OCENA DZIAŁANIA BIBLIOTEKI UCZELNIANEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ IM. JANA AMOSA KOMEŃSKIEGO W LESZNIE W ŚWIETLE POTRZEB JEJ UŻYTKOWNIKÓW

Transkrypt

1 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA PWSZ im. J. A. Komeńskiego w Lesznie R o k , n r 6 HANNA SZCZYGIEŁ* OCENA DZIAŁANIA BIBLIOTEKI UCZELNIANEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ IM. JANA AMOSA KOMEŃSKIEGO W LESZNIE W ŚWIETLE POTRZEB JEJ UŻYTKOWNIKÓW THE EVALUATION OF FUNCTIONING OF THE LIBRARY OF JAN AMOS KOMENSKI STATE SCHOOL OF HIGHER VOCATIONAL EDUCATION IN LESZNO Słowa kluczowe: biblioteki szkół wyższych, użytkownicy bibliotek Key words: libraries of higher education institutions, the clients of libraries Streszczenie: Praca przedstawia wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród użytkowników Biblioteki Uczelnianej PWSZ w maju Ocena funkcjonowania biblioteki objęła następujące obszary tematyczne: czytelnicy, godziny otwarcia, zbiory biblioteczne, usługi biblioteczne, personel biblioteki. Dokonana ocena stanowi przyczynek do projektowania pracy Biblioteki Uczelnianej w nowych warunkach organizacyjnych. Abstract: The article presents the results of surveys made among the clients of the library of Jan Amos Komenski State School of Higher Vocational Education in Leszno in May The evaluation of library functioning embraced the following thematic fields: readers, opening hours, library collections, library services, library staff. The results of surveys will be a base for organizing library work in new conditions. * Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. A. Komeńskiego w Lesznie, Biblioteka Uczelniana.

2 60 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... WSTĘP INTRODUCTION Badania zaspokajania potrzeb użytkowników i ich zadowolenia z otrzymywanych usług są coraz powszechniej stosowaną przez biblioteki metodą mierzenia jakości i efektywności pracy. Działania te wynikają z przekonania, a iż to właśnie użytkownik jest najważniejszym elementem systemu bibliotecznego [Podgórska 2005, 31], bogactwo i różnorodność zbiorów dostosowanych do potrzeb i preferencji użytkowników, a także szeroki asortyment usług świadczonych przez bibliotekę są czynnikami wpływającymi na jej obraz w oczach społeczeństwa, decydującymi o jej przydatności i stopniu wykorzystania [Zybert 2004, ]. Najczęściej stosowaną metodą mierzenia wyników pracy biblioteki jest ankieta, gdyż umożliwia zebranie dużej ilości danych w stosunkowo krótkim czasie oraz: dostarcza szczegółowych informacji na temat opinii użytkowników o usługach, pomaga wyjaśnić pojmowanie usługi przez bibliotekarzy, a także przyjmowane przez nich założenia co do potrzeb użytkowników, wskazuje problemy, podpowiada rozwiązania [Poll i Boekhost 2004, 29]. CEL BADAŃ THE AIM OF RESEARCH Biblioteka Uczelniana Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej została powołana wraz z uczelnią w 1999 roku. W momencie powstania biblioteka nie dysponowała żadnym lokum (uzyskała je w drugim roku działalności, po zakończeniu remontu adaptacyjnego budynku głównego uczelni) ani zbiorami. Podstawowym problemem w pierwszych latach był brak literatury dydaktycznej, dlatego działania biblioteki koncentrowały się przede wszystkim na gromadzeniu zbiorów, ich opracowaniu i udostępnianiu. Wraz z rozwojem uczelni szybko rosła również liczba użytkowników i wykonanych usług, a biblioteka rozszerzała swoją ofertę. Obecnie biblioteka jest w pełni skomputeryzowana, obok udostępniania rozwija działalność informacyjną i dydaktyczną. Funkcjonowanie biblioteki silnie ogranicza sytuacja lokalowa, która jednak wkrótce miała ulec zdecydowanej poprawie. W przededniu przeprowadzki zbiorów do nowego budynku zbadano, jak czytelnicy oceniają dotychczasową działalność biblioteki i jakich zmian oczekują w przyszłości. Wyniki badań posłużą lepszemu dostosowaniu organizacji pracy i zasad udostępniania zbiorów w nowym budynku do potrzeb użytkowników oraz wytyczeniu kierunków dalszego rozwoju biblioteki.

3 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 61 MATERIAŁ I METODA MATERIAL AND METHODS Do badań metodę sondażu diagnostycznego wykorzystano ankietę, której kwestionariusz opracowała autorka (załącznik). Badania przeprowadzono wśród odwiedzających czytelnię i wypożyczalnię w dniach 5 18 maja Termin przeprowadzenia badania obejmował dni zjazdu studentów niestacjonarnych i podyplomowych. Badania objęły 16,6% zarejestrowanych użytkowników biblioteki. Przedmiotem badania były następujące obszary tematyczne: czytelnicy, godziny otwarcia, zbiory biblioteczne, usługi biblioteczne, personel biblioteki. Ankieta zawierała jedenaście pytań, w tym trzy pytania otwarte oraz metryczkę. Podstawowym sposobem odpowiedzi był wybór jednej kategorii z kafeterii wyrażającej natężenie oceny. Ponieważ poszczególne kategorie są rozłączne, zatem prawdziwa mogła być tylko jedna odpowiedź. Brak odpowiedzi potraktowano jak odpowiedź: nie mam zdania. Podstawowym miernikiem ważności usług i zadowolenia czytelników z działalności biblioteki są średnie arytmetyczne z otrzymanych odpowiedzi liczbowych z ocen wszystkich respondentów lub z ocen w grupach respondentów wyróżnionych ze względu na zmienne niezależne, np. kategoria czytelnika, rok studiów, jednostka organizacyjna PWSZ. Wnioski oparto nie tylko na wynikach ankiety, ale również o statystykę biblioteczną, osobiste rozmowy prowadzącej badania i obserwacje zachowań czytelników. Rozdano 400 ankiet, spośród których zwrócono 352 wypełnione. W okresie tym w wypożyczalni było zarejestrowanych 2117 czytelników. W ankiecie swoją opinie wyrazili: studenci studiów stacjonarnych 277, studenci studiów niestacjonarnych 43, studenci studiów podyplomowych 6, pracownicy naukowo-dydaktyczni 9, pracownicy administracyjno-techniczni 5, inni czytelnicy 7. Pięć ankiet zwrócono bez odpowiedzi. W analizie z uwagi na podobieństwo możliwości korzystania i łatwości dostępu dane uzyskane od studentów studiów podyplomowych zostały włączone do grupy studentów niestacjonarnych, a pracowników administracyjnotechnicznych wliczono do grupy inni. Niewielki udział w liczbie zwróconych ankiet wypełnionych przez pracowników dydaktycznych i osób spoza uczelni nie pozwala na formułowanie metodycznie uzasadnionych konkluzji odnoszą-

4 62 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... cych się do opinii wyrażanych przez te dwie grupy użytkowników. Wśród pracowników dydaktycznych uczelni jedynie 27% jest zarejestrowanych w wypożyczalni, czego przyczyn należy doszukiwać się prawdopodobnie w tym, że duża część kadry związana jest również z uczelniami Poznania i Wrocławia, gdzie mają dostęp do bibliotek naukowych o znacznie bogatszym zasobie. 12% 1% 2% 3% 2% 1% studenci stacjonarni studenci niestacjonarni studenci podyplomowi prac.naukowo-dydaktyczni administracja 79% inni bo Rys. 1. Ankietowani według kategorii czytelnika Fig. 1. Respondents according to the category of a reader studenci stacjonarni studenci niestacjonarni 37% 44% studenci podyplomowi prac.naukowo-dydaktyczni 2% 3% 2% 12% administracja inni Rys. 2. Struktura czytelników (Wypożyczalnia) Fig. 2. The structure of readers (lending library) W próbie objętej badaniem zdecydowanie dominowali studenci studiów stacjonarnych, są oni również największą grupą zarejestrowanych czytelników. Stanowiąca 37% czytelników grupa inni w statystyce wypożyczalni obejmuje w praktyce również wszystkich studentów ostatniego roku (zarówno stacjonarnych jak i niestacjonarnych), którzy już rozliczyli się z uczelnią. Po podpisaniu Karty obiegowej mają oni zmienianą kategorię czytelnika i mogą nadal korzystać z wypożyczalni na zasadach obowiązujących osoby spoza uczelni.

5 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 63 Wśród ankietowanych dominowali studenci Instytutu Nauk Edukacyjnych, którzy stanowią również najliczniejszą grupę zarejestrowanych w wypożyczalni oraz korzystających z usług czytelni. I. Ekonomii i Zarządzania 16% 10% 19% I. Nauk Edukacyjnych I. Muzyki I. Politechniczny 9% 8% 35% I. Rolnictwa I. Turystyki 3% I. Wychowania Fizycznego Rys. 3. Ankietowani według przynależności do Instytutów PWSZ Fig. 3. Respondents according to the institutes of the school I. Ekonomii i Zarządzania 11% 12% I. Nauk Edukacyjnych I. Muzyki 13% 15% 31% I. Politechniczny I. Rolnictwa I. Turystyki 15% 3% I. Wychowania Fizycznego Rys. 4. Czytelnicy (Wypożyczalnia) według przynależności do Instytutów PWSZ Fig. 4. Readers (lending room) according to the institutes of the school Studenci studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, według roku studiów, reprezentowani byli wśród ankietowanych następująco: I rok 109, II rok 105, III i IV rok 106.

6 64 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... WYNIKI BADAŃ RESULTS OF RESEARCH Ponad 83% ankietowanych korzysta zarówno z usług wypożyczalni jak i czytelni. Wśród odwiedzających wyłącznie czytelnię (7,9%) lub wyłącznie wypożyczalnię (9,0%) nie stwierdzono znaczącej przewagi żadnej z grup czytelników. Tylko 20% ankietowanych zadeklarowało, że rzadko odwiedza bibliotekę. Bardzo często z usług biblioteki korzysta 22% ankietowanych, jeden raz na tydzień 31%, a jeden raz na miesiąc 26%. Wśród osób odwiedzających bibliotekę co najmniej raz w tygodniu 88,5% stanowią studenci studiów stacjonarnych. Zadowolenie z godzin otwarcia biblioteki zadeklarowało aż 95,2% ankietowanych. Osoby niezadowolone postulowały, aby biblioteka była otwarta wcześniej od 8.00 lub 7.30, dłużej w poniedziałek, albo bez wskazania godzin dłużej. 3% 23% 2% nie mam zdania raczej nie raczej tak zdecydowanie tak Rys. 5. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy godziny pracy biblioteki są odpowiednie? Fig. 5. Answers to the question: Are the opening hours of the library suitable? 72% Księgozbiór biblioteki został przez ankietowanych oceniony bardzo pozytywnie. Na pytanie: W jakim stopniu księgozbiór biblioteki odpowiada Pana/i potrzebom? w przyjętej pięciostopniowej skali (0 nie mam zdania, 1 odpowiada w stopniu niedostatecznym, 2 dostatecznym, 3 dobrym, 4 bardzo dobrym) zaledwie 26 osób, to jest 7% przyznało ocenę niedostateczną, zaś 60% ankietowanych uznało, że księgozbiór w stopniu dobrym odpowiada ich potrzebom. Szczegółowej analizie poddano grupę studentów starając się stwierdzić, czy istnieje związek zaznaczonych odpowiedzi z takimi cechami jak: kierunek kształcenia (instytut PWSZ) i rok studiów. Okazało się, że nie ma istotnych statystycznie różnic w ocenie księgozbioru w zależności od kierunku kształcenia i roku studiów. Średnia ocena studentów wyniosła 2,61.

7 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 65 W pytaniu otwartym zwrócono się z prośbą o wskazanie wad i braków w księgozbiorze. Odpowiedzi udzieliło 140 osób. Ankietowani najczęściej wskazywali na zbyt małą ilość egzemplarzy jednego tytułu, brak niektórych lektur oraz na łączącą te obie wadę, że w bibliotece jest za mało książek. Studenci wskazywali przede wszystkim na braki lektur dla swojego kierunku studiów oraz wymieniali bardziej szczegółowe zagadnienia, jak np. pedagogika pracy, historia wychowania, drgania mechaniczne itp. Wskazywano również na brak w księgozbiorze starszych pozycji, podstawowych w danej dziedzinie. Wśród ankietowanych było jednak 25 osób, które wyraziły pozytywną ocenę księgozbioru stwierdzając, że nie ma wad. 7% 3% 7% 23% nie mam zdania niedostatecznym dostatecznym dobrym bardzo dobrym 60% Rys. 6. Rozkład odpowiedzi na pytanie: W jakim stopniu księgozbiór biblioteki odpowiada Pana/i potrzebom? Fig. 6. Answers to the question: To what extent does the book collection of the library meets your requirements 22% 14% 6% nie mam zdania dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe 58% Rys. 7. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Wyszukiwanie informacji w katalogu komputerowym jest? Fig. 7. Answers to the question: Searching for information in the on-line catalogue is? Zbiory zwarte, zarówno w czytelni jak i w wypożyczalni, udostępniane są w wolnym dostępie do półek. Zbiory ustawione są w systemie działowym opartym na UKD. Całość zbiorów wprowadzana jest już w momencie akcesji do katalogu komputerowego, który dostępny jest na ośmiu stanowiskach kompu-

8 66 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... terowych w bibliotece i online w Internecie. Ponieważ z obserwacji prowadzonych przez pracowników biblioteki wynika, że większość studentów poszukuje książek bezpośrednio na półce, zapytaliśmy, jak oceniają wyszukiwanie w katalogu komputerowym i sposób ustawienia zbiorów. Nikt z ankietowanych nie odpowiedział, że wyszukiwanie w katalogu jest trudne, jednak 50 osób wybrało odpowiedź nie mam zdania. Ta grupa prawdopodobnie nie korzysta z katalogu. 5% 0% 21% 5% nie mam zdania zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak 69% Rys. 8. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Rozmieszczenie książek w działach i ich ustawienie na półce jest odpowiednie? Fig. 8. Answers to the question: Is the distribution of books in categories and its location on the shelves proper for you? Ustawienie zbiorów za zdecydowanie i raczej odpowiednie uznało 90,3% ankietowanych, co wskazuje, że studenci nie mają problemów z dotarciem do pozycji poszukiwanej w bibliotece. Ocena satysfakcji czytelnika z usług biblioteki musi również uwzględniać ocenę działania i kompetencje bibliotekarzy. Nie ma bowiem wątpliwości, że wszyscy pracownicy biblioteki budują codziennie jej rynkowy wizerunek. Każdy pracownik tworzy i utrwala w oczach klientów i otoczenia pewne wyobrażenie o usługach biblioteki. Ważny jest nie tyle stan faktycznej wiedzy o bibliotece w umyśle klienta, ile jego wyobrażenie na temat jej możliwości, świadczonych przez nią usług, jego odczucia i opinie wynikające z własnych doświadczeń i cenne sygnały przekazywane przez innych [Kuczkowski 2003]. Ankietowanych zapytano o ocenę w skali interwałowej od 0 do 3 (gdzie 3 oznacza bardzo dobrze, 2 dobrze, 1 dostatecznie, 0 niedostatecznie) trzech cech wpływających na kulturę obsługi: kompetencji zawodowych (fachowości), życzliwości, komunikatywności. Wymienione cechy uzyskały ocenę średnią powyżej 2, a więc na poziomie dobrze. Ankietowani najwyżej ocenili kompetencje zawodowe bibliotekarzy.

9 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 67 Bibliotekarze chcieli poznać, czego nasi czytelnicy oczekują od biblioteki i co zmieniliby w jej działaniu, aby lepiej odpowiadała ich potrzebom. W pytaniu Które z usług realizowanych przez bibliotekę są dla Pana/i najważniejsze? umieszczono kafeterię 13 zadań realizowanych obecnie przez bibliotekę i poproszono ankietowanych o ocenę ich ważności poprzez wybór jednej z czterech liczb w skali od 0 do 3, gdzie 3 oznacza bardzo ważne, 2 ważne, 1 mało ważne i 0 nie mam zdania. Ocena kultury obsługi 2,65 2,6 2,55 2,5 2,45 2,4 2,35 kompetencje zawodowe życzliwość komunikatywność Rys. 9. Struktura odpowiedzi na pytanie: Jak ocenia Pan/i kulturę obsługi w bibliotece? Fig. 9. The structure of answers to the question: How do you evaluate the quality of service in the library? Średnie arytmetyczne ocen uzyskane dla poszczególnych grup przedstawia Tabela 1 (s. 68). Niemal wszystkie grupy czytelników jako najważniejszą usługę biblioteki wskazały wypożyczanie książek do domu. Jedynie w grupie pracownicy administracyjni i inni na pierwszym miejscu znalazło się korzystanie z czytelni, co wynika zapewne z faktu pobierania kaucji za wypożyczane materiały od osób spoza uczelni. Studenci na drugim miejscu wskazali pomoc bibliotekarza w wyszukiwaniu książek i informacji. Za ważne usługi obie grupy studentów uznały również dostęp do Internetu, katalog komputerowy i możliwość korzystania z czytelni. Jedynie studenci stacjonarni wysoko cenią możliwość wykonywania wydruków w czytelni, dla pozostałych grup usługa ta jest mniej ważna. Studenci niezbyt wysoko ocenili możliwość obsługi wypożyczalni przez Internet i stronę internetową biblioteki. Najwyższą rangę stronie internetowej nadali pracownicy dydaktyczni, którzy wysoko ocenili również zestawienia nowości i tematyczne zestawienia bibliograficzne. Tematyczne zestawienia bibliograficzne jako ważne ocenili również studenci stacjonarni. Najniższe oceny u wszystkich grup uzyskały takie usługi, jak wypożyczenia międzybiblioteczne, szkolenie biblioteczne i spotkania autorskie.

10 68 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... Tab. 1. Oceny usług bibliotecznych dokonane przez różne grupy korzystających z biblioteki w odpowiedzi na pytanie: Które z usług realizowanych przez bibliotekę są dla Pana/i najważniejsze? Tab. 1. The evaluation of library services made by various groups of library clients in the answer to the question: Which of the library services are most important for you? Studenci stacjonarni Studenci niestacjonarni 1. Wypożyczanie 2,74 1. Wypożyczanie 2,49 2. Pomoc bibliotekarza 2,39 2. Pomoc bibliotekarza 2,22 3. Internet 2,33 3. Katalog komputerowy 2,14 4. Tematyczne zestawienia bibliograficzne 5. Korzystanie z czytelni 6. Katalog komputerowy 2,04 2,04 2,01 4. Internet 5. Korzystanie z czytelni 6. Tematyczne zestawienia bibliograficzne 2,12 2,08 1,79 7. Wydruki 2,09 7. Strona www biblioteki 1,75 8. Zestawienia nowości 1,94 8. Obsługa przez Internet 1,63 9. Strona www biblioteki 1,75 9. Zestawienia nowości 1, Obsługa przez Internet 1, Wydruki 1, Wypożyczenia międzybiblioteczne 12. Szkolenie biblioteczne 13. Spotkania autorskie 1,52 1,34 1, Szkolenie biblioteczne 12. Spotkania autorskie 13. Wypożyczenia międzybiblioteczne 1,18 1,10 1,08 Pracownicy dydaktyczni Pracownicy administracyjni i inni 1. Wypożyczanie 3,00 1. Korzystanie z czytelni 2,50 2. Korzystanie z czytelni 2,44 2. Wypożyczanie 2,33 3. Strona www biblioteki 2,33 3. Pomoc bibliotekarza 2,25 4. Zestawienia nowości 2,33 4. Katalog komputerowy 2,00 5. Tematyczne zestawienia bibliograficzne 6. Pomoc bibliotekarza 7. Obsługa przez Internet 8. Katalog komputerowy 9. Spotkania autorskie 2,22 2,22 2,11 2,11 1,89 5. Strona www biblioteki 6. Zestawienia nowości 7. Wydruki 8. Internet 9. Tematyczne zestawienia bibliograficzne 2,00 1,75 1,75 1,67 1, Wypożyczenia międzybiblioteczne 1, Wypożyczenia międzybiblioteczne 1, Szkolenie biblioteczne 1, Korzystanie z czytelni 1, Internet 1, Wypożyczanie 1, Wydruki 0, Pomoc bibliotekarza 0,80

11 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 69 Zapytano następnie, jakie działania należałoby podjąć, aby biblioteka spełniała lepiej swoje zadania? Respondentów poproszono o ocenę w skali interwałowej od 0 do 3 (3 oznacza bardzo ważne, 2 ważne, 1 mało ważne i 0 nie mam zdania) dziewięciu propozycji oraz o podanie własnych postulatów. Średnie arytmetyczne ocen uzyskane dla poszczególnych grup przedstawia Tabela 2. Tab. 2. Struktura ocen w grupach korzystających z biblioteki w odpowiedzi na pytanie: Jakie działania Pana/i zdaniem należy podjąć, aby biblioteka spełniała lepiej swoje zadania? Tab. 2. The structure of evaluation in the groups of library clients in the answer to the question: What in your opinion should be done to make the library more efficient in its tasks? Studenci stacjonarni Studenci niestacjonarni i podyplomowi 1. Więcej stanowisk z Internetem 2. Więcej tytułów nowości 3. Więcej egzemplarzy Większy limit wypożyczeń Dłuższy termin wypożyczenia 2,46 2,45 2,43 2,37 2,37 1. Więcej egzemplarzy 2. Więcej tytułów nowości 3. Większy limit wypożyczeń 4. Dłuższy termin wypożyczenia 5. Więcej stanowisk z Internetem 2,20 2,18 2,08 1,96 1,67 6. Więcej miejsc w czytelni 2,05 6. Dostęp on-line do czasopism 1,63 7. Dostęp on-line do czasopism 1,96 7. Więcej miejsc w czytelni 1,47 8. Więcej tytułów czasopism 1,94 8. Więcej tytułów czasopism 1,43 9. Więcej elektronicznych baz danych 1,56 9. Więcej elektronicznych baz danych 1,33 Pracownicy dydaktyczni Pracownicy administracji i inni czytelnicy 1. Więcej tytułów nowości 3,00 1. Większy limit wypożyczeń 2,42 2. Więcej egzemplarzy 3. Więcej tytułów czasopism Większy limit wypożyczeń Dostęp on-line do czasopism 6. Dłuższy termin wypożyczenia 7. Więcej miejsc w czytelni 8. Więcej stanowisk z Internetem 9. Więcej elektronicznych baz danych 2,33 2,22 2,11 2,00 1,78 1,44 1,33 1,22 2. Dłuższy termin wypożyczenia 3. Więcej stanowisk z Internetem 4. Więcej tytułów nowości 5. Więcej miejsc w czytelni 6. Więcej egzemplarzy 7. Dostęp on-line do czasopism Więcej tytułów czasopism Więcej elektronicznych baz danych 2,42 2,42 2,41 2,25 2,17 1,83 1,67 1,50

12 70 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... Studenci stacjonarni za najważniejsze uznali zwiększenie liczby stanowisk z Internetem, zakup większej ilości egzemplarzy lektur i większej liczby nowości oraz propozycje związane z wypożyczaniem, jak większy limit wypożyczeń i dłuższy termin wypożyczenia. Dla studentów niestacjonarnych dostęp do Internetu jest zdecydowanie mniej ważny. Jako najważniejsze ocenili zakup większej ilości egzemplarzy i tytułów, większy limit wypożyczeń i dłuższy termin wypożyczenia. Jedynie pracownicy dydaktyczni wyższą rangę nadali zakupowi kolejnych tytułów czasopism, dla pozostałych grup ta propozycja jest raczej mało ważna. Najniżej wszystkie grupy oceniły potrzebę zakupu kolejnych elektronicznych baz danych. Nie jest to dla bibliotekarzy zaskoczenie, gdyż posiadane obecnie bazy są wykorzystywane w niewielkim stopniu. Niestety pytanie otwarte o własne propozycje usprawnienia działania biblioteki nie spotkało się z zainteresowaniem ankietowanych. Uzyskaliśmy jedynie cztery odpowiedzi odnoszące się do zawartości księgozbioru, poprawy kultury obsługi i zmniejszenia opłat za przetrzymanie książek. PODSUMOWANIE CONCLUSIONS Badania spotkały się z przychylnością i zainteresowaniem czytelników. Uzyskane wyniki pozwalają na sformułowanie następujących wniosków: Biblioteka w czasie roku akademickiego jest obecnie czynna 52 godziny tygodniowo (w poniedziałek i sobotę w godz , wtorek piątek w godz ). Wyniki ankiety potwierdzają, że udało się osiągnąć zadowalający obie strony kompromis pomiędzy możliwościami kadrowymi biblioteki, a potrzebami studentów. Należy zachować dotychczasowe godziny otwarcia biblioteki, a jeżeli możliwości kadrowe na to pozwolą, biblioteka powinna być dłużej czynna w poniedziałek i sobotę. Księgozbiór uzyskał bardzo dobre oceny, jednak badania potwierdzają, że podstawowym problemem użytkowników pozostaje brak odpowiedniej ilości podręczników i książek. Zbiory biblioteczne powiększają się w tempie około 3,5 tysiąca jednostek inwentarzowych rocznie, osiągając na koniec 2006 roku wol. druków zwartych, 1037 jednostek inwentarzowych zbiorów specjalnych i 525 woluminów oprawnych roczników czasopism. Profil zbiorów, ze względu na różnorodność kierunków kształcenia, jest bardzo szeroki i obejmuje wiele dziedzin wiedzy: pedagogikę, nauki społeczne, ekonomię, rolnictwo, technikę, matematykę, geografię, turystykę, sport i muzykę. Biblioteka stara się przede wszystkim zapewnić dostęp do nowości z poszczególnych dziedzin i niestety, z uwagi na koszty, rzeczywiście kupujemy je w niewielkiej liczbie egzemplarzy, a ilość i różnorodność dziedzin uniemożliwia osiągnięcie kompletności. Jedynie znaczne zwiększenie środków na zakup zbiorów może poprawić tę sytuację.

13 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 71 Wyniki ankiety wskazują, że wypożyczanie jest usługą najważniejszą dla naszych czytelników. Studenci oczekują zwiększenia limitu wypożyczanych książek i dłuższego okresu wypożyczenia. Satysfakcja użytkowników z usług wypożyczalni zależy w dużej mierze od ilości dostępnych książek, co wiąże się z wysoką rangą nadawaną przez ankietowanych zakupom nowości i większej ilości egzemplarzy. Wyniki badania ankietowego w PWSZ w Lesznie są w wielu punktach zbliżone do uzyskanych przez inne biblioteki uczelniane np. Biblioteki Głównej Politechniki Łódzkiej i Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Można całkowicie zgodzić się ze stwierdzeniem, że dla naszego przeciętnego respondenta najważniejsza jest możliwość wypożyczania możliwie największej liczby podręczników na możliwie najdłuższy okres [Szerksznis, Spaleniak 2003]. Potrzebę pomocy ze strony bibliotekarzy ankietowani ulokowali na drugim miejscu w hierarchii ważności potrzeb, a jednocześnie najniższą ocenę uzyskała komunikatywność personelu. Przy doborze kolejnych pracowników biblioteki należy zwrócić uwagę, obok przygotowania fachowego, na kompetencje komunikacyjne wyrażające się skutecznością zachowań językowych w relacjach bibliotekarz czytelnik, użytkownik [Majewska 2005, 79]. Zwiększenie zatrudnienia i dalsza automatyzacja pracy, powinna umożliwić odciążenie bibliotekarzy od czynności formalnych i skierować ich do pracy z czytelnikiem. W dalszym ciągu, m.in. poprzez szkolenia, należy dążyć do poprawy kultury obsługi. Dalsze rozwijanie usług elektronicznych powinno być poprzedzone szerszymi działaniami popularyzacyjnymi, jednak z pewnością krąg odbiorców tych usług zależy w dużej mierze od upowszechnienia się domowego dostępu do Internetu. Badania ankietowe przeprowadzone w 2007 roku były pierwszymi badaniami potrzeb i satysfakcji użytkowników Biblioteki Uczelnianej po ośmiu latach jej działalności. Większość ocen dotyczących funkcjonowania biblioteki, jak i księgozbioru była pozytywna, co pozwala bibliotekarzom odczuwać zadowolenie z wykonanej pracy. Badania dostarczyły interesujących wniosków i dlatego wymagają dalszych analiz i pogłębienia oraz powinny być kontynuowane w kolejnych latach PIŚMIENNICTWO BIBLIOGRAPHY CZYTELNIK czy klient?, 2003, Ogólnopolska konferencja bibliotekarzy. Biblioteka Główna UMK Toruń , [dokument elektroniczny], EBIB, Warszawa, 1CD-ROM. FERET B., GAJDA I., SÓJKOWSKA I., Łódzka fabryka informacji naukowej. Badanie satysfakcji i oczekiwań użytkowników Biblioteki Głównej Politechniki Łódzkiej. (dostęp: ).

14 72 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej... KUCZKOWSKI M., 2003, Klient w bibliotece trudne wyzwanie? [w:] Czytelnik czy klient? Ogólnopolska konferencja bibliotekarzy. Biblioteka Główna UMK Toruń , [dokument elektroniczny], EBIB, Warszawa, 1CD-ROM. MAJEWSKA M., 2005, Kompetencje bibliotekarza wobec zmian społecznych i edukacyjnych, [w:] Drzewiecki M., Majewska M. (red.), Biblioteka w społeczeństwie informacyjnym, Wydawnictwo CEBIED, Warszawa. PODGÓRSKA M., 2005, Potrzeby informacyjne użytkownika rozważania na przykładzie Biblioteki Naukowej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji Towarzystwa Wiedzy Powszechnej we Wrocławiu, [w:] Czyżewska M. (red.), Działalność naukowa i informacyjna bibliotek uczelnianych. Teoria a praktyka, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok. POLL R., BOEKHOST P. TE, 2004, Mierzenie jakości. Międzynarodowe zalecenia do pomiaru wykonania zadań w bibliotekach akademickich, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, (seria:) Bibliothecalia Wratislaviensia VII, Acta Universitis Wratislaviensis No 2589, Wrocław. SZERKSZNIS Ż., SPALENIAK A., 2003, Użytkownik Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu jego potrzeby, poziom zadowolenia i satysfakcji, [w:] Czytelnik czy klient?... Ogólnopolska konferencja bibliotekarzy, Biblioteka Główna UMK Toruń , [dokument elektroniczny], EBIB, Warszawa, 1CD-ROM ZYBERT E. B., 2004, Kultura organizacyjna w bibliotekach, Wyd. SBP, Warszawa.

15 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 73 Załącznik nr 1 ANKIETA SZANOWNY UŻYTKOWNIKU! Biblioteka Uczelniana zwraca się do Pana/i z prośbą o wypełnienie poniższej ankiety, która pomoże ocenić naszą pracę i lepiej dostosować działanie biblioteki do oczekiwań użytkowników. Proszę zaznaczyć kwadrat przy właściwej odpowiedzi. 1. Korzysta Pan/i z usług tylko wypożyczalni wypożyczalni i czytelni tylko czytelni 2. Jak często korzysta Pan/i z usług biblioteki? bardzo często 1 x na tydzień 1 x na miesiąc rzadko 3. Które z usług realizowanych przez bibliotekę są dla Pana/i najważniejsze? Proszę ocenić poniższe propozycje w skali 0 3 i zakreślić właściwy numer 3 bardzo ważne 2 ważne 1 mało ważne 0 nie mam zdania PROSZĘ ZAKREŚLIĆ NUMER Wypożyczanie książek do domu Korzystanie z księgozbioru podręcznego i czasopism w czytelni Wypożyczenia międzybiblioteczne Możliwość korzystania z Internetu Możliwość korzystania z edytorów tekstów i wykonywania wydruków Pomoc bibliotekarza przy wyszukiwaniu książek i informacji Strona internetowa biblioteki Obsługa konta w Wypożyczalni przez Internet Katalog komputerowy Zestawienia nowości w zbiorach biblioteki Tematyczne zestawienia bibliograficzne Szkolenie biblioteczne Spotkania autorskie, wystawy itp Czy godziny pracy biblioteki są odpowiednie? zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie mam zdania 5. Jeżeli nie proszę podać własne propozycje......

16 74 H. SZCZYGIEŁ Ocena działania biblioteki uczelnianej W jakim stopniu księgozbiór biblioteki odpowiada Pana/i potrzebom? bardzo dobrym dobrym dostatecznym niedostatecznym nie mam zdania 7. Jakie są wady, braki w księgozbiorze? Wyszukiwanie informacji w katalogu komputerowym jest: bardzo łatwe dosyć łatwe dosyć trudne trudne nie mam zdania 9. Rozmieszczenie książek w działach i ich ustawienie na półce jest odpowiednie zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie mam zdania 10. Jak ocenia Pan/i kulturę obsługi w bibliotece? 3 bardzo dobrze 2 dobrze 1 dostatecznie 0 niedostatecznie PROSZĘ ZAKREŚLIĆ NUMER Kompetencje zawodowe (fachowość) Życzliwość Komunikatywność Jakie działania Pana/i zdaniem należy podjąć, aby biblioteka spełniała lepiej swoje zadania? Proszę ocenić poniższe propozycje w skali 0 3 i zakreślić właściwy numer 3 bardzo ważne 2 ważne 1 mało ważne 0 nie mam zdania PROSZĘ ZAKREŚLIĆ NUMER Kupować więcej egzemplarzy jednego tytułu Kupować więcej tytułów nowości Zwiększenie limitu wypożyczeń Dłuższy termin wypożyczenia Więcej tytułów czasopism Zakup kolejnych elektronicznych baz danych Dostęp on-line do czasopism elektronicznych Więcej miejsc w czytelni Więcej stanowisk komputerowych z Internetem Inne jakie?

17 SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR Ankietę wypełnia student stacjonarny I rok II rok III rok IV rok student niestacjonarny I rok II rok III rok IV rok student podyplomowy pracownik dydaktyczny pracownik administracyjny inny Studentów i pracowników PWSZ prosimy o zaznaczenie Instytutu (jednostki), który reprezentują I. Ekonomii i Zarządzania I. Nauk Edukacyjnych I. Rolnictwa I. Turystyki I. Wychowania Fizycznego I. Muzyki I. Politechniczny Dziękujemy za wypełnienie ankiety!

18