Temat: Lampy błyskowe

Transkrypt

1 Temat: Lampy błyskowe Lampa błyskowa (flesz) - urządzenie, które wyzwala wiązkę światła niezbędną do właściwego oświetlenia fotografowanego obiektu. Umożliwia wykonywanie zdjęć w niekorzystnych warunkach oświetleniowych. Niekiedy dodatkowo wspomaga autofokus przy słabym oświetleniu. Jej działanie jest ściśle związane z mechaniką lub elektroniką aparatu fotograficznego. Prekursorem lamp błyskowych był proszek błyskowy zwany "magnezją", podpalany przez fotografa w chwili wykonywania zdjęcia. Ponieważ używane wówczas (XIX wiek) płyty światłoczułe miały niewielką czułość, wykonanie zdjęcia odbywało się przez odsłonięcie na kilka sekund otworu obiektywu; w tym czasie fotograf podpalał zasobnik z niewielką ilością "magnezji", który spalał się błyskawicznie oślepiającym światłem. Ilość uzyskanego w ten sposób światła zależała od sposobu rozmieszczenia magnezji w zasobniku. Użycie takiego źródła było także niebezpieczne - groziło pożarem i poparzeniami, bo proszek błyskowy płonął otwartym płomieniem w temperaturze kilku tysięcy stopni. W pierwszej połowie XX wieku opracowano bezpieczniejsze od płonącej magnezji źródła światła na potrzeby fotografii. Cienki drucik z magnezu (lub z aluminium) umieszczano w zamkniętej bańce szklanej napełnionej tlenem. Drucik stykał się z dwoma przewodami, wyprowadzonymi na zewnątrz bańki, tworząc w ten sposób niewielką żarówkę. Podłączenie przewodów do źródła prądu, np. ze zwykłej baterii błyskawicznie rozgrzewało drucik do temperatury zapłonu; inicjowało to miniaturowy wybuch w bańce: cały drucik spalał się, stając się na krótką chwilę - ok. 1/30 sekundy - źródłem jaskrawego światła. Po wykorzystaniu żaróweczka nie nadawała się do powtórnego użycia.

2 lampa błyskowa z rozkładanym wachlarzowato reflektorem i żaróweczką jednorazowego użytku jednorazowe żaróweczki do lamp błyskowych: z prawej przed użyciem, z lewej zużyta

3 W drugiej połowie XX wieku opracowane zostały lampy wielokrotnego użytku, w których jako źródło światła wykorzystano inne niż utlenianie zjawisko fizyczne. Wprawdzie wykorzystywana w tych lampach lampa ksenonowa nazywa się popularnie palnikiem, to trwający ok. 1/1000 sekundy błysk jest rezultatem wyładowania elektrycznego w lampie wyładowczej, a nie żarzenia lub spalania się czegokolwiek. Energia impulsu świetlnego dostarczana jest z naładowanego do kilkuset woltów kondensatora, w którego obwód włączone jest uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego. Transformator impulsowy o przekładni podwyższającej, np. 1:40, w chwili wykonywania zdjęcia podaje na elektrodę zapłonową lampy impuls o napięciu kilkunastu kilowoltów, który powoduje lokalną jonizację gazu w lampie. Jonizacja ta inicjuje w niej wyładowanie i w rezultacie - krótkotrwały oślepiający błysk, którego energia wynosi kilkadziesiąt dżuli. Lampy takie nadają się do wielokrotnego użycia - ich trwałość liczona jest w tysiącach błysków. Lampy błyskowe funkcjonujące na zasadzie rozładowania kondensatora elektrycznego poprzez ksenonowy "żarnik" są obecnie najpowszechniej stosowane w fotografii, przy czym w aparatach amatorskich lampy takie zazwyczaj wbudowane są w aparat fotograficzny. Moc lampy Najważniejszym parametrem lampy jest moc błysku, którą określa tak zwana liczba przewodnia - w skrócie LP lub GN (ang. guide number). Podawana jest ona dla czułości ISO 100 oraz ogniskowej normalnej (około 50 mm dla aparatu małoobrazkowego). Liczba przewodnia to iloczyn odległości od fotografowanego obiektu i przysłony, przy której uzyskamy poprawnie naświetlony kadr. Dla dobrych lamp zewnętrznych stosowanych w cyfrowych lustrzankach LP wynosi około 50 (przy przysłonie 4 daje to zasięg 12,5 metra), a lampy wbudowane w korpus lustrzanek mają LP około 15 (zasięg około 4 metrów przy przysłonie 4). Czasem producenci nie podają LP dla lampy taniego aparatu, uciekając się do informacji o zasięgu lampy, na przykład do 4,5 metra dla ISO 200. Niestety, taka informacja oznacza, że zasięg lampy przy ISO 100 będzie dwukrotnie mniejszy (2,25 m), a to już słaby wynik.

4 Tryby pracy lampy błyskowej W popularnych aparatach cyfrowych znajdziemy kilka trybów pracy lampy błyskowej. Tryb automatyczny Domyślny tryb pracy lampy. Korzystajmy z niego, jeśli chcemy, aby aparat sam decydował, kiedy należy użyć lampy, aby doświetlić fotografowaną scenę. Tryb automatyczny z redukcją efektu czerwonych oczu Przed wykonaniem zasadniczego błysku lampa błyska zwykle kilka razy, dzięki czemu zwężają się źrenice fotografowanych osób i na zdjęciu minimalizowany jest efekt czerwonych oczu. Błysk wymuszony W tym trybie nakazujemy aparatowi, aby używał lampy do wykonania każdego zdjęcia. Warto go włączyć, jeśli robimy zdjęcia portretowe pod słońce - dzięki fleszowi twarze zostaną prawidłowo naświetlone (bez błysku byłyby zbyt ciemne). Błysk dopełniający Warto go stosować podczas zdjęć nocnych. Aparat w tym trybie używa długich czasów naświetlania (nawet 2 sekundy), co zapewnia poprawną ekspozycję tła. Dodatkowy błysk lampy pozwala zaś dobrze naświetlić twarz fotografowanej osoby. Błysk może być wyzwalany na początku otwarcia migawki lub przed samym zakończeniem naświetlania. Możliwe jest też zwykle połączenie błysku dopełniającego z ustawieniem redukującym efekt czerwonych oczu.

5 Dodatkowa lampa - przywilej droższych aparatów Wbudowane w kompaktowe cyfrówki maleńkie lampy błyskowe są bardzo słabe. Co gorsza, niewiele kompaktów pozwala zastosować zewnętrzną lampę, użycie której zapewni wyraźną poprawę oświetlenia fotografowanej sceny. Aparat z obsługą zewnętrznej lampy poznamy zwykle po tak zwanej stopce do mocowania lampy błyskowej. Różni producenci aparatów mają różne standardy obsługi lamp. Pamiętajmy o tym, wybierając zewnętrzny flash do naszego aparatu W wypadku jej braku można zastosować tak zwany slave flash, czyli lampę, która wyzwalana jest błyskiem wbudowanego w aparat flesza. Slave flash włącza sie dopiero w momencie wykonywania zdjęcia. Ten typ lampy możemy dzięki adapterowi zamocować do gwintu statywu w aparacie lub umieścić ją w dowolnym miejscu dla uzyskania ciekawszego efektu oświetlenia kadru.

6 Odchylany palnik - podstawa sukcesu Lampy wbudowane w aparaty zwykle nie mają tej opcji, a więc mogą błyskać wyłącznie w kierunku fotografowanego kadru. Oznacza to, że na zdjęciach ujrzymy nieładne cienie rzucane przez pierwszoplanowe obiekty znajdujące się w kadrze. Zupełnie inaczej jest z lampami zewnętrznymi. Pozwalają one na regulację palnika w pionie, a dodatkowo większość modeli umożliwia jednoczesną regulację w poziomie. Daje to szanse na zastosowanie do oświetlania kadru tak zwanego światła odbitego (od sufitu czy ścian), co zmniejsza cienie i skutkuje subtelniejszym oświetleniem twarzy osoby fotografowanej. W wypadku aparatów kompaktowych możliwe jest zastosowanie półśrodka w postaci białej, kilkakrotnie złożonej kartki, którą umieścimy przed lampą i która skieruje

7 światło flesza w sufit. Niestety, musimy się liczyć z tym, że zdjęcie może być nieco niedoświetlone, gdyż automatyka aparatu nie zawsze zauważy nasze podstępne zamiary. Sterowanie lampą błyskową Dawniej lampy błyskowe nie miały zaawansowanej elektroniki, a więc aparat nie sterował mocą błysku zależnie od obliczonych parametrów ekspozycji, jak to ma miejsce dziś. Fotograf sam musiał wybrać odpowiednie ustawienia. Dlatego na lampach błyskowych mogliśmy zobaczyć specjalne tabele naświetlań, które ułatwiały pracę.

8 Dziś sprawa jest o wiele łatwiejsza. Nowoczesne aparaty i lampy są sterowane elektronicznie i same kontrolują wszystkie parametry ekspozycji. Lampa doskonale wie, jaką ogniskową ustawiliśmy na obiektywie, jakiej używamy przysłony i czasu naświetlania.

9 Drogie zewnętrzne lampy błyskowe mają także funkcję zoom. Oznacza to, że ich palnik zmienia szerokość snopa światła, aby wypełnić szerszą scenę lub zapewnić większą moc dla zdjęć z większym zoomem. W lustrzankach cyfrowych ustawienie to jest zmieniane w lampie automatycznie, zależnie od ustawionej na obiektywie ogniskowej. Softbox Softbox jeden z modyfikatorów oświetlenia stosowany w fotografii i filmowaniu. Używany głównie do studyjnych lamp oświetleniowych. W zależności od kształtu i wielkości pozwala na zmianę charakteru oświetlenia planu przez zmniejszenie lub eliminację cieni.

10 z lewej softbox kwadratowy, z prawej ośmiokątny