Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH"

Transkrypt

1 Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA do ćwiczenia SONIT System ekspercki oceny nierówności toru WROCŁAW 2008

2 1. Informacje ogólne System SONIT jest narzędziem wykorzystywanym w diagnostyce nierówności toru. Służy do analityczno - graficznego przedstawienia sześciu wielkości geometrycznych, opisujących stan toru kolejowego, tj.: - szerokości toru, - gradientu szerokości, tj. jej różnicy na długości 1 m, - wichrowatości toru, - nierówności pionowych na bazie 10 m, - nierówności poziomych na bazie 10 m, - różnicy wysokości toków szynowych (przechyłki w łukach). Podstawą obliczeń i wykresów są pomiary toru wykonywane toromierzem elektronicznym i transmitowane do systemu automatycznie. Na krótkich odcinkach toru mogą być one również mierzone ręcznie i wprowadzane z klawiatury. System SONIT umożliwia: - gromadzenie wyników pomiarów torów, - ocenę stanu toru ułatwiającą planowanie miejsc napraw i ich hierarchizację, - porównywanie zachodzących zmian w stanie toru, które stanowi podstawowy warunek prowadzenia diagnostyki obrazowo-porównawczej, - syntetyzowanie wyników pomiarów do celów planowania napraw w skali większych rejonów sieci kolejowej. System SONIT spełnia też inne funkcje, które mogą się okazać pomocne przy odbiorach robót lub materiałów nawierzchniowych, tj.: - oblicza podstawowe charakterystyki statystyczne dowolnych wielkości (w tym mierzonych na przemian), - losuje miejsca pomiarów wyrywkowych w torze, - oblicza strzałki krzywizn w różnych konfiguracjach układu geometrycznego toru. W nowszych wersjach systemów eksperckich SONIT jest jednym z modułów systemu oceny jakości robót nawierzchniowych JAKON. Wszystkie wielkości, analizowane w systemie SONIT dzielą się na trzy grupy: - wielkości oceniane - wymienione powyżej sześć wielkości geometrycznych opisujących stan toru, - wielkości sprawdzane - parametry geometryczne toru takie jak: położenie osi toru w planie i profilu, rozstaw podkładów, wymiary podsypki, nierówności zgrzein - mierzone ręcznie i wprowadzane do systemu z klawiatury, - wielkości dowolne - określane przez użytkownika, np. wymiary odbieranych elementów nawierzchni - mierzone ręcznie i wprowadzane do systemu z klawiatury. W wyniku obliczeń w systemie SONIT otrzymuje się dwie grupy ocen mierzonych wielkości: - oceny bezwzględne - niezależne od przyjętych odchyłek dopuszczalnych, - oceny względne - przedstawiające stan toru na tle odchyłek dopuszczalnych. Ocenami bezwzględnymi są wartości średnie, minimalne, maksymalne, odchylenia standardowe mierzonych wielkości oraz syntetyczny wskaźnik jakości toru "J". Natomiast do ocen względnych należą: wadliwość "W", wskaźnik średniego przekroczenia pola tolerancji "Sp", wskaźnik maksymalnego przekroczenia odchyłek dopuszczalnych "Spm", wskaźnik wykorzystania pola tolerancji "Si". Układ graficzny systemu zapewnia segmentację wszystkich wielkości graficznych znajdujących się na jednym ekranie. Segmentacja polega na: 2

3 - wybraniu jednej z góry ustalonej długości odcinka toru, który ma się pojawić na ekranie, - automatycznym obliczeniu dla wybranego odcinka wszystkich ocen względnych i bezwzględnych, niezależnie od ocen całego odcinka zapisanego w danym pliku. Dzięki segmentacji możliwe jest analizowanie niejednorodności toru oraz bardzo dokładne śledzenie zmian zachodzących na krótkich newralgicznych odcinkach, np. w strefie rozjazdów lub skrajnych punktów krzywych przejściowych. Taka wybiórcza ocena ma duże znaczenie praktyczne, np. przy wyznaczaniu do napraw tylko pewnych krótkich odcinków toru na szlaku, dzięki czemu łatwiej jest porównać wynik naprawy. 2. Praca z programem W celu uruchomienia programu, z pulpitu środowiska Windows otwieramy folder "Koleje", a następnie wybieramy ikonę programu "SONIT". Po uruchomieniu programu na ekranie ukazuje się okno zawierające jego stronę tytułową. Po wybraniu przycisku "OK" program otwiera ekran z menu górnym zawierającym następujące komendy: - "Plik" - umożliwiająca utworzenie nowego albo otwarcie i zapisanie na dysku pliku danych, drukowanie oraz zakończenie pracy z programem, - "Charakterystyka" - umożliwiająca przeglądanie lub edycję podstawowych danych dotyczących ocenianego odcinka toru, w tym jego układu geometrycznego, - "Wielkości" - umożliwiająca przeglądanie lub edycję wielkości będących podstawą oceny nierówności toru, - "Wykresy" - umożliwiająca prezentację wyników oceny w formie graficznej jak i tabelarycznej oraz edycję odchyłek dopuszczalnych, - "Inne" - umożliwiająca wprowadzanie wyników pomiarów innych niestandardowych wielkości, wykonywanie różnego rodzaju notatek z poczynionych obserwacji oraz losowanie miejsc pomiarów wyrywkowych, - "Porównanie" - umożliwiająca porównanie tych samych nierówności toru mierzonych w różnym czasie albo na sąsiednich odcinkach, - "Strzałki" - umożliwiająca obliczanie strzałek w najczęściej spotykanych połączeniach łuków z krzywymi przejściowymi oraz w samych łukach, - "Pomoc" - wyświetlająca krótki opis programu i jego elementów składowych. 2.1 Wprowadzenie danych W systemie SONIT rozróżnia się dwa rodzaje plików: pliki toromierza z rozszerzeniem cyfrowym oraz pliki SONIT-a z rozszerzeniem "not". Pierwsze z nich to pliki wczytywane automatycznie z toromierza, nie uwzględniające jeszcze odchyłek dopuszczalnych, drugie są już plikami przetworzonymi. Przy otwieraniu plików należy najpierw wybrać jego rodzaj. W naszym ćwiczeniu danymi wykorzystywanymi do oceny są wyniki pomiarów przeprowadzonych toromierzem mikroprocesorowym na przykładowym torze kolejowym, zapisane w formacie plików SONIT-a, na twardym dysku w katalogu C:\Labkol\Sonit\Dane. Każdy z plików obejmuje odcinek toru o długości 300 m. Pomiary przeprowadzone zostały w dwóch seriach. W pierwszej serii (pliki zaczynające się na "s1") przebadano tor od km 0.4 do km 1.9 (5 plików) w drugiej natomiast (pliki zaczynające się na "s2") - tor od km 0.1 do km 2.8 (9 plików). W zakończeniach nazw plików podane są hektometry początku i końca mierzonego odcinka. Zadaniem studenta jest dokonanie przy pomocy programu SONIT oceny nierówności toru dla pliku wskazanego przez prowadzącego zajęcia (w formularzu do ćwiczenia). 3

4 W celu wprowadzenia do programu danych z odpowiedniego pliku, z menu górnego wybieramy komendę "Plik" / "Otwórz" / "Plik SONIT". W otwartym przez program oknie "Otwórz" wybieramy podkatalog "dane" a następnie nazwę pliku podaną w punkcie 1 formularza do ćwiczenia, po czym wybieramy przycisk "OK". 2.2 Edycja danych W celu zapoznania się z podstawowymi danymi dotyczącymi ocenianego odcinka toru wybieramy z menu górnego komendę "Charakterystyka". Z górnej części otwartego przez program okna "Charakterystyka odcinka" (rys.1) odczytujemy, a następnie wpisujemy w odpowiednie rubryki formularza do ćwiczenia w punkcie 2.1: nr linii, kilometraż odcinka (od - do), nazwę szlaku, nr toru, nazwisko osoby wykonującej pomiar oraz datę wykonania pomiaru. Rys.1 Wygląd okna "Charakterystyka odcinka" Dolna część otwartego okna zawiera listę danych dotyczących układu geometrycznego mierzonego odcinka: przechyłek - "h", strzałek łuków - "f" i poszerzeń toru "s" (z indeksami "p" i "k" oznaczającymi odpowiednio wartości początkowe i końcowe) oraz punktów stałych. Dla rozróżnienia kierunku łuków wartości przechyłek i strzałek dla łuków prawych są ujemne. Środkowa część otwartego okna umożliwia edycję listy danych. W naszym ćwiczeniu nie jest potrzebna modyfikacja tej listy. Prześledźmy jedynie przebieg geometryczny ocenianego odcinka linii kolejowej, a mianowicie zorientujmy się jakie elementy trasy w planie (prosta, łuk czy krzywa przejściowa) znajdują się na długości ocenianego przez nas odcinka i na tej podstawie wypełnijmy w formularzu do ćwiczenia odpowiednią rubrykę. Jeżeli w zakresie analizowanego przez nas odcinka znajduje się łuk, odczytajmy i zapiszmy w formularzu do ćwiczenia wartość 4

5 strzałki tego łuku (podawaną w mm), a następnie przy pomocy SONIT-a obliczmy wartość promienia tego łuku. W tym celu zamknijmy przyciskiem "Koniec" okno "Charakterystyka odcinka", po czym wybierzmy z menu górnego komendę "Strzałki" / "Pełny łuk", program przejdzie do wyglądu ekranu przedstawionego na rys.2. W środkowym dolnym oknie "Strzałka pojedyncza" w polu danych "f" podajmy przepisaną do formularza wartość strzałki, lecz tym razem w metrach i jako wartość dodatnią (UWAGA: jako separatora dziesiętnego używajmy kropki, a nie przecinka), w polu danych "l" podajmy cięciwę wynoszącą 10 m, a po wybraniu przycisku "Oblicz" uzyskamy wartość promienia, którą należy wpisać na formularz do ćwiczenia. Dwukrotnie wybierając przyciski "Koniec" powracamy do głównego ekranu programu. Rys.2 Wygląd okna "Strzałki - Pełny łuk" 2.3 Ocena nierówności toru W celu uruchomienia modułu prezentacji wyników oceny nierówności toru wybieramy z menu górnego komendę "Wykresy". Program otwiera ekran o takiej nazwie (rys.3), na którym prezentowane mogą być równocześnie dwa wykresy ocenianych wielkości - ich wyboru dokonujemy komendami "Wykres 1" i "Wykres 2" z menu górnego. W sumie ocenianych wielkości jest sześć, skoro w danej chwili możemy wybrać tylko dwie warto je dobierać parami (np. razem z szerokością toru wyświetlać gradient szerokości, który jest jej pochodną, razem z nierównościami poziomymi - przechyłkę, gdyż obie te wielkości zależą od przebiegu toru w planie). W naszym ćwiczeniu w pierwszym kroku jako "Wykres 1" wyświetlmy "Szerokość toru" natomiast jako "Wykres 2" - "Gradient szerokości". 5

6 Rys.3 Wygląd ekranu "Wykresy" Na wykresach wartości rzeczywiste ocenianych wielkości są przedstawiane nieregularną linią koloru niebieskiego, wartości nominalne (pożądane, idealne, zgodne z projektem) - regularną linią koloru zielonego, natomiast odchyłki dopuszczalne - liniami koloru czerwonego. W celu zorientowania się jakie wartości odchyłek dopuszczalnych program SONIT przyjmuje do analizy należy wybrać z menu górnego komendę "Odch. dopuszczalne". Program wyświetli okno z wartościami odchyłek dając możliwość ich edycji. W naszym ćwiczeniu nie potrzebujemy wprowadzać zmian odchyłek dopuszczalnych, dlatego wybierając przycisk "OK" zamykamy to okno. Na osiach rzędnych wykresów podane są wartości ocenianych wielkości, natomiast na osiach odciętych - odległości. Pierwsze pojawiające się na ekranie wykresy przedstawiają zawsze odcinek o długości 100 m. Zmiany jego długości możemy dokonać przy pomocy okna "Odległość [km]" znajdującego się w prawym dolnym rogu ekranu. Po rozwinięciu listy wyboru możliwe są długości (w km): 0.1; 0.2; 0.3; 0.5; 1 i dowolna - ale nie krótsza niż 0.02 km, do jej określenia konieczne jest podanie kilometra początku (kmp) i końca (kmk). Jeżeli wybrana długość jest krótsza od długości ocenianego odcinka, aktywna staje się belka przewijania wykresów umieszczona w dolnej części ekranu. Po obu stronach tej belki w okienkach podawany jest początek i koniec aktualnie pokazywanego na wykresach odcinka toru. W dolnej części obu wykresów prezentowane są liczbowe wartości podstawowych estymatorów dokonywanej oceny. Wartości te dotyczą tylko odcinka pokazywanego na wykresie, dlatego ulegają zmianie w przypadku zmiany długości odcinka pokazywanego na wykresie. 6

7 Dokonajmy zmiany długości odcinka toru pokazywanego na wykresach, tak aby pokazywany był na nich cały analizowany przez nas odcinek o długości 300 m. W tym celu rozwijamy listę wyboru okienka "Odległość [km]" i wybieramy "0.3". W naszym ćwiczeniu w drugim kroku jako "Wykres 1" wyświetlmy "Wichrowatość" natomiast jako "Wykres 2" - "Nierówności pionowe". W przypadku wykresów wielkości, których wartość nominalna może zmieniać się na długości toru (szerokość, wichrowatość, nierówności poziome i przechyłka) możliwa jest, ale tylko w przypadku górnego wykresu (Wykresu 1) zmiana sposobu pokazywania wyników na wykresie z wartości pełnych na odchyłki dopuszczalne. Zmiany tej dokonujemy wybierając z menu górnego komendę "Wyświetlanie", a następnie "Odchyłki" (powrót poprzez wybór przycisku "Pomiary"). Zmiana taka szczególnie poprawia czytelność wykresów w przypadku gdy wartości nominalne osiągają duże różnice na długości toru. W naszym ćwiczeniu w trzecim kroku jako "Wykres 1" wyświetlmy "Nierówności poziome" natomiast jako "Wykres 2" - "Przechyłkę". W celu uzyskania wydruku wykresów wybieramy z menu górnego komendę "Plik" / "Drukuj". Program przedstawia okno, w którym możemy określić które wykresy i w jaki sposób mają być drukowane. W naszym ćwiczeniu nie będziemy realizować takich wydruków dlatego wybierając przycisk "Anuluj" zamykamy to okno. W celu uzyskania pełnej informacji o liczbowych wartościach estymatorów dokonywanej oceny z menu górnego wybieramy komendę "Zestawienia". Program przedstawia syntezę oceny analizowanego odcinka (rys.4), tj. wartość syntetycznego wskaźnika jakości toru "J", a następnie w postaci tabelarycznej dla każdej z sześciu wartości ocenianych: wyrażoną w % wadliwość "W" w odniesieniu do odchyłek dopuszczalnych (max i min), ocenę bezwzględną w postaci odchyleń standardowych (σ) i wartości ekstremalnych (max i min) oraz ocenę względną wyrażoną wskaźnikami "Sp", "Spm" i "Si". W tabeli wartościom estymatorów towarzyszą histogramy ułatwiające ich porównywanie - w celu określenia, które z sześciu wartości ocenianych w największym stopniu są odpowiedzialne za zły stan geometrii toru. Syntezę oceny można wydrukować wybierając przycisk "Drukuj". W naszym ćwiczeniu poprzestańmy jednak na odczytaniu z ekranu syntetycznego wskaźnika jakości toru "J" oraz wartości wadliwości "W" dla sześciu ocenianych wielkości i wpiszmy je w odpowiednie rubryki formularza do ćwiczeń w punkcie 2.1. W dalszej części ćwiczenia zadaniem studenta będzie wybranie z dotychczas analizowanego odcinka toru o długości 300 m jego fragmentu o długości 30 m będącego w najgorszym stanie geometrycznym. W tym celu określmy, która z sześciu wielkości ocenianych posiada największą wadliwość "W", po czym wybierając z menu górnego komendę "Wykres 1", a następnie określoną wielkość ocenianą (tę z największą wadliwością) powróćmy do poprzedniego wyglądu ekranu, z pokazaniem na górnym wykresie wielkości ocenianej powodującej największą wadliwość. Przeglądając wykres tej wielkości odszukajmy odcinek o długości 30 m posiadający największe wychylenie wykresu wartości rzeczywistych (linia niebieska) poza wartości odchyłek dopuszczalnych (linia czerwona). Może się w tym momencie okazać pomocna opisana wcześniej opcja zmiany sposobu pokazywania wyników na wykresie z wartości pełnych na odchyłki dopuszczalne. Początek i koniec określonego odcinka wpiszmy w odpowiednie rubryki formularza do ćwiczenia w punkcie 2.2, a następnie korzystając z okna "Odległość [km]" / "Dowolna" (w prawym dolnym rogu ekranu) dostosujmy pokazywanie wykresów do tych właśnie granic. 7

8 Rys.4 Wygląd okna syntezy oceny analizowanego odcinka Wybierając z menu górnego ponownie komendę "Zestawienia" uzyskamy syntezę oceny, lecz tym razem przeprowadzoną jedynie dla wybranego odcinka o długości 30 m. Podobnie jak poprzednio odczytajmy wartości podstawowych estymatorów i wpiszmy w odpowiednie rubryki formularza do ćwiczenia w punkcie 2.2. Tym razem jednak utwórzmy również plik z danymi tego odcinka. W tym celu z menu górnego wybierzmy komendę "Plik" / "Zachowaj odcinek". W otwartym przez program oknie dokonajmy zmiany danych w rubrykach "Dane przygotował" (podajmy swoje imię i nazwisko) oraz "Data" (podajmy aktualną datę), określmy właściwą ścieżkę (w oknie "Katalog" kliknijmy dwukrotnie na folderze "dane"), a w rubryce "Nowy plik" zastąpmy poprzednią nazwę swoim "INP", po czym wybierzmy przycisk "OK". Przedstawiony powyżej sposób określenia odcinka o najgorszym stanie geometrycznym (jedynie w oparciu o największą wadliwość jednej z wartości ocenianych) jest mocno uproszczony i w praktyce inżynierskiej oczywiście byłby nie do przyjęcia. W naszym ćwiczeniu jest on jednak odpowiedni z punktu widzenia zapoznania się różnymi sposobami oceny w systemie SONIT. Powrotu do ekranu głównego programu dokonujemy wybierając z menu górnego komendę "Plik" / "Koniec" 2.4 Analiza porównawcza W planowaniu napraw nawierzchni dużą uwagę należy skupić nie tylko na tych odcinkach toru, na których są przekroczone odchyłki dopuszczalne, lecz również śledzić intensywność narastania nierówności (diagnostyka obrazowo-porównawcza). Porównania pomiarów mają też istotne znaczenie przy ocenie skuteczności przeprowadzonych napraw, sprawdzaniu usunięcia usterek stwierdzonych podczas odbiorów robót oraz przy badaniu nowych urządzeń pomiarowych. 8

9 W systemie SONIT możliwe jest porównanie tych samych nierówności toru mierzonych w różnym czasie albo na sąsiednich odcinkach. Porównywane są przy tym wykresy i wszystkie obliczane wskaźniki. Istnieje możliwość wprowadzania maksymalnie pięciu porównywanych plików pomiarów. W celu przeprowadzenia analizy porównawczej wybieramy z menu górnego komendę "Porównanie". Program przechodzi do wyglądu ekranu przedstawionego na rys.5. Rys.5 Wygląd ekranu "Porównanie" W pierwszym kroku porównajmy analizowany do tej pory przez nas plik z jego odpowiednikiem z pierwszej serii pomiarów. W tym celu w oknie "Katalog" klikamy dwukrotnie na folderze "dane", w efekcie czego w lewym oknie "Nazwa pliku" zostaje wyświetlona lista dostępnych plików. Odnajdujemy na niej plik oceny tego samego odcinka toru, tyle że z pierwszej serii pomiarów (z "s1" zamiast "s2" w początku nazwy) i wybieramy przycisk "OK". Jeżeli wszystkie czynności wykonaliśmy poprawnie wybrany przez nas plik wraz ze ścieżką dostępu powinien się pojawić w rubryce "Plik nr 1" w dolnym oknie ekranu. W tym samym oknie odznaczamy myszką przycisk w rubryce "Plik nr 2" tak aby pojawiło się w nim wypełnienie i w oknie "Nazwa pliku" odnajdujemy odpowiedni plik z drugiej serii pomiarów (o nazwie zgodnej z podaną w punkcie 1 formularza do ćwiczenia). W celu przeprowadzenia analizy porównawczej wybieramy przycisk "Wyświetlanie porównań", a po wyświetleniu przez program nowego ekranu "Wykresy" wybieramy z menu górnego komendę "Wykres" / "Szerokość toru". Program w części graficznej (z białym tłem) przedstawia wykresy porównywanych pomiarów w różnych kolorach, które są objaśnione w części tabelarycznej (z żółtym tłem) zawierającej porównania podstawowych estymatorów (rys.6). 9

10 Porównajmy oba pomiary pod względem wartości wskaźnika "Sp", a w sytuacji gdy nie jest on określony - "Si". Aby jednak estymatory były liczone z całej długości porównywanych odcinków, korzystając z okna "Odległość [km]" (w prawym dolnym rogu ekranu) wybieramy długość "0.3". Jeżeli wartości wskaźników "Sp" (ewentualnie "Si") z pierwszej serii pomiarów są większe, w odpowiednie rubryki formularza z punktu 2.3 wpisujemy literę "w", jeśli mniejsze - literę "m", jeśli takie same - literę "t". W celu analizy kolejnych (po szerokości toru) wielkości ocenianych wybieramy z menu górnego komendę "Wykres" / "...". Rys.6 Wygląd ekranu "Wykresy" Przy założeniu, że pomiędzy dwoma seriami pomiarów nie były przeprowadzone żadne działania naprawcze, wyniki serii drugiej w efekcie postępującego zużycia eksploatacyjnego powinny wykazywać większe wartości porównywanych wskaźników. Niestety różnica czasu pomiędzy seriami pomiarów jest zbyt mała, aby było to zauważalne. W drugim kroku analizy porównawczej porównajmy pomiary pięciu kolejnych odcinków (plików) z drugiej serii pomiarów: począwszy od pliku poprzedzającego określony w punkcie 1 formularza do ćwiczenia, a skończywszy na trzecim za nim (w zakończeniach nazw plików podane są hektometry ich początku i końca). Wybierając z menu górnego komendę "Plik" / "Koniec" powracamy do ekranu "Porównanie". Analogicznie jak poprzednio przenosimy pięć odpowiednich nazw plików, tym razem już tylko z drugiej serii pomiarów, z okna "Nazwa pliku" do odpowiednich rubryk w dolnym oknie, opisanych jako: "Plik nr 1, 2,... do 5". W celu przeprowadzenia analizy porównawczej wybieramy przycisk "Wyświetlanie porównań", a po wyświetleniu przez program nowego ekranu "Wykresy" wybieramy z menu górnego komendę "Wykres" / 10

11 "Szerokość toru". Dla uzyskania widoku wszystkich pięciu porównywanych odcinków na jednym wykresie (co w sumie daje długość 1.5 km) korzystamy z okna "Odległość [km]" / "Dowolna" (w prawym dolnym rogu ekranu) i dostosowujemy pokazywanie wykresów do nowych granic (nowy początek = początek pliku z punktu 1 formularza minus 300 m; nowy koniec = koniec pliku z punktu 1 formularza plus 900 m). Celem naszej analizy porównawczej niech będzie określenie, który z pięciu porównywanych kolejnych odcinków posiada największe wartości wskaźnika "Spm". W odpowiednie rubryki formularza z punktu 2.4 wpisujemy numer kolejny tego odcinka (ewentualnie numery, jeśli więcej niż jeden z nich osiągną tę samą maksymalną wartość wskaźnika "Spm"). W celu analizy kolejnych (po szerokości toru) wielkości ocenianych wybieramy z menu górnego komendę "Wykres" / "...". Wybierając z menu górnego komendę "Plik" / "Koniec" zamykamy ekran "Wykresy", następnie wybierając przycisk "Koniec" zamykamy ekran "Porównanie". 2.5 Wyjście z programu W celu opuszczenia systemu SONIT wybieramy z menu górnego komendę "Plik" / "Koniec". 3. Zakończenie ćwiczenia Po opuszczeniu systemu SONIT należy odszukać na twardym dysku plik z wynikiem oceny odcinka będącego w najgorszym stanie geometrycznym (C:\Labkol\Sonit\Dane\INP.not), przegrać go na dyskietkę i wraz z wypełnionym formularzem do ćwiczenia oddać prowadzącemu zajęcia. Niniejszą instrukcję opracowano w oparciu o: "Diagnostyka obrazowoporównawcza jako podstawa planowania napraw toru" Bałuch H., Przegląd Kolejowy 1998/4 str.16 oraz "Diagnostyka nierówności toru", Bałuch M., maszynopis, Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa. 11

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA

Bardziej szczegółowo

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA

Bardziej szczegółowo

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA

Bardziej szczegółowo

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter.

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter. OPIS PROGRAMU TPREZENTER. Program TPrezenter przeznaczony jest do pełnej graficznej prezentacji danych bieżących lub archiwalnych dla systemów serii AL154. Umożliwia wygodną i dokładną analizę na monitorze

Bardziej szczegółowo

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH

Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA

Bardziej szczegółowo

USTALANIE WARTOŚCI NOMINALNYCH W POMIARACH TOROMIERZAMI ELEKTRONICZNYMI

USTALANIE WARTOŚCI NOMINALNYCH W POMIARACH TOROMIERZAMI ELEKTRONICZNYMI Dr inŝ. Zbigniew Kędra Politechnika Gdańska USTALANIE WARTOŚCI NOMINALNYCH W POMIARACH TOROMIERZAMI ELEKTRONICZNYMI SPIS TREŚCI 1. Wstęp. Podstawy teoretyczne metody 3. Przykład zastosowania proponowanej

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA do ćwiczenia

INSTRUKCJA do ćwiczenia Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wypełniania formularza Ankieta Trwałości

Instrukcja wypełniania formularza Ankieta Trwałości Instrukcja wypełniania formularza Ankieta Trwałości 1. Logowanie Ankieta dostępna jest jako formularz w systemie SEZAM, z którego wysyłane były wnioski: aplikacyjny oraz o płatność. Należy zalogować się

Bardziej szczegółowo

Opis programu Konwersja MPF Spis treści

Opis programu Konwersja MPF Spis treści Opis programu Konwersja MPF Spis treści Ogólne informacje o programie...2 Co to jest KonwersjaMPF...2 Okno programu...2 Podstawowe operacje...3 Wczytywanie danych...3 Przegląd wyników...3 Dodawanie widm

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA PORTALU SIDGG

INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA PORTALU SIDGG INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA PORTALU SIDGG dla Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy 1. Uruchomienie aplikacji. a. Wprowadź nazwę użytkownika w miejsce Nazwa użytkownika b. Wprowadź hasło

Bardziej szczegółowo

Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Tworzenie, zapisywanie oraz otwieranie pliku... 23

Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Tworzenie, zapisywanie oraz otwieranie pliku... 23 Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Plik... 7 Okna... 8 Aktywny scenariusz... 9 Oblicz scenariusz... 10 Lista zmiennych... 11 Wartości zmiennych... 12 Lista scenariuszy/lista

Bardziej szczegółowo

1. Dockbar, CMS + wyszukiwarka aplikacji Dodawanie portletów Widok zawartości stron... 3

1. Dockbar, CMS + wyszukiwarka aplikacji Dodawanie portletów Widok zawartości stron... 3 DODAJEMY TREŚĆ DO STRONY 1. Dockbar, CMS + wyszukiwarka aplikacji... 2 2. Dodawanie portletów... 3 Widok zawartości stron... 3 Omówienie zawartości portletu (usunięcie ramki itd.)... 4 3. Ikonki wybierz

Bardziej szczegółowo

Zakład Inżynierii Komunikacyjnej Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Warszawska PODSTAWY PROJEKTOWANIA LINII I WĘZŁÓW TRAMWAJOWYCH CZĘŚĆ III

Zakład Inżynierii Komunikacyjnej Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Warszawska PODSTAWY PROJEKTOWANIA LINII I WĘZŁÓW TRAMWAJOWYCH CZĘŚĆ III Zakład Inżynierii Komunikacyjnej Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Warszawska DROGI SZYNOWE PODSTAWY PROJEKTOWANIA LINII I WĘZŁÓW TRAMWAJOWYCH CZĘŚĆ III PROJEKTOWANIE UKŁADU TORÓW TRAMWAJOWYCH W

Bardziej szczegółowo

1. WYMAGANIA POSTAWIONE PRZED PROGRAMEM KONCEPCJA ROZWIĄZANIA KONTROLA DOSTĘPU DO MIEJSC I ZAWARTOŚCI ZASOBÓW W BAZIE

1. WYMAGANIA POSTAWIONE PRZED PROGRAMEM KONCEPCJA ROZWIĄZANIA KONTROLA DOSTĘPU DO MIEJSC I ZAWARTOŚCI ZASOBÓW W BAZIE Oprogramowanie LASERTOR PRO v1.2 KATOWICE MARZEC 2005 Zawartość: I. WPROWADZENIE... 3 II. KORZYŚCI JAKIE MOŻNA OSIĄGNĄĆ DZIĘKI WDROŻENIU OPROGRAMOWANIA LASERTOR PRO V1.2... 4 III. ARCHITEKTURA ROZWIĄZANIA...

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO

INSTRUKCJA DO OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO INSTRUKCJA DO OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO DLA LEKKIEJ PŁYTY DO BADAŃ DYNAMICZNYCH HMP LFG WYMAGANE MINIMALNE PARAMETRY TECHNICZNE: SPRZĘT: - urządzenie pomiarowe HMP LFG 4 lub HMP LFG Pro wraz z kablem

Bardziej szczegółowo

Podstawy technologii cyfrowej i komputerów

Podstawy technologii cyfrowej i komputerów BESKIDZKIE TOWARZYSTWO EDUKACYJNE Podstawy technologii cyfrowej i komputerów Budowa komputerów cz. 2 systemy operacyjne mgr inż. Radosław Wylon 2010 1 Spis treści: Rozdział I 3 1. Systemy operacyjne 3

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi programu SWWS autorstwa Michała Krzemińskiego

Instrukcja obsługi programu SWWS autorstwa Michała Krzemińskiego Instrukcja obsługi programu SWWS autorstwa Michała Krzemińskiego Krótkie informacje o programie można znaleźć zarówno w pliku readme.txt zamieszczonym w podkatalogu DANE jak i w zakładce O programie znajdującej

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS)

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS) Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS) Temat: Platforma Systemowa Wonderware cz. 2 przemysłowa baza danych,

Bardziej szczegółowo

Opis obsługi programu KALKULACJA

Opis obsługi programu KALKULACJA Opis obsługi programu KALKULACJA Program KALKULACJA służy do obliczania opłat za przejazd pociągów po liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Pozwala on na dokonanie szacunkowej

Bardziej szczegółowo

Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Diagnozy rozszerzonej

Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Diagnozy rozszerzonej Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Diagnozy rozszerzonej Uruchom plik setup.exe Pojawi się okno instalacji programu MAC Diagnoza EP. Wybierz przycisk AKCEPTUJĘ. Następnie zainstaluj

Bardziej szczegółowo

Zadanie Wstaw wykres i dokonaj jego edycji dla poniższych danych. 8a 3,54 8b 5,25 8c 4,21 8d 4,85

Zadanie Wstaw wykres i dokonaj jego edycji dla poniższych danych. 8a 3,54 8b 5,25 8c 4,21 8d 4,85 Zadanie Wstaw wykres i dokonaj jego edycji dla poniższych danych Klasa Średnia 8a 3,54 8b 5,25 8c 4,21 8d 4,85 Do wstawienia wykresu w edytorze tekstu nie potrzebujemy mieć wykonanej tabeli jest ona tylko

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows XP

Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows XP 5.0 5.3.7.6 Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows XP Wprowadzenie Wydrukuj i uzupełnij to laboratorium. W tym laboratorium, będziesz korzystać z narzędzi linii komend Windows,

Bardziej szczegółowo

Prezentacja multimedialna MS PowerPoint 2010 (podstawy)

Prezentacja multimedialna MS PowerPoint 2010 (podstawy) Prezentacja multimedialna MS PowerPoint 2010 (podstawy) Cz. 4. Animacje, przejścia, pokaz slajdów Dzięki animacjom nasza prezentacja może stać się bardziej dynamiczna, a informacje, które chcemy przekazać,

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows 7

Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows 7 5.0 5.3.7.4 Laboratorium - Narzędzia linii uruchamiania w systemie Windows 7 Wprowadzenie Wydrukuj i uzupełnij to laboratorium. W tym laboratorium, będziesz korzystać z narzędzi linii komend Windows, aby

Bardziej szczegółowo

Opis preprocesora graficznego dla programu KINWIR -I

Opis preprocesora graficznego dla programu KINWIR -I Preprocesor graficzny PREPROC (w zastosowaniu do programu KINWIR-I) Interaktywny program PREPROC.EXE oparty jest na środowisku Winteractera sytemu LAHEY. Umożliwia on tworzenie i weryfikację dyskretyzacji

Bardziej szczegółowo

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Podstawowe informacje o skoroszycie Excel jest najczęściej wykorzystywany do tworzenia skoroszytów. Skoroszyt jest zbiorem informacji, które są przechowywane w

Bardziej szczegółowo

Dodawanie stron do zakładek

Dodawanie stron do zakładek Dodawanie stron do zakładek Aby dodać adres strony do zakładek otwieramy odpowiednią stronę a następnie wybieramy ikonę Dodaj zakładkę Po wybraniu ikony otworzy się okno umożliwiające dodanie adresy strony

Bardziej szczegółowo

PORTAL MAPOWY. 1 z , 07:41. DokuWiki. Elementy menu podstawowego. Warstwy mapy

PORTAL MAPOWY. 1 z , 07:41. DokuWiki. Elementy menu podstawowego. Warstwy mapy 1 z 5 2018-10-03, 07:41 DokuWiki PORTAL MAPOWY Portal Mapowy jest jednym z modułów aplikacji WebEWID. Aplikacja internetowa pozwala na przeglądanie danych przestrzennych. Przeglądarka map umożliwia użytkownikom

Bardziej szczegółowo

r. WPŁYW NIERÓWNOŚCI ZŁĄCZY SZYNOWYCH NA JAKOŚĆ GEOMETRYCZNĄ TORU. Grzegorz Stencel

r. WPŁYW NIERÓWNOŚCI ZŁĄCZY SZYNOWYCH NA JAKOŚĆ GEOMETRYCZNĄ TORU. Grzegorz Stencel WPŁYW NIERÓWNOŚCI ZŁĄCZY SZYNOWYCH NA JAKOŚĆ GEOMETRYCZNĄ TORU Grzegorz Stencel 1 WPŁYW NIERÓWNOŚCI ZŁĄCZY SZYNOWYCH 1. Wpływ nierówności złączy na parametry geometryczne 2. Wpływ nierówności na parametry

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA INSTALACJI I URUCHOMIENIA PROGRAMÓW FINKA DOS W SYSTEMACH 64 bit

INSTRUKCJA INSTALACJI I URUCHOMIENIA PROGRAMÓW FINKA DOS W SYSTEMACH 64 bit INSTRUKCJA INSTALACJI I URUCHOMIENIA PROGRAMÓW FINKA DOS W SYSTEMACH 64 bit W celu uruchomienia programów DOS na Windows 7 Home Premium 64 bit lub Windows 8/8.1 można wykorzystać programy DoxBox oraz D-Fend

Bardziej szczegółowo

Dodawanie stron do zakładek

Dodawanie stron do zakładek Dodawanie stron do zakładek Aby dodać adres strony do zakładek otwieramy odpowiednią stronę a następnie wybieramy ikonę Dodaj zakładkę Po wybraniu ikony otworzy się okno umożliwiające dodanie adresy strony

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Narzędzie linii uruchamiania w systemie Windows Vista

Laboratorium - Narzędzie linii uruchamiania w systemie Windows Vista 5.0 5.3.7.5 Laboratorium - Narzędzie linii uruchamiania w systemie Windows Vista Wprowadzenie Wydrukuj i uzupełnij to laboratorium. W tym laboratorium, będziesz korzystać z narzędzi linii komend Windows,

Bardziej szczegółowo

Toromierz Laserowy LASERTOR XTL 2

Toromierz Laserowy LASERTOR XTL 2 Toromierz Laserowy LASERTOR XTL 2 KATOWICE Marzec 2005 TOROMIERZ LASEROWY LASERTOR XTL 2 Toromierz laserowy LASERTOR XTL 2, firmy PROVENTUS Sp. z o.o. jest najnowszym urządzeniem pomiarowym, służącym do

Bardziej szczegółowo

Usługi Informatyczne "SZANSA" - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, Bielsko-Biała

Usługi Informatyczne SZANSA - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, Bielsko-Biała Usługi Informatyczne "SZANSA" - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, 43-305 Bielsko-Biała NIP 937-22-97-52 tel. +48 33 488 89 39 zwcad@zwcad.pl www.zwcad.pl Aplikacja do rysowania wykresów i oznaczania

Bardziej szczegółowo

RaiLab Clearance 2010 v

RaiLab Clearance 2010 v RaiLab Clearance 2010 v.2.5.37 Podręcznik Kontakt: railab@op.pl v.1.0. 1 Wstęp RaiLab Clearance 2010 to program służący do analizowania położenia skrajni kolejowej w przekroju poprzecznym. Można w nim

Bardziej szczegółowo

CEMEX Go. Katalog zamówień i produktów. Wersja 2.1

CEMEX Go. Katalog zamówień i produktów. Wersja 2.1 Katalog zamówień i produktów Wersja 2.1 Katalog zamówień i produktów Stawiając na innowacje i doskonaląc obsługę Klienta, firma CEMEX stworzyła zintegrowane rozwiązanie cyfrowe, nazwane, które pozwoli

Bardziej szczegółowo

Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint

Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint Program PowerPoint dostarczany jest w pakiecie Office i daje nam możliwość stworzenia prezentacji oraz uatrakcyjnienia materiału, który chcemy przedstawić. Prezentacje

Bardziej szczegółowo

FORMUŁY AUTOSUMOWANIE SUMA

FORMUŁY AUTOSUMOWANIE SUMA Wskazówki do wykonania Ćwiczenia 1, ocena sprawdzianu (Excel 2007) Autor: dr Mariusz Giero 1. Pobierz plik do pracy. W pracy należy wykonać obliczenia we wszystkich żółtych polach oraz utworzyć wykresy

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA DLA REDAKTORÓW Modułu ANKIETY v 3.0 WWW.CONCEPTINTERMEDIA.PL 1 1. WPROWADZENIE Rys. 1 Widok modułu ankiet od strony Internauty (pytanie) Rys.

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1: Pierwsze kroki

Ćwiczenie 1: Pierwsze kroki Ćwiczenie 1: Pierwsze kroki z programem AutoCAD 2010 1 Przeznaczone dla: nowych użytkowników programu AutoCAD Wymagania wstępne: brak Czas wymagany do wykonania: 15 minut W tym ćwiczeniu Lekcje zawarte

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych

Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych Aplikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Spis treści 1. Wymogi techniczne...

Bardziej szczegółowo

Wstęp 2. Instalacja 2. Uruchomienie odbierania faksów 2. Monitowanie odbierania faksu 3. Zakończenie pracy programu faksowego 3

Wstęp 2. Instalacja 2. Uruchomienie odbierania faksów 2. Monitowanie odbierania faksu 3. Zakończenie pracy programu faksowego 3 1 ZPKSoft Fax Wstęp 2 Instalacja 2 Uruchomienie odbierania faksów 2 Monitowanie odbierania faksu 3 Zakończenie pracy programu faksowego 3 Wstrzymanie pracy programu faksowego 3 Ustawienia 3 Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści Panel kontrolny - parametry Wybór jednostek Kontrolka czasu Kontrolka wyboru zestawienia danych...

Spis treści Panel kontrolny - parametry Wybór jednostek Kontrolka czasu Kontrolka wyboru zestawienia danych... Kontrolki danych Spis treści Spis treści... 1 Panel kontrolny - parametry... 2 Wybór jednostek... 2 Kontrolka czasu... 3 Kontrolka wyboru zestawienia danych... 4 Filtr wartości... 4 Kontrolka wyboru układu

Bardziej szczegółowo

Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM

Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM Opis użytkowy aplikacji ebookreader Przegląd interfejsu użytkownika a. Okno książki. Wyświetla treść książki podzieloną na strony. Po prawej stronie

Bardziej szczegółowo

Przewodnik instalacji i rozpoczynania pracy. Dla DataPage+ 2013

Przewodnik instalacji i rozpoczynania pracy. Dla DataPage+ 2013 Przewodnik instalacji i rozpoczynania pracy Dla DataPage+ 2013 Ostatnia aktualizacja: 25 lipca 2013 Spis treści Instalowanie wymaganych wstępnie komponentów... 1 Przegląd... 1 Krok 1: Uruchamianie Setup.exe

Bardziej szczegółowo

1. Instalacja Programu

1. Instalacja Programu Instrukcja obsługi dla programu Raporcik 2005 1. Instalacja Programu Program dostarczony jest na płycie cd, którą otrzymali Państwo od naszej firmy. Aby zainstalować program Raporcik 2005 należy : Włożyć

Bardziej szczegółowo

Rejestrator temperatury i wilgotności AX-DT100. Instrukcja obsługi

Rejestrator temperatury i wilgotności AX-DT100. Instrukcja obsługi Rejestrator temperatury i wilgotności AX-DT100 Instrukcja obsługi Wstęp Rejestrator temperatury i wilgotności wyposażony jest w bardzo dokładny czujnik temperatury i wilgotności. Głównymi zaletami rejestratora

Bardziej szczegółowo

VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi

VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi Spis treści Wstęp...1 Przeglądanie i filtrowanie danych...3 Dodawanie nowych obiektów...3 Dodawanie miejsca...3 Dodawanie ogniska...3 Dodawanie obszaru...4 Wstęp Moduł

Bardziej szczegółowo

Co nowego w programie GM EPC

Co nowego w programie GM EPC Co nowego w programie GM EPC Nawigacja graficzna Program GM EPC następnej generacji posiada szereg nowych funkcji, dzięki którym wyszukiwanie właściwej części jest szybsze i łatwiejsze. Aby uzyskać szczegółowe

Bardziej szczegółowo

Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001

Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001 1 Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001 I. EKSPORT DANYCH Z PROGRAMU FAKT DO PŁATNIKA...2 I.1. WYSYŁANIE DEKLARACJI Z PROGRAMU FAKT....2 I.2. KATALOGI I ŚCIEŻKI DOSTĘPU....2

Bardziej szczegółowo

DODAJEMY TREŚĆ DO STRONY

DODAJEMY TREŚĆ DO STRONY DODAJEMY TREŚĆ DO STRONY SPIS TREŚCI Pasek narzędzi i wyszukiwarka aplikacji... 2 Dodawanie portletów... 3 Widok zawartości stron... 4 Zawartość portletu... 5 Ikonki wybierz oraz dodaj zawartość stron...

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika Efento Logger (v lub nowsza)

Instrukcja użytkownika Efento Logger (v lub nowsza) Instrukcja użytkownika Efento Logger (v. 3.3.2. lub nowsza) Wersja 1.2 Spis treści: 1. Wprowadzenie 3 1.1 Instalacja aplikacji 3 1.2 Obsługiwane rejestratory 3 2. Konfiguracja 4 2.1. Wyszukiwanie rejestratorów

Bardziej szczegółowo

POMIARY WIDEO W PROGRAMIE COACH 5

POMIARY WIDEO W PROGRAMIE COACH 5 POMIARY WIDEO W PROGRAMIE COACH 5 Otrzymywanie informacji o położeniu zarejestrowanych na cyfrowym filmie wideo drobin odbywa się z wykorzystaniem oprogramowania do pomiarów wideo będącego częścią oprogramowania

Bardziej szczegółowo

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu Spis treści 1. Zgłoszenia serwisowe wstęp... 2 2. Obsługa konta w solidnym serwisie... 2 Rejestracja w serwisie...3 Logowanie się do serwisu...4 Zmiana danych...5 3. Zakładanie i podgląd zgłoszenia...

Bardziej szczegółowo

Zamówienia samochodów nowych

Zamówienia samochodów nowych Zamówienia samochodów nowych Krok 1 Wejście do modułu zamówień na samochody nowe Aby wejść w moduł zamówień samochodów nowych klikamy przycisk skrótu w oknie głównym systemu DMS (Ekran 1). Ekran 1. Fragment

Bardziej szczegółowo

Rozdział II. Praca z systemem operacyjnym

Rozdział II. Praca z systemem operacyjnym Rozdział II Praca z systemem operacyjnym 55 Rozdział III - System operacyjny i jego hierarchia 2.2. System operacyjny i jego życie Jak już wiesz, wyróżniamy wiele odmian systemów operacyjnych, które różnią

Bardziej szczegółowo

Przedszkolaki Przygotowanie organizacyjne

Przedszkolaki Przygotowanie organizacyjne Celem poniższego ćwiczenia jest nauczenie rozwiązywania zadań maturalnych z wykorzystaniem bazy danych. Jako przykład wykorzystano zadanie maturalne o przedszkolakach z matury w 2015 roku. Przedszkolaki

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTY I GRAFIKI. Zarządzanie zawartością Tworzenie folderu Dodawanie dokumentu / grafiki Wersje plików... 7

DOKUMENTY I GRAFIKI. Zarządzanie zawartością Tworzenie folderu Dodawanie dokumentu / grafiki Wersje plików... 7 DOKUMENTY I GRAFIKI SPIS TREŚCI Zarządzanie zawartością... 2 Tworzenie folderu... 3 Dodawanie dokumentu / grafiki... 4 Wersje plików... 7 Zmiana uprawnień w plikach... 9 Link do dokumentów i dodawanie

Bardziej szczegółowo

Ekran tytułowy (menu główne)

Ekran tytułowy (menu główne) Wstęp Ten multimedialny program edukacyjny przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Oferując ciekawe zadania tekstowe, służy przede wszystkim doskonaleniu umiejętności matematycznych. Program

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Monitorowanie i zarządzanie zasobami systemu Windows Vista

Laboratorium - Monitorowanie i zarządzanie zasobami systemu Windows Vista 5.0 5.3.3.6 Laboratorium - Monitorowanie i zarządzanie zasobami systemu Windows Vista Wprowadzenie Wydrukuj i uzupełnij to laboratorium. W tym laboratorium, będziesz korzystać z narzędzi administracyjnych

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkowania

Instrukcja użytkowania ASPEL S.A. PL 32-080 Zabierzów, os. H. Sienkiewicza 33 tel. +48 12 285 22 22, fax +48 12 285 30 30 www.aspel.com.pl Instrukcja użytkowania Konfiguracja bezprzewodowej komunikacji rejestratora AsPEKT 703

Bardziej szczegółowo

Jak rozpocząć pracę? Mapa

Jak rozpocząć pracę? Mapa Jak rozpocząć pracę? SWDE Manager jest aplikacją służącą do przeglądania graficznych i opisowych danych ewidencji gruntów i budynków zapisanych w formacie SWDE (.swd,.swg,.swde). Pracując w SWDE Managerze,

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja eksploatacyjna systemu SOVAT dla użytkownika zewnętrznego (pracownik jednostki)

Dokumentacja eksploatacyjna systemu SOVAT dla użytkownika zewnętrznego (pracownik jednostki) Projekt: Wykonanie, dostawa i wdrożenie systemu informatycznego obsługującego konsolidację rozliczeń podatku VAT w Gminie Miejskiej Kraków (SOVAT) Dokumentacja eksploatacyjna systemu SOVAT dla użytkownika

Bardziej szczegółowo

Dopasowywanie czasu dla poszczególnych zasobów

Dopasowywanie czasu dla poszczególnych zasobów Dopasowywanie czasu dla poszczególnych zasobów Narzędzia Zmień czas pracy W polu dla kalendarza wybieramy zasób dla którego chcemy zmienić czas pracy, np. wpisać urlop albo zmienić godziny pracy itp. Dalej

Bardziej szczegółowo

e-podręcznik dla seniora... i nie tylko.

e-podręcznik dla seniora... i nie tylko. Pliki i foldery Czym są pliki? Plik to w komputerowej terminologii pewien zbiór danych. W zależności od TYPU pliku może to być: obraz (np. zdjęcie z imienin, rysunek) tekst (np. opowiadanie) dźwięk (np.

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Konserwacja dysku twardego w Windows XP

Laboratorium - Konserwacja dysku twardego w Windows XP 5.0 5.3.4.4 Laboratorium - Konserwacja dysku twardego w Windows XP Wprowadzenie Wydrukuj i uzupełnij to laboratorium. W tym laboratorium, zbadasz wyniki po użyciu narzędzia do sprawdzania dysku i Defragmentatora

Bardziej szczegółowo

Konfiguracja szablonu i wystawienie pierwszej aukcji allegro

Konfiguracja szablonu i wystawienie pierwszej aukcji allegro Konfiguracja szablonu i wystawienie pierwszej aukcji allegro Metod na wystawienie aukcji na allegro jest co najmniej 2. W pierwszej przechodzimy do zakładki MOJA SPRZEDAŻ, w USTAWIENIACH SPRZEDAŻY odnajdujemy

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE

SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE WINDOWS 1 SO i SK/WIN 006 Wydajność systemu 2 SO i SK/WIN Najprostszym sposobem na poprawienie wydajności systemu, jeżeli dysponujemy zbyt małą ilością pamięci RAM

Bardziej szczegółowo

Informatyka dla klas I wykresy funkcji

Informatyka dla klas I wykresy funkcji 2013 mgr Jerzy Wałaszek I LO w Tarnowie Informatyka dla klas I wykresy funkcji Prezentowane materiały są przeznaczone dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Autor artykułu: mgr Jerzy Wałaszek, wersja1.0

Bardziej szczegółowo

Uruchom polecenie z menu Wstaw Wykres lub ikonę Kreator wykresów na Standardowym pasku narzędzi.

Uruchom polecenie z menu Wstaw Wykres lub ikonę Kreator wykresów na Standardowym pasku narzędzi. Tworzenie wykresów w Excelu. Część pierwsza. Kreator wykresów Wpisz do arkusza poniższą tabelę. Podczas tworzenia wykresów nie ma znaczenia czy tabela posiada obramowanie lub inne elementy formatowania

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi Systemu monitorowania pomocy publicznej DEMINIMIS (v. 2.00)

Instrukcja obsługi Systemu monitorowania pomocy publicznej DEMINIMIS (v. 2.00) Instrukcja obsługi Systemu monitorowania pomocy publicznej DEMINIMIS (v. 2.00) Spis treści: 1. Informacje ogólne o Systemie monitorowania pomocy publicznej DEMINIMIS 1.1 Informacje techniczne 1.2 Zastosowania

Bardziej szczegółowo

Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40)

Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40) Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40) Spis treści: 1. Rozliczanie objęć procedurą status objęcia procedurą... 2 2. Uruchomienie i funkcjonalności modułu rozliczeń... 3 3. Opcje rozliczeń automatyczna

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika programu. Ceremonia 3.1

Podręcznik użytkownika programu. Ceremonia 3.1 Podręcznik użytkownika programu Ceremonia 3.1 1 Spis treści O programie...3 Główne okno programu...4 Edytor pieśni...7 Okno ustawień programu...8 Edycja kategorii pieśni...9 Edytor schematów slajdów...10

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do bazy demonstracyjnej

Instrukcja do bazy demonstracyjnej Poznań, Czerwiec 2013 Spis treści 1. LOGOWANIE DO PROGRAMU... 3 2. PRZYKŁADOWE CZYNNOŚCI MOŻLIWE DO WYKONANIA W OPROGRAMOWANIU PRZEZ UŻYTKOWNIKA MANAGER... 4 2.1. OPIS METODYKI... 4 2.2. DODAWANIE NOWEJ

Bardziej szczegółowo

Formularz oceny okresowej arkusz B w służbie cywilnej Instrukcja użytkownika

Formularz oceny okresowej arkusz B w służbie cywilnej Instrukcja użytkownika Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie ocen okresowych w służbie cywilnej przygotowane w ramach projektu pn. Strategia zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej współfinansowanego przez

Bardziej szczegółowo

Przykład 1 wałek MegaCAD 2005 2D przykład 1 Jest to prosty rysunek wałka z wymiarowaniem. Założenia: 1) Rysunek z branży mechanicznej; 2) Opracowanie w odpowiednim systemie warstw i grup; Wykonanie 1)

Bardziej szczegółowo

EKSPLOATACYJNE METODY ZWIĘKSZENIA TRWAŁOŚCI ROZJAZDÓW KOLEJOWYCH

EKSPLOATACYJNE METODY ZWIĘKSZENIA TRWAŁOŚCI ROZJAZDÓW KOLEJOWYCH EKSPLOATACYJNE METODY ZWIĘKSZENIA TRWAŁOŚCI ROZJAZDÓW KOLEJOWYCH Henryk Bałuch Maria Bałuch SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 7 2. PODSTAWY OBLICZEŃ TRWAŁOŚCI ROZJAZDÓW... 10 2.1. Uwagi ogólne... 10 2.2. Trwałość

Bardziej szczegółowo

Użytkownikowi prezentowana jest różnica pomiędzy przychodami a wydatkami (Bilans) oraz osobna informacja w podziale na przychody i wydatki.

Użytkownikowi prezentowana jest różnica pomiędzy przychodami a wydatkami (Bilans) oraz osobna informacja w podziale na przychody i wydatki. 1. INFORMACJE O DOKUMENCIE Niniejszy dokument jest dokumentacją użytkownika systemu bankowości elektronicznej CBP - ebank.bsszczytno.pl. 2. WPROWADZENIE umożliwia użytkownikowi przeglądanie informacji

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej

Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej WPROWADZANIE DANYCH DO SYSTEMU INFORMACJI OŚWIATOWEJ dla szkół i placówek oświatowych Moduł: DANE ZBIORCZE czerwiec 2013 2

Bardziej szczegółowo

1.1. Przykład projektowania konstrukcji prętowej z wykorzystaniem ekranów systemu ROBOT Millennium

1.1. Przykład projektowania konstrukcji prętowej z wykorzystaniem ekranów systemu ROBOT Millennium ROBOT Millennium wersja 20.0 - Podręcznik użytkownika (PRZYKŁADY) strona: 3 1. PRZYKŁADY UWAGA: W poniższych przykładach została przyjęta następująca zasada oznaczania definicji początku i końca pręta

Bardziej szczegółowo

Spis treści 1. Wstęp Logowanie Główny interfejs aplikacji Ogólny opis interfejsu Poruszanie się po mapie...

Spis treści 1. Wstęp Logowanie Główny interfejs aplikacji Ogólny opis interfejsu Poruszanie się po mapie... Spis treści 1. Wstęp... 2 2. Logowanie... 2 3. Główny interfejs aplikacji... 2 3.1. Ogólny opis interfejsu... 2 3.2. Poruszanie się po mapie... 3 3.3. Przełączanie widocznych warstw... 3 4. Urządzenia...

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW

INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW Witkac sp. z o.o., ul. Sienkiewicza 5a, 76-200 Słupsk, www.witkac.pl, biuro@witkac.pl, tel. 881 519 871 Wersja 3 Data Opracował/a Wprowadzone zmiany 09.05.2016

Bardziej szczegółowo

Bazy danych kwerendy (moduł 5) 1. Przekopiuj na dysk F:\ bazę M5KW.mdb z dysku wskazanego przez prowadzącego

Bazy danych kwerendy (moduł 5) 1. Przekopiuj na dysk F:\ bazę M5KW.mdb z dysku wskazanego przez prowadzącego Bazy danych kwerendy (moduł 5) 1. Przekopiuj na dysk F:\ bazę M5KW.mdb z dysku wskazanego przez prowadzącego 2. Otwórz bazę (F:\M5KW) 3. Zapoznaj się ze strukturą bazy (tabele, relacje) 4. Wykorzystując

Bardziej szczegółowo

Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Arkusza obserwacji

Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Arkusza obserwacji Instalacja i obsługa aplikacji MAC Diagnoza EP w celu wykonania Arkusza obserwacji Uruchom plik setup.exe Pojawi się okno instalacji programu MAC Diagnoza EP. Wybierz przycisk AKCEPTUJĘ. Następnie zainstaluj

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel Spis treści 1. Opis okna... 3 2. Otwieranie okna... 3 3. Zawartość okna... 4 3.1. Definiowanie listy instrumentów... 4 3.2. Modyfikacja lub usunięcie

Bardziej szczegółowo

4. PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELA

4. PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELA 4. PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELA Wstęp, to uniwersalna aplikacja umożliwiająca diagnozowanie mocnych i słabych stron ucznia. Wyłonione kompetencje społeczne istotne z punktu widzenia pracodawców oraz potrzeb

Bardziej szczegółowo

Formularz pierwszej oceny w służbie cywilnej

Formularz pierwszej oceny w służbie cywilnej Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie pierwszej oceny w służbie cywilnej przygotowane w ramach projektu pn. Strategia zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej współfinansowanego przez

Bardziej szczegółowo

Rys.1. Technika zestawiania części za pomocą polecenia WSTAWIAJĄCE (insert)

Rys.1. Technika zestawiania części za pomocą polecenia WSTAWIAJĄCE (insert) Procesy i techniki produkcyjne Wydział Mechaniczny Ćwiczenie 3 (2) CAD/CAM Zasady budowy bibliotek parametrycznych Cel ćwiczenia: Celem tego zestawu ćwiczeń 3.1, 3.2 jest opanowanie techniki budowy i wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Włączanie/wyłączanie paska menu

Włączanie/wyłączanie paska menu Włączanie/wyłączanie paska menu Po zainstalowaniu przeglądarki Internet Eksplorer oraz Firefox domyślnie górny pasek menu jest wyłączony. Czasem warto go włączyć aby mieć szybszy dostęp do narzędzi. Po

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OBSŁUGI DIODOWEGO WYŚWIETLACZA TEKSTÓW PIEŚNI STEROWANEGO Z TABLETU 10,1 '

INSTRUKCJA OBSŁUGI DIODOWEGO WYŚWIETLACZA TEKSTÓW PIEŚNI STEROWANEGO Z TABLETU 10,1 ' INSTRUKCJA OBSŁUGI DIODOWEGO WYŚWIETLACZA TEKSTÓW PIEŚNI STEROWANEGO Z TABLETU 10,1 ' -1- Spis treści - 1. O programie... 3 2. Uruchomienie programu... 3 3. Przygotowanie urządzenia do pracy... 4 4. Wyświetlanie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wpisywania ocen do protokołów w USOSWeb

Instrukcja wpisywania ocen do protokołów w USOSWeb Koordynatorzy USOS Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM: mgr Joanna Kuźniak, j.kuzniak@amu.edu.pl, pok. 016 inż. Jacek Zwoliński, ibcz@amu.edu.pl, pok. 042 Instrukcja wpisywania ocen do protokołów

Bardziej szczegółowo

Tworzenie raportów. Ćwiczenie 1. Utwórz Autoraport przedstawiający tabelę Studenci. - 1 -

Tworzenie raportów. Ćwiczenie 1. Utwórz Autoraport przedstawiający tabelę Studenci. - 1 - - 1 - Tworzenie raportów 1. Wstęp Raporty-zawierają dane z tabel lub kwerend odpowiednio uporządkowane w pożądany przez użytkownika sposób. Raport jest wygodnym sposobem prezentacji danych w postaci wydrukowanej.

Bardziej szczegółowo

Jak uzupełnić sylabus przedmiotu w systemie USOS?

Jak uzupełnić sylabus przedmiotu w systemie USOS? Jak uzupełnić sylabus przedmiotu w systemie USOS? Instrukcja dla nauczycieli akademickich Dostęp... 2 I. Dostęp poprzez zakładkę: Dla pracowników... 2 II. Dostęp poprzez zakładkę: Mój USOSweb... 4 Strona

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja Systemu INSEMIK II Podręcznik użytkownika część V Badania buhaja INSEMIK II. Podręcznik użytkownika Moduł: Badania buhaja

Dokumentacja Systemu INSEMIK II Podręcznik użytkownika część V Badania buhaja INSEMIK II. Podręcznik użytkownika Moduł: Badania buhaja INSEMIK II Podręcznik użytkownika Moduł: Badania buhaja ZETO OLSZTYN Sp. z o.o. czerwiec 2009 1 1. Badania buhaja... 3 1.1. Filtr... 3 1.2. Szukaj... 6 1.3. Wydruk... 6 1.4. Karta buhaja... 8 2. Badania...

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW

INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW INSTRUKCJA OBSŁUGI KREATORA SKŁADANIA WNIOSKÓW Spis treści 1. Tworzenie oferty... 3 1.1. Składanie oferty pojedynczego oferenta... 3 1.2. Składanie oferty wspólnej... 6 2. Wypełnianie formularza oferty...

Bardziej szczegółowo

Podstawy systemu operacyjnego Windows 7 i bezpieczne korzystanie z sieci Internet

Podstawy systemu operacyjnego Windows 7 i bezpieczne korzystanie z sieci Internet Projekt OKNO NA ŚWIAT - PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU CYFROWEMU W MIEŚCIE Podstawy systemu operacyjnego Windows 7 i bezpieczne korzystanie z sieci Internet Zadania do wykonania Ćwiczenie 1. Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

3.7. Wykresy czyli popatrzmy na statystyki

3.7. Wykresy czyli popatrzmy na statystyki 3.7. Wykresy czyli popatrzmy na statystyki Współczesne edytory tekstu umożliwiają umieszczanie w dokumentach prostych wykresów, służących do graficznej reprezentacji jakiś danych. Najprostszym sposobem

Bardziej szczegółowo

Football Team Monitor opis funkcji

Football Team Monitor opis funkcji Football Team Monitor opis funkcji Spis treści STRONA 1. Instalacja programu Football Team Monitor. 2-6 2. Proces logowania do Football Team Monitor 7 3. Moduły: 3.1 System.8 3.1.1 Funkcje okna SYSTEM

Bardziej szczegółowo

JLR EPC. Szybki start. Spis treści. Polish Version 2.0. Przewodnik krok po kroku Przewodnik po ekranach

JLR EPC. Szybki start. Spis treści. Polish Version 2.0. Przewodnik krok po kroku Przewodnik po ekranach JLR EPC Szybki start Spis treści Przewodnik krok po kroku...2-7 Przewodnik po ekranach....8-11 Polish Version 2.0 Szybki start aplikacji JLR EPC 1. Uruchamianie aplikacji Otwórz przeglądarkę internetową

Bardziej szczegółowo