UAB Sweco Lietuva Wiceprezes. Aidas Vaiðnoras. Kierownik projektu. Vytautas Belickas. Wilno 2010

Transkrypt

1 Ocena oddziaùywania na úrodowisko budowy i eksploatacji napowietrznej linii przesyùu energii elektrycznej o napiæciu 400 kv od podstacji transformatorowej w mieúcie Alytus do pañstwowej granicy polsko-litewskiej. Podsumowanie sprawozdania dotyczàcego oceny oddziaùywania na úrodowisko Wilno 2010 Alytaus m. V. Gerulaièio g. 1, LT Vilnius. Tel. (8 5) , faks. (8 5)

2 Ocena oddziaùywania na úrodowisko budowy i eksploatacji napowietrznej linii przesyùu energii elektrycznej o napiæciu 400 kv od podstacji transformatorowej w mieúcie Alytus do pañstwowej granicy polsko-litewskiej. Podsumowanie sprawozdania dotyczàcego oceny oddziaùywania na úrodowisko Wilno 2010 UAB Sweco Lietuva Wiceprezes Aidas Vaiðnoras Kierownik projektu Vytautas Belickas V. Gerulaièio g. 1, LT Vilnius. Tel. (8 5) , faks. (8 5)

3 Tłumaczenie z języka litewskiego INFORMACJA O PODJĘTEJ DECYZJI DOTYCZĄCEJ BUDOWY I EKSPLOATACJI NAPOWIETRZNEJ LINII ELEKTROENERGETYCZNEJ O NAPIĘCIU 400 KV OD STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ ALYTUS DO POLSKO-LITEWSKIEJ GRANICY Z PUNKTU WIDZENIA DOPUSZCZALNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1. Nazwa planowanej działalności gospodarczej (dalej PDG) - budowa i eksploatacja napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do granicy państwowej między Rzeczpospolitą Polską i Republiką Litewską. 2. Zleceniodawca planowanej działalności gospodarczej Lietuvos energija AB, ul. Žvejų 14, LT-09310, Vilnius, tel Miejsce prowadzenia planowanej działalności gospodarczej gminy Alytus, Krokialaukis, Miroslavas, Simnas w rejonie samorządu Alytus, gminy Būdvietis, Krosna, Lazdijai, miasta Lazdijai, Teizai, Šeštokai w rejonie samorządu Lazdijai. 4. Dokumenty dotyczące oceny oddziaływania na środowisko opracowała spółka Sweco Lietuva UAB, ul. V.Gerulaičio 1, LT Vilnius, tel Opis planowanej działalności gospodarczej. Litewsko-polskie połączenie elektroenergetyczne (dalej połączenie LitPol Link) składa się z dwutorowej linii napowietrznej o napięciu 400 kv oraz o długości około 150 km rozciągającej się od miasta Ełk (Rzeczpospolita Polska) do miasta Alytus, gdzie zostanie zrekonstruowana i rozbudowana stacja elektroenergetyczna poprzez jej rozszerzenie o wstawkę prądu stałego obejmującą rozbudowę istniejącej stacji 330 kv oraz budowę nowego konwertora prądu stałego i rozdzielni o napięciu 400 kv. Około 100 km trasy będzie przebiegało na terenie województwa podlaskiego i warmińskomazurskiego Rzeczpospolitej Polskiej, a około 50 km na terenie rejonu Lazdijai i rejonu Alytus województwa Alytus Republiki Litewskiej. W celu realizacji instrumentu 3.1 planu Narodowej Strategii Energetycznej na lata zatwierdzonego rozporządzeniem Rządu Republiki Litewskiej z dnia 27 grudnia 2007 r. Nr 1442 (Dz. U., Nr 4-131) połączenie systemów elektroenergetycznych Litwy i Polski oraz przyłączenie się do UCTE (dziś ENTSO-E - Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Elektroenergetycznych) zaprojektowano: budowę dwutorowej napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv (NLE) od stacji elektroenergetycznej Alytus do granicy państwowej Litwy z Rzeczpospolitą Polską; rekonstrukcję i rozbudowę stacji elektroenergetycznej 330 kv Alytus poprzez rozszerzenie jej o wstawkę prądu stałego oraz budowę rozdzielni o napięciu 400 kv. Orientacyjna długość linii: alternatywa linii A około 45,4 km; alternatywa linii B około 51,3 km; subalternatywa linii B1 około 49,0 km (około 24,2 km planowanej NLE będzie przebiegać koło istniejącej 110 kv napowietrznej linii NL). Ilość torów 2, przesyłana moc 2 x 500 MW. Początek NLE stacja elektroenergetyczna m. Alytus we wsi Butkūnai, w gminie rejonowej Alytus, zakończenie NLE polsko-litewska granica

4 państwowa (na północ od jeziora Galadusys w gminie rejonowej Lazdijai). Ze względu na zapotrzebowanie oraz konfigurację linii będą wykorzystywane słupy o kilku typach. Konkretne typy słupów będą wiadome dopiero na etapie projektu technicznego (budowlanego) NLE. Słupy napowietrznych linii elektroenergetycznych mogą być metalowe lub żelazobetonowe. Średnia odległość między słupami wynosi 330 m, w odrębnych przypadkach może sięgać do 600 m. Wysokość słupów do 73 m, średnio 45 m. Wysokość słupów przy odległości między słupami wynoszącej 330 m może sięgać około 45 m, gdy odległość wynosi 400 m około 52 m, gdy odległość wynosi 200 m około 38 m. W odrębnych miejscach, gdzie niezbędne jest zachowanie obszarów leśnych czy w razie przecinania zbiorników wodnych, możliwa jest maksymalna wskazana wysokość słupów. Ilość słupów średnio szt. Budowa fundamentu słupa: na powierzchni mniej więcej do 50m x 50m (2500m 2 ) wykopywana/spychana jest żyzna warstwa gleby. Na wymaganej powierzchni wykopywana jest jama na fundament (w zależności od konstrukcji słupa może ona mieć rozmiary m x m ( m 2 ), do 2,5 m głębokości). W wykopie wylewany jest betonowy fundament (mogą być przywiezione już gotowe segmenty lub wylewane na miejscu). Po wylaniu fundamentu wykop zostaje zasypany gruntem, plac jest przygotowywany do montażu słupa. Słup może zostać przywieziony w postaci już częściowo zmontowanych segmentów lub może być w całości od początku montowany na miejscu budowy. Rozbudowa i rekonstrukcja stacji elektroenergetycznej Alytus obejmie rozbudowę istniejącej rozdzielni 330 kv, budowę nowego konwertora prądu stałego, budowę nowej rozdzielni o napięciu 400 kv, przygotowania do podłączenia dwutorowej linii o napięciu 330 kv z elektrowni szczytowo-pompowej Kruonis, podłączenie dwutorowej linii o napięciu 400 kv ze stacji w Ełku. Stacja elektroenergetyczna Alytus 330/110/10 kv zajmuje obszar o powierzchni około 5,4 ha. Do AB Lietuvos energija na prawach własności należą działki znajdujące się obok istniejącej stacji elektroenergetycznej, których ogólna powierzchnia wynosi około 50 ha, na których i planuje się budowę urządzeń i obiektów. Analiza alternatyw: Alternatywy planowanej działalności gospodarczej: strategiczne; czasowe; technologiczne; w zakresie miejsca; w zakresie ochrony środowiska; Strategiczne: W oparciu o 6 podpunkt 13 punktu oraz o 3 podpunkt 31 punktu Narodowej Strategii Energetycznej zatwierdzonej rozporządzeniem Sejmu Republiki Litewskiej z dnia 18 stycznia 2007 r. Nr X 1046 (Dz. U., 2007, Nr ), przy uwzględnieniu instrumentu wymienionego w 3.1. punkcie planu Narodowej Strategii Energetycznej na lata zatwierdzonego rozporządzeniem Rządu Republiki Litewskiej z dnia 27 grudnia 2007 r. Nr 1442 (Dz. U., Nr 4-131), projekt litewsko-polskiego połączenia elektroenergetycznego budowa napowietrznej linii elektroenergetycznej Stacja elektroenergetyczna Alytus granica z Rzeczpospolitą Polską o napięciu 400 kv jest uznana przez państwo za ważny projekt ekonomiczny o znaczeniu strategicznym, który jest ważny dla potrzeb społeczeństwa. Czasowe: Wszystkie rozwiązania połączenia LitPol Link (od Alytusa do Ełku) planuje się zrealizować do 2015 r. Budowę NLE oraz rekonstrukcję i rozbudowę stacji elektroenergetycznej Alytus o nowy konwertor prądu stałego planuje się zrealizować do 2015 r. Obecnie alternatywy czasowe realizacji projektu nie są rozpatrywane, oczekuje

5 się, że projekt zostanie zrealizowany w ustalonym terminie. Zaplanowano, że w 2015 r. moc NLE będzie wynosiła 500 MW, a od 2020 r MW zdolności przesyłu mocy. Technologiczne: projekt LitPol Link jest nierozłączną częścią strategicznego celu - synchroniczna praca w systemie ECN (European Continental Network) - sektora elektroenergetycznego Litwy. W celu połączenia z systemem energetycznym Europy Zachodniej może być wykorzystana wyłącznie technologia prądu zmiennego. Alternatywa techniczna w postaci połączenia prądu stałego (HVDC) jest niemożliwa. Cechy szczególne podziemnych linii kablowych przesyłu energii elektrycznej: jako teoretycznie możliwe rozwiązanie techniczne była rozpatrzona możliwość podziemnego kabla prądu zmiennego, dzięki któremu można byłoby synchronicznie połączyć system energetyczny Litwy z systemem ECN. Cena takiej alternatywy jest razy wyższa niż linii napowietrznej, której 1 kilometr kosztuje około tys. euro. Podczas układania kabla na całej długości jest kopany rów o szerokości 20 m i głębokości 1,5 m, w przyszłości na tej powierzchni zabrania się jakakolwiek budowa, sadzenie jakichkolwiek rośliny czy prowadzenie ruchu. Układanie kabli elektrycznych na lądzie jest skomplikowane ze względów technologicznych (z powodu dużej masy kabli ich transport drogowy staje się problematyczny) i kabel jest układany odcinkami o długości maksimum 500 m, które potem są ze sobą łączone. Z powodu łączenia kabla szczególnie zmniejsza się niezawodność linii. Planowane możliwości zestawienia i/lub gdzie nie gdzie powieszenie na wspólnych słupach 110 kv oraz 10 kv linii napowietrznych oraz NLE o napięciu 400 kv jako subalternatywa B1 linii planowanej działalności gospodarczej rozważane są dwa warianty: 1) Powieszenie na wspólnych słupach linii w określonych miejscach na odcinku 24,2 km. Istniejąca w tych miejscach 110 kv linia zostałaby zlikwidowana i przeprowadzona nowa wielotorowa linia o napięciu 400 kv oraz 110 kv. 2) Zestawienie linii na odcinku około 24,2 km. Na wspomnianym odcinku obok (paralelnie) istniejącej 110 kv linii zostałaby wybudowana nowa o napięciu 400 kv. Alternatywy technologiczne rekonstrukcji stacji elektroenergetycznej Alytus oraz jej rozszerzenie o wstawkę prądu stałego: rozważane technologie wstawek prądu stałego technologia tyrystorów, technologia tyrystorów z technologią kondensatorów i tranzystorów. Oceniane parametry: ochrona środowiska, ogólny wpływ na system elektroenergetyczny, na jej działanie i sterowanie, niezawodność/dostosowanie, konkurencyjność na rynku, cena projektu oraz ryzyko ogólne/obecne doświadczenie. Miejsca: Najbardziej odpowiednie miejsce na budowę planowanej działalności gospodarczej NLE było poszukiwane stopniowo poprzez wykonywanie procedur specjalnego planu rozwiązań koncepcyjnych, SOOŚ (strategicznej oceny oddziaływania na środowisko) i OOŚ (ocena oddziaływania na środowisko) PDG. Podczas wykonywania OOŚ w raporcie SOOŚ wyodrębnione pasy były między sobą porównywane w kontekście wpływu na środowisko oraz wpływu na zdrowie ludzi. Wynik wykonanej oceny jeden priorytetowy pas, najbardziej odpowiedni na budowę NLE. Konkretyzując rozwiązania w zakresie planu specjalnego zaproponowano konkretna trajektorię NLE, która zostanie rozważona publicznie. Po uwzględnieniu propozycji społecznych oraz zainteresowanych instytucji i obiektów gospodarczych zostanie zidentyfikowana ostateczna trajektoria NLE. Alternatywne poszukiwania działki na rekonstrukcję i rozbudowę stacji elektroenergetycznej Alytus. 1) Po oszacowaniu czynników ochrony środowiska,

6 użytkowania ziemi oraz infrastruktury, grupa działek, które pasują na budowę wstawek prądu stałego, znajduje się w południowo-zachodniej części podstacji Alytus. 2) Po oszacowaniu zalet i wad umiejscowienia wstawek prądu stałego uważa się, że alternatywa 1A jest najbardziej odpowiednia i najbardziej efektywna pod względem finansowym. 3) Po oszacowaniu usytuowania sąsiedniej zabudowy i istniejących linii napowietrznych oraz czynników ochrony środowiska określono największy obszar, na którym można by umieścić urządzenia technologiczne. Ogólna przewidywana powierzchnia działki około 90 ha, do skład której trafia 11 działek należących do osób prywatnych. Na budowę wstawki prądu stałego oraz na montaż związanych z nią urządzeń (rozdzielnie o napięciu 400 i 330 kv, biura i pomieszczenia obsługujące, drogi dojazdu i in.) potrzebna będzie działka o powierzchni ha. W zakresie ochrony środowiska: alternatywy pasów PDG zostały przede wszystkim porównane na podstawie następujących aspektów: 1) wrażliwość oraz obciążenie istniejącego naturalnego i socjalnego środowiska znajdującego się na obszarze pasa alternatywnego; 2) wpływ PDG na środowisko naturalne i socjalne. Po oszacowaniu wszystkich alternatywnych pasów ze względu na istniejącą wrażliwość oraz obciążenie środowiska naturalnego i socjalnego należy zaznaczyć, że ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego najbardziej wrażliwa jest alternatywa B pasa PDG, a ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska socjalnego oraz obciążenie najbardziej wrażliwa jest alternatywa A pasa PDG. Jako wariant kompromisowy ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego i socjalnego oraz obciążenie najbardziej akceptowalna jest subalternatywa B1. Wybór najbardziej optymalnej alternatywy pasa PDG: Na podstawie otrzymanych wyników analizy i porównania alternatyw pasów PDG zostały sformułowane ostateczne wnioski: 1) ze względu na istniejącą wrażliwość oraz obciążenie środowiska naturalnego i socjalnego należy zaznaczyć, że ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego najbardziej wrażliwa jest alternatywa B pasa PDG (dominuje czynnik naturalny), a ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska socjalnego oraz obciążenie najbardziej wrażliwa jest alternatywa A pasa PDG (dominuje czynnik socjalny). Dana różnica jest dosyć wyraźna. Jako wariant kompromisowy ze tego punktu widzenia ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego i socjalnego oraz obciążenie najbardziej akceptowalna jest subalternatywa B1, która częściowo jest sformułowana ze wspomnianych odcinków pasów alternatyw A i B i na podstawie kryterium oceny znajduje się między wspomnianymi alternatywami pasów; 2) na podstawie wpływu PDG na środowisko naturalne i socjalne największą wartość stosunkową ma alternatywa B1 pasa; 3) na podstawie uogólnionego wyniku oceny ustalono, że dla PDG (dla budowy NLE) najbardziej optymalna będzie subalternatywa B1 pasa przy wyborze alternatywy technicznej zestawienia (paralelnie) istniejącej linii o napięciu 110 kv oraz planowanej NLE o napięciu 400 kv. 4) PDG jest możliwa także w innych alternatywach A i B pasów, jednak jest mniej akceptowalna; 5) oceniając z punktu widzenia ekonomicznego (wyłącznie koszty budowy) najbardziej akceptowalna byłaby stosunkowo najkrótsza alternatywa A pasa. 6. Opis środków mających w celu uniknięcie, zmniejszenie, kompensowanie negatywnego wpływu na środowisko lub likwidację jego skutków. W czasie realizacji PDG w celu ochrony gleby powinny być zastosowane niniejsze organizacyjno-techniczne środki zmniejszenia/lokalizacji wpływu: 1) organizacja prac

7 przy uwzględnieniu pory roku (wykonując prace w okresie zimowym z powodu zamarznięcia gleby wyrządzone szkody mogą być mniejsze) oraz optymalnej powierzchni wykorzystywanego obszaru; 2) prace tymczasowego odkopania/usunięcia żyznej warstwy gleby: po zakończeniu oraz budowlanych warstwa gleby powinna zostać zwrócona na naruszoną powierzchnię oraz powinna zostać zregenerowany wcześniejszy stan obszaru (Rozporządzenie Rządu RL Nr 1116 z dnia Dotyczy rekultywacji naruszonej ziemi oraz zachowania żyznej warstwy gleby ); 3) Rygorystyczne przestrzeganie wymagań ochrony środowiska podczas budowy w celu uniknięcia zanieczyszczeń chemicznych (awaryjnych) pochodzących ze środków transportu i urządzeń (Regulamin techniczny budowy :2005 Prace związane z ziemia ); 4) Ukształtowanie zielonych terenów w celu zmniejszenia ilości ścieków oraz ulepszenia krajobrazu. Środki zmniejszenia, kompensacji wpływu na krajobraz: 1) Projektowo-techniczne: 1.1) Wybór optymalnych rozwiązań technicznych w związku ze środowiskiem lokalnym (np.: orzeczenia w zakresie umiejscowienia słupów, konstrukcji, wysokości, odległości między słupami, kolorystyki). W pasach, gdzie NLE może być oddalona od zabudowy mieszkaniowej o więcej niż 250 m, zgodnie z możliwościami technicznymi maksymalnie zmniejszać wysokość słupów (Sektor oceny pasu, gdzie proponuje się stosować środki zmniejszające wpływ na krajobraz - 45, 8, 13, 10, 9, 14, 18, 22, 28, 34, 36, 38, 43, 44, 0 mapa znajduje się w załączniku); 1.2) W pasach, gdzie NLE może być widoczna z najbliższych oraz przez turystów odwiedzanych kopców w razie zaistnienia możliwości technicznych (jeżeli słup nie jest narożny) oraz zezwalają na to warunki przyrodnicze (np. inżynieryjno-geologiczne) zaleca się projektowanie słupów pełnościennych; słupy w pasach widoczne z kopców zaleca się, jeżeli zezwalają na to warunki, umiejscowić za naturalnymi zasłonami przyrodniczymi (np. obszarami leśnymi), z dala od możliwych nieruchomych obiektów dziedzictwa kulturowego, a także wykorzystując właściwości szczególne miejscowego terenu (np. w międzygórzu) (sektory - 18, 22, 34, 36, 43, 41, 44); 1.3) Nie planować budowy NLE w lasach grupy I II. Linia napowietrzna wyłącznie tam, gdzie jest to nieuniknione, jest planowana na powierzchni lasów grupy IV (o przeznaczeniu gospodarczym), odpowiednio według możliwości wybierając miejsca, gdzie jest młodnik lub w miejscach wyciętego lasu(sektory - 8, 18, 22, 28, 36, 41, 43, 44). 2) Odtworzeniowo-rekultywacyjne: Gleba oraz warstwy pod powierzchnią ziemi. 2.1) Całkowicie rekultywować obszary (odtworzyć ich pierwotny stan) na których było wykonywane kopanie, magazynowanie, transport czy na których był naruszony grunt strefy aeracyjnej (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia); Różnorodność biologiczna. 2.2) Opracować i wdrożyć środki odtworzenia naruszonego pokrycia roślinnego oparte na zasadach renaturalizacji byłej różnorodności roślinnej (w celu jej odtworzenia nie wykorzystywać mieszanek nasion roślin niecharakterystycznych dla danej miejscowości) (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia); 2.3) Na planowanej trasie NLE zachować tradycyjną różnorodność roślinną: na obszarach rolnych nadal uprawiać rolnictwo (pola orne, łąki, pastwiska); na bagnach zachować roślinność bagienną; na trasie wiodącej przez lasy, gdzie konieczna będzie wycinka drzew, zaleca się wykorzystywać uszkodzone powierzchnie i zasadzać na nich niską zdrewniałą roślinność (choinki, plantacje nasienne drzew leśnych) (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia); 2.4) Odtworzenie siedlisk zniszczonych powierzchni poprzez odtworzenie powierzchni łąk czy bagien, które straciły właściwości

8 naturalne (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia); Obiekty infrastrukturalne. Całkowicie odbudować obiekty infrastrukturalne naruszone w czasie budowy obiektów (systemy melioracyjne, drogi, usunąć tymczasowe przepusty itp.) (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia). 3) Kompensacyjne: 3.1) Zasadzić lasy w innym miejscu na większej powierzchni niż wyrąbany, obok już istniejących ekosystemów (sektory - 8, 18, 22, 28, 36, 41, 43, 44) lub na podstawie porozumienia z użytkownikiem lasu tam, gdzie zalesienie jest dozwolone i przewidziane w dokumentach dotyczących zagospodarowania przestrzennego; 3.2) odtworzenie łąk lub bagien, które stracą swe właściwości naturalne (we wszystkich sektorach, gdzie są możliwe takie naruszenia). Środki zmniejszające wpływ na różnorodność pokrycia roślinnego: 1) aby uniknąć możliwego wpływu projektowanej linii elektroenergetycznej na siedliska leśne oraz ich chronione rodzaje (1, 2, 3, 10, 20, 30, 41 sektory oszacowania) zaleca się poprzez dobranie takiej trasy linii elektroenergetycznej, która nie przecinałaby masywów leśnych Sabališkės, Barkūniškio, Trakelio oraz innych. Trasa przez las Kalniškės (22 sektor oszacowania) powinna zostać przeprowadzona przez młodnik oraz działki, gdzie lasy są wycięte; 2) aby uniknąć możliwego wpływu projektowanej linii elektroenergetycznej na roślinność mokradeł (2, 8, 10, 14, 18, 20, 21, 30, 34, 36, 38, 44 sektory oszacowania) zaleca się uniknięcie naruszania ustalonego reżymu hydrologicznego w ich otoczeniu, szczególnie podczas konstruowania linii elektroenergetycznej (montując tymczasowe przejazdy, place budowy itp.); 3) możliwego wpływu projektowanej linii elektroenergetycznej na różnorodność roślinności łąk (siedliska łąk) można uniknąć poprzez uzgodnienie konkretnych miejsc posadowienia słupów oraz technologicznych rozwiązań projektu w czasie opracowywania projektu technicznego linii elektroenergetycznej. Jest to szczególnie ważne w 1, 2, 5, 8, 9, 10, 13, 14, 20, 21, 42 sektorach oszacowania; 4) proponuje się opracować środki odtworzenia pokrycia roślinnego naruszonego w czasie budowy, które opierałyby się na zasadach renaturalizacji wcześniej istniejącej różnorodności roślinnej (w celu jej odtworzenia nie wykorzystywać mieszanek nasion roślin niecharakterystycznych dla danej miejscowości); 5) w czasie opracowywania projektu i dokładnej trasy linii elektroenergetycznej proponuje się miejsca słupów oraz niezbędne rozwiązania technologiczne (place budowy, miejsca magazynowania gruntu, tymczasowe dojazdy, place do parkowania techniki) projektu technicznego konsultować ze specjalistami ds. różnorodności roślinnej. Po wyborze dokładnej trasy zalecane jest wykonanie kartografii pokrycia roślinnego, na podstawie której można podjąć decyzje dotyczące zmniejszenia wpływu na różnorodność biologiczną; 6) zaleca się zaplanować obowiązkowy nadzór ekologiczny w zakresie realizacji projektu technicznego. Zmniejszanie wpływu na różnorodność biologiczną: Najważniejszym środkiem jest zmniejszanie powierzchni naruszonych czy zniszczonych siedlisk. Uwzględniając, że tymczasowe place budowy nie będą planowane na naturalnych siedliskach, niezbędne jest dążenie do zmniejszenia naruszonych powierzchni dookoła słupów linii elektroenergetycznych i, jeżeli jest to niezbędne, planowanie tymczasowych dróg dojazdu do obiektu. W przypadku słupów jedynym środkiem zmniejszającym powierzchnie niszczonych siedlisk jest wykorzystywanie słupów pełnościennych zamiast zwykłych słupów kratowych, których podstawa zajmuje kilka razy większą powierzchnię. Słupy pełnościenne zaleca się wykorzystywać na mokrych i zalanych

9 łąkach oraz pastwiskach, szczególnie na tych, które mają ograniczoną powierzchnię (np. wąwozy rzek, naturalne łąki itp.), a także, jeżeli linia elektroenergetyczna będzie prowadzona nad lasami, bez wycinki obszarów leśnych. W tym wypadku, nawet w przypadku linii o napięciu 400 kv oraz montowania wystarczająco wysokich słupów nad lasami, powierzchnia potrzebna do budowy słupa wynosi do 10 m 2 gładkiej powierzchni, co według krajowej ustawy o lasach nawet nie jest uważane za wycinkę. Tymczasem, jeżeli są montowane słupy kratowe, zajmują one o wiele większą powierzchnię. Wobec słupów pełnościennych są stawiane dodatkowe wymagania techniczne: określona geologiczna struktura powierzchni (powinna być ciężka gleba), nie zaleca się budować słupów w bagiennych miejscach itp. Na wrażliwych obszarach przyrodniczych powinny być budowane słupy ramowe, których jedna platforma fundamentu jest mniejsza niż 10 m 2. Słupy takiego typu są budowane na naturalnych łąkach, bagnach i innych wrażliwych obszarach przyrodniczych, między innymi w lasach, jeżeli chce się uniknąć wycinki. Jednak w porównaniu z słupami pełnościennymi, dla słupów ramowych są montowane dwie podstawy fundamentu, co wywołuje dodatkowe trudności przy pracy w lasach, jeżeli pod linią elektroenergetyczną nie jest całkowicie wycięty pas. Należy wybierać jak najmłodsze obszary leśne, których znaczenie ekologiczne jest o wiele mniejsze w porównaniu z lasem dojrzałym. Najmniejszy negatywny wpływ powstanie przy wycince zasadzonych młodych lasów sosnowych czy świerkowych, dlatego należy je wybierać w pierwszej kolejności. Wycinając las należy ocenić możliwości jego odtworzenia, gdyż niektóre lasy bardzo ciężko dają się odtworzyć i wyłącznie w określonych warunkach (lasy na urwiskach, aluwialne i inne). Dlatego przy wyborze trasy linii niezbędna jest ocena wieku, składu rodzajowego, różnorodności oraz możliwości odtworzenia wycinanego lasu. Odpowiednio dobrany wycinany las jest bardzo ważnym środkiem zmniejszenia wpływu. Jeżeli linia elektroenergetyczna przecina pasmo lasu w okresie rozmnażania się ptaków, negatywny wpływ będzie dużo większy (chociaż krótkotrwały), gdyż zginie wiele rozmnażających się dzięciołowatych, wróblowatych i innych rozmnażających się leśnych ptaków, wśród których znajdują się także chronione przez Ptasią Dyrektywę, wpisane do jej I-ego załącznika rodzaje: jarząbek (Bonasia bonasia), lelek kozodój (Caprimulgus europeus), dzięcioł czarny (Dryobates martius), dzięcioł zielonosiwy (Picus canus), lerka (Lullula arborea), muchłówka mała (Ficedula parva) i inne. Jednak przy wyrąbywaniu lasów w innym okresie wymienione rodzaje rozpowszechnione na leśnym obszarze w przyszłym sezonie rozmnażałyby się w innych miejscach. Środki zmniejszania wpływu na ssaki: 1) budowę prowadzić w czasie sezonu zimowego, gdy młode zwierząt już prawie dorosły (młode mieszkające na ziemi już będą mogły usunąć się z drogi mechanizmów ruchomych, ponadto, gdy będzie mróz, zostanie mniej naruszona powierzchnia ziemi); 2) używać gąsienicowych, a nie kołowych mechanizmów, jeżeli jest możliwość wyboru (będzie mniejsze prawdopodobieństwo śmierci ssaków zamieszkujących w niegłębokich norach); 3) jeżeli prace będą realizowane wiosną czy latem, przed rozpoczęciem prac w konkretnym dniu specjalistaekolog ds. żywej przyrody (może nawet z myśliwskim psem) powinien obejrzeć odcinek trasy, na którym planowane jest użycie techniki i znalezione młode jeży, zajęczaków, parzystokopytnych przenieść dalej; 4) ponieważ negatywny wpływ na nietoperzy jest teoretycznie przewidywany z powodu powstającego pola magnetycznego, środkiem zmniejszającym wpływ jest jak największe zmniejszenie mocy pola magnetycznego oraz

10 zmniejszanie powierzchni oddziaływania w szczególnie wrażliwych miejscach, gdzie ilość nietoperzy jest szczególnie duża. W tym wypadku najważniejszy środek zmniejszania wpływu jest związany z pewną konstrukcją słupów pozwalającą skoncentrować kable w jak najmniejszej ilości linii elektroenergetycznych. Środki zmniejszenia wpływu na miejscowości i obiekty dziedzictwa kulturowego: 1) nie później niż przed rozpoczęciem etapu końcowego planu specjalnego budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kv Stacja elektroenergetyczna Alytus granica państwowa z Rzeczpospolitą Polską wykonać obserwacje archeologiczne w celu ustalenia czy w sferze ochronnej NLE wyodrębnionej na stadium konkretyzacji orzeczeń na odcinku około 26 km od miejsca, gdzie planowana trasa NLE oddala się od istniejącej 110 kv linii na granicy rejonów samorządów Alytus i Lazdijai do punktu przekroczenia granicy państwowej z Rzeczpospolitą Polską, nie ma obiektów dziedzictwa archeologicznego mających znaczenia dla krajobrazu (kopce, kurhany, starożytne obwarowania obronne itp.). Po ustaleniu, że w wyodrębnionej sferze ochronnej NLE czy w odległości 250 m od planowanej NLE są obiekty dziedzictwa archeologicznego mające znaczenie dla krajobrazu, wspólnie z Ministerstwem Kultury, Departamentem Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury należy rozstrzygnąć zagadnienie dotyczące możliwości uściślenia odcinka trasy NLE. 2) Planując i określając trasę NLE oraz projektując budowle linii napowietrznej, należy uwzględnić, by słupy NLE, tymczasowe drogi dojazdu do placów budowy nie były przewidziane na obszarach miejscowości i obiektów dziedzictwa kulturowego oraz w strefach ich ochrony, a także by przewody NLE nie przecinały wspomnianych nieruchomych wartości kulturowych oraz stref ich ochrony. Gdy strefa ochrony miejscowości czy obiektu dziedzictwa kulturowego nie jest jeszcze ustalona, NLE trasę należy w miarę możliwości jak najbardziej oddalić od wspomnianych wartości (zaleca się nie mniejsza niż 250 m odległość od określonej lub możliwej do określenia granicy obszaru nieruchomej wartości kulturowej), a w razie braku technicznych możliwości oraz przy uwzględnieniu możliwego negatywnego wpływu dla społeczeństwa wykorzystać naturalne właściwości terenu oraz zasłony przyrodnicze w celu zmniejszenia widoczności napowietrznej linii elektroenergetycznej oraz jej słupów. 3) Przy montowaniu linii elektroenergetycznej, wykonując prace w zakresie kopania, pozostaje możliwość znalezienia jeszcze niezarejestrowanych wartości archeologicznych. Dlatego wykonując prace w zakresie kopania zaleca się na miejscach wykonywania tych prac wspólnie ustalić obserwacyjne badania archeologiczne. Po ustaleniu, że na miejscach pracy znajduje się warstwa archeologiczna (kulturowa) czy znaleziska archeologiczne, należy rozwiązania dotyczące projektu wykonawczego skorygować w taki sposób, by dana warstwa została zachowana in situ (na miejscu), a jeżeli nie ma takich możliwości technicznych wspólnie z Ministerstwem Kultury, Departamentem Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury należy rozstrzygnąć zagadnienie dotyczące możliwości zbadania miejsca wspomnianych prac. Środki zmniejszenia wpływu na społeczeństwo: 1) urządzić zintegrowaną strefę ochrony i bezpieczeństwa sanitarnego planowanej NLE o szerokości 30 m od skrajnego przewodu; 2) dla zrekonstruowanej i rozbudowanej stacji elektroenergetycznej Alytus oraz nowej wstawki prądu stałego i podstacji rozdzielni 400 kv określić sanitarną strefę bezpieczeństwa w odległości m od transformatorów i filtrów na podstawie schematu rozprzestrzeniania hałasu akustycznego wyłącznie w tym przypadku, gdy nie

11 będą stosowane środki techniczne zmniejszające poziom ponadnormowego hałasu (np. źródła hałasu w pomieszczeniach zamkniętych, montowane są ścianki tłumiące hałas) lub inną przewidując systemy tłumienia hałasu, które przy granicy planowanej działki w nocy zapewnią poziom hałasu nie wyższy niż 55 dba; 3) zapewnić mieszkańcom adekwatną kompensację za straty poniesione z powodu PDG oraz określone ograniczenia korzystania z działek. 7. Wnioski podmiotów OOŚ w sprawie oceny oddziaływania na środowisko Administracja samorządu rejonu Lazdijai zgodnie z pismem Nr z dnia zaakceptowała sprawozdanie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) oraz zaproponowała sprawozdanie uzupełnić oraz przedstawić do ponownego uzgodnienia razem z uzgodnieniami instytucji odpowiedzialnych za ochronę zdrowia oraz ochronę wartości kulturowych. Podmiot opracowujący OOŚ złożył w administracji samorządu rejonu Lazdijai argumentowaną odpowiedź na piśmie Nr V z dnia Regionalny Departament Ochrony Środowiska Alytus (dalej RDOŚ Alytus) w piśmie Nr ARV z dnia zwrócił się do administracji samorządu rejonu Lazdijai z prośbą o przedstawienie ostatecznych wniosków dotyczących możliwości budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej. Administracja samorządu rejonu Lazdijai w piśmie Nr poinformowała RDOŚ Alytus, że częściowo nie sprzeciwia się planowanej działalności gospodarczej, akceptuje raport o oddziaływaniu na środowisko, tj. tę część raportu, w której napowietrzna linia elektroenergetyczna 400 kv jest planowana paralelnie trasie istniejącej napowietrznej linii elektroenergetycznej 110 kv wiodącej w stronę miasta Alytus od stacji Oleandrai. W sprawie pozostałej części napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kv opinia jest zgodna z opinią samorządu rejonu Lazdijai wyrażoną w piśmie Nr z dnia Terytorialny Wydział Departamentu Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury zgodnie z pismem Nr 2A-278 z dnia zaakceptował raport o oddziaływaniu na środowisko oraz planowaną działalność gospodarczą. Służby Ochrony Przeciwpożarowej i Ratownictwa Województwa Alytus zgodnie z pismem Nr 3S-538 z dnia zaakceptowały raport o oddziaływaniu na środowisko oraz planowaną działalność gospodarczą. Służby Ochrony Przeciwpożarowej i Ratownictwa m. Lazdijai są pododdziałem Służb Ochrony Przeciwpożarowej i Ratownictwa Województwa Alytus, dlatego odrębnych wniosków nie składały. Państwowa Służba Obszarów Chronionych przy Ministerstwie Środowiska zgodnie z pismem Nr V z dnia zaakceptowała raport o oddziaływaniu na środowisko (subalternatywa B1) oraz planowaną działalność gospodarczą przy uwzględnieniu warunków wymienionych w piśmie. Litewska Służba Geologiczna przy Ministerstwie Środowiska zgodnie z pismem Nr z dnia zaakceptowała raport o oddziaływaniu na środowisko oraz planowaną działalność gospodarczą. Administracja samorządu rejonu Alytus zgodnie z pismem Nr (3.19) K z dnia oraz pismem Nr (3.19) K z dnia zaakceptowała raport o oddziaływaniu na środowisko oraz planowaną działalność gospodarczą. Centrum Zdrowia Publicznego m. Alytus przy Ministerstwie Ochrony Zdrowia Republiki Litewskiej zgodnie z protokołem dokumentów normatywnych oraz ekspertyzy higienicznej wyrobów Nr R1-973 z dnia zaakceptowało raport o oddziaływaniu na środowisko oraz planowaną działalność gospodarczą. Ekspertyzę

12 wykonał kierownik Oddziału Lazdijai Centrum Zdrowia Publicznego m. Alytus, dlatego Oddział Lazdijai Centrum Zdrowia Publicznego m. Alytus jako odrębny podmiot OOŚ wniosków nie opracowywał. Administracja kierownika województwa Alytus w czasie opracowywania OOŚ została zlikwidowana. 8. Informowanie społeczeństwa o ocenie oddziaływania na środowisko planowanej działalności gospodarczej. Informacja o opracowanym programie OOŚ została ogłoszona w gazetach Respublika z dnia , Lazdijų žvaigždė z dnia ,,,Miesto laikraštis z dnia , w dniu na tablicach ogłoszeniowych samorządu rejonu Alytus, Lazdijai, miasta Alytus, Lazdijai, gmin Miroslavas, Krokialaukis, Simnas, Lazdijai, Krosna, Šeštokai, Teizai, Būdvietis, na stronie internetowej koordynatora projektu LitPol Link Sp. z o.o.: na stronie internetowej instytucji odpowiedzialnej Departamentu Ochrony Środowiska Regionu Alytus. Z opracowanym programem OOŚ można było się zapoznać w siedzibie spółki opracowującej dokument OOŚ spółki Sweco Lietuva UAB, w samorządzie rejonu Alytus, w gminach Alytus, Simnas, Miroslavas, Krokialaukis; samorządzie rejonu Lazdijai, miasta Lazdijai, gmin Lazdijai, Krosna, Šeštokai, Teizai, Būdvietis; na stronie internetowej koordynatora projektu LitPol Link Sp. z o.o. Informacja o opracowanym programie OOŚ oraz o publicznym zapoznaniu się została ogłoszona w gazetach Lazdijų žvaigždė z dnia ,,,Alytaus naujienos z dnia ,,,Lietuvos žinios z dnia , w czerwcu 2010 r. w gazecie miasteczka Krosno Saugok šeimą ; w dniu na tablicach ogłoszeniowych samorządu rejonów Alytus i Lazdijai, na tablicach ogłoszeniowych gmin Alytus, Miroslavas, Krokialaukis, Simnas, miasta Lazdijai, Lazdijai, Krosna, Šeštokai, Teizai, Būdvietis. Z opracowanym raportem OOŚ można było się zapoznać w siedzibie spółki opracowującej dokument OOŚ spółki Sweco Lietuva UAB, w samorządzie rejonu Alytus, w gminach Alytus, Simnas, Miroslavas, Krokialaukis; samorządzie rejonu Lazdijai, miasta Lazdijai, gmin Lazdijai, Krosna, Šeštokai, Teizai, Būdvietis; na stronie internetowej koordynatora projektu LitPol Link Sp. z o.o. Publiczna prezentacja raportu OOŚ odbyła się: w gminie Miroslavas samorządu rejonu Alytus, w gminie Simnas; w bibliotece publicznej samorządu w rejonie samorządu Alytus i w gminie Alytus; w gminie Krosna w rejonie samorządu Lazdijai, w gminie Šeštokai, w gminie Būdvietis, w gminie Teizai, w samorządzie rejonu Lazdijai, w gminie miasta Lazdijai, w gminie Lazdijai. Podmiot opracowujący OOŚ przygotował specjalne broszury informacyjne (1000 egzemplarzy), w których w obrazowy i dostępny sposób informuje o planowanej działalności gospodarczej, jej możliwym wpływie, przebiegu projektu, możliwościach zapoznania się z dokumentacją OOŚ oraz udziału w procesie OOŚ, które zostały rozpowszechnione i były dostępne dla społeczeństwa w gminach i samorządach. Wyniki OOŚ planowanej linii elektroenergetycznej zostały przedstawione w

13 administracji rejonu Lazdijai przy udziale organizatora planowanej działalności gospodarczej, koordynatora projektu, podmiotu opracowującego dokumentację OOŚ oraz przedstawicieli dziennikarzy. Organizatorzy projektu zorganizowali dwie konferencje informacyjne dotyczące projektu: w Jacznie, Polska oraz w Alytus, by stworzyć warunki dla lokalnej władzy, społeczeństwa i przedstawicieli organizacji pozarządowych zapoznania się z projektem na wczesnym etapie jego planowania, udzielenia uwag i udziału w dyskusji. W konferencji na Litwie udział wziął RDOŚ Alytus, przedstawiciele administracji gmin i samorządów rejonów Alytus i Lazdijai, administracji kierownika województwa Alytus, regionalnego parku Meteliai, Stowarzyszenia Ornitologów Litwy, dziennikarzy oraz innych organizacji. O planowanej działalności poinformowano na stronie internetowej dziennika Lietuvos rytas ( na stronie internetowej Delfi ( na stronie internetowej Cika ( na stronie internetowej dziennika w rejonie Lazdijai Dzūkų žinios ( na stronie internetowej agencji informacyjnej Elta ( RDOŚ Alytus na swej stronie internetowej poinformował o sporządzonym raporcie OOŚ. RDOŚ Alytus podczas procesu OOŚ otrzymał propozycje zainteresowanego społeczeństwa. RDOŚ Alytus, w oparciu o 4 ust. 10 art. Ustawy o ocenie oddziaływania na środowisko planowanej działalności gospodarczej, w ramach pisma Nr ARV zaprosił przedstawicieli społecznych składających propozycje, podmioty oceniające oddziaływanie na środowisko, podmiot opracowujący dokumentację dotycząca oceny oddziaływania na środowisko oraz organizatora planowanej działalności gospodarczej przybyć do RDOŚ Alytus i omówić propozycje zainteresowanych przedstawicieli społecznych (protokół narady z dnia , Nr ARV4-18). Przedstawiciele społeczni mieli możliwość dokładnego zapoznania się z dokumentami OOŚ. Konsultacje międzypaństwowe. PDG nie trafia do wykazu działalności wymienionych w 1 załączniku konwencji ESPOO (Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, ESPOO, 1991). Jednak według 2 punktu 1 artykułu Umowy pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litewskiej o realizacji Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym (Dz. U., 2004, Nr ) umowa ma zastosowanie do planowanej działalności, która może spowodować znaczące oddziaływanie transgraniczne, dla której przeprowadza się, zgodnie z prawem wewnętrznym, obowiązującym w Państwie każdej ze Stron, postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządza się dokumentację oceny oddziaływania na środowisko planowanej działalności. Pomimo, że OOŚ PDG zostanie wykonana na terytorium każdego państwa odrębnie, istnieje jednak strefa kontaktowa między państwami (aktualny punkt przecięcia granicy). Biorąc pod uwagę powyższe oraz wspólną wizję realizacji całego projektu połączenia LitPol Link, rozpoczęto międzypaństwowe konsultacje z sąsiednim krajem (Rzeczpospolitą Polską) zgodnie z warunkami konwencji ESPOO oraz umowy między państwami [28-30]. Ministerstwo Środowiska w piśmie Nr (10-3)-D z dnia

14 poinformowało Polskę, że Litwa planuje wykonać ocenę oddziaływania na środowisko budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv (około 50 km) od stacji elektroenergetycznej Alytus do litewsko-polskiej granicy państwowej. Polska Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ) w piśmie Nr DOOŠsoos- 082/118/10/pf z dnia poinformowała Ministerstwo Środowiska Litwy, że nie weźmie udziału w ocenie oddziaływania na środowisko z powodu dopuszczalności budowy planowanej napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv (około 50 km) od stacji elektroenergetycznej Alytus do litewsko-polskiej granicy państwowej, także nie weźmie udziału w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko specjalnego planu w Ministerstwie Środowiska (MŚ) odbyło się spotkanie specjalistów z Polski i Litwy (przedstawiciela MŚ oraz GDOŚ), podczas którego uzgodniono, że międzypaństwowe procedury w zakresie oceny oddziaływania na środowisko połączenia elektroenergetycznego LitPol Link Polska-Litwa nie będą kontynuowane. 9. Charakter decyzji instytucji odpowiedzialnej, data podjęcia decyzji oraz związane z nią warunki. Planowana działalność gospodarcza budowa i eksploatacja napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do litewsko-polskiej granicy państwowej - w wybranym miejscu jest dopuszczalna. Decyzja podjęta w oparciu o pismo Nr ARV Budowana napowietrzna linia elektroenergetyczna o napięciu 400 kv nie może przecinać Pedologicznego Rezerwatu Sabališkės, także nie mogą być na jego obszarze posadowione słupy ani w inny sposób naruszana gleba w czasie budowy. Nie montować słupów w ochronnych pasach rzek oraz nie planować placów budowy w pobliżu zbiorników wodnych oraz w ich pasach ochronnych. Tymczasowe place budowy zaleca się planować wyłącznie na obszarach naruszonych, urbanizowanych lub rolnych. W czasie budowy obiektu zachować niewielkie otwarte płytkie zbiorniki wodne (niewielkie błota, kałuże). W projekcie technicznym należy zaprojektować środki zmniejszające poziom hałasu, które w nocy wzdłuż granicy zaplanowanej działki zapewnią poziom hałasu nie wyższy niż 55 dba. W razie wycinki obszarów leśnych odtworzyć zasadzając na sąsiednich lub innych obszarach (na podstawie obowiązujących dokumentów zagospodarowania terytorium) po uzgodnieniu z nadleśnictwami lub właścicielami ziemi. Na trasie planowanej linii w lasach, w miejscach gdzie jest ryzyko kolizji ptaków z przewodami, na przewodach powinny zostać zawieszone jaskrawe i dobrze widoczne obiekty płytki, spirale, koła. W lasach i w odległości 1 km od nich, w pasach nad lasami stosować środki zmniejszające śmiertelność ptaków od prądu elektrycznego: sporządzić konstrukcje słupów, by ptaki nie mogły wić gniazd blisko przewodów elektroenergetycznych; stworzyć warunki niekorzystne do siadania na słupach, kable blisko słupów są izolowane, by siadające ptaki nie miały kontaktu z prądem elektrycznym. W planie specjalnym na obszarach najbardziej cennych z punktu widzenia krajobrazu (w pobliżu Rudamina, Vingrėnai, części północnej jeziora Galadusys i/lub w innych miejscach) opracować wizualizacje planowanej linii NLE, proponowanych typów

15 słupów. Projektując, budując i eksploatując napowietrzną linię elektroenergetyczną o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do litewsko-polskiej granicy państwowej zapewnić realizację środków w zakresie uniknięcia, zmniejszenia, kompensowania negatywnego wpływu wymienionych w 6 punkcie decyzji. 10. Gdzie i kiedy można się zapoznać z bardziej dokładną informacją o podjętej decyzji dotyczącej dopuszczalności planowanej działalności gospodarczej w wybranym miejscu. Decyzja podjęta w piśmie Nr ARV Dokładną informacje o podjętej decyzji można uzyskać w Departamencie Ochrony Środowiska Regionu Alytus, ul. Kauno 69, LT Alytus, tel. (8-315) 56734, w dniach pracy od godz. 8 do godz. 17. Zastępca dyrektora Stasys Vanagas Dalė Amšiejienė (8~315)56 734, d.amsiejiene@ard.am.lt

16 Tłumaczenie z języka litewskiego STRESZCZENIE NIE TECHNICZNE RAPORTU OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Litewsko-polskie połączenie elektroenergetyczne (dalej połączenie LitPol Link) składa się z dwutorowej linii napowietrznej o napięciu 400 kv oraz o długości około 150 km rozciągającej się od miasta Ełk (Rzeczpospolita Polska) do miasta Alytus, gdzie zostanie zrekonstruowana i rozbudowana stacja elektroenergetyczna poprzez jej rozszerzenie o wstawkę prądu stałego obejmującą rozbudowę istniejącej stacji 330 kv oraz budowę nowego konwertora prądu stałego i rozdzielni o napięciu 400 kv. Około 100 km trasy będzie przebiegało na terenie województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego Rzeczpospolitej Polskiej, a około 50 km na terenie rejonów Lazdijai i Alytus województwa Alytus Republiki Litewskiej (1 załącznik graficzny do Księgi L-2). Projekt budowy litewsko-polskiego połączenia elektroenergetycznego realizowany przez spółki Lietuvos energija AB oraz PSE Operator S.A. po raz pierwszy połączy system energetyczny krajów bałtyckich z UCTE (ang. Union for the coordination of Transmission of electricity). Litewski system energetyczny obecnie jest połączony z systemami energetycznymi Łotwy, Białorusi i Federacji Rosyjskiej. Wspomniana linia połączy sieć energetyczną Europy Zachodniej i Centralnej (Austrii, Belgii, Bośni, Bułgarii, Czech, Danii Zachodniej, Grecji, Hiszpanii, Włoch, Czarnogóry, Chorwacji, Polski, Luksemburgu, Macedonii, Francji, Holandii, Portugalii, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Węgier, Niemiec) z sieciami krajów bałtyckich. Połączenie LitPol Link wzmocni niezależność energetyczną krajów bałtyckich, przyłoży się do tworzenia wspólnego rynku elektroenergetycznego Unii Europejskiej (UE) oraz zwiększy niezawodność dostaw. W celu realizacji instrumentu 3.1 planu Narodowej Strategii Energetycznej na lata zatwierdzonego rozporządzeniem Rządu Republiki Litewskiej z dnia 27 grudnia 2007 r. Nr 1442 (Dz. U., Nr 4-131) (połączenie systemów elektroenergetycznych Litwy i Polski oraz przyłączenie się do UCTE (dziś ENTSA-E - Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Elektroenergetycznych)), zaprojektowano: budowę dwutorowej napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv (NLE) od stacji elektroenergetycznej Alytus do granicy państwowej Republiki Litewskiej (RL) z Rzeczpospolitą Polską; rekonstrukcję i rozbudowę stacji elektroenergetycznej 330 kv w Alytus poprzez rozszerzenie jej o wstawkę prądu stałego oraz budowę rozdzielni 400 kv. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

17 12 października 2009 r. Minister Energetyki RL podjął decyzję o rozpoczęciu opracowywania specjalnego planu budowy polsko-litewskiego połączenia elektroenergetycznego, a Lietuvos energija AB zlecono funkcję organizatora planowania. 22 października 2009 r. Lietuvos energija AB zawarła umowę z konsorcjum składającym się ze SWECO International AB oraz spółka Sweco Lietuva UAB, które wygrało ogłoszony 16 czerwca 2009 r. przetarg na prace projektowe dotyczące polsko-litewskiego połączenia elektroenergetycznego - opracowanie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) oraz planu specjalnego (PS). Konsorcjum wykona oszacowanie wpływu na środowisko planowanej napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do państwowej granicy polsko-litewskiej oraz opracuje plan specjalny danego połączenia na terenie Republiki Litewskiej. 3 listopada 2009 r. została wybrana spółka opracowująca studium wykonalności rekonstrukcji i rozbudowy stacji elektroenergetycznej (SE) Alytus poprzez rozszerzenie jej o wstawkę prądu stałego. Przetarg wygrało i umowę ze Lietuvos energija AB podpisało konsorcjum SWECO International AB oraz Sweco Lietuva UAB. Konsorcjum wykona studium wykonalności oraz opracuje specyfikacje techniczne dotyczące rozbudowy SE Alytus oraz wstawki prądu stałego, a także opracuje dokumenty w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Prace powinny zostać zakończone do połowy 2011 roku. Po ocenie oddziaływania planowanej działalności gospodarczej (dalej PDG) na środowisko oraz opracowaniu planu specjalnego, zgodnie z zadaniami opracowanymi przez spółkę LitPol Link, zostanie ogłoszony przetarg na wybór podmiotu opracowującego projekt techniczny rekonstrukcji oraz rozbudowy napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do państwowej granicy polsko-litewskiej oraz SE Alytus. W grudniu 2009 r. spółka Sweco Lietuva UAB opracowała Program oceny oddziaływania na środowisko budowy i eksploatacji napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do granicy państwowej. Program OOŚ został uzgodniony z zainteresowanymi podmiotami oraz zatwierdzony przez Regionalny Departament Ochrony Środowiska (RDOŚ) Alytus przy Ministerstwie Środowiska (MŚ) RL w trybie przewidzianym w ustawodawstwie. O opracowywanej OOŚ zostało poinformowane społeczeństwo. Kopie dokumentów dotyczących uzgadniania programu OOŚ oraz informowania społeczeństwa zostały przedstawione w 1 tekstowym załączniku go Księgi L-2 ( w języku litewskim). W czerwcu 2010 r. spółka Sweco Lietuva UAB opracowała ocenę oddziaływania na środowisko PDG oraz sprawozdanie dotyczące Oceny oddziaływania na środowisko budowy i eksploatacji napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do państwowej granicy (dalej sprawozdanie OOŚ). Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

18 Oszacowanie wpływu na środowisko PDG oraz sprawozdanie OOŚ zostały wykonane spełniając wymagania ustawy dotyczącej oceny oddziaływania na środowisko planowanej działalności gospodarczej RL. Sprawozdanie OOŚ zostało opracowane w oparciu o Program oceny oddziaływania na środowisko budowy i eksploatacji napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv od stacji elektroenergetycznej Alytus do państwowej granicy uzgodniony z zainteresowanymi instytucjami oraz RDOŚ Alytus przy MŚ RL (1 załącznik tekstowy Księgi L-2). Sprawozdanie OOŚ składa się z dwóch ksiąg: L-1 (tekst sprawozdania), L-2 (załączniki sprawozdania) ( w języku litewskim). Po opracowaniu sprawozdania dotyczącego oceny oddziaływania na środowisko ustalono, że: Wpływ na powietrze środowiska NLE W czasie eksploatacji NLE możliwe jest nieznaczne powstanie zanieczyszczeń w czasie wyładowań. Niewielka ilość ozonu i azotu oddziela się od powietrza w wyniku wyładowań elektrostatycznych, gdy stają się mocniejsze lub gdy jest wilgotna pogoda. Intensywność wspomnianego zjawiska nie jest duża, tzn. ilość tych związków w odległości kilku centymetrów od napowietrznych elektroenergetycznych linii jest całkiem normalna. Pewne okresowe wyrzuty zanieczyszczeń z mobilnych źródeł zanieczyszczeń są możliwe w czasie inspekcji lub remontu NLE. W czasie budowy jednego słupa NLE do powietrza środowiska z mobilnych źródeł zanieczyszczeń orientacyjnie może trafić około 0,26 t zanieczyszczeń. Ogólna ilość zanieczyszczeń powstałych w czasie budowy NLE zależy od długości wybranej alternatywy pasma NLE i odpowiednio od liczby potrzebnych słupów. Zgodnie z wstępnym oszacowaniem możemy zobaczyć, że największa ilość zanieczyszczeń trafi do powietrza w przypadku wybrania alternatywy B (40,9 t). SE Alytus W czasie rekonstrukcji i rozbudowy SE Alytus (w czasie budowy głównych obiektów) także będą wykorzystywane samochody oraz inny sprzęt z silnikami wewnętrznego spalania. Jednak na danym stadium planowania PDG nie ma jeszcze konkretnych rozwiązań technicznych i oszacowanie możliwego zanieczyszczenia powietrza środowiska byłoby skomplikowane nawet przy wskazaniu tylko orientacyjnej ilości zanieczyszczeń. W czasie opracowywania projektu technicznego, gdy zostaną przewidziane konkretne rozwiązania oraz ich realizacja i kolejność organizacji prac, zostanie wykonane także oszacowanie ilości zanieczyszczeń trafiających podczas budowy do powietrza środowiska. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

19 Określone okresowe wyrzuty zanieczyszczeń pochodzące z mobilnych źródeł zanieczyszczeń są możliwe w czasie obsługi lub remontu obiektu. Pomieszczenia w istniejącej SE Alytus oraz w planowanych obiektach będą ogrzewane elektrycznymi grzejnikami. Wpływ na wody NLE Projektowana NLE nieuchronnie będzie przecinała rzeki i rzeczki. Planowana działalność gospodarcza może mieć negatywny wpływ na rzeki, rzeczki, ich wąwozy oraz siedliska. W celu uniknięcia negatywnego wpływu proponuje się nie budować słupów w pasmach ochronnych rzek oraz nie planować placów budowy w pobliżu zbiorników wodnych czy w ich pasmach ochronnych. Porównując alternatywy pasm, alternatywa B z punktu widzenia wód powierzchniowych będzie miała najmniejszy negatywny wpływ na rzeki w porównaniu z alternatywą A oraz subalternatywą B1: w zakres alternatywy B trafia 10 rzek, tymczasem A 11, B1 12; w zakres alternatywy B trafiają 2 jeziora, tymczasem A 7, B1 6. W czasie budowy i eksploatacji NLE nie przewiduje się powstawania ścieków. SE Alytus Na terytorium SE Alytus nie ma powierzchniowych zbiorników wód, dlatego dana planowana działalność gospodarcza nie będzie miała wpływu na powierzchniowe zbiorniki wodne. Także nie przewiduje się wpływu w czasie budowy i rekonstrukcji obiektu. W czasie planowanej działalności gospodarczej powstaną ścieki bytowe oraz powierzchniowe. Po rozbudowaniu SE Alytus liczba pracowników nie zwiększy się, dlatego nie przewiduje się, by zwiększyły się ścieki bytowe. Przy uwzględnieniu dosyć dużej odległości rozdzielni o napięciu 400 kv od istniejących pomieszczeń bytowych w ramach projektu technicznego zostanie zadecydowane, czy należy projektować w danej stacji bytowe sieci wody i ścieków. Ilość wód powierzchniowych zostanie dokładnie oszacowana podczas opracowywania dokumentacji technicznej. Wstępnie szacuje się, że od terytorium SE Alytus powstają następujące ilości ścieków powierzchniowych: na terytorium rozdzielni o napięciu 330 kv m 3 /w ciągu roku; na terytorium rozdzielni o napięciu 400 kv m 3 / w ciągu roku. Część ścieków powierzchniowych powstałych na terytorium rozdzielni o napięciu 330 kv zostanie odprowadzona do istniejącego zbiornika o objętości 85 m 3, z niego zostanie skierowana do urządzeń oczyszczających (separator TERA-20 ) i odprowadzona do rzeczki Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

20 Mikasa. Pozostała część zostanie odprowadzona do nowo zaprojektowanych urządzeń oczyszczenia ścieków powierzchniowych i skierowana do najbliższego powierzchniowego zbiornika wodnego. Zarządzanie ściekami powierzchniowymi, po oszacowaniu technicznych możliwości, zostanie określone na stadium projektu technicznego. Ścieki powierzchniowe powstałe na terytorium rozdzielni o napięciu 400 kv będą oczyszczane w nowo zaprojektowanych urządzeniach oczyszczających ścieki powierzchniowe, które zostaną zaprojektowane przy uwzględnieniu możliwości technicznych (odległości doprowadzenia do urządzenia oczyszczającego, nachylenia terenu). Zanieczyszczenie powstałe w wyniku oczyszczonych ścieków nie powinno przekraczać wymagań wskazanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia Nr D1-193 Dotyczy zatwierdzenia regulaminu porządkowania ścieków powierzchniowych, tj. BOD5 (zapotrzebowanie na tlen biochemiczny) 28,75 mg/l; MZ (materiały zawieszone) 30 mg/l; produktów naftowych 5 mg/l. Piasek i produkty naftowe z urządzeń oczyszczających będą okresowo usuwane i wywożone do przedsiębiorstwa zarządzającego odpadami. Ścieki oczyszczone zgodnie z warunkami ochrony środowiska mogą być odprowadzane do: rzeczki Rūdelė; rzeczki Ūlyškas; rzeczki Mikasa; Na podstawie wstępnego oszacowania ustalono, że najbardziej korzystny będzie wariant odprowadzania ścieków do rzeczki Rudelė, która znajduje się najbliżej planowanego terytorium (w odległości 120 m w kierunku PDZ), kąt pochylenia terenu jest skierowany ku rzece. Wpływ na glebę NLE Warstwa gleby może zostać naruszona (poprzez zdeptanie, ściskanie, mieszanie, kopanie) w czasie budowy i montowania NLE. Orientacyjnie w celu zbudowania jednego słupa trzeba będzie tymczasowo wykopać około m 2 powierzchni (nie uwzględniając dróg dojazdu do budowanych obiektów). Oszacowując średnią liczbę planowanych słupów, w czasie ich budowy tymczasowo może zostać naruszona gleba na powierzchni około 390 tys. m 2 (39 ha). Należy zaznaczyć, że powierzchnia naruszonej gleby będzie wiadoma dopiero w czasie projektowania obiektu technicznego, po ustaleniu optymalnego zapotrzebowania na słupy. Wstępnie oceniając możliwe naruszenia w czasie budowy tymczasowych dróg dodatkowo powierzchnia naruszonej gleby może zwiększyć się jeszcze o około 135 tys. m 2 (13,5 ha). Orientacyjna ogólna powierzchnia naruszonej gleby w czasie budowy NLE może wynosić około 525 tys. m 2 (52,5 ha). Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

21 NLE może przecinać obszary leśne, dlatego w pasach, gdzie możliwe jest wycinka lasów, możliwy jest wpływ na skład gleby oraz na odrębne wskaźniki. W czasie eksploatacji wpływ jest mało prawdopodobny. Możliwy tylko krótkotrwały wpływ w czasie okresowej obsługi NLE czy w razie zaistnienia sytuacji awaryjnych (w czasie manewrów transportu ciężkiego). SE Alytus W czasie rekonstrukcji i rozbudowy SE Alytus potrzebne będą dodatkowe działki przeznaczone na budowę nowych budowli i urządzeń. Wstępnie planuje się, że będzie potrzebny obszar o powierzchni około m 2 (20 ha). Większa część planowanej działki zostanie pokryta sztucznym pokryciem (asfalt, beton, tłuczeń) oraz zabudowana budowlami i urządzeniami, pozostałe niezabudowane strefy zostaną zadrzewione. Na wspomnianej powierzchni na zawsze zostanie usunięta żyzna warstwa gleby. Wykopana gleba może zostać wykorzystana w ramach realizacji prac uporządkowywania dobrobytu, rekultywacji obszarów naruszonych w czasie budowy NLE oraz uporządkowania pozostałych obszarów. W czasie budowy obiektów PDG nie są przewidywane chemiczne, entomologiczne, parazytologiczne, radiacyjne czy inne zanieczyszczenia gleby. W czasie eksploatacji wpływ jest mało prawdopodobny. Możliwy wpływ wyłącznie w razie zaistnienia sytuacji awaryjnych. Wpływ na głębsze warstwy ziemi NLE Budując obiekty NLE trzeba będzie zagłębić się w górną warstwę ziemi (głównie w strefę aeracji, miejscami w gruntową wodnistą warstwę, w odrębnych przypadkach poziom zagłębienia może dotrzeć i do głębszych warstw). We wspomnianych strefach, w czasie prac budowy możliwie trzeba będzie zastosować tymczasowe środki obniżania poziomu wód. Przestrzegając wymagań bezpieczeństwa pracy oraz ochrony środowiska możliwe, że wpływ na głębsze warstwy ziemi w czasie budowy obiektów będzie minimalny, tj. będzie wyrażony wyłącznie w tymczasowych hydrodynamicznych zmianach bez większego wpływu na podziemną hydrosferę. Na fundamenty jednego słupa tymczasowo zostanie wykopana jama o powierzchni 400 m 2 i głębokości 2,5 m (objętość wykopanego gruntu będzie stanowić około m 3 ). Oszacowując średnią liczbę planowanych słupów na podstawie najdłuższego pasma alternatywy B, w czasie ich budowy możliwe, że zostaną wykopane głębsze warstwy ziemi na powierzchni około 62,4 tys. m 2 (6,2 ha). Po zbudowaniu i rozpoczęciu eksploatacji nowych urządzeń w normalnym trybie bezpośredniego wpływu na głębsze warstwy ziemi nie będzie. SE Alytus Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

22 W ramach rekonstrukcji i rozbudowy SE Alytus dla planowanych budowli i urządzeń zostaną zbudowane fundamenty docierające do górnej warstwy głębi ziemi. W zależności od wybranej technologii mogą być montowane fundamenty na podstawie odwiertów lub monolityczne, a to będzie miało wpływ na wielkość możliwych wykopów. Planowana średnia głębokość wykopów do 3 m. Na obszarach, gdzie wody gruntowe opadają w granicy wspomnianego poziomu, możliwe jest zalanie wykopów, dlatego w ramach realizacji prac budowlanych może trzeba będzie zastosować tymczasowe środki obniżające poziom wody. W oparciu o wymagania bezpieczeństwa pracy oraz ochrony środowiska można się spodziewać, że wpływ na głębsze warstwy ziemi będzie minimalny, tj. zostanie wyrażony tymczasowymi hydrodynamicznymi zmianami bez większego wpływu na podziemna hydrosferę. W przypadku SE Alytus wpływ na głębsze warstwy ziemi o różnych zakresie jest możliwy tylko w przypadku awarii, tj. wówczas, jeżeli niebezpieczne substancje trafiłyby do gruntu i przenikły do podziemnej wodnistej warstwy. Punkty największego ryzyka olej transformatorowy używany w obecnej SE Alytus oraz w planowanych nowych urządzeniach (wstawka prądu stałego oraz SE o napięciu 400 kv). Wpływ na krajobraz Negatywny wpływ na krajobraz naturalny może być dwojaki. Po pierwsze, jeżeli NLE będzie się rozpościerała na dosyć mocno zurbanizowanym terenie tj. o naruszonym naturalnym krajobrazie, wpływ na krajobraz naturalny będzie minimalny. Jeżeli NLE będzie budowana na terenie z naturalnymi elementami krajobrazu, dany wpływ będzie większy. Wówczas należałoby maksymalnie zmniejszyć wizualizację planowanego obiektu zwiększając ją wyłącznie w tych miejscach, gdzie jest to niezbędne w celu ochrony migrujących i miejscowych ptaków. W czasie budowy obiektów pokrycie gruntowe czy nawet kształt terenu może zostać odtworzony poprzez rekultywację byłych placów budowy i odtworzenie byłych cech krajobrazu. Alternatywa A Najważniejszy negatywny wpływ danej alternatywy to wpływ na Wzgórza Verstaminai oraz na karkas przyrodniczy (56% długości linii elektroenergetycznej w rejonie Alytus i 51% w rejonie Lazdijai znajduje się na obszarze karkasu przyrodniczego). Gęsta sieć miejscowości, intensywne rolnictwo oraz niewątpliwy negatywny wpływ na ekosystemy parku regionalnego Meteliai obciąży prace w zakresie planowania, uzgadniania i budowy NLE. Alternatywa B (w zestawieniu z subalternatywą B1) Planowana trasa NLE jest uważana za najbardziej optymalną z poniższych przyczyn: 1. Około 47% planowanej linii elektroenergetycznej będzie budowanych w pobliżu obecnie działającej linii elektroenergetycznej o wysokim napięciu (sektory oszacowania 45, 8, 13, 10, Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

23 9, 14), to ułatwiłoby prace budowy linii i ochroniło krajobraz od fragmentacji ekosystemów oraz dodatkowego zanieczyszczenia ekowizualnego. 2. W razie rezygnacji z budowy linii elektroenergetycznej między 3, 2, 1 i 5 sektorami oszacowania, można byłoby uniknąć: 2.1. fragmentacji krajobrazu wspomnianego obszaru (włącznie z lasami Sabališkės i Barkūniškis) oraz nowej technogenicznej inwazji na intensywnie wykorzystywane obszary rolnicze negatywnego wpływu na ekosystemy rezerwatu biosfery Žuvintas mającego status obszaru specjalnej ochrony ptaków i siedlisk Natura Realizując daną alternatywę pasa, w czasie budowy odcinku NLE wiodącego przez część północną lasu Kalniškiai (sektor 22) nie uniknie się podjęcia decyzji niekorzystnych dla krajobrazu. 4. Słaby aspekt danej alternatywy pasa pas planowanej NLE przecina na ogólnych planach oznaczony karkas przyrodniczy: w rejonie Alytus 41%, w rejonie Lazdijai nawet 85% całej długości pasa). W celu zmniejszenia negatywnego wpływu na karkas przyrodniczy obowiązkowo należy w maksymalny sposób zachować naturalne elementy krajobrazu oraz stymulować ich regenorowanie się poprzez wykorzystanie specjalnych środków utrzymujących i wzmacniających naturalność krajobrazu. 5. Bardziej rzadka sieć miejscowości i mniej intensywne rolnictwo (niż w przypadku alternatywy A pasu) stworzy bardziej korzystne warunki prac w zakresie planowania, uzgadniania i budowy linii elektroenergetycznej realizowanych w pasie alternatywy B (w zestawieniu z subalternatywą B1). Wpływ na obszary chronione Bezpośrednio do korytarza planowanej działalności gospodarczej trafia tylko pedologiczny rezerwat Sabališkės oraz bardzo niewielka część Parku regionalnego Meteliai (razem ze znajdującym się w nim obszarem specjalnej ochrony ptaków (OSO) i specjalnym obszarem ochrony siedlisk (SOO)) oraz rezerwatu biosfery Žuvintas (ze znajdującym się w nim SOO) (6 załącznik graficzny do Księgi L-2, w języku litewskim i angielskim). W pedologicznym rezerwacie Sabališkės jest chroniony wzorzec gruntowego pokrycia darniowego glejowego gliniastego oraz gleby gliniastej zachodnich stoków wyżyn Litwy Wschodniej. Na daną wartość wpływ może mieć tylko bezpośrednie naruszenie gleby w czasie PDG. Największy wpływ PDG może mieć na niedaleko znajdujące się bagna Žuvintas, Žaltytis i Amalvas; jeziora Meteliai, Dusia i Obelija oraz na chronione gatunki ptaków w czasie ich migracji na OSO lasu Balbieriškis. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

24 PDG nie ma wpływu na chronione wartości statyczne, miejsca znalezienia ptaków chronionych oraz na miejsca rozmnażania się ptaków znajdujące się w rezerwacie biosfery Žuvintas, parku regionalnym Meteliai, rezerwacie ornitologicznym Gulbynė oraz poligonie biosfery lasu Balbieriškis, gdyż bezpośrednio nie przecina danego obszaru. PDG może wpłynąć na migrację ptaków oraz niektórych zwierząt chronionych na danym obszarze, gdy opuszczą miejsca rozmnażania się. PDG nie ma wpływu na chronione wartości statyczne tj. na różne wspólnoty roślin znajdujące się na SOO w bliskim otoczeniu parku regionalnego Meteliai oraz jeziora Žuvintas i lasu Bukta, ponieważ nie ma bezpośredniego wpływu na miejsca wzrostu roślin. Nie będzie też miała znaczącego wpływu na zwierzęta chronione na danym obszarze, gdyż bezpośrednio nie wpływa na ich siedliska. Wpływ na florę Wpływ projektowanej linii elektroenergetycznej na różnorodność pokrycia roślinnego, jej strukturę i wartościowe elementy (na rzadkie gatunki, siedliska o znaczeniu europejskim) możliwy jest we wszystkich sektorach (za wyjątkiem 28 i 45): o z tego na gatunki chronione w sektorach szacowania 1, 2, 3, 10, 14; o na siedliska o znaczeniu europejskim w sektorach szacowania 1, 2, 3, 8, 9, 10, 18, 22, 30, 34, 36, 41; Wpływ projektowanej linii elektroenergetycznej na różnorodność pokrycia roślinnego nie jest przewidywany w sektorach szacowania 28 i 45; Możliwy wpływ projektowanej linii elektroenergetycznej na różnorodność pokrycia roślinnego najbardziej prawdopodobny jest w czasie budowy linii elektroenergetycznej (w czasie planowania placów budowy, magazynowania gruntu, budowy tymczasowych dojazdów, przewodów elektroenergetycznych). Z tego punktu widzenia najbardziej wrażliwe są sektory szacowania 28, 34, 36, 38, 43, 44 w południowo-zachodniej części szacowanego obszaru, dla której charakterystyczny jest górzysty teren, mozaika konturów naturalnej flory oraz słabo rozwinięta siec dróg. Wpływ na faunę Wszystkie trzy alternatywy nie będą miały większego wpływu na populacje bezkręgowców i płazów, jeżeli podczas planowanej budowy linii elektroenergetycznej uwzględni się zapotrzebowania chronionych gatunków oraz prace będą odpowiednio planowane. Po oszacowaniu wszystkich rozpatrywanych alternatyw uważa się, że najmniejszy negatywny wpływ na faunę, a szczególnie na chronione gatunki oraz na znaczące zbiorowiska, miałby miejsce przy zestawieniu rozwiązań: należałoby wybrać 45 i 8 sektory szacowania alternatywy A pasma, 14, 18, 22, 28, 34, 36, 38, 0, 43 i 44 sektory szacowania subalternatywy B1 pasma i alternatywy B pasma. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

25 Znaczący negatywny wpływ na faunę w czasie budowy NLE można zmniejszyć odpowiednio planując czas wykonywanych prac budowlanych, dobierając odpowiednie miejsca lokalizacji słupów i placów budowy, a także chroniąc reżym hydrologiczny rzeczek i strukturę nabrzeża oraz naturalne i regenerujące się łąki. Wpływ na wartości dziedzictwa kulturowego Uwzględniając, że na obszarze nieruchomych wartości dziedzictwa kulturowego oraz w ich strefach chronionych działalność gospodarczą niezwiązaną z ich nadzorem i ochroną reglamentują i ograniczają akty prawne RL, zaleca się skorygować granice pasm PDG usuwając z nich (omijając) obszary wszystkich nieruchomych wartości dziedzictwa kulturowego oraz ich stref ochronnych. Wówczas obszary nieruchomych wartości dziedzictwa kulturowego oraz obszary ich stref ochronnych, takich jak kopiec w Atesninkai (kod indywidualny 33583), kopiec w Giluičiai z miejscowością (kod indywidualny 22625), kopiec w Buniškiai z miejscowością (kod indywidualny 22672), pozostają poza obszarem alternatyw pasm. Pozostała część obiektów (miejsce stracenia litewskich partyzantów A.Čėplasa Apuokasa i J.Račasa Miškinisa, stary cmentarz we wsi Gudeliškės (kod indywidualny 25470), pierwszy stary cmentarz we wsi Varnagiriai, pierwszy stary cmentarz we wsi Krekštėnai) pozostają w pasach. Przy wyborze trasy, uwzględniając wymagania aktów prawnych RL, wszystkie miejsca znalezienia komponentów środowiska i dyslokacja obiektów mieszkalnych na wspomnianym obszarze nieruchomych wartości kulturowych i ich stref ochronnych powinny zostać według możliwości ominięte lub maksymalnie oddalone. Wpływ na zdrowie społeczeństwa Oszacowując hałas ustalono: wskaźnik LDWN (oznacza długookresowy średni poziom dźwięku wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia, pory wieczoru oraz pory nocy) hałasu akustycznego w czasie doby wstawki prądu normę 65 dba osiąga w odległości 105 m, a wskaźnik LN (oznacza długookresowy średni poziom dźwięku wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku) hałasu akustycznego w nocy normę 55 dba osiąga w odległości 160 m; wskaźnik LDWN hałasu akustycznego w czasie doby transformatorów prądu/napięcia normę 65 dba osiąga już obok transformatorów, a wskaźnik LN hałasu akustycznego w nocy normę 55 dba osiąga w odległości 16 m. Strefa ponadnormowego hałasu na podstawie poziomu hałasu w dzień i w nocy jest przedstawiona na mapie rozproszenia hałasu akustycznego (13 załącznik graficzny do Księgi L-2). Przyjęta strefa ponadnormowego hałasu osiąga 160 m według poziomu akustycznego hałasu w nocy LN. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

26 Planowane rozdzielnie będą oddalone od domów mieszkalnych o ponad 250 m, dlatego przekroczenie poziomu hałasu akustycznego przy domach mieszkalnych pochodzący od obecnych i planowanych obiektów nie jest przewidywany. Planowana działalność nie będzie miała wpływu na zdrowie społeczeństwa, jeżeli zostaną spełnione następujące warunki: 1. urządzić zintegrowaną strefę ochrony i bezpieczeństwa sanitarnego planowanej NLE o szerokości 30 m od krańcowego kabla; 2. dla zrekonstruowanej i rozbudowanej stacji elektroenergetycznej Alytus oraz nowej wstawki prądu stałego i rozdzielni 400 kv - określić sanitarną strefę bezpieczeństwa w odległości m od transformatorów i filtrów na podstawie podanego w 13 załączniku graficznym do księgi L-2 schematu ( w języku litewskim i angielskim) rozprzestrzeniania hałasu akustycznego wyłącznie w tym wypadku, jeżeli nie będą stosowane środki techniczne zmniejszające poziom ponadnormowego hałasu (np. źródła hałasu w pomieszczeniach zamkniętych, montowane są ścianki tłumiące hałas) lub inną przewidując systemy tłumienia hałasu, które przy granicy planowanej działki w nocy zapewnią poziom hałasu nie wyższy niż 55 dba; 3. zapewnić mieszkańcom adekwatną kompensację za straty poniesione z powodu PDG oraz określone ograniczenia korzystania z działek. Analiza ryzyka Po wykonaniu analizy możliwych przyczyn ustalono, że w analizowanym obiekcie awarie mogą powstać z powodu: działania zewnętrznego; największe ryzyko z oszacowanych przyczyn wpływu zewnętrznego mogą spowodować działania postronnych osób i organizacji; awarii sprzętu (krótkie spięcie, ścieki substancji chemicznych); faktor ludzki. Opracowując analizę ryzyka możliwości awarii zostały ustalone w oparciu o analizę statystyczną danych z zakresu awarii i zakłóceń mających miejsce w litewskich sieciach elektroenergetycznych. W sprawozdaniu przyjęto, że ryzyko najbardziej niebezpiecznej awarii charakteryzuje ryzyko całego obiektu. Jeżeli najwyższe ustalone ryzyko jest niskim ryzykiem, wówczas wady zarządzania oraz prewencji awarii rozpatrywane w 3 rozdziale pełnej wersji sprawozdania OOŚ ( są uważane za informacyjne; gdy ryzyko jest średnie zaleca się uwzględnić wady; gdy ryzyko jest wysokie usunięcie wad jest niezbędne, by bezpiecznie prowadzić działalność. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

27 Największe oszacowane ryzyko awarii połączenia NLE - ryzyko Prawie niemożliwe. W tym wypadku propozycje wdrożenia dodatkowych środków prewencyjnych czy usunięcia ustalonych wad nie są obowiązkowe. Największe oszacowane ryzyko awarii na terytorium SE ryzyko Całkiem możliwe. Na takie ryzyko miała wpływ duża ilość urządzeń na terytorium PDG. Jednak na terytorium planowanej stacji elektroenergetycznej zostanie doprowadzony już urządzony system drenażu i rozbudowany istniejący system wodociągowy oraz pasywny system przeciwpożarowy. Dlatego można się spodziewać, że w razie rozlania się oleju, przez urządzone kanały spłynie on do przeznaczonego na ten cel podziemnego zbiornika. Realnie na powierzchni pozostanie niewielka ilość zanieczyszczeń, a w przypadku powstania pożaru z różnych powodów (np. z powodu przegrzania się transformatora) negatywne oddziaływanie zostałoby zlokalizowane. Oszacowując obecny i planowany do rozbudowy system wodociągowo-przeciwpożarowy znajdujący się na terytorium obiektu nie ustalono znaczących wad, które mogłyby wpłynąć na stopień ryzyka. Środków z zakresu prewencji likwidacji awarii, które planuje się wdrożyć na terytorium obiektu, starczy, by pracownicy mogli wykonać wstępne prace lokalizacji i ratowania oraz by mogli zlikwidować niewielkie awarie przed przybyciem specjalistycznych sił ratowniczych. W oparciu o Przepisy dotyczące prewencji, likwidacji i badania awarii przemysłowych materiały planowane przez wykonawcę działalności spółki Lietuvos energija AB do użycia w procesie technologicznym nie spełniają kryteriów danych przepisów, dlatego nie są one traktowane jako niebezpieczne. Swoją drogą, terytorium, którym wykonawca planuje zarządzać, nie jest zaliczane do obiektów niebezpiecznych. Planowana na danym terytorium działalność nie jest niebezpieczna, dlatego kryteria oraz wymagania wymienione w przepisach nie muszą być stosowane obowiązkowo, tj. wobec planowanej działalności gospodarczej nie jest obowiązkowe opracowanie zawiadomienia o niebezpiecznym obiekcie, planie prewencji awarii czy sprawozdaniu bezpieczeństwa. Opracowując projekty techniczne PDZG terytorium i infrastruktura powinny być projektowane w oparciu o obowiązujące wymagania dokumentów normatywnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej i innych. W technicznych projektach budowli powinny znajdować się rozwiązania oparte o obliczenia i wymagania dokumentów normatywnych przy uwzględnieniu czynników zmniejszających stopień ryzyka obiektu. Analiza alternatyw Planowana działalność gospodarcza została przeanalizowana z punktu widzenia alternatywnych (strategicznych, czasowych, miejsca) decyzji o różnych poziomach. Większość z nich jest uzasadniona kryteriami ekonomiczno-technicznymi. Przewiduje się, że wszystkie nowe obiekty i technologie PDG zostaną zaplanowane według wymagań i technologii najlepszych dostępnych sposobów produkcji stosowanych w światowej Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

28 praktyce. Dla obiektów PDZG zostały wybrane optymalne technologie pozwalające osiągnąć maksymalną efektywność ekonomiczną i mające najmniejszy wpływ na środowisko. A raporcie OOŚ w ramach niektórych decyzji bardziej szczegółowo przeanalizowano kilka alternatyw technologicznych i miejsca: poszukiwanie i oszacowanie optymalnej alternatywy pasa NLE; cechy szczególne linii elektroenergetycznej przy zastosowaniu kabla podziemnego; możliwości zestawienia i/lub utożsamienia obecnych linii napowietrznych o napięciu 110 kv i 10 kv oraz planowanej NLE o napięciu 400 kv w ramach subalternatywy B1 pasma PDZG; alternatywy technologiczne i miejsca rekonstrukcji i rozbudowy SE Alytus poprzez budowę wstawki prądu stałego. Porównanie alternatyw pasm PDG na podstawie istniejącej wrażliwości środowiska naturalnego Oszacowując alternatywy pasm PDG na podstawie istniejącej wrażliwości środowiska naturalnego zostały wybrane następujące wskaźniki uwarunkowane aspektem powierzchniowym: obszary chronione, lasy, obszary rozprzestrzeniania się wartościowej roślinności, zbiorniki wód powierzchniowych (jeziora i stawy), złoża kopalin użytecznych. Rzeki, rzeczki oraz kanały znajdujące się w pasach są przydzielone do grupy zbiorników wód powierzchniowych, gdyż ich powierzchnie było dosyć trudno ustalić, po drugie większość z nich trafiło do grupy obszarów rozprzestrzeniania się wartościowej roślinności. Największa powierzchnia obszaru chronionego, które trafiło do alternatyw pasm PDG jest alternatywa A pasma, gdzie stanowi ona około 120 ha i zajmuje 1,85% ogólnej powierzchni pasma. Co prawda należy zaznaczyć, że bezpośrednio do alternatyw pasm PDG w większości trafiają tylko chronione strefy obszarów chronionych. Pod tym względem pozostałe dwie alternatywy pasm B i B1 są bardzo podobne. Pod względem powierzchni jezior i stawów, które trafiły do pasma, znowu pierwszeństwo ma alternatywa A pasma, w której wspomniane zbiorniki wody powierzchniowej zajmują około 56,5 ha, co stanowi 0,87% ogólnej powierzchni pasa. Pod tym względem najmniejszą stosunkową powierzchnią charakteryzuje się alternatywa B pasa. Oceniając na podstawie wszystkich pozostałych aspektów (lasy, obszary rozprzestrzeniania się wartościowej roślinności, powierzchnia złóż kopalin użytecznych) dominuje alternatywa B. Wspomniane wartości w danym pasie stanowią około 25% ogólnej powierzchni pasa. Lasy we wspomnianym pasie zajmują około 1060,ha i stanowią 14,95% ogólnej powierzchni pasa, gdy tymczasem w pasie alternatywy A odpowiednio 203 ha i 3,12%. Wartościowych kompleksów roślinności, znajdujących się głównie w masywach leśnych i dolinach rzek, także Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

29 najwięcej jest w pasie alternatywy B, gdzie zajmują 1157,3 ha. Dla porównania z alternatywa A wspomniany obszar zajmuje około 338,8 ha. Powierzchnia złóż kopalin użytecznych trafiająca do pasa alternatywy A zajmuje 34,5 ha i stanowi 0,53% ogólnej powierzchni pasa. Tymczasem w pasie PDG alternatywy B stanowi ona około 5 razy więcej (178,35 ha). Uwzględniając wyżej wymienione aspekty wyraźnie widzimy, że na podstawie obecnej wrażliwości środowiska naturalnego najbardziej wrażliwa jest alternatywa B pasa PDG (najmniej zurbanizowana). Alternatywa A pasa wyróżnia się tylko ze względu na powierzchnię trafiających do niej obszarów chronionych oraz powierzchniowych zbiorników wodnych (jezior i stawów). Wariantem pośrednim między danymi alternatywami dwóch pasów na podstawie ocenianych aspektów jest subalternatywa B1 pasa. Porównanie alternatyw pasów PDG na podstawie obecnego obciążenia i wrażliwości środowiska socjalnego Porównując alternatywy pasów ze względu na aspekty socjalne, które uwarunkowują możliwość PDG, należy zaznaczyć, że stosunkowo największa powierzchnia obszarów zabudowanych jest w pasie alternatywy A i stanowi 1020 ha oraz zajmuje około 16,68% ogólnej powierzchni pasa. Najmniejsza gęstość zabudowanego obszaru jest w pasie alternatywy B i stanowi około 489 ha oraz zajmuje około 6,89% ogólnej powierzchni pasu. W pasie alternatywy A jest także największa gęstość działek ziemi (chociaż jest to najkrótszy pas), liczba działek czy ich części osiąga Tymczasem w pasie alternatywy B, który jest najdłuższy i zajmuje największą powierzchnię, liczba działek stanowi 1957 (o około 28% mniej niż w pasie alternatywy A). Przedstawione liczby już zawczasu wskazują na zróżnicowanie pewnych problemów socjalno-ekonomicznych w ramach planowania NLE. Znowu wariantem pośrednim na podstawie ocenianych aspektów jest subalternatywa B1. Bez wątpienia po wybraniu konkretnej trajektorii NLE liczba przecinanych działek zmniejszy się, jednak ich stosunkowe rozmieszczenie między alternatywami pasm pozostanie podobne. Do aspektów określających obciążenie socjalne środowiska zalicza się także gęstość wartości dziedzictwa kulturowego oraz powierzchnia zajmowana w alternatywnych pasach PDG. Pod tym względem największa gęstość znowu jest w pasie alternatywy A i zajmuje 48,8 ha, co stanowi 0,75 ogólnej powierzchni pasa. Na podstawie powierzchni zajmowanej przez wartości dziedzictwa kulturowego pozostałe dwie alternatywy B i B1 są analogiczne. Uogólniając można zaznaczyć, że oszacowując alternatywy pasów PDG na podstawie obecnej wrażliwości i obciążenia środowiska socjalnego najbardziej wrażliwa jest alternatywa A pasa PDG. Pod tym względem najmniej wrażliwa (najmniej zurbanizowana) jest alternatywa B, nie dużo się od niej różni i sublaternatywa B1. Po oszacowaniu otrzymanych analiz alternatyw pasów PDG oraz po porównaniu wyników można wyciągnąć następujące ostateczne wnioski: Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona

30 ze względu na istniejącą wrażliwość oraz obciążenie środowiska naturalnego i socjalnego należy zaznaczyć, że ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego najbardziej wrażliwa jest alternatywa B pasa PDG (dominuje czynnik naturalny), a ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska socjalnego oraz obciążenie najbardziej wrażliwa jest alternatywa A pasa PDG (dominuje czynnik socjalny). Dana różnica jest dosyć wyraźna. Jako wariant kompromisowy ze tego punktu widzenia ze względu na istniejącą wrażliwość środowiska naturalnego i socjalnego oraz obciążenie najbardziej akceptowalna jest subalternatywa B1, która częściowo jest sformułowana ze wspomnianych odcinków pasów alternatyw A i B i na podstawie kryterium oceny znajduje się między wspomnianymi alternatywami pasów; na podstawie wpływu PDG na środowisko naturalne i socjalne największą wartość stosunkową ma alternatywa B1 pasa; na podstawie uogólnionego wyniku oceny ustalono, że dla PDG (dla budowy NLE) najbardziej optymalna będzie subalternatywa B1 pasa przy wyborze alternatywy technicznej zestawienia istniejącego 110 kv oraz planowanego 400 kv napięcia NLE; PDG jest możliwa także w innych alternatywach A i B pasów, jednak jest mniej akceptowalna; oceniając z punktu widzenia ekonomicznego (wyłącznie koszty budowy) najbardziej akceptowalna byłaby stosunkowo najkrótsza alternatywa A pasa. Międzypaństwowe oddziaływanie PDG Ministerstwo Środowiska w piśmie Nr (10-3)-D z dnia poinformowało Polskę, że Litwa planuje wykonać ocenę oddziaływania na środowisko budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv (około 50 km) od stacji elektroenergetycznej Alytus do litewsko-polskiej granicy państwowej. Polska Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ) w piśmie Nr DOOŠsoos- 082/118/10/pf z dnia 9 kwietnia 2010 poinformowała Ministerstwo Środowiska Litwy, że nie będzie brała udziału w ocenie oddziaływania na środowisko oraz w strategicznej ocenie skutków dla środowiska w sprawie planu specjalnego w kontekście transgranicznym w Ministerstwie Środowiska odbyło się spotkanie specjalistów z MŚ oraz GDOŚ, podczas którego uzgodniono, że międzypaństwowe procedury w zakresie oceny oddziaływania na środowisko połączenie elektroenergetycznego LitPol Link Polska-Litwa nie będą kontynuowane. Ocena oddziaływania budowy i eksploatacji linii napowietrznej 400 kv od stacji transformatorowej 09068/2/05 Alytus do granicy litewsko-polskiej. Streszczenie nie techniczne raportu oceny oddziaływania na środowisko Strona