OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Transkrypt

1 OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

2 WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA Brak legalnej definicji własności intelektualnej pojęcie odnoszące się do wytworów ludzkiego umysłu (ludzkiej twórczości), to jest: twórczości wynalazczej, dzieł literackich i artystycznych, a także symboli, nazw, znaków, wzorów używanych w działalności gospodarczej (przemyśle) Własność wskazuje na prawo bezwzględne tj. skuteczne erga omnes Intelektualna: na pochodzenie danego dobra Przedmiot ochrony dobro niematerialne

3 DOBRO NIEMATERIALNE Wytwór ludzkiego umysłu Co do zasady istnieją one niezależnie od rzeczy (nośnika), na którym są utrwalone (tzw. corpus mechanicum) Ochrona prawna stosunkowo od niedawna Międzynarodowy poziom ochrony Różne systemy ochrony (wybór chronionego)

4 SYSTEMY OCHRONY DÓBR NIEMATERIALNYCH Dobra osobiste Prawo zwalczania nieuczciwej konkurencji Prawo przeciwdziałania nieuczciwym praktykom rynkowym Prawo autorskie i prawa pokrewne Prawo własności przemysłowej

5 DOBRA OSOBISTE Uregulowane w Kodeksie cywilnym Art. 23 i 24 k.c. Otwarty katalog dóbr osobistych, w nich: twórczość naukowa, wynalazcza i racjonalizatorska Ściśle związane z podmiotem razem z nim powstają i wygasają oraz nie mogą przechodzić na inne podmioty zarówno w drodze czynności prawnych, jak i w drodze dziedziczenia Przysługują osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym

6 Ochrona subiektywna/ochrona obiektywna decydujące znaczenie ma nie subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile reakcja jaką naruszenie wywołuje w społeczeństwie Ochrona o charakterze niemajątkowym Bezprawność działania - każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności uzasadniających Domniemanie bezprawności - pozwany w procesie o ochronę dóbr osobistych ma obowiązek wykazania istnienia okoliczności usprawiedliwiających to działanie Ochrona o charakterze majątkowym Zawinione działanie, szkoda, związek przyczynowy

7 OCHRONA O CHARAKTERZE: Niemajątkowym Zagrożenie żądanie zaniechania działania Naruszenie 1) dopełnienie czynności potrzebnych od usunięcia jego skutków, 2) zadośćuczynienie pieniężne, lub 3) zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny Majątkowym Odszkodowanie na normalnych zasadach

8 ZWALCZANIE NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. Czyn nieuczciwej konkurencji działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym

9 Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy Zasadę powyższą stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego - przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność

10 KONSEKWENCJE POPEŁNIENIA CZYNU W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań, 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań, 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, 4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych, 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych, 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

11 PRZECIWDZIAŁANIE NIEUCZCIWYM PRAKTYKOM RYNKOWYM Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym z dnia 23 sierpnia 2007 r. Relacja konsument/przedsiębiorca Wskazuje na konsekwencje stosowania przez danego przedsiębiorcę fałszywych oznaczeń, podawania nieprawdziwych informacji skutkujących podjęciem przez konsumenta decyzji na rynku dotyczącej umowy, której bez nieuczciwego działania przedsiębiorcy by nie podjął

12 PRAWO AUTORSKIE Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych Konwencja berneńska z 9 września 1886 r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych (zasada minimum ochrony i traktowania krajowego twórca korzysta w danym państwie z takiej ochrony jak rodzimi twórcy) Porozumienia panamerykańskie Konwencja powszechna o prawie autorskim zawarta 6 września 1952 r. w Genewie (rewizja paryska 1971 r., zasada traktowania krajowego, brak minimum ochrony wynikającej wprost z Konwencji, ale Państwa członkowskie zobowiązane do wprowadzenia odpowiedniej ochrony) Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (Porozumienie TRIPS 1994 r., zasada asymilacji) Traktat WIPO o prawie autorskim (Genewa 1996 r.) utwory cyfrowe Ochrona niezależna od wymogów formalnych

13 UTWÓR Każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia Oryginalny + indywidualny charakter + rezultat pracy człowieka Oryginalny - subiektywnie nowy wytwór intelektu Indywidualny charakter piętno twórcy, statystyczna jednorazowość Nie interesuje na sposób przedstawienia, wartość obiektywna dzieła, rozmiar postać i jakość utworu, źródło inspiracji, czas poświęcony na tworzenie utworu. Nie interesuje również zamiar twórcy, jego wiek, stan umysłu etc.

14 Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.

15 PRAWA AUTORSKIE Majątkowe Zbywalne, dziedziczne, wygasają w czasie, podlegają egzekucji (wymagalne wierzytelności) Osobiste Niezbywalne (nie podlegające zrzeczeniu), nieograniczone w czasie, nie podlegają egzekucji, przysługują wyłącznie twórcy

16 AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE 1) autorstwo utworu; 2) oznaczenie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; 3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4) decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 5) nadzór nad sposobem korzystania z utworu

17 AUTORSKIE PRAWA MAJĄTKOWE Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy Nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej

18 UMOWY Umowy dotyczące przeniesienia autorskich praw majątkowych oraz umowy licencyjne (umożliwiające korzystanie z dzieła) Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu (licencja) obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia

19 Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji

20 Domniemanie licencji (w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji) Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności

21 LICENCJA Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej Jeżeli umowa nie zastrzega wyłączności korzystania z utworu w określony sposób (licencja wyłączna), udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji (licencja niewyłączna).

22 Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji Umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności

23 UTWORY PRACOWNICZE Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

24 WYJĄTKI Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany

25 DOZWOLONY UŻYTEK UTWORÓW Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego

26 OCHRONA AUTORSKICH PRAW OSOBISTYCH Zagrożenie zaniechanie Naruszenie dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności złożenie publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie jeżeli naruszenie było zawinione zadośćuczynienie za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązanie sprawcy, aby uiszczono odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny

27 OCHRONA AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH Zagrożenie zaniechanie Naruszenie: 1) zaniechania naruszania; 2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody: a) na zasadach ogólnych albo b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści

28 Naruszenie cd. 1) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd; 2) zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek

29 PAŃSTWA PYTANIA

30 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!