ZAŁOŻENIA DO PROJEKTOWANIA MARSZRUT ROZWOJU TECHNOLOGII ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII dr inż. Katarzyna Halicka

Transkrypt

1 ZAŁOŻENIA DO PROJEKTOWANIA MARSZRUT ROZWOJU TECHNOLOGII ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII dr inż. Katarzyna Halicka

2 Autorski proces badawczy projektowania Struktura prezentacji 1. Wstęp 2. Projektowanie marszrut rozwoju technologii OZE 3. Autorski proces badawczy projektowania 4. Podsumowanie dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 2

3 Autorski proces badawczy projektowania Wstęp html Zarządzanie technologiami (technology management) skierowane jest na efektywną identyfikację, selekcję, nabycie (zakup/transfer), eksplorację oraz ochronę technologii w celu osiągnięcia i utrzymania lub wzrostu wysokiej rynkowej pozycji. R. Phaal, C.J.P. Farrukh and D.R. Probert, Technology roadmapping A planning framework for evolution and revolution, Technological Forecasting and Social Change, Vol. 71, Issues 1 2, January-February 2004, s dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 3

4 Autorski proces badawczy projektowania Wstęp Zarządzanie technologiami to: wszystkie działania z zakresu zarządzania, które decydują o stosowaniu polityki technologicznej, celach i odpowiedzialności, a także o ich realizacji w ramach organizacji za pomocą takich środków jak: planowanie, zapewnienie zasobów, organizowanie, i sterowanie rozwojem technologii oraz jej doskonalenie w procesach stosowania. J. Łunarski, Zarządzenie technologiami. Ocena i doskonalenie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 4

5 Autorski proces badawczy projektowania Wstęp Zarządzanie technologiami to: proces obejmujący planowanie, rozwój i realizację możliwości technologicznych (technological capabilities) w celu kształtowania i osiągnięcia strategicznych i operacyjnych celów organizacji. NRC/National Research Council, Management of Technology: The Hidden Competitive Advantage, National Academy Press, Washington DC dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 5

6 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Metoda technology roadmapping jest kompleksowym podejściem do planowania strategicznego, którego idea wyraża się w integracji nauki i technologii z praktyką biznesową, a także w identyfikowaniu szans z zakresu rozwijania się nowych technologii. W literaturze często tłumaczona jest jako mapa drogowa technologii, tworzenie planów technologii, bądź tworzenie marszrut rozwoju technologii [1, 2, 3]. [1] Czaplicka-Kolarz K (red.), Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz.1 Studium gospodarki paliwami i energią dla celów opracowania foresightu energetycznego dla Polski na lata Główny Instytut Górnictwa, Katowice [2] Daim T. U., Oliver T., Implementing technology roadmap process in the energy services sector: A case study of a government agency, Technological Forecasting & Social Change 2008, No. 75. [3] Raport FORESIGHT. Perspektywa Technologiczna Kraków-Małopolska Raport strategiczny 20 technologii, Kraków 2010 dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 6

7 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Marszruta rozwoju technologii rezultat metody roadmappingu jest narzędziem graficznym przedstawiającym skorelowane w danym horyzoncie czasowym działania, jakie należy podjąć w celu opracowania, realizacji, rozwoju technologii, uznanych za kluczowe [1]. Marszruta rozwoju technologii pozwala na przedstawienie rozwoju sektora energetycznego czy też istotnych dla tego sektora grup technologii energetycznych w aspekcie rynkowym, produktowym, technologicznym z uwzględnieniem posiadanych zasobów. [1] Gudanowska A.E, Kononiuk A., (red.), Kierunki rozwoju nanotechnologii w województwie podlaskim. Mapowanie. Marszruty. Trendy, Białystok dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 7

8 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Przykłady marszrut rozwoju technologii Źródło: R. Phaal, C. Farrukh, D. Probert, T-Plan: Fast Start to Technology Roadmapping planning your route to success, Institute for Manufacturing, Cambridge 20101, p. 44. dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 8

9 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Metoda technology roadmapping jest powszechna w projektach foresightu narodowego, regionalnego, sektorowego i korporacyjnego. W ostatniej dekadzie odnotowano wiele przykładów wykorzystania roadmappingu technologicznego w sektorze energetycznym, w szczególności dla energii zrównoważonej, wodoru i ogniw paliwowych, energii nuklearnej i elektryczności. dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 9

10 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Roadmapping technologiczny w obszarze wspomagania planowania rozwoju technologii energetycznych jest stosowany w wielu projektach na różnych poziomach szczegółowości, począwszy od projektów europejskich, regionalnych oraz korporacyjnych. Poziom narodowy: mapy technologii uwzględniają kontekst globalny, tzn. przyszłe bezpieczeństwo energetyczne, niezależność energetyczną, niezbędne uregulowania prawne oraz ochronę środowiska. Poziom sektorowy: celem map rozwoju technologii energetycznych jest identyfikacja wizji rozwoju, potrzeb, barier, analiza ryzyka rynkowego oraz politycznego. Poziom organizacji: proces roadmapingu koncentruje się na ewaluacji i priorytetyzacji projektów badawczo-rozwojowych, które umożliwią realizację celów biznesowych dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 10

11 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Przykłady metody roadmappingu technologicznego w sektorze energii (świat): 1. Energy Roadmap Mapy rozwoju technologii wiatrowych (Technology Roadmap, Wind energy, International Energy Agency, OECD/IEA, 2009); 3. Mapy rozwoju energii z ogniw fotowoltaicznych (Technology Roadmap, Solar photovoltaic energy, IEA, 2010); 4. Mapy rozwoju bioenergii (Technology Roadmap, Bioenergy for Heat and Power IEA, 2012); 5. Mapy rozwoju inteligentnych sieci (Technology Roadmap, Smart Grids, 2011); 6. Mapy rozwoju technologii składowania energii (Energy Storage Technology Roadmap, Roles and future deployment, IEA, 2012); 7. Mapy rozwoju technologii nuklearnych (Technology Roadmap, Nuclear Energy, NEA, IEA, 2011); 8. Mapy rozwoju technologii gromadzenia energii słonecznej (Technology Roadmap, Concentrating Solar Power, NEA, IEA, 2011); 9. Mapy rozwoju technologii ogrzewania i chłodzenia z wykorzystaniem energii słonecznej (Technology Roadmap, Solar Heating and Cooling, NEA, IEA, 2012). dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 11

12 Autorski proces badawczy projektowania marszrut Metoda technology roadmapping Przykłady metody roadmappingu technologicznego w sektorze energii (Polska): Projekt Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju opracowano marszruty rozwoju technologii dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 12

13 Autorski proces badawczy projektowania marszrut MARSZRUTA ROZWOJU OZE Prawidłowo wykonana marszruta powinna: mieć charakter wielowarstwowych wykresów czasowych; uwzględniać model planowania rozwoju technologii (technology planning framework); być opracowana przez interdyscyplinarny zespół ekspertów; być powiązana z dokumentami strategicznymi. dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 13

14 Autorski proces badawczy projektowania marszrut MARSZRUTA ROZWOJU OZE Perspektywa czasowa opracowanych w Polsce: 2020, 2030 i 2050 roku. Wykaz wybranych dokumentów: 1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (Rada Ministrów) 2. Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. (Ministerstwo Gospodarki) 3. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r. (Ministerstwo Gospodarki) 4. Polityka energetyczna do 2030 roku (Ministerstwo Gospodarki) 5. Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku (Ministerstwo Gospodarki) 6. Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030 (ARE na zamówienie MG) 7. Długookresowa strategia rozwoju kraju do 2030 roku (Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji) 8. Czaplicka-Kolarz K (red.), Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz.1 Studium gospodarki paliwami i energią dla celów opracowania foresightu energetycznego dla Polski na lata Mix energetyczny Analiza scenariuszy dla Polski (na zlecenie Ministerstwa Gospodarki) 10. Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. (Komisja Europejska) dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 14

15 Autorski proces badawczy projektowania marszrut MARSZRUTA ROZWOJU OZE Marszruta powinna uwzględniać: potrzeby sektora przemysłowego i naukowo-badawczego, kraju, organizacji; produkty, usługi i przedsięwzięcia, które zaspokoją zidentyfikowane potrzeby; kierunki badawcze pozwalające na rozwój czy też wytworzenie nowych produktów, usług; potencjał i zasoby, które pozwolą na realizację pożądanej wizji rozwoju. dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 15

16 Autorski proces badawczy projektowania marszrut MARSZRUTA ROZWOJU OZE Uwarunkowania ekonomiczne, społeczne, polityczne, legislacyjne Technologie OZE Technologie OZE Priorytetowe technologie OZE Działalność naukowo-badawcza Propozycja ogólnego schematu marszruty dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 16

17 Autorski proces badawczy projektowania Proces badawczy badania dokumentów obserwacyjna Prezentacja normatywnego scenariusza bilansu energii ze źródeł odnawialnych w perspektywie 2030 r. badania dokumentów obserwacyjna analiza i krytyka piśmiennictwa Zad. 2 Synteza prac studialnych i koncepcyjnych, analiza polskich i zagranicznych inicjatyw związanych z tworzeniem marszrut rozwoju technologii w celu zaadaptowania wybranych praktyk do metodyki projektowania marszrut Katalog wraz z opisem dostępnych i przydatnych narzędzi w projektowaniu marszrut rozwoju technologii wraz ze wskazaniami ich wykorzystania konstrukcji logicznej modelowania Zad. 3 Opracowanie założeń do referencyjnej metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii Wykaz założeń do referencyjnej metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii konstrukcji logicznej obserwacyjna Zad. 4 Opracowanie metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii OZE Rejestr wraz z opisem zasad, procedur realizacji metodyki technology roadmapping w kontekście OZE metoda delficka konstrukcji logicznej obserwacyjna analiza i krytyka piśmiennictwa Zad. 5 Zaprojektowanie marszruty rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii Zad. 6 Opracowanie rekomendacji metodycznych dotyczących projektowania oraz możliwych do wykorzystania narzędzi Marszruta rozwoju wybranej technologii OZE zgodnie z opracowaną koncepcją Wykaz rekomendacji metodycznych w kontekście opracowanej metodyki dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 17

18 Autorski proces badawczy projektowania Proces badawczy etap I badania dokumentów obserwacyjna Zad. 1 Szczegółowa analiza dokumentów strategicznych i regulacji Polski i UE związanych z polityką energetyczną kraju i UE Prezentacja normatywnego scenariusza bilansu energii ze źródeł odnawialnych w perspektywie 2030 r. badania dokumentów obserwacyjna analiza i krytyka piśmiennictwa Zad. 2 Synteza prac studialnych i koncepcyjnych, analiza polskich i zagranicznych inicjatyw związanych z tworzeniem marszrut rozwoju technologii w celu zaadaptowania wybranych praktyk do metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii OZE Katalog wraz z opisem dostępnych i przydatnych narzędzi w projektowaniu marszrut rozwoju technologii wraz ze wskazaniami ich wykorzystania dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 18

19 Autorski proces badawczy projektowania Proces badawczy etap II konstrukcji logicznej modelowania konstrukcji logicznej obserwacyjna Zad. 3 Opracowanie założeń do referencyjnej metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii Zad. 4 Opracowanie metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii OZE Wykaz założeń do referencyjnej metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii Rejestr wraz z opisem zasad, procedur realizacji metodyki technology roadmapping w kontekście OZE metoda delficka konstrukcji logicznej obserwacyjna analiza i krytyka piśmiennictwa Zad. 5 Zaprojektowanie marszruty rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii Zad. 6 Opracowanie rekomendacji metodycznych dotyczących projektowania marszrut oraz możliwych do wykorzystania narzędzi Marszruta rozwoju wybranej technologii OZE zgodnie z opracowaną koncepcją Wykaz rekomendacji metodycznych w kontekście opracowanej metodyki dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 19

20 Autorski proces badawczy projektowania Metodyka badań Zadanie 1 badania dokumentów, obserwacyjna Zadanie 2 badania dokumentów, obserwacyjna, analizy i krytyki piśmiennictwa Zadanie 3 metoda analizy i konstrukcji logicznej, modelowania. Zadanie 4 metoda analizy i konstrukcji logicznej, obserwacyjna Zadanie 5 metoda delficka Zadanie 6 metoda analizy i krytyki piśmiennictwa, metoda analizy i konstrukcji logicznej, metoda obserwacyjna dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 20

21 Autorski proces badawczy projektowania Wykonawca procesu badawczego Panel ekspercki Wykonawca procesu badawczego Szersze grono ekspertów Rekrutacja ekspertów Konstrukcja kwestionariusza Rozesłanie kwestionariuszy ankiet Wypełnienie kwestionariusza w I rundzie Metodyka badań Wykonawca procesu badawczego Szersze grono ekspertów Rozesłanie kwestionariuszy ankiet z opracowanymi wynikami I rundy Wypełnienie kwestionariusza w II rundzie Wykonawca procesu badawczego Opracowanie wyników dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 21

22 Autorski proces badawczy projektowania Podsumowanie Problem opracowania metodyki projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii, szczególnie na gruncie polskich doświadczeń, jest problemem nowym i istotnym Zaprojektowanie spójnej metodyki w obszarze energetyki odnawialnej umożliwi zunifikowanie badań, szczególnie w aspekcie porównywania marszrut rozwoju różnych technologii Opracowana metodyka umożliwi koordynację rozwoju potencjału technologicznego odnawialnych źródeł energii, jak również wypracowanie ścieżek realizacji pożądanej wizji rozwoju technologii z odnawialnych źródeł energii w Polsce w trzech perspektywach czasowych: 2020, 2030 i do 2050 roku dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 22

23 Autorski proces badawczy projektowania Dziękuję za uwagę dr inż. Katarzyna Halicka, Założenia do projektowania marszrut rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii 23