O tego czasu roczna stopa inflacji HICP była ujemna. Inflacja HICP spadła ponownie w wyniku obniżenie podstawowej stawki VAT o 4 p.p. od stycznia 2016 r. i wynosiła -2,6 % w kwietniu 2016 r. W prognozie służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio -0,6 % w 2016 r. i wzrośnie do 2,5 % w 2017 r., po tym jak zaniknie przejściowy wpływ obniżenia stawki podatku VAT nakładanego na produkty żywnościowe, w wyniku zmniejszania luki produktowe i wzrostu krajowych presji. Zagrożenia dotyczące wzrostu inflacji wiążą się głównie z silniejszym niż oczekiwano narastaniem krajowej presji na wzrost cen i przyspieszeniem wzrostu wynagrodzeń. Stosunkowo niski poziom cen w Rumunii (około 52 % średniej w strefie euro w 2014 r.) wskazuje na znaczny potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. 19

20 Rumunia spełnia kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Rumunia nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się z 2,1 % PKB w 2013 r. do 0,9 % PKB w 2014 r., głównie dzięki ograniczeniu wydatków i usprawnieniu poboru podatków. W 2015 r. relacja deficytu do PKB wyniosła 0,7 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2016 r. przewiduje się, że obniży się do poziomu 2,8 % w 2016 r. i 3,4 % w 2017 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Przewiduje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie z 38,4 % PKB w 2015 r. do 40,1 % PKB w 2017 r. W oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę programu konwergencji z 2016 r. stwierdza się, że istnieje ryzyko, że Rumunia nie spełni warunków paktu stabilności i wzrostu, ponieważ istnieje ryzyko znacznego odchylenia od zalecanej korekty w 2016 r. oraz, przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, w 2017 r. W związku z tym konieczne będą dalsze działania w celu zapewnienia spełnienia tych warunków w latach 2016 i Rumunia przyjęła wszechstronny zestaw przepisów dotyczących ram budżetowych, ale ich dyscyplinujący wpływ został ograniczony w wyniku nieskutecznego wprowadzenia w życie. 20

21 Rumunia nie spełnia kryterium kursu walutowego. Rumuński lej nie uczestniczy w ERM II. Rumunia stosuje mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. Kurs walutowy leja względem euro wykazywał stosunkowo niewielkie wahania między wiosną 2014 r. a początkiem 2016 r. dzięki wsparciu w ramach programu pomocy finansowej udzielanej przez UE i MFW do końca 2015 r. W okresie objętym oceną kurs leja mieścił się w przedziale 4,4-4,5 RON/EUR. Pod koniec 2014 r. nieznacznie się obniżył, głównie na skutek wzrostu niechęci do ryzyka na świecie, a następnie nieznacznie wzrósł na początku 2015 r., w wyniku dodatkowego rozluźnienia polityki pieniężnej w strefie euro. Uległ również osłabieniu pod koniec 2015 r. ze względu na niepewną krajową sytuację polityczną, ale odrobił te straty na początku 2016 r. W porównaniu z poziomem z kwietnia 2014 r. kurs wymiany leja wobec euro w kwietnia 2016 r. pozostał zasadniczo niezmieniony. Rumunia spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 2016 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Rumunii 3,6 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 4,0 %. Długoterminowe stopy procentowe spadały stopniowo z poziomu 5 % wiosną 2014 r. do poziomu poniżej 4 % pod koniec 2014 r., a w lutym 2015 r. obniżyły się tymczasowo do poziomu poniżej 3 %. Ponownie wzrosły w połowie 2015 r. do 4 %, a następnie utrzymywały się na poziomie ok. 3,5 %. W konsekwencji różnica poziomu długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji niemieckich obniżyła się z ponad 500 punktów bazowych pod koniec 2012 r. do około 330 punktów bazowych w kwietniu 2016 r. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków. Od 2013 r. odnotowuje się nadwyżkę salda obrotów Rumunii z zagranicą w wyniku w szczególności niższego deficytu w obrocie towarowym. Rumunia była beneficjentem programów międzynarodowej pomocy finansowej w latach Po pierwszym dwuletnim wspólnym programie pomocy finansowej udzielanej przez UE i MFW przyznanym w 2009 r. zrealizowano kolejne dwa programy w latach 2011 i W przeciwieństwie do pierwszego programu obydwa kolejne programy były traktowane jako pomoc zapobiegawcza i nie zwrócono się o żadne fundusze. Gospodarka Rumunii jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Rumunii w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Sektor finansowy Rumunii jest dobrze zintegrowany z systemem finansowym UE, czego potwierdzeniem jest wysoki udział banków będących w posiadaniu zagranicznych inwestorów. 8. SZWECJA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Szwecja nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo szwedzkie w szczególności ustawa o banku centralnym (Sveriges Riksbank), ustawa o rządzie oraz ustawa o polityce walutowej nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności i niedociągnięcia 21