Zespół interdyscyplinarny nowa jakość w opiece środowiskowej
|
|
- Daniel Sadowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Postępy Psychiatrii i Neurologii 2011; 20(3): Praca oryginalna Original paper Instytut Psychiatrii i Neurologii Zespół interdyscyplinarny nowa jakość w opiece środowiskowej Interdisciplinary team a new quality in community mental health care PAWEŁ BRONOWSKI, MARYLA SAWICKA Instytut Psychologii Stosowanej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa STRESZCZENIE Cel. Podstawą skutecznie działającego systemu wsparcia środowiskowego jest zespół interdyscyplinarny. Podejmowane przez niego działania polegają zwykle na aktywizacji społecznej, uczeniu nowych umiejętności oraz wspieraniu w codziennym funkcjonowaniu. Środowiskowe systemy rehabilitacji i oparcia dla osób chorujących psychicznie bazują na licznym już dziś w skali kraju personelu niemedycznym. Mimo tego, że placówki te funkcjonują w Polsce od dłuższego czasu, niewiele wiemy o ich personelu. Celem prezentowanych badań była charakterystyka personelu placówek środowiskowych działających w 2 warszawskich dzielnicach Targówek i Białołęka, określenie głównych trudności, z jakimi się spotykają oraz zapotrzebowania na wsparcie. Metoda. W badaniu wzięło udział 30 osób pracowników środowiskowego systemu wsparcia społecznego. Podstawowym narzędziem badawczym była przygotowana specjalnie na potrzeby badania ankieta, dzięki której zebrano informacje na temat: specjalności terapeutycznej badanych, miejscu zatrudnienia, stażu pracy, zakresu obowiązków, zadowolenia z wykonywanej pracy, deklarowanych problemów zawodowych. Wyniki. W przeprowadzonym badaniu najwięcej osób miało wykształcenie pedagogiczne, najmniej terapeuty zajęciowego. Podstawowy zakres obowiązków obejmował przede wszystkim aktywizację społeczną, terapię zajęciową oraz wsparcie w samodzielnym funkcjonowaniu. W najmniejszym stopniu dotyczył aktywizacji zawodowej, poszukiwania pracy oraz kontaktów z pracodawcami. Najważniejszymi zgłaszanym problemami w pracy zawodowej było agresywne zachowanie podopiecznych oraz trudności we współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. Wnioski. W chwili obecnej opieka środowiskowa dla osób chorujących psychicznie w Polsce jest realizowana w znacznym stopniu przez niemedyczne zespoły niezwiązane bezpośrednio z psychiatrią, lecz wywodzące się z pomocy społecznej i organizacji pozarządowych. Można założyć, że będą one coraz liczniejsze, będą się rozwijać i nabierać znaczenia Warto zastanowić się jak zapewnić im wsparcie i zbudować efektywne kanały komunikacji i współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. Dziś te dwa środowiska działają w znacznej separacji. Wyraźnie widoczna staje się też potrzeba stworzenia ogólnopolskiego programu szkoleniowego nakierowanego na wzmacnianie kwalifi kacji niezbędnych do pracy z osobami chorymi psychicznie w środowisku. SUMMARY Background and objectives. The interdisciplinary team is the core of any effi ciently functioning community support system. Activities of the team usually include social activation, training in new skills, and providing support in daily life. Community-based systems of rehabilitation and support for the mentally ill rely on non-medical staff, nowadays quite numerous throughout the country. Although these facilities have been functioning in Poland for a long time, little is known about their staff. The aim of this study was to characterize the staff of community care facilities in two residential districts of Warsaw (Targówek and Białołęka), with the emphasis on major diffi culties encountered by staff members in their work and their need for support. Method. Participants in the study were 30 staff members employed in community social support services. The main research tool, i.e. a questionnaire developed for the purposes of the study, allowed to collect data on the respondents therapeutic specialty, their place of employment and length of employment, job description, job satisfaction, and reported occupational problems. Results. A majority of our respondents were university graduates of pedagogy, while the least numerous group were occupational therapists by training. Their basic responsibilities included social activation, occupational therapy, and providing support in self-dependent daily life. Occupational activation, job seeking and contacts with employers were the least often indicated tasks in the job description. Aggressive behaviors of the charges and difficulties in co-operation with the mental health care system were regarded as the most important occupational problems. Conclusions. Community care to people with mental disorders is presently provided in Poland to a large extent by non-medical teams not linked directly to the psychiatric care system, but rather to that of social welfare and to non-governmental organizations. Such teams will probably develop, growing in numbers and importance. It seems worthwhile considering how to support them and how to develop effective lines of communication with the mental health care system. At present the two milieus work to a large degree separately. Moreover, there is an obvious need for a nationwide training program aimed at improvement of professional skills required in work with the mentally ill in the community. Słowa kluczowe: wsparcie / zespół interdyscyplinarny / psychiatria środowiskowa Key words: support / interdisciplinary team / community psychiatry
2 194 Paweł Bronowski, Maryla Sawicka Stworzenie sprawnie działającego i skutecznego zespołu rehabilitacyjnego, leczącego osoby chore psychicznie, stanowi warunek konieczny w budowaniu środowiskowych systemów wsparcia dla tego typu pacjentów. Jest to przedsięwzięcie wymagające zintegrowania wokół wspólnych celów osób o różnych specjalnościach zawodowych oraz wolontariuszy w taki sposób aby mogli efektywnie współpracować. Ta postulowana różnorodność może się stać zaletą zespołu ale także może nastręczać wielu trudności organizacyjnych i interpersonalnych. W świetle dotychczasowych badań można jednak uznać, że wielodyscyplinarność i wielopoziomowość wykształcenia, jest swego rodzaju zaleceniem przy tworzeniu zespołu środowiskowego [1]. Problemy, na jakie są narażeni członkowie zespołu interdyscyplinarnego są ściśle związane ze specyfiką pracy z osobami chorymi psychicznie. Do najczęściej wymienianych i najlepiej opisanych należą: niezadowolenie z pracy prowadzące do wypalenia zawodowego najczęściej wiąże się z pracą z osobami chorymi psychicznie i przeżywaną frustracją. Frustracja wynika przede wszystkim z trudności w precyzowaniu jasnych celów, osiągnięcie których, zamyka kolejne realizowane zadania. Ponadto pojawiające się pogorszenia stanu zdrowia, brak widocznych i namacalnych efektów rehabilitacji osób przewlekle chorych psychicznie może skutkować poczuciem porażki, winy, rozczarowaniem czy także wrogością przeżywaną przez personel [2]. Niepewność w realizowaniu swoich ról zawodowych w zespole, jest związana z jego wielodyscyplinarnością. Nie chodzi tu tylko o różny zakres i poziom przygotowania do rehabilitacji psychiatrycznej, ale także o konieczność wymienności ról, akceptowania wspólnego dzielenia się odpowiedzialnością za losy pacjenta czy godzeniem się z kompromisami wymuszanymi przez przebieg samej choroby psychicznej. Sprawowane role zawodowe nie są i nie mogą być ani sztywne, natomiast często podlegają modyfikacjom związanym ze zmianami w stanie zdrowia uczestników lub korektami celów opieki środowiskowej. Atmosfera pracy stanowi wypadkową wielu czynników także tych związanych z osobistymi relacjami między członkami zespołu oraz ogólnym statusem zespołu interdyscyplinarnego w systemie rehabilitacji i wsparcia osób przewlekle chorych psychicznie w środowisku; Zachwianie proporcji między liczbą profesjonalistów i wolontariuszy tworzących zespół może stanowić źródło nieporozumień i wielu trudności, także tych organizacyjnych. Jednak sam fakt uwzględniania w zespole wolontariuszy może powodować, że wnoszą oni wiele cennych elementów do pracy związanych z entuzjazmem, nie skrępowaniem ograniczeniami formalnymi czy intuicyjnie wypracowywanymi technikami pracy określanymi w literaturze jako zaprzyjaźnianie się [3, 4]. Brak możliwości rozwoju zawodowego oraz niemożność odwołania się do grupy wsparcia w sytuacjach kryzysowych czy brak superwizji sprzyjają powstawaniu konfliktów, poczuciu niezrozumienia, opuszczenia i niedocenienia, co w konsekwencji może prowadzić do wypalenia zawodowego. Sprzyjają temu także trudności w wypracowywaniu efektywnej płaszczyzny współpracy z placówkami lecznictwa psychiatrycznego. Podstawą sprawnie i skutecznie działającego systemu wparcia środowiskowego jest wielodyscyplinarny zespół. Musi stanowić on specyficzny zespół budowany w oparciu o profesjonalne przygotowanie, szczególnie w odniesieniu do umiejętności budowania relacji interpersonalnych. W przedstawianej pracy analizą został objęty personel placówek działających w 2 warszawskich dzielnicach (Targówku i Białołęce). Warto dodać, że systemy oparcia na Targówku i Białołęce były przedmiotem dość wielowątkowych badań. Dotyczyły one jakości życia uczestników [5], funkcjonowania społecznego [6] oraz sieci społecznych [7, 8]. Stwierdzono, iż podejmowane przez te placówki działania są skuteczne w zakresie poprawy funkcjonowania społecznego, wzmocnienia indywidualnych sieci społecznych oraz ograniczania rehospitalizacji osób chorych psychicznie [9]. Ze względu na znaczenie jakie ma zespół w psychiatrii środowiskowej, w sposób naturalny kolejnym etapem badań nad pracą tych systemów stała się analiza danych dotyczących personelu realizującego środowiskowe programy oparcia. BADANI I METODA Badania prowadzone były w okresie od marca do czerwca 2010 roku, objęły podstawowy personel pracujący w środowisku lokalnym. Osoby te są zatrudnione w środowiskowych placówkach działających w dwóch sąsiadujących warszawskich dzielnicach: Targówku i Białołęce. Placówki te prowadzone są przez Bródnowskie Stowarzyszenie Przyjaciół i Rodzin osób z Zaburzeniami Psychicznymi Pomost (organizacja pozarządowa utworzona w 1994) oraz przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Dane zostały zgromadzone anonimowo za pomocą kwestionariusza przygotowanego specjalnie na potrzeby niniejszego badania. Podstawowe dane o placówkach objętych badaniami zawiera tabl. 1.
3 Zespół interdyscyplinarny nowa jakość w opiece środowiskowej 195 Tabela 1. Placówki i programy środowiskowe objęte badaniami. Table 1. Community care facilities and programs included in the study. Placówka/program Rok uruchomienia Personel (etaty) Czynne (dni w tygodniu) Liczba klientów Warsztat Terapii Zajęciowej Środowiskowy Dom Samopomocy (wraz z mieszkaniem /7 30 chronionym) Klub Pacjenta Promyk Specjalistyczne usługi opiekuńcze (w dzielnicy Targówek i Białołęka) Ośrodek Wsparcia Powyższe zestawienie zawiera jedynie podstawowe składowe programu, nie uwzględnia elementów dodatkowych, realizowanych w godzinach popołudniowych w wybrane dni tygodnia, takich jak punkt aktywizacji zawodowej, program edukacyjny obsługi komputerów i Internetu oraz punkt porad psychologicznych. Personel objęty badaniami wywodził się jedynie z placówek podstawowych. W przeprowadzonych badaniach wzięło udział 30 osób w tym 21 (70%) kobiet i 9 mężczyzn (30%). Dane o miejscu zatrudnienia badanych zawiera Tablica 2. Jako że niektóre formy zatrudnienia obejmowały zatrudnienie w formie mniejszej niż cały etat, liczba osób jest większa niż liczebności opisane powyżej. WYNIKI Pracownicy Programy środowiskowe objęte badaniami są prowadzone przede wszystkim przez organizację pozarządową (tabl. 2). Dwie placówki (środowiskowy dom samopomocy i mieszkanie chronione) są prowadzone przez ośrodek pomocy społecznej, program specjalistycznych usług opiekuńczych był realizowany przez organizację pozarządową na zlecenie pomocy społecznej. Wśród uczestników badania największa grupa (33,3%) to personel programu specjalistycznych usługach opiekuńczych, nieco mniej liczny jest zespół Warsztatu Terapii Zajęciowej (WTZ). Tabela 2. Miejsce zatrudnienia badanych. Table 2. Respondents place of employment. Miejsce pracy Liczba osób % Warsztat Terapii Zajęciowej (Stow. Pomost, Targówek) 7 23 Specjalistyczne usługi opiekuńcze (Stow. Pomost na zlecenie Pomocy Społecznej, Targówek i Bielany) Klub,, Promyk (Stow. Pomost, Targówek) 5 17 Środowiskowy Dom Samopomocy wraz z mieszkaniem chronionym (Ośrodek Pomocy Społecznej, Targówek) 5 17 Ośrodek Wsparcia (Stow. Pomost, Białołęka) 3 10 Wśród uczestników badania 70% stanowią kobiety, co świadczy o wysokim stopniu sfeminizowania zespołu. Badana grupa jest stosunkowo młoda. Osoby w wieku lat stanowią 23%, 30% mieści się w przedziale lat, a w przedziale lat 33% badanych. Członkowie zespołów, którzy przekroczyli 50 rok życia stanowią 13,3% badanej grupy. Wszyscy badani mieli wykształcenie wyższe lub średnie. 17 osób (56,6%) uzyskało wykształcenie wyższe zaś 13 osób (43,3%) średnie. Najliczniejszą grupę osób zatrudnionych w programie stanowią pedagodzy (tabl. 3). Pozostałe specjalności to psychologowie, pracownicy socjalni, pielęgniarki/pielęgniarze psychiatryczni i terapeuci zajęciowi. Jeśli chodzi o kadrę zarządzająca placówkami to obserwujemy tu różnorodność specjalności. Kierownikiem Warsztatu Terapii Zajęciowej jest psycholog kliniczny, Ośrodka Wsparcia i Środowiskowego Domu Samopomocy pedagodzy. Koordynatorem Klubu Pacjenta jest terapeuta zajęciowy, zaś programem Specjalistycznych Usług Opiekuńczych zarządza dyplomowany pracownik socjalny. Koordynatorem pracy wszystkich placówek należących do Stowarzyszenia Pomost jest psycholog kliniczny. Kierownik środowiskowego domu samopomocy i mieszkania chronionego (placówki pomocy społecznej) podlega bezpośrednio dyrektorowi Ośrodka Pomocy Społecznej. Tabela 3. Zawód badanych osób. Table 3. Occupation of the respondents. Zawód N % Pedagog Psycholog 6 20 Pracownik socjalny 5 17 Pielęgniarka/pielęgniarz psychiatryczny 5 17 Terapeuta zajęciowy 3 10 Warto zwrócić uwagę na to, że wszystkie osoby zarządzające placówkami i programami dysponują ponad 10-letnim doświadczeniem w pracy środowiskowej z osobami chorymi psychicznie oraz, w większości przypadków, również szerokim doświadczeniem wyniesionym z pracy w całodobowych oddziałach psychiatrycznych. Personel w większości posiada dość długi staż pracy z osobami chorymi psychicznie. Ponad 46% badanych dysponuje doświadczeniem zgromadzonym podczas ponad 10-letniej pracy z tymi osobami (tabl. 4). Warto zarazem dodać, iż 20 osób przed podjęciem obecnego zatrudnienia w ramach programu środowiskowego pracowała w innych placówkach zajmujących się osobami z zaburzeniami psychicznymi. Były to szpitale psychiatryczne i domy pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Specyficzną grupę stanowią wolontariusze, którzy nie
4 196 Paweł Bronowski, Maryla Sawicka są stałym elementem działających placówek, a jedynie incydentalnie uczestniczą w pracach poszczególnych zespołów. W całym programie uczestniczy 6 wolontariuszy w ciągu roku i są to przede wszystkim studenci psychologii, pedagogiki i pracy socjalnej. Tabela 4. Staż pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Table 4. Length of employment in mental health services. Okres N % Do dwóch lat do 5 lat do 10 lat do 15 lat 9 30 Powyżej 15 lat 5 17 Obecne zatrudnienie w placówkach tworzących system oparcia i rehabilitacji można uznać za stabilne. Zdecydowana większość (powyżej 70%) badanego zespołu pracuje w tej samej placówce od co najmniej 6 lat. 12 osób (40%) pracuje w niej od co najmniej 10 lat (tabl. 5). Tabela 5. Staż pracy w obecnym miejscu zatrudnienia. Table 5. Length of employment in the present facility. Staż pracy N % Do 2 lat do 5 lat do 10 lat Powyżej 10 lat Działania na rzecz osób zaburzeniami psychicznymi mają szeroki zakres (tabl. 6). Większość badanych zajmuje się przede wszystkim terapią zajęciową i aktywizacją społeczną (43%), pomocą w codziennym funkcjonowaniu (23%), wsparciem psychologicznym (w tym dla członków rodzin) oraz aktywizacją zawodową i kontaktami z pracodawcami. 5 osób zaangażowanych jest w koordynację poszczególnych zespołów i zarazem pracuje bezpośrednio z klientami. Tabela 6. Zakres obowiązków badanych członków zespołów. Table 6. Team members job description. Zakres obowiązków N % Terapia zajęciowa i aktywizacja społeczna Pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb, wsparcie w samodzielnym funkcjonowaniu 7 23 Koordynacja pracy zespołów i administracja 5 17 Indywidualne i grupowe wsparcie psychologiczne, wsparcie rodzin 4 13 Aktywizacja zawodowa, poszukiwanie pracy, kontakty z pracodawcami 2 7 Szkolenia i wsparcie Poza wykształceniem kierunkowym 83% badanych ukończyło różne kursy podyplomowe przydatne w codziennej pracy. Ich zakres jest szeroki, do wymienianych najczęściej należą: praca z osobami z zespołami otępiennymi, szkolenie z zakresu zasad pracy w środowisku, kurs dla pielęgniarek środowiskowych, kurs z zakresu doradztwa zawodowego, trening interpersonalny. Szkolenia te były prowadzone przede wszystkim przez instytucje psychiatryczne oraz organizacje pozarządowe. 3 osoby były w trakcie szkolenia z zakresu psychoterapii. W chwili obecnej 24 osoby deklarują, iż w obecnym miejscu pracy uczestniczą w szkoleniach o charakterze ciągłym. Polegają one na 2 formach działalności: superwizji (grupowa, 2 razy w miesiącu) oraz regularnych spotkania zespołów w poszczególnych placówkach (nie rzadziej niż 1 raz w tygodniu). Zebrania te są prowadzone przez kierowników placówek, dysponujących długoletnim doświadczeniem zawodowym, w tym klinicznym. Superwizja personelu placówek środowiskowych jest prowadzona w sposób ciągły od ok. półtora roku. Jest realizowana przez zewnętrznego superwizora, którym jest lekarz psychiatra, psychoterapeuta z wieloletnim stażem w pracy środowiskowej z osobami chorymi psychicznie. Prawie wszyscy badani (27 osób) deklarują potrzebę uczestnictwa w programie szkoleniowym nastawionym na specyfikę pracy w środowisku lokalnym. (tabl. 7). Tabela 7. Potrzeby szkoleniowe. Table 7. Professional training needs. Zakres oczekiwanego szkolenia N % Psychopatologia Radzenie sobie w sytuacjach trudnych Metody leczenia zaburzeń psychicznych Poszerzanie wiedzy w zakresie terapii zajęciowej 6 20 Radzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym 9 30 Zasady indywidualnej pracy z klientem 8 27 Trudności Prawie połowa uczestników badania określa współpracę w zespole jako dobrą (47%) lub bardzo dobrą (43%). Na wysoki poziom komunikacji w zespole wskazuje brak ocen negatywnych (tabl 8). Tabela 8. Ocena poziomu współpracy w zespole. Table 8. Assessment of cooperation in the team. Ocena wspólpracy N % Bardzo dobra Dobra Trudno powiedzieć 3 10 Zła - - Bardzo zła - -
5 Zespół interdyscyplinarny nowa jakość w opiece środowiskowej 197 Zakres zgłaszanych trudności jest dość szeroki. W opinii badanych osób do szczególnie często występujących w codziennej pracy problemów należy zaliczyć trudności w kontakcie i agresywne zachowania podopiecznych, nawroty choroby oraz niesatysfakcjonującą współpracę z placówkami psychiatrycznymi. Zgłaszano również trudności we współpracy z rodzinami oraz mało efektywne próby podejmowania zatrudnienia przez osoby chore psychicznie (tabl. 9). Tabela 9. Główne problemy w pracy środowiskowej. Table 9. Major problems in community mental health care provision. Główne problemy N % Trudny kontakt z klientem Agresywne zachowania klientów Nawroty choroby u uczestników Trudności we współpracy z psychiatryczną 9 30 służbą zdrowia Trudności we współpracy z rodziną 7 23 Niskie szanse na podjęcie zatrudnienia przez klientów 5 10 Prawie wszyscy badani pytani o to, czy w obecnej pracy zawodowej doświadczali sytuacji trudnych odpowiedzieli twierdząco (87%). Do najczęstszych zaliczono agresję i urojenia wobec personelu, konflikty z rodzinami podopiecznych oraz kłopoty we współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. 24 osoby (80%) deklarują zadowolenie z aktualnej pracy, 6 osób (20%) odczuwa symptomy wypalenia zawodowego. OMÓWIENIE UZYSKANYCH WYNIKÓW Badaniami objęto 30 osób stanowiących personel wchodzący w skład placówek działających w ramach systemu oparcia społecznego dla osób chorujących psychicznie w warszawskich dzielnicach Targówek i Białołęka. System ten składający się z różnorodnych placówek i programów dostosowanych do potrzeb i możliwości klientów działa w niezmienionej formie od dłuższego już czasu. Badane osoby pracowały w placówkach należących do Bródnowskiego Stowarzyszenia Pomost organizacji pozarządowej prowadzącej Warsztat Terapii Zajęciowej, Klub Pacjenta, Ośrodek Wsparcia, program specjalistycznych usług opiekuńczych oraz Ośrodka Pomocy Społecznej, któremu podporządkowane są Środowiskowy Dom Samopomocy oraz mieszkanie chronione. Badany personel to generalnie ludzie młodzi z wykształceniem wyższym lub średnim. Dane te nie odbiegają od charakterystyki zespołów środowiskowych z USA zbadanych w roku 2001, w których poziom wykształcenia był zbliżony, w obydwu przypadkach w zespołach dominowały kobiety [10]. Badany personel ma charakter wielodyscyplinarny. Podstawowe specjalności to pedagodzy, psychologowie, pracownicy socjalni i terapeuci zajęciowi Najliczniejszą grupę zawodową stanowią pedagodzy. Jedyną specjalnością medyczną są pielęgniarki psychiatryczne pracujące w programie specjalistycznych usług opiekuńczych. Światowe doświadczenia w zakresie tworzenia i funkcjonowania środowiskowych programów leczenia, rehabilitacji i oparcia dla osób chorujących psychicznie wykazują, iż działania te są powinny być realizowane przy zaangażowaniu zespołu interdyscyplinarnego. Podstawę skuteczności opieki środowiskowej stanowi połączenie oddziaływań biologicznych, psychologicznych i społecznych. Tworzenie szerokiej i wieloelementowej oferty wymaga więc zaangażowania personelu wyspecjalizowanego w poszczególnych, nierzadko pozornie odległych rodzajach działań [11]. Nowoczesna oferta rehabilitacyjna dla osób chorujących psychicznie stanowi kombinację opieki, terapii zajęciowej, wsparcia psychologicznego, treningów umiejętności i pracy socjalnej [12]. Oferta musi być dobierana indywidualnie, jej efektywność zależy od diagnozy nie tylko psychopatologicznej lecz również funkcjonowania społecznego. Specjalności podstawowe dla tego typu działań to przede wszystkim: psychiatrzy, psychologowie, pielęgniarki psychiatryczne, pracownicy socjalni, terapeuci zajęciowi, doradcy zawodowi [10]. W świetle powyższych danych specjalności zawodowe wchodzące w skład zespołu z Targówka i Bródna nie odbiegają od standardów typowych dla zespołów środowiskowych [10, 13]. Jednak zwraca uwagę fakt braku w zespole psychiatrów oraz inne rozłożenie poszczególnych specjalności aniżeli jest to opisywane w aktualnie działających zespołach leczenia środowiskowego tworzonych w oparciu lecznictwo psychiatryczne także na Mazowszu [14]. W analizowanym systemie największą grupę stanowią pedagodzy oraz psychologowie, niewielką grupą są pielęgniarki. Liczny udział pedagogów w systemach opieki środowiskowej wyraźnie stanowi polską specyfikę oraz charakteryzuje systemy wsparcia budowane w oparciu o poza szpitalne zespoły. Z drugiej zaś strony, jeśli przyjrzymy się dokładniej specjalnościom zawodowym pedagogów objętych badaniami to znajdziemy tam następujące subspecjalizacje pedagogiczne: resocjalizacja, pedagogika terapeutyczna, rehabilitacja zawodowa, andragogika. Są to więc pedagodzy, ale bardzo wyspecjalizowani. Stosunkowo nieliczną grupę stanowią wolontariusze i w warunkach polskich ich rola jest specyficzna. Są to osoby z reguły pracujące krótko w zespole i ich praca nie jest ściśle zintegrowana z jego bieżącą działalnością. Wolontariusze pracujący w warunkach rehabilitacji psychiatrycznej są osobami młodymi, traktującymi tę pracę jako możliwość zdobycia
6 198 Paweł Bronowski, Maryla Sawicka doświadczenia zawodowego oraz jako próbę zdobycia zatrudnienia. W większości wypadków nie dochodzi do podjęcia samodzielnej pracy, osoby te pozostają pod opieką bardziej doświadczonego praktyka. Mimo relatywnie młodego wieku, personel w większości posiada dość długi staż pracy z osobami chorymi psychicznie. Znaczna liczba osób objętych badaniem odbyła dodatkowe, podyplomowe szkolenia, dość różnorodne i niewątpliwie zwiększające kompetencje w zakresie pracy z osobami chorymi psychicznie w środowisku. Interesująco przedstawiają się dane o stabilności zatrudnienia badanego personelu. Zdecydowana większość badanego zespołu pracuje w tej samej placówce długo (ponad 6-10 lat). Stabilne zatrudnienie, stopniowe zdobywanie doświadczenia, dobra komunikacja w zespole to elementy wpływające pozytywnie na spoistość i efektywność zespołów, które trudno byłoby uzyskać w warunkach ciągłej rotacji personelu. Widoczna stabilność zatrudnienia sugeruje również, że praca środowiskowa z osobami chorymi psychicznie jest atrakcyjna. Potwierdza to również deklarowany przez badanych wysoki poziom zadowolenia z pracy. Stabilność organizacyjna i brak gwałtownych zmian w programach placówek jest uważana za element bezpośrednio wpływający na satysfakcję z pracy w warunkach środowiskowych [15]. Jak wynika z licznych badań, osoby pracujące z chorymi psychicznie są szczególnie narażone na frustracje i poczucie braku satysfakcji z wykonywanej pracy. Okazuje się również, iż zjawiska te występuję częściej w przypadku osób zatrudnionych w warunkach opieki środowiskowej niż placówek stacjonarnych. Wiąże się to nasileniem stresu w warunkach środowiskowych, przeładowaniem pracą oraz występującym zwykle brakiem dostatecznych zasobów osobistych i społecznych charakteryzujących małe zespoły [15, 16]. W badanej grupie prawie wszyscy (83%) w codziennej pracy doświadczają sytuacji trudnych. Badani dość precyzyjnie określają najczęstsze trudności z jakimi musza sobie radzić. Można je podzielić na 2 grupy: sytuacje związane z indywidualnymi relacjami z klientami i ich rodzinami (agresja, trudności w kontakcie, pogorszenie stanu psychicznego, rozbieżności w oczekiwaniach) oraz sytuacje związane z frustrującymi kontaktami z innymi podmiotami, takimi jak psychiatryczna służba zdrowia i pracodawcy. Wydaje się, że duże znaczenie dla radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i ogólnej satysfakcji z pracy ma dostęp do wsparcia merytorycznego i emocjonalnego w miejscu pracy. Można założyć, że regularna superwizja zewnętrznego eksperta oraz regularne zebrania personelu mają zasadnicze znaczenie dla atmosfery w zespole oraz odczuwanego zadowolenia z pracy. Wiele zależy również od osób kierujących zespołami. Rola lidera zespołu środowiskowego była wielokrotnie omawiana w literaturze dotyczącej efektywności pracy tych zespołów. Podkreśla się, iż przywództwo w warunkach opieki środowiskowej, inaczej niż w warunkach instytucjonalnej psychiatrii, ma wymiar bardziej partnerski i negocjacyjny niż nakazowy [17]. Nie bez znaczenia wydaje się fakt, że liderzy badanych poszczególnych zespołów dysponują dużym doświadczeniem w pracy z osobami chorymi psychicznie (w tym doświadczeniem klinicznym) i mogą stanowić znaczące wsparcie eksperckie dla pozostałych członków personelu. Kluczowe znaczenie lidera i regularnych zebrań personelu dla efektywności pracy środowiskowej jest wielokrotnie podkreślane w literaturze. Te dwa elementy można uznać dla kluczowe dla jakości i efektywności pracy zespołu [10, 18]. Zdecydowana większość badanych odczuwa potrzebę podnoszenia kwalifikacji i deklaruje chęć udziału w specjalistycznym szkoleniu dotyczącym specyfiki pracy z osobami chorymi psychicznie w środowisku lokalnym. Dość precyzyjnie określają szczególnie ich zdaniem istotne elementy takiego szkolenia. Są nimi z jednej strony aspekty związane z psychopatologią, leczeniem i specyfiką kontaktu, z drugiej zaś elementy pomagające radzić sobie z sytuacjami trudnymi występującymi w codziennej pracy. Warto zwrócić uwagę na to, iż wśród trudności z jakimi spotykają się w pracy środowiskowej członkowie zespołów, wymieniono trudności w kooperacji z psychiatryczną służbą zdrowia. Tego rodzaju trudności mogą oczywiście zawsze pojawiać się w pracy środowiskowej obejmującej wiele aspektów funkcjonowania osób chorujących psychicznie. Konflikty między różnymi ośrodkami, głównie medycznymi i niemedycznymi, zajmującymi się tymi osobami są opisywane w literaturze [19]. W aktualnych warunkach polskich może to być wynikiem pewnej strukturalnej wady polegającej na bardzo słabej komunikacji między tymi dwoma potencjalnymi partnerami. Stanowi to poważną przeszkodę szczególnie w kontekście tego, że nowoczesne systemy opieki środowiskowej jako warunek efektywności zakładają integrację i dobrą współpracę miedzy placówkami psychiatrycznymi a pozostałymi, niemedycznymi ośrodkami działającymi na poziomie lokalnym [20, 21]. Pamiętając o ograniczeniach wynikających z małej liczebności badanej grupy, na podstawie uzyskanych danych można jednak poczynić pewne uogólnienia. Objęty badaniami personel można uznać za swoisty model zespołu interdyscyplinarnego. W jego skład wchodzą różne specjalności, zakres prowadzonych działań jest szeroki i kompleksowy. Warto zwrócić uwagę na elementy wzmacniające zespół i wpływające na efektywność jego pracy. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim
7 Zespół interdyscyplinarny nowa jakość w opiece środowiskowej 199 stabilność zatrudnienia, duże doświadczenie zawodowe, system superwizji i wsparcia. Członkowie zespołu odczuwają zarazem potrzebę podnoszenia kwalifikacji zgłaszając zapotrzebowanie na szkolenie przygotowane specjalnie pod kątem pracy środowiskowej. Przedstawione informacje mogą stanowić punkt wyjścia do dalszych, jakościowych badań i analiz, które pozwolą na głębszą analizę takich ważnych zagadnień jak mechanizm trudności w pracy z pacjentami oraz przeszkody we współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. WNIOSKI Sumując warto podkreślić, iż w chwili obecnej opieka środowiskowa dla osób chorujących psychicznie w Polsce jest realizowana w znacznym stopniu przez niemedyczne zespoły niezwiązane bezpośrednio z psychiatrią. Można założyć, że będą one coraz liczniejsze, będą się rozwijać i nabierać na znaczeniu. Warto zastanowić się jak zapewnić im wsparcie i zbudować efektowne kanały komunikacji i współpracy z psychiatryczną służbą zdrowia. Dziś te dwa środowiska działają w znacznej separacji. Wyraźnie widoczna jest potrzeba stworzenia ogólnopolskiego programu szkoleniowego nakierowanego na wzmacnianie kwalifikacji niezbędnych do pracy z osobami chorymi psychicznie w środowisku. Wydaje się, że dużą szansą na wzmocnienie zespołów środowiskowych jest wprowadzany właśnie program szkoleniowy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego pozwalający uzyskać certyfikat terapeuty środowiskowego również osobom z niemedycznym wykształceniem. PIŚMIENNICTWO 1. Ekdawi MM, Conning AM. Rehabilitacja psychiatryczna. Praktyczny przewodnik. Warszawa: PZWL; Anczewska M. Stres i wypalenie zawodowe u pracowników psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Warszawa: IPiN; Kingdon D, Turkington D. Cognitive therapy of schizophrenia (guides to individual evidence base treatment). New York: Guilford Press; s Samarasekera N, Kingdon D, Siddle R, O Carroll M, Scott JL. Befriending patients with medication-resistant schizophrenia: can psychotic symptoms predict treatment response? Psychology&Psychotherapy: Theory, Research&Practice. 2007; 80 (1): Bronowski P, Sawicka M. Jakość życia u osób przewlekle chorujących psychicznie objętych środowiskowym programem wsparcia społecznego. Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo. 2008; 1 (17): Bronowski P, Sawicka M, Kluczyńska S. Funkcjonowanie społeczne osób przewlekle chorych psychicznie uczestniczących w środowiskowych programach wsparcia społecznego. Post Psychiatr Neurol. 2009; 1: Bronowski P, Załuska M. Wsparcie społeczne pacjentów przewlekle chorych psychicznie. Psychiatria Polska. 2005; 2: Bronowski P, Sawicka M, Kluczyńska S. Sieci społeczne osób chorujących psychicznie objętych środowiskowym programem wsparcia i rehabilitacji. Post Psychiatr Neurol. 2008; 4: Bronowski P, Sawicka M, Kluczyńska S. Charakterystyka populacji objętej środowiskowym systemem rehabilitacji i wsparcia społecznego. Psychiatria Polska. 2009; 4: Liberaman R, Hilty D, Drake R., Tsang H. Requirments for Multidisciplinary Teamwork in Psychiatric Rehabilitation. Psychiatric Services. 2001: 10: Rosen A. New roles for old: the role of the psychiatrists in the interdisciplinary team. Australian Psychiatry. 2001: (9)2: Fossey E. Effective interdisciplinary teamwork: an occupational therapy perspective. Austrailan Psychiatry. 2001; (9)3: Burns T. Community Mental Health Teams. New York: Oxford University Press; Rocznik Statystyczny Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych; Priebe S, Fakhoury W, Hoffmann K, Powell R. Morale and job perception of community mental health professionals in Berlin and London. Soc Psychiatry Psychatr Epidemiology. 2005; 40: Reininghaus U, Priebe S. Assessing morale in community mental health professionals. A pooled analysis of data from European countries. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2007; 42: McCallin A. Interdysciplinary team leadership: a revisionist approach for an old problem? Journal of Nursing Management. 2003; 11: Rosen A, Callaly T. Interdisciplinary Teamwork and leadership: issues for psychiatrists. Austarlasian Psychiatry. 2005; 13 (3): Jones A. Multidisciplinary team working: collaboration and conflict. International Journal of Mental Health Nursing. 2006; 15: Rees G, Huby G, McDade L, McKechnie L. Joint working in community mental health teams: implementation of an integrated care pathway. Health and Social Care in the Community. 2004; 12 (6): Falk K, Allebeck P. Implementing assertive community care for patients with schizophrenia. A case study of co-operation and collaboration between mental health care and social services. Scand J Caring Sci. 2002; 16: Wpłynęło: Zrecenzowano: Przyjęto: Adres: Dr Paweł Bronowski, Instytut Psychologii Stosowanej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, ul. Szczęśliwicka 40, Warszawa, pawel.bronowski@icar.org.pl
Program pilotażowy. Punkt Wsparcia Środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi na bazie Środowiskowego Domu Samopomocy
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 1608/08 Prezydenta Miasta Gdańska z dnia 16 października 2008r. Program pilotażowy Punkt Wsparcia Środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi 1 I. Podstawy prawne
PROGRAM LOKALNY ROZWOJU SIECI OPARCIA SPOŁECZNEGO DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI W MIEŚCIE OSTROŁĘKA
Załącznik Nr 2 do Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Programu lokalnego w zakresie pomocy społecznej w mieście Ostrołęka na lata 2009 2016. PROGRAM LOKALNY ROZWOJU SIECI OPARCIA SPOŁECZNEGO
WARUNKI WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW
YJNEJ 1 2 świadczenia w oddziale psychiatrycznym świadczenia w oddziale psychiatrycznym dla dzieci i młodzieży 4700 4701 4703 4705 oddział psychiatryczny oddział psychiatryczny dla dzieci, oddział psychiatryczny
PROJEKT Bliżej Ciebie - model zintegrowanego leczenia i wsparcia środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi
PROJEKT Bliżej Ciebie - model zintegrowanego leczenia i wsparcia środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi O projekcie Okres realizacji: 30 maja 30 września 2016 r. Finansowanie: Program Operacyjny
WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Gdański zintegrowany model wsparcia środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Gdański zintegrowany model wsparcia środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi Magdalena Chełstowska Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku Anna Strojna Stowarzyszenie na rzecz osób z kryzysami
Dolnośląskie Kuratorium Oświaty Narada Wizytatorów
Dolnośląskie Kuratorium Oświaty Narada Wizytatorów Program spotkania: 1. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka. Wrocław, 6 marca 2018 r. Cel organizowania: pobudzanie psychoruchowe i społeczne rozwoju dziecka,
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego Zespół Leczenia Środowiskowego Wieliczka Paweł Sacha specjalista psychiatra Idea psychiatrycznego leczenia środowiskowego, a codzienna
OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Pielęgniarstwo specjalistyczne - Psychiatria
OFERTA STAŻU NR 1/2017/S122/OF
Płatne staże finansowane ze środków Unii Europejskie! Kto może wziąć udział w projekcie? O staż mogą ubiegać się studenci/tki dwóch ostatnich semestrów stacjonarnych jednolitych studiów magisterskich Psychologii.
Dz. U. nr 3/2000 Poz 44
Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzajów zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych
Dz.U.2005.189.1598 2006.08.09 zm. Dz.U.2006.134.943 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z dnia 30 września
Specjalistyczne usługi opiekuńcze
Specjalistyczne usługi opiekuńcze Specjalistyczne usługi opiekuńcze określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych
Program studiów podyplomowych
Cel studiów podyplomowych: Program studiów podyplomowych Ogólna charakterystyka studiów podyplomowych Wydział prowadzący studia podyplomowe: Wydział Nauk o Zdrowiu Nazwa studiów podyplomowych: Studia podyplomowe
Pomoc instytucjonalna dla młodzieży straumatyzowanej w województwie pomorskim. Prezentacja wyników badań. Lech Kalita
PI Centrum Pomocy Psychotraumatologicznej w woj. Pomorskim Innowacyjny model wspierania młodzieży straumatyzowanej z wykorzystaniem doświadczeń niemieckich Nr projektu : POKL.07.02.02-22-011/11 Pomoc instytucjonalna
Uwaga Propozycje rozwiązań Uzasadnienie
Uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień Osoba zgłaszająca uwagi: dr n. hum. Katarzyna Sitnik-Warchulska
Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych odpowiadające. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
Dziennik Ustaw 35 Poz. 1386 Załącznik nr 4 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH DZIENNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 23 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 23 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej
Praktyki zawodowe na kierunku TERAPEUTA ZAJĘCIOWY
Policealne Studium Academica ul. Ogrodowa 5, 66-300 Międzyrzecz Praktyki zawodowe na kierunku TERAPEUTA ZAJĘCIOWY Materiał nauczania: Proces komunikacji interpersonalnej i jego elementy składowe. Poziomy
Program studiów podyplomowych
Załącznik nr 2 do wniosku o utworzenie studiów podyplomowych Program studiów podyplomowych Ogólna charakterystyka studiów podyplomowych Wydział prowadzący studia podyplomowe: Wydział Nauk o Zdrowiu Nazwa
ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO
Załącznik nr 1 ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO I Program szkolenia w zakresie podstawowych umiejętności udzielania profesjonalnej pomocy psychologicznej obejmuje: 1) Trening interpersonalny
Ośrodek Interwencji Kryzysowej (OIK) Liczba podjętych działań. 2. Propagowanie informacji dotyczących profilaktyki zaburzeń psychicznych.
Załącznik do Programu Cel główny 1: promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym Cel szczegółowy 1.1: upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań
Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII Maria Wujtewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii GUMed II Konferencja Naukowa Czasopisma Anestezjologia Intensywna Terapia Sopot 2014 KONFLIKT INTERESÓW
Zaburzenia osobowości - wnioski z realizacji projektu Peron 7 F Centrum Integracji by móc kochać i pracować
Zaburzenia osobowości - wnioski z realizacji projektu Peron 7 F Centrum Integracji by móc kochać i pracować Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Cel dzisiejszego spotkania Projekt
Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna
Załącznik nr 6 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia
Terapia. Plan prezentacji:
Terapia zajęciowa Plan prezentacji: Co to jest Terapia Zajęciowa Dla kogo jest przeznaczona Cele i obszary działalności Terapii Zajęciowej Miejsca pracy terapeuty zajęciowego Kształcenie TZ w Polsce Kształcenie
STANDARDY JAKOŚCI USŁUG. Izabela Przybysz Instytutu Spraw Publicznych
JAKOŚCI USŁUG Izabela Przybysz Instytutu Spraw Publicznych CO TO SĄ STANDARDY Standardy to narzędzia do zarządzania procesami usług aktywizacyjnych Mają charakter zaleceń ramowych, nie mają formy sztywnych
Nabór na stanowisko: PSYCHOLOG
Nabór na stanowisko: PSYCHOLOG PSYCHOLOG: Projekt Zakład Aktywizacji Zawodowej OGNIWO w ramach Poddziałania 7.2.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. - wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia
CENTRUM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO w SOSNOWCU. w Sosnowcu, ul. Grota Roweckiego 64 tel ;
CENTRUM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO w SOSNOWCU w Sosnowcu, ul. Grota Roweckiego 64 tel. 32 266 06 82; 32 291 20 94 sekretariat@ckziu.com Szkoła Policealna nr 7 Informator o zawodach 2018/2019
Polskie Forum Psychologiczne, 2009, tom 14, numer 2, s
Polskie Forum Psychologiczne, 2009, tom 14, numer 2, s. 184-188 CO DALEJ PO DYPLOMIE? PSYCHOTERAPIA Czesław Czabała Akademia Pedagogiki Specjalnej Warszawa WHAT AFTER A DIPLOMA? PSYCHOTHERAPY Summary.
Studia Podyplomowe. Socjoterapia
Studia Podyplomowe Socjoterapia I. Informacje ogólne II. III. IV. Rekrutacja Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych Program studiów V. Efekty kształcenia I. Informacje ogólne Czas trwania: 2 semestry
Zdrowotnych odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu. Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów. chorobę lub stany podobne (Z03).
Dziennik Ustaw 5 Poz. 1386 Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (poz. 1386) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
Funkcjonowanie podmiotów leczniczych sprawujących opiekę nad uzależnionymi od alkoholu. Dz.U.2018.2410 z dnia 2018.12.27 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 27 grudnia 2018 r. Wejście w życie: 31 grudnia
CARE PROFESSIONS AND THEIR TRAINING NEEDS IN POLAND TRANSFER FOUNDATION - WARSAW
CARE PROFESSIONS AND THEIR TRAINING NEEDS IN POLAND TRANSFER FOUNDATION - WARSAW Seniorzy w Polsce Przeciętne dalsze trwanie życia osób w wieku 60 lat: mężczyźni 17,7 lat, kobiety 22,9 lat. Liczba ludności
WYŻSZA SZKOŁA BEZPIECZEŃSTWA z siedzibą w Poznaniu
PROGRAM KSZTAŁCENIA Kierunek Obszar/obszary kształcenia, w których umiejscowiony jest kierunek studiów PEDAGOGIKA / Edukacja wczesnoszkolna z wychowaniem przedszkolnym NAUKI SPOŁECZNE Forma kształcenia
chorych psychicznie strony: 35 48 Paweł Bronowski, Maryla Sawicka
Psychoterapia 4 (155) 2010 strony: 35 48 Paweł Bronowski, Maryla Sawicka Specjalistyczne usługi opiekuńcze jako ważny element środowiskowego leczenia osób chorych psychicznie Ho m e -c a r e s e rv i c
Załącznik nr XI Wymagania dotyczące personelu medycznego realizującego świadczenia opieki zdrowotnej w Dziennym domu opieki medycznej
Załącznik nr XI Wymagania dotyczące personelu medycznego realizującego świadczenia opieki zdrowotnej w Dziennym domu opieki medycznej Wymagania dotyczące personelu medycznego zostały przygotowane w oparciu
STRATEGIA ROZWOJU STOWARZYSZENIA MONAR NA LATA 2014-2020
STRATEGIA ROZWOJU STOWARZYSZENIA MONAR NA LATA 2014-2020 PREAMBUŁA Celem nadrzędnym Stowarzyszenia Monar jest prowadzenie działalności społecznie użytecznej, ochrona zdrowia społeczeństwa, świadczenie
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI. KIERUNEK TERAPIA ZAJĘCIOWA studia I stopnia
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI KIERUNEK TERAPIA ZAJĘCIOWA studia I stopnia DZIENNIK PRAKTYK STUDENCKICH Imię i nazwisko studenta.... Nr albumu... Organizacja
zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99);
Dziennik Ustaw 51 Poz. 1386 Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
1. OŚRODEK ŚRODOWISKOWEJ OPIEKI PSYCHOLOGICZNEJ I PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ DLA DZIECI I MŁODZIEŻY I poziom referencyjny
Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia (poz....) Załącznik Nr 8 WARUNKI SZCZEGÓŁOWE, JAKIE POWINNI SPEŁNIAĆ ŚWIADCZENIODAWCY REALIZUJĄCY ŚWIADCZENIA GWARANTOWANE OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ DZIECI
Uwaga: warunkiem zawarcia angaży jest podpisanie umowy na realizację projektu!
W związku z przystąpieniem do realizacji projektu Góra pomocy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Zielonej Górze poszukuje osób na poniższe stanowiska: Uwaga: warunkiem zawarcia angaży jest podpisanie
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia... w sprawie ramowego programu nauczania w zakresie psychoterapii. (Dz. U...r.)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia... w sprawie ramowego programu nauczania w zakresie psychoterapii (Dz. U....r.) Na podstawie art. 8 pkt 2 ustawy z dnia o niektórych zawodach medycznych (Dz. U.
Studia Podyplomowe Socjoterapia
Studia Podyplomowe Socjoterapia I. Informacje ogólne II. Rekrutacja III. Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych IV. Treści programowe V. Efekty kształcenia I. Informacje ogólne Czas trwania: 2 semestry
Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
UCHWAŁA NR XI/156/15 RADY MIASTA OPOLA. z dnia 28 maja 2015 r.
UCHWAŁA NR XI/156/15 RADY MIASTA OPOLA z dnia 28 maja 2015 r. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia Miejskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Miasta Opola na lata 2012 2015 Na podstawie art.
Warszawa, dnia 29 sierpnia 2019 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 14 sierpnia 2019 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 sierpnia 2019 r. Poz. 1640 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 14 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Dylematy w pracy socjalnej. psychicznymi
Dylematy w pracy socjalnej z osobami z zaburzeniami psychicznymi W ramach Specjalistycznego Zespołu Pracy Socjalnej w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Poznaniu Misja Zespołu Pracownicy Specjalistycznego
PROGRAM STAŻU Nazwa podmiotu oferującego staż IBM GSDC SP.Z.O.O
PROGRAM STAŻU Nazwa podmiotu oferującego staż IBM GSDC SP.Z.O.O Miejsce odbywania stażu IBM, ul. Muchoborska 8, 54-424 Wrocław, Poland Stanowisko, obszar działania Młodszy Koordynator Zarządzania Bazą
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia... 2011 r.
Projekt z 29 grudnia 2010 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia... 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar
REGULAMIN ORGANIZACYJNY POWIATOWEGO ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY
Załącznik do Uchwały Nr 147/287/2004 Zarządu Powiatu w Oświęcimiu zdnia21.12.2004r. REGULAMIN ORGANIZACYJNY POWIATOWEGO ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY Regulamin organizacyjny ośrodka wsparcia dla osób
Trening umiejętności dla dzieci i młodzieży z zachowaniami problemowymi - trening samokontroli
Trening umiejętności dla dzieci i młodzieży z zachowaniami problemowymi - trening samokontroli Terminy Liczba dni Czas trwania 08.10.2016 1 09:00-16:00 Szkolenie przeznaczone jest dla psychoterapeutów,
ISSO Instytucjonalne Standardy Społecznej Opieki. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Policach Stowarzyszenie SOS dla Rodziny
ISSO Instytucjonalne Standardy Społecznej Opieki Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Policach Stowarzyszenie SOS dla Rodziny POWIAT POLICKI Liczba mieszkańców 72.326 tyś. GMINA Liczba w tys. % Police 42
ADRESACI SZKOLEŃ : ORGANIZACJA SZKOLEŃ: 24 h ( 4 zjazdy x 6 h) 2 ZJAZDY (2-dniowe: piątek/ sobota) I PROPOZYCJA. 1 ZJAZD (piątek/ sobota)
Ośrodek Rozwoju Edukacji Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie wpisany w rejestr ewidencji Marszałka Województwa Wielkopolskiego Nr DE.III.1.5471.54/3/2014 działający przy Stowarzyszeniu
Aktywność zawodowa drogą do samodzielności osób niepełnosprawnych Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych Stopnie niepełnosprawności
Rekrutacja w roku akademickim 2014/2015
P L A N S T U D I Ó W S T A C J O N A R N Y C H Rekrutacja w roku akademickim 2014/2015 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU Nazwa kierunku studiów: PSYCHOLOGIA Forma studiów: stacjonarne MODUŁ
Program działalności. Środowiskowego Domu Samopomocy
pieczątka śds Program działalności Środowiskowego Domu Samopomocy Nazwa jednostki: Środowiskowy Dom Samopomocy w Wolbromiu Dane adresowe: ul. Skalska 20, 32-340 Wolbrom Tel.: 32 6464568 E-mail: sdswolbrom@vp.pl
Rekrutacja w roku akademickim 2015/2016
P L A N S T U D I Ó W N I E S T A C J O N A R N Y C H Rekrutacja w roku akademickim 2015/2016 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU Nazwa kierunku studiów: PSYCHOLOGIA Forma studiów: niestacjonarne
Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi w systemie pomocy społecznej na terenie Powiatu Tarnogórskiego
Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi w systemie pomocy społecznej na terenie Powiatu Tarnogórskiego Osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą uzyskać wsparcie w zakresie pomocy społecznej w formie: -specjalistycznego
KOSZALIŃSKA WYŻSZA SZKOŁA NAUK HUMANISTYCZNYCH
KOSZALIŃSKA WYŻSZA SZKOŁA NAUK HUMANISTYCZNYCH LOSY ZAWODOWE ABSOLWENTÓW KWSNH STUDIA I STOPNIA ROCZNIK 2012 RAPORT Z BADAŃ Andrzej MICHALSKI, Tomasz BLAR Jarosław STANILEWICZ. AKADEMICKIE BIURO KARIER
w sprawie utworzenia Środowiskowego Domu Samopomocy w Nowej Wsi Ełckiej
Uchwała Nr Rady Powiatu Ełckiego z dnia Projekt w sprawie utworzenia Środowiskowego Domu Samopomocy w Nowej Wsi Ełckiej Na podstawie art. 12 ust. 8 lit. i) ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
OŚRODEK WSPARCIA DLA OSÓB
OŚRODEK WSPARCIA DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 1 2 Środowiskowy Dom Sampomocy Integracja w Bytomiu Jesteśmy dziennym ośrodkiem wsparcia, działającym na terenie Bytomia, przeznaczonym dla osób dorosłych
Znak sprawy:ops.271.22.2015 Łącko, dnia 11.12.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE
Znak sprawy:ops.271.22.2015 Łącko, dnia 11.12.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z art. 4 pkt. 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 poz. 349, z późn. zm.),
PROGRAM STUDENCKIEJ PRAKTYKI ZAWODOWEJ
WYŻSZA SZKOŁA BEZPIECZEŃSTWA z siedzibą w Poznaniu WYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNYCH W GIŻYCKU KIERUNEK STUDIÓW: TERAPIA ZAJĘCIOWA STUDIA PODYPLOMOWE NIESTACJONARNE ZATWIERDZAM REKTOR dr Andrzej ZDUNIAK PROGRAM
praca, stres zawodowy, wypalenie
praca, stres zawodowy, wypalenie Marta Anczewska, Prof. dr hab. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Praca zawodowa Praca oddala od nas trzy wielkie niedole: nudę, występek i ubóstwo. Wolter Praca
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Analiza SWOT 56 MOCNE STRONY 1. Wzrost środków na aktywne formy
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Załącznik nr 7 do SIWZ Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Typ szkolenia Tematyka Ilość słuchaczy Termin rozpoczęcia Studia podyplomowe Dietetyka 2 osoby Luty 2014 rok Studia podyplomowe Geriatria i
Psychiatryczna opieka środowiskowa w Polsce. Joanna Meder Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Psychiatryczna opieka środowiskowa w Polsce Joanna Meder Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Zdrowie psychiczne jest jednym z najwaŝniejszych zasobów współczesnego społeczeństwa Jako główny cel
Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia
SYLWETKI ABSOLWENTÓW DLA KIERUNKÓW I SPECJALNOŚCI PROWADZONYCH W INSTYTUCIE PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII ORAZ INSTYTUCIE EDUKACJI SZKOLNEJ
SYLWETKI ABSOLWENTÓW DLA KIERUNKÓW I SPECJALNOŚCI PROWADZONYCH W INSTYTUCIE PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII ORAZ INSTYTUCIE EDUKACJI SZKOLNEJ STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA KRYMINOLOGIA STOSOWANA Absolwenci kierunku
Szanowni Państwo. NOWOŚĆ: Superwizja Trening umiejętności interpersonalnych Treningu umiejętności komunikacyjnych
Szanowni Państwo Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR oferuje Państwu szkolenia które mają na celu zwiększenie i usystematyzowanie wiedzy pracowników Domów Pomocy Społecznej jak i Środowiskowych Domów
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
Regulamin Środowiskowego Domu Samopomocy działającego przy Domu Pomocy Społecznej w Browinie
Regulamin Środowiskowego Domu Samopomocy działającego przy Domu Pomocy Społecznej w Browinie Rozdział 1 Postanowienia ogólne 1.1. Regulamin Środowiskowego Domu Samopomocy, zwany dalej Regulaminem, określa
Szanowni Państwo. Długość szkolenia do wyboru: 4h szkoleniowe (4x45 min.) 6h szkoleniowych (6x45 min.) 8h szkoleniowych (8x45 min.
Szanowni Państwo Katarzyna Kudyba Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR z Krakowa oferuje Państwu szkolenia które mają na celu zwiększenie i usystematyzowanie wiedzy pracowników Domów Pomocy Społecznej
2. Podstawą przyjęcia do ZPOP jest zdiagnozowana przewlekła choroba psychiczna.
Kontakt: Punkt Pielęgniarski: (087) 562 64 83, Sekretariat: (087) 562 64 79 Kliknij po więcej informacji Regulamin Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Psychiatrycznego w Specjalistycznym Psychiatrycznym
STUDIUM SOCJOTERAPII I POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ
Studia podyplomowe STUDIUM SOCJOTERAPII I POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ I. Informacje ogólne II. III. IV. Rekrutacja Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych Efekty kształcenia I. Informacje ogólne Czas trwania:
Dr A. Wołpiuk- Ochocińska. Dr A. Wołpiuk- Ochocińska
(1) Nazwa przedmiotu Psychologia stosowana (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - () Studia Kierunek
Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha
Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha Zespół interdyscyplinarny Grupa profesjonalistów, reprezentantów różnych dziedzin, którzy mogą i chcą podejmować
Spotkanie robocze dotyczące deinstytucjonalizacji i opieki środowiskowej Ministerstwo Zdrowia 16 marca 2015 r.
Spotkanie robocze dotyczące deinstytucjonalizacji i opieki środowiskowej Ministerstwo Zdrowia 16 marca 2015 r. Fundusze europejskie mogą wesprzeć rozwój wysokiej jakości rodzinnych i środowiskowych form
Wolskie Centrum Zdrowia Psychicznego (WCZP)
Wolskie Centrum Zdrowia Psychicznego (WCZP) WCZP jest ośrodkiem dla dorosłych. Rozlokowane jest w dwóch pawilonach szpitalnych, w dwupiętrowym pawilonie 5 przeznaczonym w całości na jego potrzeby i w pawilonie
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Analiza SWOT 62 MOCNE STRONY 1. Wzrost środków na aktywne formy
Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie Psychologia Kliniczna za rok 2015
Aleksandra Kühn-Dymecka Instytut Psychiatrii i Neurologii 02-957 Warszawa Al. Sobieskiego 9 Email dymecka@ipin.edu.pl tel., 224582534 Warszawa 01-02-2016 r Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej
WYKAZ ZADAŃ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA
Załącznik do Programu Działań na Rzecz Osób na lata 2017-2021 WYKAZ ZADAŃ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA 2017 2021 PRIORYTET I. Działania w
Zakład Opiekuńczo Leczniczy w Krakowie
Zakład Opiekuńczo Leczniczy w Krakowie w związku z realizacją projektu pn. Dzienny Dom Opieki Medycznej w Krakowie w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 współfinansowanego ze
PROGRAM STAŻU. Nazwa podmiotu oferującego staż IBM GSDC SP.Z.O.O. Miejsce odbywania stażu IBM, ul. Muchoborska 8, 54-424 Wrocław, Poland
PROGRAM STAŻU Nazwa podmiotu oferującego staż IBM GSDC SP.Z.O.O Miejsce odbywania stażu IBM, ul. Muchoborska 8, 54-424 Wrocław, Poland Stanowisko, obszar działania Młodszy Koordynator w Departamencie Zarządzania
1. ZAŁOŻENIA 2. OSOBY UCZESTNICZĄCE W SZKOLENIU
Wytyczne do prowadzenia szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (na lata 2012-2013) (na podstawie art.8, pkt 5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) 1. ZAŁOŻENIA Przepisy ustawy
Środowiskowego Domu Samopomocy Warszawskiego Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
STATUT Środowiskowego Domu Samopomocy Warszawskiego Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym działającego w Warszawie ul. Górska 7 Postanowienia ogólne 1 1. Środowiskowy Dom
WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1)
Standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacje osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowe kierunki prowadzenia oddziaływań
Zielona Góra, 28.01.2014 r. CRZL.052.13.2014
Zielona Góra, 28.01.2014 r. CRZL.052.13.2014 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Zielonej Górze realizujący od 01.02.2014 r. do 30.11.2014 r. Projekt pod nazwą: Żywe kultury ulicy ogłasza nabór na nw.
PROGRAM AKTYWIZACJA I INTEGRACJA RAPORT Z REALIZACJI
2016 PROGRAM AKTYWIZACJA I INTEGRACJA RAPORT Z REALIZACJI POWIATOWY URZĄD PRACY W NYSIE Program Aktywizacja i Integracja (PAI) w 2016 roku realizowany był przez Powiatowy Urząd Pracy w Nysie w oparciu
Informator o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie Powiatu
Informator o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie Powiatu Jaworskiego Czerwiec 2015 1 Przekazuję Państwu Informator
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce to innowacyjny projekt, który łączy w sobie różne podejścia do badania opieki. Wykorzystuje ilościowe i jakościowe
3. Chorzy psychicznie, w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Działania Klubu Integracji Społecznej od 2010 roku. TUTUŁ PROGRAMU Zwiększenie szans na zatrudnienie i podniesienie kompetencji społecznych poprzez stworzenie kompleksowego systemu wsparcia dla osób zagrożonych
WYKORZYSTANIE SPECJALISTYCZNYCH USŁUG OPIEKUŃCZYCH JAKO JEDNEJ Z FORM WSPARCIA DLA OSÓB Z AUTYZMEM
WYKORZYSTANIE SPECJALISTYCZNYCH USŁUG OPIEKUŃCZYCH JAKO JEDNEJ Z FORM WSPARCIA DLA OSÓB Z AUTYZMEM Podstawę prawną specjalistycznych usług opiekuńczych stanowią: ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób jest organizacją społeczną reprezentującą interesy osób z upośledzeniem umysłowym i ich rodzin. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób od 46 lat tworzy warunki wszechstronnego
WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
Załącznik nr 3 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
6. Podczas kwalifikacji decydować będzie kolejność przesyłania/składania kart zgłoszeniowych wraz z załącznikami.
Zasady finansowania superwizji klinicznej w 2016 r. w ramach Programu szkolenia w zakresie specjalisty psychoterapii uzależnień oraz w zakresie instruktora terapii uzależnień, zwanego dalej Programem szkolenia.