PROBLEMY ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM I REALIZACJĄ INWESTYCJI NA DROGACH POWIATOWYCH

Transkrypt

1 XIX Sesja N-T pod hasłem POLSKIE DROGI od pomysłu do pozwolenia na budowę SGP, GIG, SPKD, GDDKIA Oddział w Warszawie Adam Czerwiński Referat Nr 21 PROBLEMY ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM I REALIZACJĄ INWESTYCJI NA DROGACH POWIATOWYCH Nowy Sącz, czerwca 2007 r.

2 2

3 Adam Czerwiński jest Dyrektorem Powiatowego Zarządu Dróg w Nowym Sączu. PROBLEMY ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM I REALIZA- CJĄ INWESTYCJI NA DROGACH POWIATOWYCH Adam Czerwiński I. WPROWADZENIE W SPECYFIKĘ ZARZĄDZANIA DROGAMI POWIATOWYMI. 1. Drogi powiatowe w układzie sieci drogowej kraju funkcje ustawowe: połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin, połączenia gmin między sobą. Z dniem 1 stycznia 1999 r. drogami powiatowymi zostały wszystkie drogi wojewódzkie zarządzane przez Oddziały Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych za środki finansowe wojewodów - niezależnie od funkcji, jaką faktycznie pełnią w sieci. W warunkach powiatu nowosądeckiego, z uwagi na ukształtowanie terenu i warunki środowiskowe oraz wynikające z nich rozproszenie jednostek osiedleńczych, drogi powiatowe w przeszło 30 % nie tworzą sieci, lecz są sięgaczami od drogi krajowej lub wojewódzkiej pod masyw górski, kompleks leśny lub granicę Państwa. 2. Powiat Nowosądecki na tle Małopolski: łączna długość 496, 9 km, w tym 24,6 km ulic; nawierzchnie asfaltowe 483,7 km, z czego ponad 150 km kwalifikuje się do przebudowy, a ok. 250 km wymaga odnowy nawierzchni, nawierzchnie gruntowe 13,2 km. mosty - 163, w tym 22 z pomostami drewnianymi, wymagające zastąpienia nowymi obiektami, przepusty pod drogami szt. Ogólna długość dróg publicznych w województwie małopolskim, w podziale na kategorie: krajowe 903 km, wojewódzkie 1.363,1 km, powiatowe km, gminne km. 3

4 II. OBSZARY AKTYWNOŚCI ZARZĄDCY DRÓG POWIATOWYCH: 1. Utrzymanie ciągłości komunikacji główny cel: a) interwencyjne i doraźne naprawy nawierzchni głównie remonty cząstkowe emulsją i grysami oraz masą mineralno asfaltową na zimno, b) zimowe utrzymanie dróg w warunkach Powiatu Nowosądeckiego utrzymanie głównie w IV standardzie pochłania 25 % nakładów na drogi z dochodów własnych, c) usuwanie awarii obiektów mostowych wymiana fragmentów załamanych pokładów drewnianych 4

5 5

6 2. Odbudowa zniszczeń powodziowych i osuwiskowych; wielkość szkód powodziowych z lat przekracza 60 mln. zł. 3. Budowa nowych mostów wymuszana ich katastrofalnym stanem technicznym lub awariami. 4. Przebudowa w praktyce budowa nowych odcinków dróg, na które można uzyskać dofinansowanie spoza budżetu powiatu. 5. Oddziaływanie na racjonalizację i rozwój układu komunikacyjnego w powiecie; wspólne przedsięwzięcia dają większą szansę na uzyskanie środków pomocowych, - porozumienia z zarządcami dróg wszystkich kategorii w sprawie wspólnego finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych, - umowy z samorządami (ościennych powiatów i gminami) dot. wspólnego przygotowania dokumentacji technicznej, - tworzenie lobbingu na rzecz korygowania przebiegu dróg krajowych. 6. Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu drogowego. III. UWARUNKOWANIA BUDOWY NOWYCH DRÓG POWIATOWYCH. 1. W warunkach powiatu budowa nowych połączeń o charakterze drogi powiatowej praktycznie nie występuje. 2. Inwestycje drogowe obejmują: a) przebudowę wybranych dróg gruntowych i żwirowych na nawierzchnie asfaltowe, b) odbudowę zniszczeń powodziowych i osuwiskowych, c) przebudowę zdewastowanych odcinków dróg, na które można uzyskać dofinansowanie spoza budżetu. 6

7 7

8 8

9 3. Wąskie pasy drogowe, brak regulacji stanów prawnych gruntów przy obecnym niedostosowaniu parametrów dróg powiatowych do oczekiwań i potrzeb stanowi barierę by w ramach działań doraźnych nastąpiła zmiana jakościowa tych dróg. IV. REALIZACJA INWESTYCJI DROGOWYCH NA PRZYKŁADZIE PROGRAMU OSŁONA PRZECIWOSUWISKOWA. Uwagi ogólne. Na obszarze Powiatu Nowosądeckiego, w budowie geologicznej, bardzo często spotykany jest flisz karpacki, tj. skośnie ułożone warstwy łupków i miękkich skał, które po przedostaniu się na ich płaszczyzny wody, a raczej rozwodnionych gruntów drobnoziarnistych (gliny, iły) stają się warstwą poślizgową, dla osuwisk i często na obszarach na powierzchni - rozległych i głębokich osuwisk występują osuwiska o mniejszej głębokości warstwy poślizgowej i mniejszym zasięgu. Głębokość warstw poślizgowych wynosi od kilku do kilkudziesięciu metrów. Zjawiska te powstają z reguły po okresach długotrwałych opadów czasami po kilku miesiącach od ich ustania. 9

10 10

11 11

12 Uaktywnianiu się osuwisk na obszarach o takiej budowie geologicznej sprzyjają poza naturalnym przekroczeniem stabilności zboczy: zmiany stosunków wodnych na gruncie - pozbawianie terenów szaty roślinnej, zabudowa zboczy, utwardzanie powierzchni dróg i podwórek, obciążanie stoków ciężkimi budowlami, podcinanie stoków, erozja denna cieków wodnych, wahania poziomu wód gruntowych. Uwarunkowania w realizacji inwestycji osuwiskowych w Powiecie Nowosądeckim: 1. Odbudowa zniszczonej infrastruktury drogowej przebiegającej przez tereny osuwiskowe jest skutkiem braku alternatywnych przebiegów dla dróg lub możliwości przesiedlenia mieszkańców. 2. Koszt odbudowy zniszczeń spowodowanych osuwiskami przekracza możliwości zarówno budżetów samorządowych, jak też budżetu Państwa; po raz pierwszy w ustawie budżetowej w 2002 r. znalazły się środki rządowe, z których możliwe było dofinansowanie kosztów odbudowy i zabezpieczenia infrastruktury zniszczonej przez osuwiska. 3. Zawarcie umowy pomiędzy Rządem RP i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym dnia 3 czerwca 2003 r. dawało szansę na systemowe rozwiązanie tego problemu i doprowadziło do następujących działań: wskazanie organom rządowym przez samorządy przykładów infrastruktury zniszczonej przez osuwiska, wizytacja ekspertów EBI w obecności przedstawicieli Rządu, Wojewody Małopolskiego, Państwowego Instytutu Geologicznego oraz zainteresowanych samorządów, określenie przez samorządy i przekazanie do Biura ds. Usuwania Skutków Klęsk Żywiołowych szacunkowych kosztów odbudowy. W powiecie nowosądeckim zakwalifikowano do odbudowy 42 osuwiska na kwotę 18,6 mln. zł (w ramach I alokacji środków oraz 0,76 mln. zł w II alokacji), ustaloną na podstawie szacunku, tj. bez dokumentacji technicznej i uwzględnienia wymogów PIG. Faktyczny koszt odbudowy tych zniszczeń okazał się wielokrotnie wyższy. W celu przyspieszenia realizacji Programu w 2003 r. powiat samodzielnie przygotował dokumentację techniczną na 4 zadania w tym zakresie; dokumentacja wykazała rażące niedoszacowanie kosztów odbudowy zakładany koszt w/w 4 zadań wynosił 0,6 mln. zł, a faktyczny koszt wg dokumentacji technicznej 7,7 mln. zł. Procedura przygotowania wniosków, wynikająca z umowy między Rządem RP i EBI: zgłaszanie potrzeb, sporządzenie Kart Dokumentacji Osuwisk, weryfikacja osuwisk przez PIG, przekazanie promes na wykonanie dokumentacji, opracowanie dokumentacji geologicznej, akceptacja PIG, uzgodnienie przez PIG dokumentacji technicznej, uzyskanie pozytywnej opinii Wojewódzkiego Zespołu Nadzorującego Realizację Projektu Osłona Przeciwosuwiskowa, przekazanie wniosku do Biura ds. Usuwania Skutków Klęsk Żywiołowych (obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji), kompletowanie dokumentacji formalno-prawnej związanej z uzyskaniem pozwolenia na budowę, 12

13 po uzyskaniu promesy podjęcie procedury przetargowej na realizację robót, przedłożenie do Biura umowy z wykonawcą wraz z kompletem niezbędnych dokumentów, podpisanie umowy dot. dofinansowania inwestycji, przedkładanie raportów z przebiegu realizacji w okresach półrocznych, rozliczenie zadań, przekazanie kopii faktur, poleceń przelewów i protokołów odbioru oraz raport końcowy. Przykład stabilizacji osuwiska w Rąbkowej, w c. drogi powiatowej Tęgoborze Tabaszowa Just, zadania zarejestrowanego przez Biuro ds. Usuwania Skutków Klęsk Żywiołowych jako KDO 1: opracowanie dokumentacji geologicznej i technicznej , opinia Wojewódzkiego Zespołu grudzień 2004 r., ogłoszenie i rozstrzygnięcie przetargu: maj wrzesień 2005 r., okres realizacji; wrzesień 2005 październik 2006 r., zakres robót: a) wykonanie 135 szt. pali o średnicy od 70 do 150 cm i głębokości od 6,0-17,0 m, o łącznej długości 1608 mb, b) przepust ramowy c) objętość robót ziemnych 6,7 tys.m3 d) odwodnienie: rowy i sączki 486 mb, e) przebudowa drogi 293 mb (nowej nawierzchni). Ogólny koszt odbudowy 2.679,3 tys. zł. Wnioski wynikające z realizacji Programu: Uwaga : System finansowania dróg powiatowych kształtowania budżetów powiatów nie przewidywał środków na nadrobienie wieloletnich zaległości w utrzymaniu tych dróg. Obecnie dochody powiatów i dostępność środków spoza budżetu nie pozwala na dostosowanie dróg do pełnionych funkcji w terenie, jak również praktycznie nie daje samorządom możliwości rozwoju połączeń drogowych. Brak przewidywalnych mechanizmów finansowych uniemożliwia sporządzanie realnych wieloletnich planów inwestycyjnych zaplanowane lecz nie zrealizowane zadania podważają wiarygodność władz wśród mieszkańców. finansowanie programu, nawet w zakresie udziału własnego, dodatkowo obciąża budżety samorządów, niewystarczające na pokrycie nawet potrzeb bieżących, niedopracowanie warunków przed podpisaniem umowy z EBI w zakresie podstawy obliczania kosztów odbudowy, warunki trwałego zabezpieczenia infrastruktury drogowej narażonej na skutki osuwisk wymagają realizacji prac wykraczających poza zadania własne samorządu, np. odwodnienie dużych powierzchni z sadami i uprawami rolnymi, stabilizacja zboczy (kilku hektarów) na terenach prywatnych, uzyskanie niewielkiego efektu rzeczowego w postaci odcinka odbudowanej drogi za środki wielokrotnie przewyższające koszt budowy drogi w zwykłym terenie (np. 293 mb drogi za 2,7 mln. zł), procedury formalne pomiędzy EBI, organami rządowymi, wojewodami i powiatami pochłaniają większość czasu, przeznaczonego na realizację Programu, 13

14 opóźnione przekazywanie promes utrudnia przeprowadzenie postępowania przetargowego, realizację inwestycji i jej rozliczenie (również etapów) w roku budżetowym do 15 maja 2007 r. brak informacji o zakwalifikowaniu projektów i promes na ten rok, brak środków w Programie kredyt EBI (75 %), środków rządu (5 %) jak również środków stanowiących udział własny samorządów (20 %) spowoduje rezygnację z większości zadań osuwiskowych w powiecie nowosądeckim. WNIOSEK OGÓLNY: Samorząd powiatowy zna potrzeby w zakresie utrzymania i rozwoju dróg powiatowych, potrafi skutecznie zabiegać o dodatkowe środki do budżetu, jest w stanie przygotowywać, nadzorować i realizować zadania, dysponuje przygotowaną kadrą do prowadzenia inwestycji, natomiast system finansowania powiatów oraz zasadniczo ograniczona dostępność środków spoza budżetu w szczególności dla dróg powiatowych, na co samorząd nie ma wpływu jest zasadniczą barierą dla efektywnego utrzymania i rozwoju sieci drogowej. 14

15 15

16 16