SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2018) 319 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY Sprawozdanie Komisji dla Rady na mocy art. -11 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1466/97 w sprawie misji wzmocnionego nadzoru w Rumunii w dniach kwietnia 2018 r. PL PL

2 Niniejsze sprawozdanie z misji wzmocnionego nadzoru w Rumunii zostaje przekazane Radzie na mocy art. -11 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1466/97 1. Zgodnie z art. -11 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 1466/97 wstępne ustalenia tej misji zostały wcześniej przekazane władzom rumuńskim z prośbą o ustosunkowanie się do nich. Rumunia procedura znacznego odchylenia Misja wzmocnionego nadzoru, kwietnia 2018 r. Sprawozdanie 1. Wprowadzenie Ze względu na znaczne odchylenie od średniookresowego celu budżetowego w 2016 r., wiosną 2017 r. uruchomiono procedurę znacznego odchylenia w odniesieniu do Rumunii. W dniu 22 maja 2017 r. Komisja wystosowała ostrzeżenie do Rumunii i zaproponowała Radzie przeprowadzenie procedury znacznego odchylenia. W swoim zaleceniu w sprawie tej procedury, z dnia 16 czerwca 2017 r., Rada zwróciła się do Rumunii o podjęcie środków w celu zapewnienia, by stopa wzrostu nominalnego publicznych wydatków pierwotnych netto nie przekroczyła 3,3 % w 2017 r. Odpowiada to rocznej korekcie strukturalnej w wysokości 0,5 % PKB, co stanowi minimalny wysiłek wymagany w ramach części zapobiegawczej paktu stabilności i wzrostu. W związku z tym, że Rumunia nie podjęła skutecznych działań Rada wydała zmienione zalecenie w sprawie procedury znacznego odchylenia w grudniu 2017 r. W oparciu o ustalenia w ramach misji wzmocnionego nadzoru we wrześniu 2017 r. i o sprawozdanie przedstawione przez władze rumuńskie Komisja stwierdziła, że władze rumuńskie nie zamierzają postąpić zgodnie z zaleceniem w sprawie procedury znacznego odchylenia i skoncentrować działań, aby uniknąć przekroczenia wartości referencyjnej deficytu nominalnego na poziomie 3 % PKB. W dniu 5 grudnia 2017 r. Rada stwierdziła zatem, że Rumunia nie podjęła skutecznych działań i wydała zmienione zalecenie. Rada zwróciła się do Rumunii o zapewnienie, by stopa wzrostu nominalnego publicznych wydatków pierwotnych netto nie przekroczyła 3,3 % w 2018 r., co odpowiadałoby rocznej korekcie strukturalnej wynoszącej 0,8 % PKB w 2018 r. Przełożyło się to na konieczność przyjęcia środków przynoszących ogółem 1,8 % PKB w 2018 r., w porównaniu ze scenariuszem bazowym przedstawionym w prognozie gospodarczej Komisji z jesieni 2017 r. Rumunia zgłosiła Radzie podjęte działania w dniu 20 kwietnia, po terminie wyznaczonym na dzień 15 kwietnia. Ocena sprawozdania przeprowadzona przez Komisję jest publikowana w ramach przedkładanego wiosną pakietu europejskiego semestru. 1 Rozporządzenie Rady nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych, Dz.U. L 209 z , s. 1. 1

3 Według prognoz Komisji, przy zwyczajowym założeniu, że kierunek polityki się nie zmieni, zarówno deficyt nominalny, jak i deficyt strukturalny prawdopodobnie wzrosną w 2018 r. Zakłada się, że nadal będzie prowadzona ekspansywna polityka fiskalna. Celem budżetu na 2018 r. jest deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie 3 % PKB, co oznacza dalszy wzrost deficytu strukturalnego w kontekście zwiększającej się luki produktowej. Budżet oparto jednak na optymistycznym scenariuszu makroekonomicznym i prawdopodobnie zawyżono w nim dochody podatkowe. Komisja prognozuje deficyt nominalny na poziomie 3,4 % PKB w 2018 r., przy zwyczajowym założeniu, że nie zmieni się kierunek polityki. W konsekwencji przyjęcia latem 2017 r. ustawy o ujednoliconych wynagrodzeniach znacznie wzrosły płace w sektorze publicznym. Emerytury będą nadal rosnąć powyżej standardowego mechanizmu indeksacji emerytur. Ponadto w styczniu 2018 r. obniżono stawkę podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) z 16 do 10 %. Z drugiej strony koszt budżetowy wzrostu płac brutto w sektorze publicznym w 2018 r. zostanie częściowo zrekompensowany zmianą w kosztach zabezpieczenia społecznego z obecnego poziomu 22,75 % w odniesieniu do pracodawców i 16,5 % w przypadku pracowników do odpowiednio 2,25 % i 35 %. Dodatkowo w budżecie na 2018 r. uwzględniono zmniejszenie odsetka składek na ubezpieczenia społeczne przekazywanych do drugiego filaru systemu emerytalnego, co ma pozytywny wpływ na dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych. Misja wzmocnionego nadzoru przeprowadzona przez Komisję odbyła się w dniach kwietnia 2018 r., a zatem przed przedłożeniem wyżej wymienionego sprawozdania zgodnie z wymogami. W niniejszym sprawozdaniu z misji nie uwzględnia się w związku z tym późniejszej sprawozdawczości zgodnej z wymogami ustawowymi. Misja została przeprowadzona na podstawie artykułu -11 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1466/97. Członkowie misji spotkali się z ministrem finansów Eugenem Teodorovici, prezesem Narodowego Banku Rumunii Mugurem Isărescu oraz członkami Rady Budżetowej Rumunii. Celem misji było uzyskanie szczegółowych informacji na temat planowanych działań budżetowych władz rumuńskich, zwiększenie widoczności czynników ryzyka dla budżetu oraz zachęcenie do zapewnienia zgodności z paktem stabilności i wzrostu. 2. Wnioski z misji W rozumieniu członków misji władze rumuńskie nie zamierzają podjąć działań w związku z zaleceniem procedury znacznego odchylenia. W imieniu ministerstwa finansów i rządu minister Eugen Teodorovici potwierdził, że celem na 2018 r. wciąż jest deficyt nominalny wynoszący nieco poniżej 3 % PKB. Jako że luka produktowa ma wartość dodatnią i rośnie, wskazuje to na pogorszenie deficytu strukturalnego wbrew zaleceniu Rady. Minister Eugen Teodorovici wyjaśnił, że jest związany środkami zawartymi w programie rządowym, które w pełni uwzględniono w budżecie, zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków. Wyraził jednocześnie przekonanie, że w tym roku zwiększy się stopień wykorzystania środków finansowych UE, w porównaniu z rokiem 2017 (co jednak zwiększyłoby również zobowiązania do współfinansowania). Minister Eugen Teodorovici dodał, że przestrzeganie 2

4 wartości deficytu nominalnego na poziomie 3 % PKB w 2018 r. wymagać będzie dodatkowych działań, które władze rumuńskie dokładnie przedstawią w sprawozdaniu dotyczącym podjętych działań. Wskazał, że działania te będą dotyczyć poprawy funkcjonowania administracji celnej i podatkowej, w szczególności poprzez wprowadzenie nowego systemu informatycznego. Członkowie misji podkreślili, że w sprawozdaniu dotyczącym podjętych działań, którego termin przedłożenia upływa w dniu 15 kwietnia, muszą znaleźć się szczegółowe informacje na temat planowanych środków, także w ujęciu ilościowym. Członkowie misji zauważyli także, że dane dotyczące wykonania budżetu z pierwszego kwartału 2018 r. wskazują na gorszy bilans w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego (deficyt 0,5 % PKB w I kw r. w porównaniu z nadwyżką 0,2 % PKB w I kw r.). Minister stwierdził, że deficyt ten jest zgodny z założeniami i wynika głównie z wydatków jednorazowych w sektorze obrony. Minister Eugen Teodorovici poinformował także, że dołoży wszelkich starań, by zmienić praktykę późnego przyjmowania budżetu państwa (zazwyczaj w grudniu poprzedzającego roku) i przyjąć budżet na 2019 r. we wcześniejszym terminie. Rząd rozważa kolejne odwrócenie reformy systemu emerytalnego z 2008 r., która wprowadziła drugi filar systemu emerytalnego. Władze rumuńskie w ramach budżetu na 2018 r. już zmniejszyły odsetek składek na ubezpieczenia społeczne przekazywanych do drugiego filaru systemu emerytalnego. Według oświadczeń pisemnych rząd rozważa umożliwienie nieobowiązkowego przekazywania środków do drugiego filaru systemu emerytalnego. Decyzja ma zostać podjęta przed końcem czerwca 2018 r. po konsultacjach z zainteresowanymi stronami. Odnośne środki pieniężne wynoszą około 7 mld ROL rocznie (około 1,5 mld EUR; 0,8 % PKB). Takie działanie zmniejszyłoby krótkoterminowo deficyt budżetowy, ponieważ zgodnie z europejskim systemem rachunków (ESA) drugi filar systemu emerytalnego klasyfikuje się jako nienależący do sektora instytucji rządowych i samorządowych. Niemniej jednak w dłuższej perspektywie korzyści te zostałyby zniwelowane, ponieważ przekierowanie składek z drugiego filara oznaczałoby obowiązek wypłaty emerytur w przyszłości. Ponadto taka zmiana może mieć negatywne konsekwencje dla prawidłowego funkcjonowania systemu emerytalnego oraz rozwoju rynków kapitałowych. Wprowadzenie takiego wyboru pozbawiłoby władze rumuńskie możliwości powoływania się na klauzulę dotyczącą systemowej reformy emerytalnej w ramach paktu stabilności i wzrostu. Narodowy Bank Rumunii wyraził obawy co do wpływu ekspansywnej, procyklicznej polityki budżetowej na obecną kombinację polityki fiskalnej i pieniężnej. Rumuńska gospodarka odnotowuje obecnie znaczny wzrost, podczas gdy kurs polityki budżetowej Rumunii był w dużym stopniu ekspansywny. W związku z tym polityka budżetowa Rumunii wydaje się nieostrożna i wywiera znaczny wpływ na politykę pieniężną. Zgodnie z prognozami Narodowego Banku Rumunii deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósłby do poziomu powyżej 3 % PKB w 2018 r., przy założeniu, że nie zmieni się kierunek polityki. Narodowy Bank Rumunii podkreślił, że próg nominalnego deficytu na poziomie 3 % jest zrozumiały w Rumunii, natomiast brakuje publicznej świadomości na temat części zapobiegawczej paktu stabilności i wzrostu. Po stronie 3

5 dochodów jest miejsce na środki polityki budżetowej, biorąc pod uwagę, że odchylenie od średniookresowego celu budżetowego zostało spowodowane zmniejszeniem podatków pośrednich, stawki podatkowe są niskie, a unikanie opodatkowania znaczne. Rada Budżetowa podzieliła obawy Komisji dotyczące perspektyw budżetowych. W opinii Rady Budżetowej deficyt strukturalny znacznie się pogorszy w 2018 r., a deficyt nominalny prawdopodobnie przekroczy poziom 3 % PKB w przypadku braku wyrównawczych środków polityki budżetowej. Możliwości dokonywania cięć w inwestycjach publicznych w 2018 r. są ograniczone, ponieważ już w 2017 r. poziom inwestycji publicznych był jednym z najniższych w historii, w 2018 r. zwiększyło się wykorzystanie środków unijnych, które wiąże się z zobowiązaniami w zakresie współfinansowania. 4

6 ZAŁĄCZNIK STATYSTYCZNY (dane w oparciu o prognozę Komisji z wiosny 2018 r.) 2 Tabela 1: Przegląd głównych wskaźników ekonomicznych ( ) * 2019* Produkt krajowy brutto(roczna zmiana procentowa, chyba że wskazano inaczej) Nominalny PKB (w mld RON) Realny PKB -2,8 2,0 1,2 3,5 3,1 4,0 4,8 6,9 4,5 3,9 Spożycie prywatne -3,5 1,1 2,1 0,7 4,7 5,9 7,6 10,1 4,9 4,2 Spożycie publiczne -4,8 0,2 0,3-4,6 0,8 0,2 3,1 0,7 1,7 1,3 Nakłady brutto na środki trwałe 0,1 6,2 3,6-5,4 3,2 7,4-2,0 4,7 7,4 6,9 Wywóz 15,1 11,9 1,0 19,7 8,0 4,6 8,7 9,7 7,5 6,8 Przywóz 12,5 10,1-1,8 8,8 8,7 8,0 9,8 11,3 8,2 7,4 Wkład we wzrost PKB Popyt wewnętrzny -3,0 2,4 2,3-1,7 3,8 5,5 4,6 7,5 5,0 4,4 Zapasy 0,3-0,3-2,2 1,6-0,3-0,1 0,7 0,2 0,0 0,0 Eksport netto -0,1 0,0 1,1 3,6-0,3-1,4-0,5-0,7-0,5-0,5 Ceny Inflacja HICP (średnia) 6,1 5,8 3,4 3,2 1,4-0,4-1,1 1,1 4,2 3,4 Inflacja HICP (na koniec roku, kwartalnie) 7,8 3,4 4,7 1,3 1,4-1,0-0,1 1,9 3,0 3,1 Rynek pracy Zatrudnienie ogółem (w tys. osób) Stopa bezrobocia (zharmonizowana: lat) 7,0 7,2 6,8 7,1 6,8 6,8 5,9 4,9 4,5 4,4 Rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych(odsetek PKB) Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych, środki pieniężne** -6,3-4,2-2,5-2,5-1,7-1,3-2,4-2,9-3,0-2,6 Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych, definicja wg ESA 201-6,9-5,4-3,7-2,1-1,3-0,8-3,0-2,9-3,4-3,8 Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych, definicja wg ESA 29,7 34,0 36,9 37,5 39,1 37,7 37,4 35,0 35,3 36,4 Bilans płatniczy (odsetek PKB) Saldo obrotów bieżących*** -4,6-4,4-4,2-0,6-0,1-0,6-2,1-3,5-3,6-3,9 Bilans handlowy*** -6,2-5,6-5,0-0,8-0,4-0,6-0,9-2,1-2,4-2,6 Saldo na rachunku kapitałowym i finansowym -4,2-3,0-1,1 3,3 4,7 3,9 3,4-0,6 nie dot. nie dot. Saldo bezpośrednich inwestycji zagranicznych -1,8-1,3-1,9-2,0-1,8-1,8-2,7-2,4 nie dot. nie dot. Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto -62,8-64,5-67,9-61,7-56,8-53,7-49,3-45,7 nie dot. nie dot. Rezerwy walutowe (w mld EUR) 31,6 32,7 31,1 32,5 32,2 32,2 33,0 32,3 nie dot. nie dot. Zadłużenie zagraniczne brutto 75,5 68,0 63,0 57,4 54,7 49,8 nie dot. nie dot. Rozwój polityki monetarnej i kursu walutowego Szeroki pieniądz M3 (roczna zmiana w % na koniec okresu) 6,9 6,6 2,7 8,8 8,4 9,3 9,7 11,6 nie dot. nie dot. Polityka banku centralnego (w % na koniec okresu) 6,25 6,00 5,25 4,00 2,75 1,75 1,75 1,75 2,00 nie dot. Kurs wymiany (euro/lei na koniec okresu) 4,28 4,32 4,43 4,48 4,48 4,52 4,54 4,66 4,66 nie dot. Realny efektywny kurs walutowy (do IC37, deflator jednostkowych kosztów 0,82-6,46-5,17 0,94 3,49-5,94 3,16 5,98 nie dot. nie dot. Uwagi: * prognozy lub najnowsze wartości **prognozy dotyczące lat 2018 i 2019 zostały dostarczone przez władze rumuńskie *** rachunek bieżący oraz bilans handlowy opierają się na najnowszych prognozach Komisji z wykorzystaniem danych z zakresu rachunków narodowych 2 Prognoza Komisji zostanie zaktualizowana w listopadzie 2017 r. 5

7 Tabela 2: Rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych ( ) w % PKB Kod ESA * 2019* 1. Podatki związane z produkcją i przywozem D2 11,3 10,3 10,4 10,5 2. Podatki bieżące od dochodów i majątku D5 6,5 6,1 4,7 4,8 2a. w tym płacone przez gospodarstwa domowe i INKgd 3,6 3,6 2,1 2,1 2b. w tym płacone przez przedsiębiorstwa 2,9 2,5 2,6 2,7 3. Składki na ubezpieczenia społeczne D61 8,8 9,3 10,7 10,6 4. Sprzedaż i pozostałe przychody bieżące 3,6 3,6 3,7 3,7 5. Dochody bieżące ogółem ( ) 30,2 29,3 29,6 29,5 6. Koszty związane z zatrudnieniem D1 8,9 9,7 10,4 10,3 7. Zużycie pośrednie P2 5,3 4,9 4,9 4,9 8. Transfery socjalne w naturze dostarczane za pośrednictwem producentów 0,9 0,8 0,8 0,8 9. Transfery socjalne inne niż transfery socjalne w naturze D62 10,7 10,8 10,8 11,0 10. Odsetki D41 1,5 1,3 1,4 1,4 11. Dotacje D3 0,4 0,4 0,4 0,4 12. Pozostałe wydatki bieżące 1,8 2,1 2,2 2,4 13. Wydatki bieżące ogółem ( ) 29,5 30,1 30,8 31,3 14. Oszczędności brutto (5-13) B8g 0,7-0,8-1,2-1,7 15. Transfery kapitałowe, otrzymane D9 1,5 1,2 1,3 1,5 16. Nakłady brutto na środki trwałe P51 3,6 2,8 2,9 3,1 17. Inne nakłady inwestycyjne 1,5 0,5 0,6 0,5 18. Dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych ogó TR 31,6 30,5 30,9 31,1 19. Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych ogó TE 34,6 33,4 34,3 34,9 20. Wierzytelności netto (+)/zadłużenie netto ( ) (18-19) B9-3,0-2,9-3,4-3,8 Uwaga: * Prognoza Komisji Europejskiej z wiosny 2018 r. Źródło: Komisja Europejska Tabela 3: Dostosowanie cykliczne salda sektora instytucji rządowych i samorządowych ( ) w % PKB * 2019* Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (ESA 2010) -6,9-5,4-3,7-2,1-1,3-0,8-3,0-2,9-3,4-3,8 Saldo pierwotne -5,4-3,8-1,9-0,4 0,3 0,8-1,5-1,6-2,0-2,4 Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne -5,3-4,0-1,9-0,9-0,3 0,1-2,5-3,3-3,9-4,2 Saldo pierwotne w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne -3,8-2,4-0,2 0,8 1,4 1,7-1,0-2,0-2,4-2,7 Saldo strukturalne sektora instytucji rządowych i samorządowych -5,4-2,9-2,5-0,9-0,3-0,2-2,1-3,3-3,8-4,2 Wzrost PKB -2,8 2,0 1,2 3,5 3,1 4,0 4,8 6,9 4,5 3,9 Potencjalny wzrost 1,5 1,5 2,1 2,0 2,5 3,4 3,8 4,1 4,3 4,2 Luka produktowa -4,8-4,2-5,1-3,6-3,1-2,5-1,5 1,2 1,4 1,1 Uwaga: * Prognoza Komisji Europejskiej z wiosny 2018 r. Źródło: Komisja Europejska 6