Nowości w uprawie truskawek Konferencja truskawkowa

Transkrypt

1 Rynek truskawki. Uprawa truskawek w różnych systemach. Co najbardziej się opłaca? Dariusz Paszko Pracownia Ekonomiki Ogrodnictwa Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Nowości w uprawie truskawek Konferencja truskawkowa 12 marca 2018, Chmielno

2 News-y (2017)

3

4 Brak pracowników do zbioru! Brak pracowników do zbioru!! Brak pracowników do zbioru!!! Wzrost kosztów pracy Utrudnienia administracyjne przy zatrudnianiu obcokrajowców Konkurencja krajowa i zagraniczna

5 Wydajność plantacji Jakość owoców Skąd wziąć pieniądze, by zapłacić więcej pracownikom?!!!

6 Rynek truskawki

7 100 Rozdysponowanie truskawki w Polsce 2016/ Eksport Przetwórstwo Spożycie Źródło: IERiŻ PIB, Warszawa

8 Zbiory i plony truskawki w wybranych krajach Kraj Zbiory w tys. ton Plon w t/ha zmiana % zmiana w % Chiny 4,8 3793, % 12,3 26,9 114% USA 568,9 1420,5 150% 30,4 66,9 118% Meksyk ,2 342% 20,8 42,2 101% Turcja ,1 714% 9,5 26,9 179% Hiszpania ,1 78% 20,7 47,6 126% Egipt 43,1 464,9 977% 16,3 46,5 184% Polska ,9-19% 4,2 3,9-24% Niemcy ,2 93% 8, % Maroko 1 136, % 6, % Włochy ,4-30% 20,6 26,9 29% Wlk. Brytania 52,3 118,1 124% 8,6 24,5 174% Ukraina - 61,9-7,7 Białoruś - 87,4-9,3 Holandia 32 57,5 78% 16 33,4 106% Grecja 8,6 34,3 291% 17,2 34,5 99% Wenezuela 7,3 27,5 274% 7,9 20,5 152% Kolumbia 11 58,5 427% 13,4 36,5 172% Chile 15 25,7 67% 23,2 26,7 13% Iran 8,3 55,9 566% 5,4 14,1 148% Źródło: Faostat, Eurostat

9 Import świeżych truskawek w tys. ton Polska 12,9 0,05 Rosja 0 29,3 Wlk. Brytania 25,8 57,9 Francja Kanada 39,2 62, , Niemcy 115,3 128,2 USA 25,8 154,1 Źródło: Faostat, Eurostat

10 Eksport świeżych truskawek w tys. ton 13,5 13,9 Polska świeże truskawki 2016 Egipt 29,7 0,96 świeże truskawki 1994 Belgia 0 40,7 Holandia 15,3 55,8 Meksyk 18,1 102,6 USA 57,4 134,5 Hiszpania 159, Źródło: Faostat, Eurostat

11 USD/kg Jak można popsuć rynek? cena truskawki mrożonej w USD/kg 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 Meksyk Polska Chiny Maroko Egipt 0,6 0, Źródło: Faostat, Eurostat

12 Dlaczego Senga Sengana!

13 zł/kg Wahania cen zbytu truskawek w latach (ceny nominalne) 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Truskawki odszypułkowane Truskawki z szypułką truskawki deserowe z gruntu truskawki deserowe spod osłon Źródło: obliczenia własne na podstawie: GUS, Rynek Owoców i warzyw ( ) IERiŻ PIB, Warszawa

14 zł/kg Roczne tempo zmian cen zbytu truskawek 1,500 w latach ,000 0,500 0,000-0,500-1, Truskawki odszypułkowane truskawki deserowe z gruntu Truskawki z szypułką truskawki deserowe spod osłon Źródło: obliczenia własne na podstawie: GUS, Rynek Owoców i warzyw ( ) IERiŻ PIB, Warszawa

15 Roczne tempo zmian (trend) cen zbytu 0,5 truskawek w latach Liniowy (Truskawki odszypułkowane) Liniowy (truskawki deserowe z gruntu) Liniowy (Truskawki z szypułką) Liniowy (truskawki deserowe spod osłon) Źródło: obliczenia własne na podstawie: GUS, Rynek Owoców i warzyw ( ) IERiŻ PIB, Warszawa

16 Ceny w Polsce kryterium wyboru? Rok Truskawki do przemysłu z szypułką bez szypułki różnica w % Truskawki deserowe grunt spod osłon różnica w % Deserowe grunt/przemysłowe bez szypułki ,60 2,80 75,0% 3,50 7,00 100,0% 25,0% ,20 4,00 25,0% 4,00 9,00 125,0% 0,0% ,70 4,60 24,3% 6,50 9,00 38,5% 41,3% ,75 3,00 71,4% 4,00 7,00 75,0% 33,3% ,50 2,70 80,0% 3,20 6,80 112,5% 18,5% ,70 2,70 58,8% 3,20 6,80 112,5% 18,5% ,67 3,90 133,5% 4,00 6,50 62,5% 2,6% ,75 5,40 38,7% 5,50 7,50 36,4% 5,8% Średnia 2,36 3,61 4,24 7,45 Źródło: obliczenia własne na podstawie: GUS, Rynek Owoców i warzyw ( ), IERiŻ PIB, Warszawa

17 Przeciętna (statystyczna) produktywność ziemi ( ) 800,0 44,6 41,4 45,0 700,0 40,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 27,4 95,7 193,8 3,7 10,5 11,8 86,3 25,3 235,7 20,8 257,8 Turcja Hiszpania Polska Niemcy Włochy Wlk. Brytania Produktywność ziemi w tys. zł/ha 30,5 442,6 17,4 284,1 297,5 Francja Holandia Grecja plon w t/ha 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Eurostat, Faostat, IERiGŻ, USDA

18 Przeciętna (statystyczna) produktywność pracy ( ) ,32 18, ,42 14,53 16,00 14, , ,33 8,19 145,3 7,18 130,5 3,49 4,35 99,3 3,19 74,6 65,5 71,8 34,9 43,5 12,7 Turcja Hiszpania Polska Niemcy Włochy Wlk. Francja Holandia Grecja Brytania Wydajność pracy w zł/rbh cena zbytu w zł/kg 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie Eurostat, Faostat, IERiGŻ, USDA

19 Koszty pracownika do zbioru ( ) Niemcy Stawka za godz.: 9,2 9,5 euro brutto (40-45 zł zł) Cena z zebranie 1 kg deserowej truskawki: 0,6 0,8 euro (kg), około 2,5-3,0 zł/kg Polska Stawka za godz.: zł Cena z zebranie 1 kg: od 0,8 1,6 zł/kg Źródło: badania własne

20 Przeciętne koszty pracy w uprawie maliny do przetwórstwa w Polsce i na Ukrainie Opłata za zebranie 1 kg Kraj Koszt godziny pracy malin Hrywna* PLN Hrywna PLN Polska ,8-3,0 Ukraina ,5-3,6 4,0 8,0 0,5-1,0 * - waluta ukraińska przeliczona po kursie z II połowy 2017 roku Źródło: badania własne, Aleksandr Yareshchenko

21 Zróżnicowanie wydajności zbioru owoców truskawki w zależności od wieku i płci, kg/godz. (uprawa polowa na zagonach) Wiek (w latach) Średnia Kobiety Mężczyźni ,83 6,18 5, ,20 6,31 5, ,35 7,41 6, ,39 7,51 6, ,13 7,25 6, ,63 6,95 5,65 Średnia 6,47 6,75 5,69 Źródło: badania własne

22 Przykładowe plonowanie truskawek odmiany Honeyoe w 2017 roku (plantacja 2-letnia) truskawka przemysłowa bez szypułki 30,0 Sumaryczny plon 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0, Źródło: badania własne

23 Co najbardziej się opłaca? (systemy uprawy) Uprawa w gruncie na płask (jedno lub dwurzędowa) odmiany tradycyjne (w czerwcu) Uprawa w gruncie na zagonach (dwurzędowa) odmiany tradycyjne (w czerwcu) Uprawa w tunelu w gruncie na płask odmiany tradycyjne (maj, czerwiec) Uprawa w tunelu w gruncie na zagonach odmiany tradycyjne (maj, czerwiec) Uprawa w tunelu na stołach, rynnach odmiany powtarzające (czerwiec-październik) Uprawa pod daszkami na rynnach odmiany tradycyjne (maj, czerwiec)

24 Uprawa rzędowa w gruncie

25

26

27

28

29

30

31 Nakłady inwestycyjne w gruncie na płask w gruncie na zagonach w tunelu na stołach, rynnach pod daszkami na rynnach instalacja nawadniająca sadzonki instalacja nawadniająca agrowłóknina (czasem fertygacja) sadzonki tunel foliowy instalacja do fertygacji i nawadniania systemy sterujące agrowłóknina mata kokosowa sadzonki konstrukcja daszków instalacja do fertygacji i nawadniania systemy sterujące agrowłóknina mata kokosowa sadzonki

32 tys. zł/ha ton/ha Nakłady inwestycyjne (przedziały) ,2 140,0 120, ,3 100, , ,0 51,9 41,9 59,7 49,5 62,6 60,0 40, ,3 6,4 8,4 10,7 25, min max min max min max min max min max min max 20,0 0,0 grunt na płask grunt zagon tunel w gruncie tunel na zagonach pod daszkami tunel na rynnach nakłady inwestycyjne (tys. zł/ha) zbiory pokrywające nakłady (w tonach) * Źródło: badania własne

33 tys. zł/ha Nakłady inwestycyjne w tys. zł/ha (przeciętne) 600,00 500,00 400,00 założenie plantacji 300,00 20,13 30,05 644,89 Infrastruktura 200,00 100,00 300,55 311,25 393,98 0,00 25,05 13,56 16,22 25,42 grunt na płask grunt zagon tunel w gruncie tunel na zagonach daszki na rynnach tunel na rynnach Źródło: badania własne

34 tys. zł/ha Nakłady inwestycyjne w tys. zł/ha średnioważony koszt kapitału (własnego + długu) 40,00 9,00% 35,00 7,87% 7,48% 8,00% 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 6,04% 6,28% 5,97% 6,06% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% koszt kapitału Ważony koszt kapitału 5,00 0,00 2,30 3,80 19,40 21,40 23,50 39,10 grunt na płask grunt zagon tunel w gruncie tunel na daszki na zagonach rynnach tunel na rynnach 1,00% 0,00% Źródło: badania własne

35 Nakłady inwestycyjne w tys. zł/ha (Amortyzacja) tunel na rynnach 48,1 0,0 daszki na rynnach 33,1 0,0 tunel na zagonach 25,8 15,0 tunel w gruncie 24,7 10,1 grunt zagon 2,4 8,3 grunt na płask 1,5 4,5 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 infrastruktura założenie plantacji Źródło: badania własne

36 Koszty bezpośrednie Koszty całkowite rzeczywiste (poniesione) Koszty ekonomicze (zysk klasyczny) Roczne koszty produkcji Materiały Robocizna Siła pociągowa Usługi specjalistyczne Amortyzacja (plantacji i maszyn specjalistycznych) Koszty pośrednie Koszty umowne (koszt kapitału) Źródło: opracowanie własne

37 tys. zł/ha 100,0 90,0 Koszty bezpośrednie (bez amortyzacji) w tys. zł/ha 80,0 70,0 Pestycydy 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 3,60 4,30 4,20 4,20 1,6 1,8 2,4 2,3 grunt na płask grunt zagon tunel na płask 5,30 7,60 6,1 6,2 tunel zagon daszki tunel rynna Nawożenie Źródło: opracowanie własne

38 Materiały w tys. zł/ha (koszty bezpośrednie) fungicydy insektycydy herbicydy, biostymulatory i inne tunel rynna 3,9 3,2 0,6 daszki 3,1 2,0 0,2 tunel zagon 2,5 1,2 0,4 tunel na płask 2,0 1,6 0,6 grunt zagon 2,0 1,6 0,8 grunt na płask 1,8 0,9 1,0 Źródło: opracowanie własne

39 tys. zł/ha Koszty bezpośrednie (bez amortyzacji) w tys. zł/ha 165,0 9,7 145,0 9,6 20,2 Koszty siły pociągowej 125,0 19,0 pielęgnacja 105,0 55,6 85,0 7,5 4,4 50,9 zbiór 65,0 45,0 25,0 5,0-15,0 7 2,0 24,5 8,7 7,1 2,4 3,1 36,3 40,9 55,8 56,1 65,4 12,9 17,3 16,3 22,9 5,30 7,60 3,60 1,6 4,30 4,20 1,8 2,4 4,20 2,3 6,1 6,2 grunt na grunt tunel na tunel zagon daszki tunel rynna płask zagon płask Inne materiały (sadzonki, opakowania, mat. pomocnicze, woda, itp..) Pestycydy Nawożenie Źródło: opracowanie własne

40 Koszty bezpośrednie w tys. zł/ha (robocizna) w gruncie na płask w gruncie na zagonach w tunelu, pod daszkami na rynnach Pielęgnacja plantacji Ochrona Nawożenie Pielenie (ręczne i mechaniczne Ściółkowanie Nawadnianie Zbiór owoców Zrywanie owoców Prace pomocnicze Pielęgnacja plantacji Ochrona Nawożenie Pielenie (ręczne) Ściółkowanie Nawadnianie Rozkładanie kwiatostanów Zbiór owoców Zrywanie owoców Kontrola zbioru Prace pomocnicze Pielęgnacja plantacji Ochrona Nawożenie Pielenie (ręczne) Ściółkowanie Nawadniane i fertygacja Naciąganie i zdejmowanie foli Prace przy tunelach Czyszczenie rynien Rozkładanie mat i zdejmowanie mat Wciskanie kroplowników Rozwieszanie taśmy podtrzymującej Obcinanie wąsów, kwiatostanów Zbiór owoców Zrywanie owoców Kontrola zbioru Prace pomocnicze

41 tys. zł/ha Koszty całkowite rzeczywiste w tys. zł/ha tunel rynna 230,0 daszki 199,0 236,2 23,41 tunel zagon tunel na płask grunt zagon grunt na płask 180,0 130,0 151,4 118,4 88,7 62,2 10,27 6,56 24,7 80,0 2,3 8,3 10,1 4,61 4,5 1,5 30,0 18,91 33,1 13,51 25,8 0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0 15,0 48,1 Koszty pośrednie Amortyzacja infrastruktur y Amortyzacja plantacji Koszty bezpośrednie uprawy 51,6 71,5 73,3 97,1 147,0 164,7-20,0 grunt na płask grunt zagon tunel na płask tunel zagon daszki tunel rynna Źródło: opracowanie własne

42 Plony truskawek deserowych (przedziały) (wybór extra) 61,5 tunel rynna 23,1 38,42 daszki 14,7 29,32 45,4 tunel zagon 14,5 26,35 39,5 maximum tunel na płask 8,5 15,46 30,1 minimum dominanta grunt zagon 9,2 18,47 27,7 grunt na płask 8,6 12,3 18,5 Źródło: badania własne

43 Średnie ważone ceny zbytu a koszty jednostkowe (zł/kg) ( ) 4,62 4,84 6,83 7,13 9,46 8,63 cena zbytu grunt na płask grunt zagon tunel na płask tunel zagon daszki tunel rynna Źródło: opracowanie własne

44 7,2 2,5 64,8 17,1 10,5 17,6 7,3 99,2 55,9 125,7 69,4 112,8 311,9 131,8 207,3 148,1 384,3 171,5 Dochodowość produkcji w tys. zł/ha 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0-50,0 grunt na płask grunt zagon tunel na płask tunel zagon daszki tunel rynna Wartość produkcji Nadwyżka bezpośrednia Dochód czysty Źródło: opracowanie własne

45 Koszty ekonomiczne a zysk w tys. zł/ha (umowne oprocentowanie kapitału) 140,0 148,1 120,0 112,8 109,0 100,0 89,3 80,0 60,0 55,9 40,0 20,0 0,0-20,0 34,5 2,5 10,5 0,2 6,7 7,3 grunt na płask grunt zagon tunel na płask tunel zagon daszki tunel rynna -12,1 dochód czysty Zysk klasyczny Źródło: opracowanie własne

46 Produktywność pracy zł/godz. 120,0 100,0 103,4 80,0 60,0 40,0 20,0 24,6 29,7 38,6 46,1 58,2 60,4 0,0 grunt na płask grunt zagon tunel na płask tunel zagon daszki tunel rynna Niemcy, Holandia, Belgia Źródło: opracowanie własne

47 Truskawka ekologiczna

48 Odmiana Dipred (sadzenie jesienią 2016) 30 marzec 2017

49 Struktura powierzchni truskawki ekologicznej w Europie w latach Bułgaria 6% Włochy 6% Serbia 6% Finlandia 6% Polska 49% Francja 7% Hiszpania 7% Turcja 13% Źródło: FIBL data organic network

50 Średnie ceny zbytu truskawki przemysłowej w latach w zł/kg Rok Truskawki z szypułką Różnica Truskawki bez szypułki ekologia konwencja w % ekologia konwencja Różnica w % ,54 3,70 22,7% 5,59 4,60 21,5% ,52 1,75 101,1% 4,11 3,00 37,0% ,83 1,50 155,3% 4,43 2,70 64,1% ,80 1,70 64,7% 4,00 2,70 48,1% ,20 1,95 64,1% 4,72 3,30 43,0% ,00 3,75 33,3% 7,25 5,40 34,3% Średnia 3,82 2,39 60,5%* 5,02 3,62 39,2%* Zmienność 21,7% 43,6 24,6 31,1 Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych *- średnia geometryczna

51 Poziom plonów a dochodowość truskawki ekologicznej (średnie ceny z lat / średnie koszty z lat ) Wyszczególnienie Średnia cena ważona zbytu zł/kg (z lat ) Truskawka ekologiczna (bez szypułki) Plon 10 ton/ha Plon 15 ton/ha Plon 20 ton/ha 4,52 5,02 5,02 Wartość produkcji w tys. zł/ha 45,2 75,3 100,4 Koszty całkowite w tys. zł/ha 43,01 59,40 73,62 Dochód czysty w tys. zł/ha 2,19 15,90 26,78 Wskaźnik opłacalności w % 105,1% 126,8% 136,4% Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych *- średnia geometryczna

52 Organizacja zbioru owoców

53

54

55 Personalizacja pracy

56

57 Kontrola i utrzymanie wysokiej jakości

58

59

60 Malina do mrożenia, wysoka jakość Zdjęcia: Paweł Krawiec

61 Dziękuję za uwagę!