Prezentacja na konwersatorium. prof. Andrzeja Jacka Bliklego

Transkrypt

1 Prezentacja na konwersatorium prof. Andrzeja Jacka Bliklego

2 TROP Trening Rozwoju Organizacji Przyszłości 4.Przyszłość 5. Organizacja 6. Rozwój 7. Trening

3 Przyszłość, która jest już teraz

4 W Afryce mawiają, że są dwa głody, większy i mniejszy. Mniejszy to głód tego, co potrzebne wszystkim do życia: towarów, usług oraz pieniędzy na ich opłacenie. Większy zaś to głód odpowiedzi na pytanie po co?, głód zrozumienia, po co się żyje. Charles Handy

5 W społeczeństwach kapitalistycznych natomiast przyjmujemy jak dotąd wygodne założenie, że najlepiej zadowolić ten większy głód zaspakajając ten mniejszy. Charles Handy

6 Jesteśmy ostatnią generacją starej cywilizacji, a zarazem pierwszym pokoleniem nowej. Dlatego wiele naszych osobistych lęków, niejasności i uczuć zagubienia rodzi się z konfliktu, który rozgrywa się w nas samych i w instytucjach naszego życia. Alvin i Heidi Tofflerowie

7 Jest to konflikt pomiędzy umierającą cywilizacją drugiej fali a wynurzającą się cywilizacją, która domaga się dla siebie miejsca. Alvin i Heidi Tofflerowie

8 Jeżeli raz to zrozumiemy, wtedy wiele bezsensownych na pierwszy rzut oka wydarzeń ukaże swą głęboką treść. Zaczną się odsłaniać zarysy wielkiego wzorca przemian. Alvin i Heidi Tofflerowie

9 Trzydzieści lat temu ludziom wydawało się, że zmiana oznacza mniej więcej to samo, tylko lepiej. Zmiany miały zachodzić stopniowo i jako takie były mile widziane. Charles Handy

10 Obecnie zmiany mają bardziej przypadkowy charakter, a co za tym idzie, są o wiele bardziej ekscytujące, pod warunkiem, że tak do nich podejdziemy. Charles Handy

11 Każdy z nas w ciągu miesiąca spotyka tyle nowych osób, ile nasi przodkowie spotykali w czasie całego życia. W jednym miesięczniku dowolnego czasopisma naukowego mieści się tyle informacji, ile w średniowieczu trzeba było opanować przez całe życie

12 Wiele lat temu w Szoku przyszłości Alvin Toffler pisał, że większość ludzi potrzebuje pomocy, by się adaptować do coraz szybciej przeobrażającego się świata.

13 Przepowiadał, że jeżeli nie zostanie stworzony specjalny system wsparcia, coraz więcej będzie osób zdezorientowanych, sfrustrowanych, bezradnych, podejmujących pod wpływem stresu przyszłości nieracjonalne decyzje życiowe, inwestycyjne, a także polityczne.

14 Życie w zmianie jest podstawowym wyzwaniem dla każdego człowieka. Nie jesteśmy do niego przygotowani fizjologicznie, emocjonalnie, intelektualnie, kulturowo.

15 Jedyną sensowną odpowiedzią człowieka na zmianę jest dostrojenie się do niej poprzez stałe uczenie się i rozwój. Jest to jedno ze źródeł cywilizacji wiedzy.

16 głównym środkiem produkcji nie jest kapitał, zasoby naturalne czy siła robocza, ale wiedza, którą każdy wykształcony człowiek nabywa w czasie życia. Józef Kozielecki

17 W ostatnich dekadach lawinowo wzrosła rzesza ludzi profesjonalnie zajmujących się tworzeniem, organizowaniem, przechowywaniem, uczeniem się i praktycznym wykorzystywaniem wiedzy oraz informacji, a także co jest szczególnie istotne nadawaniem jej: znaczenia, wartości i sensu. Józef Kozielecki

18 Prawdziwą rewolucją społeczną, którą nadal przeżywamy, jest przejście od życia organizowanego przez kogoś innego ( ) do świata, w którym wszyscy będziemy musieli sami zająć się własnym losem. Charles Handy

19 Powstawanie porządku społecznego nie w wyniku działania hierarchicznej, a zarazem ustanawiającej hierarchię władzy politycznej lub religijnej, lecz w rezultacie samoorganizacji zdecentralizowanych jednostek, jest jednym z najbardziej interesujących i najważniejszych odkryć intelektualnych naszych czasów. Francis Fukuyama

20 Sukces ekonomiczny w gospodarce dostępu zależy w mniejszym stopniu od poszczególnych rynków wymiany dóbr, natomiast ważniejsze jest ustanowienie długofalowych relacji. Jeremy Rifkin

21 Budowa świata wokół relacji dostępu może wymagać całkiem innego rodzaju zachowań ludzkich. ( ) Jesteśmy w trakcie długofalowego przejścia od produkcji przemysłowej do produkcji dóbr kultury. Jeremy Rifkin

22 Przechodzimy do gospodarki doświadczeń. Jeremy Rifkin

23 Komunikacja do której koniec końców sprowadza się technologia cyfrowa i media to nie tylko sektor gospodarki. Kevin Kelly Komunikacja to cała gospodarka.

24 Nowa gospodarka to pod każdym względem kwesta komunikacji. ( ) Komunikacja, wraz ze swoimi sojusznikami, czyli komputerami, odgrywa szczególną rolę w historii gospodarczej. Nie dlatego, że jest obecnie modnym i wiodącym sektorem gospodarki, ale dlatego, że jej kulturowe, technologiczne i konceptualne wpływy sięgają samych podstaw naszego życia. Kevin Kelly

25 Organizacja przyszłości

26 David Packard (założyciel HP) pod koniec swojego życia mówił: Po co tu jesteśmy? Myślę, że wielu ludzi błędnie sądzi, iż spółka istnieje tylko po to, żeby zarobić pieniądze. Pieniądze to ważna część istnienia spółki ( ). Ale rezultat to nie powód. Musimy sięgnąć głębiej i odszukać prawdziwy powód naszego istnienia. Charles Handy

27 Po zastanowieniu musimy dojść do wniosku, że grupa ludzi się zbiera i tworzy instytucję zwaną spółką po to, by móc wspólnie zrobić coś, czego nie mógłby zrobić każdy z osobna wnieść swój wkład do społeczeństwa, co brzmi banalnie, ale jest podstawą. Charles Handy

28 Podobnie zdefiniować możemy organizację pozarządową, szkołę, szpital, uczelnię. Grupy osób tworzą byty społeczne dla realizacji ważnych celów, zaspakajania ważnych potrzeb.

29 Znaleźliśmy się w epoce dostępu. Już nie chodzi o to, żeby coś sprzedać, tylko stale sprzedawać czyli pozyskać klienta na długo. A to oznacza budowanie sieci partnerskich relacji, opartych na zaufaniu i wzajemnych korzyściach. Jeremy Rifkin

30 Jednocześnie firmy przekształcają się w sieci oparte na współpracy coraz bardziej niezależnych formalnie i opartych na relacjach właśnie podmiotach. Jeremy Rifkin

31 Rynek z natury jest antagonistyczny. ( ) Sieci składają się z autonomicznych firm, które rezygnują z części swej suwerenności w zamian za korzyści płynące ze wspólnego korzystania z zasobów i dzielenia się ryzykiem na szerokim polu działania. ( ) Jeremy Rifkin

32 Kluczem do powodzenia w sieci jest wzajemność i zaufanie. Jeremy Rifkin

33 Głównym imperatywem ekonomicznym gospodarki sieciowej jest wzmocnienie relacji. Sieć jest strukturą mającą generować relacje. Kevin Kelly

34 Sieci przenoszą relacje, tak jak kiedyś rzeki przenosiły barki z ładunkiem. Gdy wszystko jest połączone ze wszystkim, relacji jest coraz więcej rodzą się one z każdego typu połączenia w sieci. ( ) Złożoność i subtelność relacji powstających w nowej gospodarce jest nieskończona. Kevin Kelly

35 Sposób myślenia typowy dla epoki przemysłowej, który nadal dominuje we współczesnych firmach, po prostu nie będzie skuteczny w epoce pracownika opierającego się na wiedzy i w nowej gospodarce. Stephen Covey

36 Autorytet hierarchiczny, wykorzystywany tradycyjnie w zachodnim modelu zarządzania, sprzyja kształtowaniu się postawy ugody, a nie zaangażowania. Peter Senge

37 Żyjemy w epoce pracownika opierającego się na wiedzy, ale kierujemy naszymi organizacjami według modelu autorytarnego z epoki przemysłowej, który całkowicie uniemożliwia uwolnienie ludzkiego potencjału. Stephen Covey

38 Im silniejsza jest władza hierarchiczna, tym głębsza postawa posłuszeństwa. Tymczasem nic nie jest w stanie zastąpić zaangażowania w procesie wprowadzania zmian. Nikogo nie można zmusić do zdobywania wiedzy, jeśli proces ten wymaga głębokich zmian wartości i postaw oraz całkowicie nowego sposobu myślenia. ( ) Peter Senge

39 W końcu wartość jest tylko wtedy wartością, jeśli wybierze się ją dobrowolnie. Jeszcze nie wynaleziono takiego systemu nagradzania, aby ludzie w organizacji nie nauczyli się, jak go przechytrzyć. Peter Senge

40 Firmy nie rozumieją, że przedsiębiorstwo to nie zbiór pozycji majątku, maszyn i urządzeń. Przedsiębiorstwo to żyjąca społeczność ludzka. Wdrożenie zaawansowanych technologii lub efektywniejszych systemów działania to nie wszystko. Baczną uwagę zwracać należy na osobiste, emocjonalne i społeczne samopoczucie pracowników, jak również na kulturę organizacyjną. Douglas Fraser

41 Sukces firmy zależy od uwolnionych ukrytych osobistych zdolności każdego pracownika. System wartości i etos firmy to nie jedynie przedmiot nadplanowych humanistycznych dociekań, ale żywotne elementy majątku firmy. Douglas Fraser

42 Coraz wyraźniej dostrzec możemy fakt, że instytucje minionej doby stają się przestarzałe i że należy nauczyć się nowych form rządzenia i kierowania. Co więcej, wraz ze wzrostem tempa przemian zdolność uczenia się nie będzie polegała na jednorazowym poznaniu działania nowego systemu. W przyszłości jedyną stałą wartością będzie proces nieustannego uczenia się i zmian. Edgar H. Schein

43 Nie jest przypadkiem, że większość organizacji kiepsko się uczy. Metody, jakimi są one tworzone i zarządzane, sposób, w jaki jest definiowana ludzka praca oraz, co najważniejsze, sposób, w jaki uczy się nas myślenia i współpracy (nie tylko w organizacjach, ale w ogóle), są źródłami głębokiego upośledzenia w uczeniu się. Peter Senge

44 szeroko rozpowszechniona niechęć do przejawiania inicjatywy, do niezależnego działania, jedynie utwierdza formalnych przywódców w przekonaniu, że muszą kierować czy zarządzać podwładnymi. Są przeświadczeni, że właśnie to muszą robić, żeby skłonić ich do działania. I cykl ten szybko przeradza się we współuzależnienie. Stephen R. Covey

45 Słabość każdej ze stron wzmacnia i usprawiedliwia postępowanie drugiej strony. Im większa kontrola menedżera, tym bardziej wywołuje on zachowania, które z kolei wymuszają większą kontrolę lub ściślejsze zarządzanie. Stephen R. Covey

46 Rozwijająca się kultura współuzależnienia w końcu ulega instytucjonalizacji w takiej mierze, że nikt już nie przyjmuje odpowiedzialności. Z czasem zarówno przywódcy, jak i szeregowi członkowie organizacji potwierdzają swoje role w nie uświadamianym pakcie. ( ) Ten sam cykl zachodzi w rodzinach pomiędzy rodzicami i dziećmi. Stephen R. Covey

47 Jednym z błędów popełnianych powszechnie przez organizacje jest staranie się wpojenia umiejętności emocjonalnych, takich jak nastawienie usługowe czy przewodzenie, za pomocą tych samych metod, dzięki którym uczy się skutecznego sporządzania biznesplanu. To nie wystarczy; zmiana nawyku wymaga przyjęcia zupełnie nowej strategii uczenia. Daniel Goleman

48 Rozwój

49 W obecnych, a także nadchodzących czasach nieodłączną częścią naszego życia staje się nieustanne poszukiwanie, podmiotowy stosunek do świata, rozwój. Postawa aktywna jest zdolnością do adekwatnego reagowania na rzeczywistość, harmonijnym łączeniem sztuki życia w miłości z umiejętnością skutecznego działania.

50 Aktywność oznacza podmiotowość, dokonywanie wyborów, przyjemność istnienia, smakowania i doświadczania życia. Benedykt Spinoza

51 Oddając się aktywności doświadczam siebie jako podmiotu tejże aktywności. Jest ona bowiem procesem powoływania do bytu, tworzenia, zawiera ponadto relacje do wytworzonego przedmiotu. Aktywność moja jest manifestacją własnych zdolności, gdy stanowię z nią jedność. Erich Fromm

52 Zła nie można popełnić całą duszą, całą duszą można czynić tylko dobro. Dobro czyni się wtedy, gdy poryw duszy, wychodzący od jej najwyższych sił, obejmuje wszystkie siły i wrzuca je w oczyszczający i przemieniający ogień: potęgę decyzji. Martin Buber Wybór pism filozoficznych

53 Zło jest brakiem kierunku i wynikającym stąd chwytaniem, łapaniem, uwodzeniem, zmuszaniem, wykorzystywaniem, naginaniem, dręczeniem, niszczeniem tego, co się nadarza. Martin Buber

54 Dobro jest kierunkiem i tym, co się w tym kierunku czyni; to zaś, co się czyni, czyni się całą duszą, tak iż do czynu włącza się wszelka siła i namiętność, z którą można by czynić zło. Martin Buber

55 Pierwszym obowiązkiem organizmu jest zachować życie. Określenie zachować życie nie jest pojęciem statycznym, ale dynamicznym. Egzystencja oraz rozwijanie specyficznych mocy organizmu są jednym i tym samym. Erich Fromm

56 dobrem w humanistycznej etyce jest afirmacja życia, rozwijanie mocy człowieka; cnotą odpowiedzialność za swą własną egzystencję. Zło jest sparaliżowaniem mocy człowieka; występek to brak odpowiedzialności za siebie. Erich Fromm

57 Moglibyśmy słusznie zapytać, dlaczego w naszych czasach zagubiono pojęcie życia jako sztuki. ( ) Po prostu dlatego, że każdy człowiek jakoś tam żyje, życie uważa się za dziedzinę, w której każdy czuje się ekspertem. Jeżeli jednak człowiek zatracił poczucie, iż życie jest trudną sztuką, to bynajmniej nie z powodu swego niezwykłego mistrzostwa w tej dziedzinie. Erich Fromm

58 Wydarzenia satysfakcjonujące to takie, w których nie tylko realizujemy oczekiwania i potrzeby, ale dzięki którym wykraczamy poza to, co zaplanowane i osiągamy coś, czego nie spodziewaliśmy się wcześniej. Satysfakcję charakteryzuje ruch naprzód: poczucie nowości, osiągnięcia. Mihaly Csikszentmihalyi

59 Empatia opierająca się na własnej samoświadomości uczuciowej jest fundamentalną umiejętnością obcowania z ludźmi. Daniel Goleman

60 W dzisiejszym świecie wysoka skuteczność - na poziomie jednostki i organizacji - nie jest już kwestią wyboru, to cena wejścia do gry. Ale przetrwanie, prosperowanie, wprowadzanie innowacji, doskonalenie i przewodzenie w tej nowej rzeczywistości będą wymagały od nas, byśmy budowali dalej j wykroczyli poza skuteczność. Stephen Covey

61 Wezwaniem i potrzebą nowej epoki jest wielkość - spełnienie, pełna pasji optymalizacja i znaczący wkład. Stephen Covey

62 Warunkiem sprawnego działania, dobrego samopoczucia, rozumienia sensu swojej roli (w życiu, organizacji, rodzinie) jest sprawowanie psychologicznej kontroli nad światem. Jest to... poczucie lub przekonanie, że rozumie się świat, swoją w nim rolę i że wiadomo, co (z)robić, aby życie było znośne. Richard Nawrat

63 Utrata owej kontroli (lub przekonania o jej posiadaniu) wywołuje niepewność i lęk, prowadzi do chaotycznych, nie przemyślanych zachowań. Richard Nawrat

64 W gospodarce opartej na wiedzy sukces przypada w udziale tym, którzy dobrze znają samych siebie, swoje mocne strony, system wartości oraz metody i styl pracy. Peter Drucker

65 Ludziom zwykle wydaje się, że wiedzą, w czym są dobrzy. Niestety zazwyczaj się mylą. Znacznie częściej potrafimy prawidłowo oceniać własne niedostatki, choć i w tym przypadku mylne diagnozy zdarzają się częściej niż trafne. Peter Drucker

66 człowiek może efektywnie działać tylko w oparciu o swe mocne strony. Wyników nie osiąga w obszarach swoich słabości, a tym bardziej nie można ich oczekiwać na polu, na którym jesteśmy zupełnie niekompetentni. Peter Drucker

67 Trening

68 Ostatnie dwie dekady zaowocowały nowymi teoriami na temat procesu ludzkiego uczenia się i tego, w jaki sposób możemy stwarzać warunki przyspieszające naturalne poznawanie świata. Stephenie Pace Marshall

69 Przełom XX wieku przyniósł odejście od liniowej i mechanistycznej koncepcji świata, lansując koncepcję ekologicznego holistycznego, dynamicznego i nierozerwalnie połączonego systemu, w którym wszystkie elementy są powiązane i wywierają na siebie wpływ. Stephanie Pace Marshall

70 Życie jest kompozycją zdarzeń i stanów umysłu.(...) To nie tyle zbiór ludzi czy miejsc, lecz kontinuum stale zmieniających się uczuć wzbudzanych przez ludzi i przez miejsca. (...) Nawet nasza przeszłość żyje własnym życiem. Stephen Levine

71 Naturalnym stanem umysłu jest zmiana. Każda myśl, każde uczucie, każde wrażenie nie trwa dłużej niż chwilę, by zaraz ulec transformacji w kolejny stan, następna myśl, następne doznanie. Stephen Levine

72 Ważne jest nie to, czego dotknąłeś, lecz to, co czułeś, dotykając. Być świadomym swojego życia oznacza wiedzieć, co czujesz w danej chwili. Lub, inaczej mówiąc, zdawać sobie sprawę ze wszystkiego, co pojawia się w umyśle. Stephen Levine

73 Zauważanie stanów umysłu pozwala być świadomym każdego momentu i przeżywać życie na bieżąco, a nie po fakcie, w formie spóźnionej refleksji. Stephen Levine

74 Umożliwia przyglądanie się wirom mieszanych uczuć z łagodnością, wręcz z uśmiechem, i przyjmowanie ich nie jako czegoś, co wymaga osądu, lecz jako części trwającej pracy nad sobą. Stephen Levine

75 Kryzys w szkolnictwie jest w przeważającej części wynikiem kryzysu uczenia się. Stephanie Pace Marshall

76 odejście od postrzegania mózgu ludzkiego jako możliwej do zaprogramowania maszyny, a uczenia się jako liniowego procesu gromadzenia informacji, na rzecz traktowania mózgu jako dynamicznego i uporządkowanego systemu nerwowego, a procesu uczenia się jako naturalnego i aktywnego procesu tworzenia schematów i pojmowanych znaczeń. Stephanie Pace Marshall

77 Całe nauczanie szkolne (w większości wyższych uczelni także) oparte jest na naiwnej, prostej i nieefektywnej procedurze uczenia. Szkoła usiłuje uczyć przez przekazywanie informacji i doprowadzanie do tego, by uczeń te informacje pamiętał.

78 Nie jest ważne jakimi osiągnie to metodami. Można zmusić, przekonać, przekupić, przebłagać, wmanipulować. Ważny jest efekt uczeń w określonym czasie musi odtworzyć zapamiętane treści.

79 Wokół tego założenia zbudowany jest cały system oświatowy. Nauczyciele przygotowywani są nie do uczenia, nawiązywania kontaktu, rozumienia ucznia etc., tylko wyposażani są w informacje, które mają przekazać uczniom.

80 Jest on zanurzony w przeszłości, przygotowuje do świata stabilności, skończonej ilości wiedzy, dyscypliny polegającej na posłuszeństwie. Wiele szkoleń zbudowanych jest właśnie na tym samym modelu.

81 Potrzebna jest zasadnicza zmiana paradygmatu edukacyjnego. Warunkiem rozwoju cywilizacji wiedzy jest uruchomienie procesów nieustannego uczenia (LLL) się.

82 Konieczne jest rozwijanie ruchu edukacji otwartej opartej na metodologii uczenia się przez doświadczenie, pozwalającej poszerzać wiedzę jako rozumienie świata, trenować umiejętności i rozwijać postawy jako sztukę działania w oparciu o wartości.

83 Doświadczenia kształtują (wedle niektórych tworzą) osobowość. W oparciu o świadomy proces doświadczania i wewnętrznego opracowywania doświadczeń powstaje światopogląd, wiedza, tworzy się hierarchia wartości.

84 Jeżeli proces ten przebiega prawidłowo, wyzwala naturalne moce życia, o których pisał Fromm, daje podstawę do trenowania konstruktywnych nawyków o których pisał Covey, pozwala na świadome uruchamianie życia w zmianie.

85 Jeżeli sfera emocjonalna zostaje zaburzona, cała inteligencja człowieka używana jest jako mechanizm zabezpieczania się przed skutkami zmiany.

86 Część sposobów radzenia sobie ze zmianą opiera się o mechanizmy zaradcze, inne zaś bazują na wykorzystywaniu mechanizmów obronnych. Te pierwsze są zdrowymi reakcjami człowieka. Jeśli jednak opór się nasila i człowiek nie potrafi dać sobie z nim rady, dochodzi do uruchomienia mechanizmów obronnych.

87 Człowiek kostnieje, buduje system iluzji i zaprzeczeń, ulega nieświadomym mechanizmom obronnym, zamyka się w świecie ksenofobii.

88 sytuacja edukacyjna to tworzenie przestrzeni do samodzielnego uczenia się, a nie bycia nauczanym

89 Warunki sytuacji edukacyjnej Poczucie bezpieczeństwa Poczucie sensu Aktywność Wspólnota

90 Aktywizacja pomaga w rozszerzeniu poczucia wolności osobistej, rozwinięciu sztuki dokonywania wyborów, ugruntowaniu wiary we własne siły, przezwyciężeniu niechęci do ponoszenia ryzyka, pokonaniu własnych lęków.

91 Aktywizacja to budzenie do życia, uruchamianie wewnętrznego, naturalnego procesu rozwoju. Rogers nazywał to stawaniem się osobą, Maslow samorealizacją, Drucker zarządzaniem sobą.

92 Aktywizacja jest zewnętrznym działaniem adresowanym do osoby, zespołu lub społeczności. Jest uruchomieniem procesu, który doprowadza do podjęcia działania wypływającego z wewnętrznej motywacji.

93 Ma budować postawy podejmowania odpowiedzialności na siebie, tworzenia czegoś, co jest autorskie, twórcze. Aktywizacja jest rodzajem wpływu na innych, który ma pomóc w rozszerzeniu poczucia wolności osobistej, zwiększeniu umiejętności dokonywania wyborów.

94 Filozofia wiąże się z prawdą i konsekwencjami, mądrość zaś dotyczy przenoszenia istot ludzkich z jednego stanu do drugiego. Luke Rhinehart

95 Prawda może być dobrą zabawą, ale często nie ma nic wspólnego z mądrością. Kiedy mistrz zen wali lachą ucznia po głowie, to czyni tak nie dlatego, że walenie ma cokolwiek wspólnego z prawdą, tylko dlatego, że pragnie go jedynie obudzić. Luke Rhinehart

96 Warunkiem uczenia się jest zakorzenienie we wspólnocie. Bycie z innymi, zdolność do budowania osobowych relacji. Nawet nasz mózg jest tak zbudowany, że aktywizuje go kontakt.

97 Spotkać to przede wszystkim spotkać innego człowieka. Mówimy wprawdzie także o spotkaniu z Bogiem, czy z dziełem sztuki, ale raczej w sensie metaforycznym niż dosłownym. Doświadczenie spotkania, ściślej przeżycie spotkania, wprowadza tego, kto spotyka, w jakąś jedyną w swoim rodzaju, osobistą prawdę spotkanego człowieka. Józef Tichner

98 Siła perswazji, jaką niesie ze sobą to przeżycie, nie da się porównać z siłą perswazji żadnego innego doświadczenia. ( ) Przeżycie spotkania jest nie tylko szczytowym rodzajem doświadczenia innego człowieka, ale również szczytem doświadczeń w ogóle. Józef Tichner

99 Bycie częścią grupy ludzi, czyli umiejętność budowania rodziny, zdolność do zanurzenia się we wspólny proces działania w zespole jest bazą rozwoju indywidualnego i rdzeniem rozwoju społecznego

100 Poczucie wspólnoty nie wynika ze wspólnych działań ani z przystawania na pewne kierunki preferowane przez grupę. Wręcz przeciwnie. Każda jednostka wykazuje skłonność do wykorzystywania okazji stawania się wszystkim, czym potrafi być. Carl Rogers

101 Doświadcza odrębności i odmienności niepowtarzalności bycia sobą. Właśnie odrębność świadomości zdaje się podnosić grupę na poziom jedności świadomości. Carl Rogers

102 Budowanie dobrych relacji wymaga nie tylko charakterologicznej postawy, czyli wewnętrznego poczucia bezpieczeństwa, mentalności dostatku i osobistego autorytetu moralnego (...), Stephen Covey

103 ale obejmuje też trud rozwinięcia nowych, niezbędnych UMIEJĘTNOŚCI interpersonalnych, które pozwolą nam stawić czoło wyzwaniom, jakie postawią nam inni ludzie. Brak zaufania to istota złych stosunków międzyludzkich. Stephen Covey

104 Uczenie się w systemach społecznych zachodzi poprzez jednoczesne i systemowo powiązane zmiany na czterech poziomach: indywidualnym, zespołowym, organizacyjnym oraz społecznościowym.

105 EMOCJONALNE UCZENIE SIĘ Emocjonalne uczenie się wymaga głębszej zmiany, na poziomie neurologicznym osłabienia istniejącego nawyku i zastąpienia go lepszym. Daniel Goleman

106 EMOCJONALNE UCZENIE SIĘ Jednym z błędów popełnianych powszechnie przez organizacje jest staranie się wpojenia umiejętności emocjonalnych, takich jak nastawienie usługowe czy przewodzenie, za pomocą tych samych metod, dzięki którym uczy się skutecznego sporządzania biznesplanu. To nie wystarczy; zmiana nawyku wymaga przyjęcia zupełnie nowej strategii uczenia. Daniel Goleman

107 AKTYWNE SŁUCHANIE Gdy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał, a ty zaczynasz udzielać mi rad, nie robisz tego, o co cię poprosiłem. Gdy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał, a ty zaczynasz mi mówić, dlaczego nie powinienem się tak czuć, ranisz moje uczucia. Gdy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał, a ty odnosisz wrażenie, że powinieneś coś zrobić, żeby rozwiązać mój problem, zawiodłeś mnie, choć może brzmi to dziwnie. Ralf Roughton

108 KOMPETENCJE Kompetencje traktować można jako skoordynowane zespoły nawyków, obejmujących to, co myślimy, czujemy i robimy, aby wykonać jakieś zadanie. Daniel Goleman

109 Podporządkowanie emocji obranym celom ma zasadnicze znaczenie dla koncentracji uwagi, samomotywacji i opanowania oraz twórczej pracy. Samokontrola emocjonalna - odkładanie w czasie zaspokajania pragnień i tłumienie popędliwości - leży u podstaw wszelkich osiągnięć, a zdolność wprawiania się w stan uniesienia twórczego umożliwia wybitne osiągnięcia we wszystkich dziedzinach. Daniel Goleman

110 Pokaż mi dokładnie, jak mam coś zrobić, a po kilku lekcjach będę robił to automatycznie. Jestem sługą wszystkich wybitnych ludzi; ale niestety i wszystkich nieudaczników. Ci, którzy są nieudacznikami, są tacy przeze mnie. Nie jestem maszyną, chociaż pracuję z dokładnością maszyny i inteligencją istoty ludzkiej. Możesz dzięki mnie zyskać i stracić dla mnie to bez różnicy. Stephen Covey

111 Jestem Twoim nieodłącznym towarzyszem. Jestem twoim największym pomocnikiem, albo najcięższym brzemieniem. Popycham cię naprzód, albo ciągnę do porażki. Jestem do twojej dyspozycji. Połowę rzeczy, które robisz, mógłbyś równie dobrze przekazać mnie, a ja będę w stanie robić je szybko, właściwie. Łatwo się mną kieruje musisz być po prostu niewzruszony. Stephen Covey

112 Wyszkol mnie, bądź wobec mnie stanowczy, a złożę świat u twoich stóp. Pobłażaj mi, a cię zniszczę. Kim jestem? Jestem nawykiem. Stephen Covey

113 Najbardziej podstawowym elementem postawy jest autentyczność czy też szczerość. Carl Rogers

114 ... moment wejścia w tę podróż, w ten właściwy czas, to jest zawsze chwila obecna. Laurence Freeman

115 Pamiętaj, aby każdy człowiek był podmiotem w twoim sercu, a nie przedmiotem w umyśle. Stephen Levine

116 Spałem i śniłem, że życie jest przyjemnością. Obudziłem się i zobaczyłem, że jest obowiązkiem. Kiedy zacząłem działać, dostrzegłem, że obowiązek jest przyjemnością. Rabindranath Tagore