KOMENTARZE BECKA. Prawo bankowe

Transkrypt

1

2 KOMENTARZE BECKA Prawo bankowe

3 Polecamy nasze publikacje z tej serii: Edward Gniewek (red.) KODEKS CYWILNY. KOMENTARZ, wyd. 2 Komentarze Kodeksowe Andrzej Zieliński, Kinga Flaga-Gieruszyńska KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO. KOMENTARZ, wyd. 3 Komentarze Kodeksowe Kazimierz Piasecki (red.) KPC. KOMENTARZ, Tom I III, wyd. 4 Duże Komentarze Becka Andrzej Zieliński KOSZTY SĄDOWE W SPRAWACH CYWILNYCH. KOMENTARZ, wyd. 6 Komentarze Becka Sławomir Cieślak FORMALIZM POSTĘPOWANIA CYWILNEGO Monografie Prawnicze Maciej Gutowski NIEWAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ, wyd. 2 Monografie Prawnicze

4 Prawo bankowe Komentarz Leszek Mazur adwokat 2. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2008

5 Propozycja cytowania: L. Mazur, Prawo bankowe. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2008 Redakcja: Agnieszka Sypniewska-Kozak Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk: PERFECT S.A., Warszawa ISBN

6 Spis treści Przedmowa... Wykazskrótów... Bibliografia... IX XI XVII A. Komentarz Prawo bankowe Rozdział 1. Przepisy ogólne... 5 Art Rozdział 2. Tworzenie i organizacja banków oraz oddziałów i przedstawicielstw banków Art A.Bankipaństwowe Art B.Bankispółdzielcze Art C.Bankiwformiespółekakcyjnych Art D.Postępowanieprzytworzeniubanków Art E. Przekształcenie banku państwowego w spółkę akcyjną Art Rozdział 2a. Podejmowanie i prowadzenie działalności przez banki krajowe na terytorium państwa goszczącego oraz przez instytucje kredytowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 160 Art. 48a 48n Rozdział 3. Rachunki bankowe Uwagiwprowadzające Art V

7 Spis treści Rozdział 4. Rozliczenia pieniężne przeprowadzane za pośrednictwem banków Art Rozdział 5. Kredyty i pożyczki pieniężne oraz zasady koncentracji zaangażowań Uwagiwprowadzające Art c Rozdział 6. Gwarancje bankowe, poręczenia i akredytywy Art Rozdział 7. Emisja bankowych papierów wartościowych Art Rozdział 8. Szczególne obowiązki i uprawnienia banków Art. 92a 112b Rozdział 9. Zrzeszanie, łączenie się i podział banków Art Rozdział 10. Fundusze własne, kapitał wewnętrzny i gospodarka finansowa banków Art Rozdział 11. Nadzór bankowy Art Rozdział 11a. Nadzór nad oddziałami instytucji kredytowych. 721 Art. 141a 141e Rozdział 11b. Nadzór skonsolidowany Art. 141f 141l Rozdział 12. Postępowanie naprawcze, likwidacja i upadłość banku A.Postępowanienaprawcze Art B.Likwidacja,przejęciebanku Art e C.Upadłośćbanku Art Rozdział 13. Odpowiedzialność cywilna i karna Art Rozdział 14. Przepisy przejściowe, zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe Art VI

8 Spis treści B. Wzory B1.Bankowytytułegzekucyjny B1a. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowiegzekucyjnemu B2. Oświadczenie o poddaniu się egzekucji B3. Blokada środków na rachunku bankowym B4.Pełnomocnictwo B5. Pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem bankowym (zabezpieczenie spłaty kredytu) B6. Umowa rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego B7. Umowa rachunku bieżącego/pomocniczego B8. Umowa rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej. 842 B9. Umowa o kredyt odnawialny w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym B10. Wypowiedzenie umowy rachunku bankowego posiadacz rachunku B11. Wypowiedzenie umowy rachunku bankowego bank. 852 B12.Gwarancjabankowa B13. Umowa przeniesienia własności rzeczy ruchomej B14.Umowaprzelewuwierzytelności B15.Umowaoprzystąpieniedodługu B16. Umowa o ustanowienie zastawu na rzeczy ruchomej B17. Umowa ustanowienia zastawu rejestrowego na pojeździe mechanicznym B18. Umowa ustanowienia zastawu na wierzytelności pieniężnej B19. Deklaracja wystawcy weksla in blanco B20. Deklaracja poręczyciela weksla in blanco B21. Oświadczenie o udzieleniu poręczenia B21a. Oświadczenie banku B22. Oświadczenie współwłaścicieli nieruchomości o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku B23. Wniosek o wpis hipoteki zwykłej i kaucyjnej B24. Wniosek o wpis hipoteki przymusowej B25. Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego B26.Wniosekowyjawnieniemajątku B27. Wniosek o przejęcie na własność nieruchomości dłużnika B28. Wniosek o wydanie postanowienia o przysądzeniu własnościnieruchomości B29. Wniosek o stwierdzenie nabycie praw do spadku B30. Zarzuty przeciwko planowi podziału Indeks rzeczowy VII

9

10 Przedmowa Od XIII w., kiedy to we Florencji powstały pierwsze wielkie domy bankowe, banki stały się jednym z najważniejszych elementów prawidłowo rozwijającej się gospodarki. Rola banków z upływem czasu wzrastała, albowiem obrót pieniężny oraz dysponowanie środkami umożliwiającymi prowadzenie szeroko zakrojonej polityki inwestycyjnej wywierały olbrzymi wpływ na system gospodarczy państw i decydowały o ich zamożności. Znaczenie gospodarcze banków trudne jest zatem do przecenienia. Niemniej jednak równie ważna wydaje się być rola banków jako podmiotów zaufania publicznego. Stwierdzenie, że coś jest pewne jak w banku nie powinno tracić swojej aktualności również dzisiaj. Banki, dysponujące określonymi przywilejami prawnymi, powinny zmierzać nie tylko do osiągania jak najlepszych wyników finansowych, lecz przede wszystkim tworzyć uzasadnione przekonanie, iż jednym z podstawowych celów ich działania jest ochrona interesów ich klientów. Tylko wówczas bank będzie rzeczywiście instytucją zaufania publicznego. Wtedy też dosyć szerokie przywileje prawne banków znajdą swoje uzasadnienie praktyczne a system prawa bankowego w Polsce nie musi być krytykowany lecz może stać się pewnym modelem obrazującym jedną z możliwości prawnej regulacji tworzenia i działalności banków. Gruntowna reforma Prawa bankowego, która realizowana jest od maja 2004 r. powoduje, iż ciągle brak jest należytego dystansu do nowych uregulowań oraz oceny ich funkcjonowania w dłuższej praktyce. Niemniej jednak członkostwo Polski w Unii Europejskiej i konieczność wdrożenia regulacji unijnych oraz praktyka stosowania przepisów ustawy i jej niedoskonałości w wielu zakresach powodowały, iż tak szeroka nowelizacja Prawa bankowego była konieczna i będzie zapewne nadal kontynuowana. Zmienione insty- IX

11 Przedmowa tucje prawne oraz uregulowania stały się jednak w części zagadnieniami kluczowymi dla stosowania ustawy w praktyce a zatem próba ich przybliżenia i merytorycznej oceny jest konieczna choć trudna. Niniejszy komentarz przeznaczony jest głównie dla praktyków, stosujących na co dzień prawo bankowe. W związku z tym głównym zamiarem autora było przedstawienie możliwie najszerszego spektrum poglądów i opinii na temat instytucji prawa bankowego, jakie zostały zaprezentowane w nauce prawa. Autor ma również nadzieję, iż doświadczenie związane z zatrudnieniem w instytucjach bankowych oraz stosowaniem przepisów ustawy w ramach postępowań sądowych spowodowało, iż komentarz koncentruje się na ważnych zagadnieniach spornych, kontrowersyjnych, najczęściej pojawiających się podczas stosowania przepisów ustawy. Z tego też względu znajdują się w nim wzory umów i oświadczeń stosowanych najczęściej w praktyce bankowej oraz dosyć szerokie odniesienia do prawa wekslowego, czekowego, dewizowego, ksiąg wieczystych i hipoteki oraz zagadnień procesowych (zwłaszcza egzekucyjnych), które z prawem bankowym są niezwykle blisko związane i częstokroć warunkują jego prawidłowe i skuteczne stosowanie. Jastrzębie Zdrój, sierpień 2008 r. Leszek Mazur X

12 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa EgzAdmU ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) ElektrIPU ustawa z r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) FinPublU ustawa z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz ze zm.) FundInwU ustawa z r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. KP Nr 88, poz. 553 ze zm.) ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KredytKonsumU.. ustawa z r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 100, poz ze zm.) KRO ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KSH ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) XI

13 Wykaz skrótów KWU ustawa z r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) NBPU ustawa z r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) ObrInstrFinU..... ustawa z r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz ze zm.) OfertaPublU ustawa z r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorgaznizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. Nr 184, poz ze zm.) OrdPodU ustawa z r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PrBank ustawa z r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrCzek ustawa z r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrGosp...ustawa z r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz ze zm.) PrOchrKonsum... ustawa z r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) PrPapW...ustawa z r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) PrSpółdz ustawa z r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) PrUpN ustawa z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) PWKC ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) XII

14 Wykaz skrótów RachunkU ustawa z r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) SwobDziałGospU.. ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz ze zm.) 2. Organy orzekające NSA Naczelny Sąd Administracyjny SA...SądApelacyjny SN...Sąd Najwyższy SN(7)...Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów TK...Trybunał Konstytucyjny 3. Czasopisma Apel.W-wa...Apelacja Sąd Apelacyjny w Warszawie Biul.SN...Biuletyn Sądu Najwyższego BSN...Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U....DziennikUstaw GSP...GdańskieStudiaPrawnicze KPP...Kwartalnik Prawa Prywatnego M.P....Monitor Polski MoP...Monitor Prawniczy MoPod...Monitor Podatkowy NP...NowePrawo ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA...Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAB...Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej OSNC...Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSNKW...Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna iwojskowa OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od r.) XIII

15 Wykaz skrótów OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal....Palestra PB...PrawoBankowe PE...ProblemyEgzekucji PES...ProblemyEgzekucjiSądowej PG Prawo Gospodarcze PiP...PaństwoiPrawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne PKS...Poradnia Komornika Sądowego PP...Prawo Pracy PPE...Przegląd Prawa Egzekucyjnego PPH...Przegląd Prawa Handlowego PPW...Prawo Papierów Wartościowych Pr.Gosp....Prawo Gospodarcze Pr.iMed....Prawo i Medycyna Pr.Sp....Prawo Spółek Prok.iPr....Prokuratura i Prawo Przegl.Pod....Przegląd Podatkowy PS...Przegląd Sądowy PUG...Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego R.Pr....Radca Prawny Rej....Rejent RPEiS...Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp Rzeczpospolita Sam.Ter....SamorządTerytorialny SC Studia Cywilistyczne Sł. Prac Służba Pracownicza SP...StudiaPrawnicze ST...SamorządTerytorialny St.Pr.Pr.Pol.Społ... Studia z zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej TPP...TransformacjePrawaPrywatnego XIV

16 UE...UniaEuropejska Wok....Wokanda WPP...WojskowyPrzeglądPrawniczy 4. Inne skróty Wykaz skrótów art....artykuł b.p.w....bankowepapierywartościowe b.t.e bankowy tytuł egzekucyjny cyt....cytowany(a,e) Dz.U....DziennikUstaw Dz.Urz....DziennikUrzędowy EEA Europejski Obszar Gospodarczy GINB...GeneralnyInspektorat Nadzoru Bankowego GSP...GdańskieStudiaPrawnicze GUS...GłównyUrządStatystyczny KNB...KomisjaNadzoruBankowego KNF...KomisjaNadzoruFinansowego KRS...KrajowyRejestrSądowy M.P....MonitorPolski MF...MinisterFinansów MIH Międzynarodowa Izba Handlowa nast....następny(a,e) NBP...NarodowyBankPolski niepubl niepublikowany (a, e) OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Roz- ONSA woju Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego pkt punkt por....porównaj post....postanowienie poz....pozycja red....redakcja RM...RadaMinistrów rozp....rozporządzenie s....strona XV

17 Wykaz skrótów t....tom t.j tekst jednolity tj....tojest uchw....uchwała ust....ustęp uw....uwagi ww....wyżejwymieniony(a,e) wyd....wydanie wyr....wyrok z....zeszyt zd....zdanie zezm....zezmianami ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych XVI

18 Bibliografia Adamiak B., Postępowanie egzekucyjne przed organami samorządu terytorialnego, ST 1991, Nr 5. Adamus R., Skutki upadłości i postępowania naprawczego dla wybranych umów bankowych, PB 2004, Nr 3. Aleksandrowicz M., Sekurytyzacja wierzytelności bankowych zagadnienia prawne i podatkowe, Gl. 2004, Nr 12. Allerhand M., Prawo upadłościowe, Bielsko-Biała Ambrożuk D., Glosa do wyr. SN z r., II CKN 1269/00, PiP 2003, Nr 1. Armata M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 50/98, PS 1999, Nr 6. Babiarz P., Dopuszczalność zlecania przez bank wykonywania niektórych czynności podmiotom zewnętrznym, MoP 2000, Nr 10. Babiarz P., Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych praktyczne problemy banków, MoP 2004, Nr 14. Babiarz P., Siła wyższa w banku, MoP 2001, Nr 4. Babiarz P., Korzystniejsze warunki w umowach z klientami powiązanymi z bankiem, MoP 2001, Nr 11. Babiarz P., Ciepiela I., Dorosz P., Jaroński P., Kondracka A., Kukulski J., Machnij M., Malinowski P., Mysłowski M., Niezbecka E., Okła M., Pluta I., Pyka A., Skiba R., Trocka-Sosińska R., Ździeborski R., Praktyka bankowa. Edycja 2000, Warszawa Babicki W., Tomczak-Górlikowska M., Między tajemnicą a rozsądkiem, Rzeczp. 2002, Nr 2. Bajor B., Spółka akcyjna jako forma prawno-organizacyjna banku, SP 2001, Nr 3 4. Banaszczyk Z., Granecki P., O istocie należytej staranności, Pal. 2002, Nr 7 8. XVII

19 Bibliografia Bańka J., Żółw H., Nie taki rachunek bankowy straszny, Rzeczp. 2004, Nr 10. Bańka J., Opłata za wypłatę gotówkową jest dozwolona, Rzeczp. 2006, Nr 8. Bańka J., Przetwarzanie przez banki informacji o wygasłych zobowiązaniach konsumentów, PB 2005, Nr 9. Barczak A., Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka na przykładzie art. 435 k.c. Wybrane problemy, TPP 2000, Nr 1 2. Bączyk K., Glosa do wyr. SN z r., IV CKN 244/00, OSP 2002, Nr 3. Bączyk M., Fojcik-Mastalska E. (red.), Góral L., Ofiarski Z., Pisuliński J., Pyzioł W., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 22/00, PB 2001, Nr 3. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 85/96, PB 1997, Nr 1. Bączyk M., Glosa do wyr. SN z r., II CKN 403/00, PB 2001, Nr 9. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 78/92, PiP 1993, Nr 4. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 27/79, NP 1981, Nr 2. Bączyk M., Glosa do wyr. SN z r., II CKN 207/97, PB 1998, Nr 2. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 54/93, PB 1994, Nr 4. Bączyk M., Glosa do wyr. SN z r., IV CKN 197/00, PB 2001, Nr 7 8. Bączyk M., Glosa do post. SN z r., II CRN 12/94, PB 1994, Nr 4. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 14/99, OSP 2000, Nr 3. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 42/99, PB 2001, Nr 2. Bączyk M., Glosa do uchw. SN z r., III CZP 55/98, PB 1999, Nr 4. XVIII

20 Bibliografia Bączyk M., Glosa do post. SN z r., III CA 4/99, PB 2000, Nr 3. Bączyk M., Łączenie się banków w formie spółek akcyjnych. Nowe regulacje prawne i nowe wątpliwości interpretacyjne, PB 2001, Nr 2. Bączyk M., Sytuacja prawna kontrahenta instytucji niebankowej w świetle przepisu art. 170 PrBank, PB 1999, Nr 3. Bączyk M., Kiedy jest potrzebne zezwolenie KNB? W sprawie interpretacji przepisu art. 26 ust. 1 w zw. z art. 25 ust. 1 PrBank, PB 2000, Nr 2. Bączyk M., Poręczenie w świetle przepisów Prawa bankowego z 1997 r., PB 1998, Nr 2. Bączyk M., Potrącenia dokonywane przez likwidatora w toku postępowania likwidacyjnego instytucji bankowej. Problem zakresu zastosowania przepisu art. 155 ust. 1 PrBank, PB 2000, Nr 4. Bączyk M., Czy bankowy tytuł egzekucyjny może być skutecznie wystawiony bez spełnienia wymagań określonych w art PrBank?, PB 2001, Nr 4. Bączyk M., Zagadnienie sposobu określania maksymalnej kwoty egzekucji banku w oświadczeniu egzekucyjnym dłużnika, PB 1999, Nr 5. Bączyk M., Problematyka regulatorów umów bankowych w ustawodawstwie polskim, NP 1990, Nr 7 9. Bączyk M., Zagadnienie dostępu pełnomocnika do informacji objętych tajemnicą bankową, PB 1999, Nr 2. Bączyk M., Glosa do wyr. SN z r., III CK 325/05, PB 2006, Nr 11. Bączyk M., Glosa do wyr. SN z r., V CK 425/05, PB 2006, Nr 10. Bączyk M., Odpowiedzialność prawna poręczyciela, Toruń 1982, Bąk R., Potrącenie z zajętego rachunku bankowego, PB 2004, Nr 1. Bełza L., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone w ramach czynów niedozwolonych przy wykonywaniu powierzonej czynności w świetle teorii związku przyczynowego, PS 1996, Nr 7 8. Belina A., Przeciwdziałanie praniu pieniędzy w świetle Prawa bankowego, Gl. 1998, Nr 10. XIX