AUSTRIA (Republika Austriacka)

Transkrypt

1

2 (Republika Austriacka) Podstawowe informacje o państwie Austria to republika federalna, stolicą jest Wiedeń, miasto muzyków i kompozytorów. Jej powierzchnia zajmuje km 2, na której mieszka 8,3 mln osób. Językiem urzędowym Austrii jest niemiecki. Austria leży w środku Europy i nie ma dostępu do morza. Graniczy z ośmioma państwami: Szwajcarią, Lichtensteinem, Niemcami, Czechami, Słowacją, Węgrami, Słowenią i Włochami. Do Unii Europejskiej Austria przystąpiła 1 stycznia 1995 r. Flaga Godło Waluta Austriacy, od 1 stycznia 2002 r., posługują się walutą euro. Hymn Land der Berge, Land am Strome (Kraju gór, kraju rzek) - to hymn państwowy Austrii. 1

3 2

4 Sztuka Austrii Najwcześniejsze zabytki sztuki pochodzą z okresu paleolitu (słynna figurka kobiety, tzw. Wenus z Willendorfu). Z czasów kolonizacji rzymskiej zachowały się ślady obozów wojskowych (np. w Linzu). Od VII w. nastąpiła chrystianizacja kraju, wznoszono liczne kościoły (katedra w Salzburgu, VIII w.) i klasztory (opactwo cystersów w Heiligenkreuz, koniec VIII w.); rozwijało się malarstwo ścienne (katedra w Gurk) i książkowe (Biblia z Admont, XII w.). Do arcydzieł romańskiego złotnictwa należy emaliowany ołtarz w Klosterneuburgu dzieło Mikołaja z Verdun. W architekturze gotyku zaznaczyły się wpływy francuskie i południowoniemieckie (katedra św. Stefana w Wiedniu). Wobec tureckiego zagrożenia na przełomie XIV i XV w. budowano wiele obronnych kościołów (Eberndorf) i zamków (Graz). Świecką architekturę gotycką reprezentują kamienice mieszczańskie (Innsbruck). Wysokim poziomem artystycznym odznaczały się witrażownictwo i rzeźba. Od ok r. tworzono posągi tzw. Pięknych Madonn oraz od połowy XV w. rzeźbione i malowane wieloskrzydłowe ołtarze (ołtarz w kościele św. Wolfganga w Katedra św. Stefana w Wiedniu Salzkammergut, M.Pacher). Do najwybitniejszych rzeźbiarzy późnego gotyku należeli też T. Riemenschneider i A. Pilgram. Początek renesansu przypada na okres panowania cesarza Maksymiliana I (rozbudowa i budowa licznych rezydencji, m.in. w Ambras, Wiener Neustadt). Głównym dziełem renesansowej rzeźby jest monumentalny nagrobek Maksymiliana I w kościele dworskim w Innsbrucku. W malarstwie warta odnotowania jest działalność tzw. szkoły naddunajskiej. Epokę baroku zapoczątkowała budowa nowej Kościół św. Karola Boromeusza katedry i pałacu biskupiego w Salzburgu, natomiast rozkwit architektury nastąpił w końcu XVII w. i w XVIII w. Do najwybitniejszych twórców należeli J. B. Fischer von Erlach (kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu), L. von Hildebrandt (pałac Dolny Belweder w Wiedniu), Pałac Dolny Belweder w Wiedniu 3

5 Ratusz w Wiedniu (Rathaus Vienna) J. Prandtauer (klasztor benedyktynów w Melk), w dziedzinie rzeźby G. Donner, w malarstwie F. Maulbertsch. W pierwszej połowie XIX w. panował surowy klasycyzm, w drugiej połowie stulecia rozwinęły się style historyczne (plan zabudowy wiedeńskiego Ringu, neogotycki kościół wotywny i ratusz w Wiedniu). W malarstwie romantyzm reprezentowali M. von Schwind i J. Koch. Duże znaczenie miała twórczość H. Makarta, który wywarł znaczny wpływ na modę, architekturę wnętrz mieszkalnych i rzemiosło artystyczne lat 70. i 80. XIX w. (tzw. styl makartowski). Na przełomie XIX i XX w. Wiedeń był ważnym ośrodkiem sztuki, powstało ugrupowanie Wiedeńska Secesja oraz Warsztaty Wiedeńskie. Najwybitniejszymi przedstawicielami architektury secesyjnej i później modernistycznej byli J. Hoffmann, J. Olbrich, O. Wagner (Kasa Oszczędności w Wiedniu) i A.Loos. W malarstwie, cechy secesji znalazły najpełniejsze odbicie w twórczości G. Klimta, ekspresjonizmu w twórczości O. Kokoschki. Warty odnotowania jest nurt fantastycznego realizmu (poeta i malarz A.P. Gütersloh), oryginalnym zjawiskiem jest pełna fantazji twórczość malarza i grafika Hundertwassera, którego projekty architektoniczne zyskały międzynarodową sławę (np. Hundertwasserhaus w Wiedniu, ). 4

6 Kuchnia Jedziecie do Austrii!? Dobrze wam, bo to nie tylko raj dla narciarzy i wielbicieli walca, ale także dla łakomczuchów. Austriackie torty i ciasta słyną w świecie ze swej jakości, ale na nich nie wyczerpuje się inwencja Austriaków ich specjalnością są słodkie dania mączne: knedle (Knödel) z morelami, śliwkami lub białym serem; omlety (Kaiserschmarrn kawałki omletu z cukrem pudrem i duszonymi śliwkami); a jeszcze naleśniki (Palatschinken) albo strudle z owocami lub twarożkiem Zamiłowanie do tych dań zawdzięczają Austriacy Węgrom. Otóż w czasach Monarchii Austrowęgierskiej w tym miejscu Europy, na skrzyżowaniu Północy z Południem i Wschodu z Zachodem, mieszały się losy i kultury wielu narodów: Austriaków, Węgrów, Niemców, Czechów, Słowaków, Polaków, narodów bałkańskich, Włochów. Po każdym z nich pozostał ślad: Węgrzy wprowadzili gulasz; wiedeński sznycel jest włoskiego pochodzenia; bez Czechów nie byłoby w Austrii knedli, zaś przez Bałkany dotarło tureckie zamiłowanie do słodyczy i kawa, ukochany napój Austriaków (prócz niej Austriacy chętnie piją piwo i wino, które to trunki sami produkują). Jeśli będziecie w Wiedniu, koniecznie powinniście pójść do stylowej kawiarni na któryś ze słynnych tortów: tort Sachera (czekoladowy), Dobosza (czekoladowo-orzechowy z karmelem), z Linzu (migdałowy z galaretką porzeczkową). To właśnie w Wiedniu, w roku 1683, Jerzy Franciszek Kulczycki otworzył pierwszą w Europie kawiarnię, w której do parzenia kawy wykorzystał ziarno pozostawione przez uciekające spod Wiednia wojska tureckie. Oczywiście nie samymi słodkościami żyją Austriacy - chętnie jedzą mięso, przede wszystkim wołowinę, wieprzowinę i kurczaki, choć prawdziwy wiedeński sznycel musi być z cielęciny. W dzień Świętego Marcina (11 listopada) tradycyjnym daniem jest pieczona gęś z knedlami. Jeśli chodzi o ryby, to z braku dostępu do morza największym wzięciem cieszą się ryby słodkowodne: pstrąg, karp i dunajski fogasz. Zimą na ulicznych straganach można kupić placki ziemniaczane (Erdäpfelpuffer), pieczone ziemniaki i kasztany. Z ciekawostek: w Styrii produkuje się olej z pestek dyni, o ciemnozielonej barwie i specyficznym smaku. W typowej austriackiej restauracji najlepiej zamówić: Tafelspitz (gotowaną wołowinę z podsmażanymi kartoflami i chrzanem z jabłkami), Wiener Schnitzel, Frittatensuppe (rosół z paskami omletu), Gulaschsuppe (zupę z mięsem, papryką i ziemniakami), Nockerln (rozmaite słone i słodkie kluseczki). Jeśli chcecie przywieźć jakąś jadalną pamiątkę, kupcie zapakowany próżniowo kawałek tyrolskiego boczku (Tiroler Speck), przyprawionego ziołami, solonego i wędzonego. A może jeszcze kilka butelek Almdudlera? To smaczna ziołowa lemoniada, znana w całej Austrii. 5

7 Wynalazki: taśma magnegtyczna. 6

8 Kalendarz świąt w Austrii 1 6 Styczeń Styczeń wielkanoc Marzec/Kwiecień 1 Nowy Rok Trzech Króli Święto Pracy Maj Zielone Świątki Maj/Czerwiec Boże Ciało Maj/Czerwiec 15 W. N.M.P. Sierpień Święto Narodowe Wszystkich Św. Uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP Październik Listopad Grudzień Boże Narodzenie Św. Szczepana Grudzień Grudzień 1 stycznia: Nowy Rok. 6 stycznia: Święto Trzech Króli. marzec/ kwiecień: Wielkanoc oraz Poniedziałek Wielkanocny. 1 maja: Międzynarodowe Święto Pracy. maj/czerwiec: Zielone Świątki oraz Poniedziałek po Zielonych Świątkach. maj/czerwiec: Boże Ciało. 15 sierpnia: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. 26 października: Święto Narodowe w 1955 r. parlament Austrii uchwalił konstytucję oraz deklarację o wieczystej neutralności. 1 listopada: Wszystkich Świętych. 8 grudnia: Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny grudnia: Boże Narodzenie. 7

9 Boże Narodzenie w Austrii W Wiedniu na wigilijnym stole nie może zabraknąć karpia, zaś w Karyntii - pieczonej kaczki. Popularne jest też ciasto, które ma gwarantować zdrowie i pomyślność przez kolejny rok. Świąteczne przysmaki to także: pierniki, wino z korzeniami, gorące kasztany i pieczone migdały. W austriackim Oberndorfie, małej wiosce niedaleko Salzburga, w grudniu 1818 roku powstała jedna z najpiękniejszych kolęd świata Cicha noc, święta noc? (Stille Nacht, Heilige Nacht). Słowa napisał ksiądz Joseph Mohr, a muzykę - organista Franz Xaver Gruber. W okresie poprzedzającym Boże Narodzenie, jak grzyby po deszczu wyrastają przedświąteczne jarmarki, bożonarodzeniową tradycją jest także przygotowywanie świątecznych szopek, które można podziwiać w kościołach i na placach wielu austriackich miast. W domu oczywiście nie może zabraknąć choinki, a prezenty pod choinkę przynosi Christkind, czyli Dzieciątko Jezus. 8

10 Słowniczek niemiecki Hallo, ich heiße Martin. Wie heißt Du? Julia. Woher kommst Du? Aus Berlin. Und Du? Aus Wien. Wie alt bist Du? Vierzehn. Tschüss! Bis bald. Ja. Nein. Das verstehe dich nicht. Ich liebe Dich. Danke. Entschuldigung. Ein Eis bitte. polski Cześć, nazywam się Martin. A ty? Julia. Skąd jesteś? Z Berlina, a ty? Z Wiednia Ile masz lat? Czternaście. Do widzenia. Cześć. Tak. Nie. Nie rozumiem. Kocham Cię. Dziękuję. Przepraszam. Poproszę o lody. 9

11 10