Mleko krowie, mleko kozie, mleko owcze

Transkrypt

1 Mleko krowie, mleko kozie, mleko owcze W skrócie mo na powiedzieæ, e mleko krowie nadaje siê dla cielaka, kozie dla kozy, a mleko owcze dla owiec. Odpowiedni dla cz³owieka jest tak naprawdê tylko pokarm kobiecy. W zwi¹zku z tym nie zalecamy podawania dzieciom mleka koziego ani owczego, dawniej czêsto zalecanych u chorych z alergi¹ pokarmow¹. Ze wzglêdu na du e podobieñstwo bia³ek beta-laktoglobuliny i kazeiny u ró nych zwierz¹t kopytnych, zwykle ju w momencie wprowadzania mleka koziego b¹dÿ owczego lub te po pewnym czasie pojawiaj¹ siê objawy wskazuj¹ce na ich nietolerancjê. Dodatkowo musicie pamiêtaæ, e te typy mleka cechuj¹ bardzo wysokie, niekiedy niebezpieczne, stê enia soli mineralnych oraz niska zawartoœæ witamin (poza zupe³nie wyj¹tkowymi sytuacjami nie nale y ich stosowaæ u niemowl¹t poni ej 12 m.). Nale y pamiêtaæ, e stosowanie mleka koziego sprzyja niedoborom kwasu foliowego i witaminy B 12. W pierwszym roku ycia nie nale y tak e stosowaæ niemodyfikowanego mleka krowiego, mleka z butelki, kartonów, proszkowanego lub te dawniej zalecanych mieszanek przygotowywanych z pe³nego mleka w proszku lub prosto od krowy. Wykazano bowiem, e stosowanie niemodyfikowanego mleka krowiego prowadzi do nadmiernego obci¹ enia ustroju bia³kiem i produktami jego przemiany oraz solami mineralnymi i w konsekwencji do przeci¹ enia osmotycznego nerek oraz niew³aœciwej, zarówno pod wzglêdem iloœciowym, jak i jakoœciowym, poda y wêglowodanów i t³uszczów. Liczba i wielkoœæ posi³ków Im starsze niemowlê, tym d³u sze mog¹ byæ przerwy miêdzy karmieniami. W pierwszych 3 4 tygodniach ycia niemowlê powinno byæ karmione 6 8 razy na dobê (czêsto równie w nocy), nastêpnie 6 razy na dobê. 41

2 Poczynaj¹c od 5 m. niemowlê karmione jest zwykle 5 razy na dobê, a od 10 m. 4 razy na dobê (posi³ki zasadnicze). Starsze dzieci, zw³aszcza Ÿle jedz¹ce, mog¹ byæ karmione nawet 3 razy na dobê, ale pod kontrol¹ stanu od ywienia (wykreœlanie krzywej masy cia³a i wzrostu na siatkach centylowych i ich analiza w czasie porad u lekarza). Wielkoœæ porcji w pierwszych 10 dniach ycia mo na obliczyæ wed³ug wzoru: Wielkoœæ porcji (w ml) = 10 (dzieñ ycia 1) Przyk³ad: noworodek 10-dniowy powinien otrzymaæ 10 (10 1) = = 90 ml mleka modyfikowanego na ka dy posi³ek. Wielkoœæ porcji po tym okresie mo na orientacyjnie obliczyæ pos³uguj¹c siê nastêpuj¹cym wzorem: Wielkoœæ porcji (w ml) = (miesi¹c ycia 10) Przyk³ad: niemowlê 4-miesiêczne powinno otrzymaæ: (4 10) = 140 ml na ka dy posi³ek. Zasady wprowadzania nowych pokarmów do diety dziecka Kiedy? Dlaczego? Jakie produkty? 42 Pierwszym niemlecznym posi³kiem w warunkach polskich jest sok jab³kowy, jab³ko skrobane lub przecier jab³kowy (s¹ one ma³o alergizuj¹ce i poprawiaj¹ jakoœæ stolca). Podobn¹ rolê mo e pe³niæ sok marchwiowy. Wstêpem do zupy jarzynowej jest zwykle kaszka kukurydziana lub ry owa na wywarze z jarzyn. Zupê jarzynow¹ wprowadza siê do diety ok. 4 6 miesi¹ca ycia. Zalecenie to wynika z wzrastaj¹cego zapotrzebowania na pewne sk³adniki od ywcze, których samo mleko nie mo e ju na ogó³ pokryæ oraz z faktu, e prawie wszystkie niemowlêta osi¹gaj¹ w tym okresie tak¹ wydolnoœæ i dojrza³oœæ mechanizmów trawienia i wch³aniania

3 sk³adników od ywczych, która pozwala na wprowadzenie nowych pokarmów. Nerki dojrzewaj¹ w tym czasie tak e pod wzglêdem czynnoœciowym przynajmniej na tyle, aby podo³aæ zwiêkszonemu obci¹ eniu osmotycznemu zwi¹zanemu z nowym sposobem od ywiania. W tym wieku, u wiêkszoœci niemowl¹t, rozwija siê równie umiejêtnoœæ przyjmowania pokarmów sta³ych. Potrafi¹ ju siedzieæ z podparciem, osi¹gaj¹ tak e dojrza³oœæ nerwowo-miêœniow¹ pozwalaj¹c¹ na kontrolowanie ruchów g³owy i szyi oraz na jedzenie z ³y eczki. Zanika tak e odruch usuwania z ust cia³ obcych (typowy dla okresu noworodkowego i wczesnoniemowlêcego) utrudniaj¹cy karmienie pokarmami innymi ni p³ynne. Zupê jarzynow¹ wprowadza siê miêdzy innymi w celu: a) dostarczenia dodatkowej energii, elaza, witamin oraz pierwiastków œladowych, b)aprzygotowania niemowlêcia do bardziej urozmaiconej diety w póÿniejszym okresie ycia. Przy w³¹czaniu nowych pokarmów do diety dziecka powinnaœ przestrzegaæ nastêpuj¹cych zasad: Wprowadzaj je stopniowo co 7 10 dni, w powoli zwiêkszaj¹cych siê porcjach, tak abyœ w razie wyst¹pienia objawów nietolerancji mog³a ³atwo ustaliæ ich Ÿród³o i ewentualnie skorygowaæ dietê. Nie wprowadzaj kilku nowych produktów równoczeœnie. Kolejnoœæ wprowadzania nowych produktów, z pewnymi wyj¹tkami (jak np. pokarmy alergizuj¹ce lub gluten), ma mniejsze znaczenie. Etapem wstêpnym do wprowadzenia zupy jarzynowej mog¹ byæ bezglutenowe kaszki zbo owe (np. kaszka ry owa, kukurydziana, gryczana) przygotowywane na wywarze z jarzyn. Gotowe produkty tego typu powinny byæ wzbogacane w elazo (obecnie dostêpne s¹ równie w Polsce). W Polsce zaleca siê, aby produkty zawieraj¹ce gluten (m¹ka, kasza manna, grysiki zbo owe, sucharki itp.) podawane by³y 43

4 dzieciom dopiero w 10 m. Ta tzw. profilaktyka bezglutenowa chroni Twoje dziecko jedynie przed wyst¹pieniem objawów tzw. kwitn¹cej celiakii (utrata ³aknienia, postêpuj¹cy ubytek masy cia³a, obfite, cuchn¹ce i t³uszczowe stolce), czyli wrodzonej nietolerancji glutenu, nie chroni natomiast przed ujawnieniem siê celiakii w póÿniejszym wieku (czêsto o nietypowym lub sk¹poobjawowym przebiegu!). Produkty o silnych w³aœciwoœciach alergizuj¹cych powinnaœ wprowadzaæ dopiero ok m. Nale ¹ do nich: owoce cytrusowe i po³udniowe (cytryny, pomarañcze, mandarynki, banany); truskawki, poziomki; bia³ko jaja kurzego; wywary z miêsa; pomidory. Owoce zwykle niealergizuj¹ce to: jab³ka, morele, brzoskwinie, œliwki, wiœnie. Do owoców niewskazanych dla dzieci z objawami alergii nale ¹ poziomki, truskawki i maliny. Posi³ki bezmleczne powinny stopniowo zastêpowaæ mleko, tak aby pod koniec 1 r. niemowlê otrzymywa³o jedynie dwa lub maksimum trzy posi³ki mleczne. Podawanie ca³kowicie rozdrobnionych potraw wskazane jest jedynie w pocz¹tkowym okresie ycia. Wraz z pojawieniem siê zêbów mlecznych stopieñ rozdrobnienia powinien byæ coraz mniejszy, aby prowokowa³ dziecko do ucia i gryzienia. W ywieniu niemowl¹t mo esz stosowaæ zarówno potrawy przygotowywane samodzielnie w domu, jak i gotowe przetwory przeznaczone dla danej grupy wiekowej. Ze wzglêdu na mo liwoœæ zanieczyszczenia produktów substancjami szkodliwymi, takimi jak: azotany, pestycydy, metale ciê kie, bezpieczniej jest stosowaæ gotowe przetwory podlegaj¹ce œcis³ej kontroli laborat o - ryjnej, ni przygotowywane samodzielnie w domu. Dotyczy to zw³aszcza warzyw korzeniowych (np. marchwi, buraków) pochodz¹cych z nie kontrolowanych plantacji. Do przyrz¹dzania posi³ków przeznaczonych dla niemowl¹t zw³aszcza mieszanek mlecznych stosuj wodê dobrej jakoœci lub o znanym sk³adzie (np. butelkowan¹ wodê oligoceñsk¹ lub 44

5 mineraln¹ opatrzon¹ informacj¹, e nadaje siê dla niemowl¹t). Normy dopuszczaj¹ nastêpuj¹ce stê enia zwi¹zków mineralnych w wodzie przeznaczonej dla niemowl¹t: sód (Na + ) 20 mg/l; azotany 10 mg/l; azotyny 0,02 mg/l; fluor 1,5 mg/l; siarczany 200 mg/l; mangan 0,2 mg/l. Szczególnie niebezpieczne ze wzglêdu na ryzyko zanieczyszczenia azotanami i azotynami mo e byæ stosowanie wody studziennej. Przed po- Tabela 4. Proponowana kolejnoœæ wprowadzania produktów do diety niemowlêcia, liczba posi³ków i wielkoœæ porcji m liczba posi³ków wielkoœæ porcji (ml) MLEKO POCZ TKOWE MLEKO NASTÊPNE ZUPA JARZYNOWA / PRZECIERY JARZYNOWE SOKI OWOCOWE / PRZECIERY OWOCOWE wyj¹tek: owoce cytrusowe BEZGLUTENOWE PRZETWORY ZBO OWE (kaszka ry owa, kukurydziana, kleiki) MIÊSO Ó TKO BISZKOPTY bezglutenowe GLUTEN CHUDE WÊDLINY TWARÓG CA E JAJKO MLEKO KROWIE 45

6 daniem takiej wody niemowlêciu poddaj j¹ dok³adnej analizie chemicznej w Rejonowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Nie podawaj swojemu niemowlêciu soli kuchennej (sprzyjaæ mo e wystêpowaniu nadciœnienia) ani cukru (zdecydowanie usposabia do powstawania próchnicy). W tabeli 4 przedstawiamy proponowan¹ kolejnoœæ wprowadzania nowych produktów spo ywczych do diety niemowlêcia oraz liczbê i wielkoœæ poszczególnych porcji. Poniewa potrzeby ywieniowe niemowl¹t mog¹ byæ bardzo zró nicowane, mo esz, a niekiedy bêdziesz zmuszona, zmodyfikowaæ przedstawiony schemat w zale noœci od indywidualnych potrzeb swego dziecka. ywienie niemowlêcia w pierwszym kwartale ycia ywienie sztuczne w tym okresie ycia ogranicza siê do stosowania mleka pocz¹tkowego w iloœciach zbli onych do przedstawionych w tabeli 4. ywienie niemowlêcia w drugim kwartale ycia Od 4 5 m. do diety dziecka wprowadzane s¹ zwykle soki i przeciery owocowe. S¹ one Ÿród³em wêglowodanów, witamin (zw³aszcza C), sk³adników mineralnych (w szczególnoœci potasu). Pocz¹tkowo zaleca siê podawanie przetworów z jab³ek, marchwi, malin, porzeczek. Ze wzglêdu na w³aœciwoœci alergizuj¹ce owoce cytrusowe i po³udniowe (cytryny, pomarañcze, mandarynki, banany) oraz truskawki i poziomki nale y podawaæ dopiero od m. Przy tendencji do zaparæ wskazane bywa wczeœniejsze wprowadzanie soków. Soki (jab³kowy, jab³kowo-marchwiowy) traktowaæ nale y jako dodatek do posi³ków g³ównych. 46

7 Zwykle w 5 6 m. do diety wprowadzane s¹ równie warzywa, pocz¹tkowo pod postaci¹ zupy jarzynowej lub gotowych przecierów jarzynowych (patrz tabela 5). Najczêœciej stosowana jest marchew, ziemniaki, pietruszka. Nastêpnie mo esz wprowadzaæ kolejne warzywa (kalafior, botwinê, por, seler, cebulê, m³od¹ kalarepkê, zielon¹ pietruszkê, broku³y). Warzywa, podobnie jak owoce, s¹ Ÿród³em witamin i sk³adników mineralnych. Tylko w gotowych produktach renomowanych firm marchew jest przebadana na zawartoœæ azotanów i dlatego jest bezpieczna. Marchew pochodz¹ca z nie kontrolowanych Ÿróde³ zw³aszcza ta dorodna, du a lub bardzo m³oda mo e zawieraæ du e stê enie azotanów, co zagra a wyst¹pieniem methemoglobinemii u niemowlêcia, szczególnie w pierwszych trzech miesi¹cach ycia. Jest to schorzenie wywo³ane uszkodzeniem przez azotany hemoglobiny. Prowadzi ono do groÿnego dla ycia niedotlenienia. Z tego wzglêdu niewskazane jest tak e stosowanie u ma³ych niemowl¹t powszechnie dotychczas zalecanej w leczeniu biegunek marchwianki. Bezglutenowe przetwory zbo owe (np. kaszki ry owe, kukurydziane, kleiki) wprowadzaæ mo esz ok. 4 6 m. Dostarczaj¹ one Tabela 5. Wykaz niektórych przetworów dla dzieci Przetwory produkowane przez firmê Ovita-Nutricia Wiek Od 5 m. Od 6 m. Od 7 m. PRODUKTY ZBO OWE I ZBO OWO-OWOCOWE Kleik BoboVita ry owy Kaszka Milupa kukurydziano-ry owa o smaku jab³kowo-malinowym Milupa kaszka mleczna bezglutenowa mleczno-ry owa z naturalnym aromatem jab³kowym Kaszka BoboVita ry owa z malinami ry owa z naturalnym aromatem jab³kowym Kaszka BoboVita ry owa z gruszkami Kaszka Milupa ry owa wieloowocowa 47