Do kogo należą prawa autorskie do utworów będących efektem projektów unijnych? Brakuje niestety regulacji rozstrzygających tę kwestię.

Transkrypt

1 Do kogo należą prawa autorskie do utworów będących efektem projektów unijnych? Brakuje niestety regulacji rozstrzygających tę kwestię. Do kogo należą prawa autorskie do utworów będących efektem projektów unijnych? Brakuje niestety regulacji rozstrzygających tę kwestię. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r.,,o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz.U. Nr 90, poz. 631, ze zm.; dalej: ustawa) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). O tym, czy dany wytwór działalności człowieka będzie uznany za utwór, a tym samym zostanie mu przyznana ochrona na podstawie tej ustawy, jest element twórczy, jaki musi go cechować. W przypadku projektów realizowanych w oparciu o programy Unii Europejskiej może powstać problem oceny wyników ich wdrożenia pod kątem przepisów prawa autorskiego. Zasadą jest, iż prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej (art. 8 ust. 1 ustawy). Możliwe są jednakże przypadki, gdy prawo to powstanie w sposób pierwotny na rzecz innego podmiotu, np. pracodawcy. Rozwiązania dotyczące praw autorskich powstałych w ramach projektów unijnych nie są zestandaryzowane, a regulacja w tym zakresie jedynie śladowa. 1 / 5

2 Tylko w jednym dokumencie Spośród siedmiu programów dotyczących funduszy europejskich postanowienia dotyczące bezpośrednio kwestii prawno-autorskich do utworów powstałych w ramach projektu zawarte zostały jedynie w dokumencie Zasady przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wersja z 1 stycznia 2010 r.". Dokument ten ma zastosowanie w przypadku Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Do dokumentu załączony został wzór umowy ramowej. W myśl jego 19 ust. 6 beneficjent udostępnia instytucji wdrażającej (instytucji pośredniczącej II stopnia), instytucji pośredniczącej oraz instytucji zarządzającej na potrzeby informacji i promocji Europejskiego Funduszu Społecznego i udziela nieodpłatnie licencji wyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworów w postaci: materiałów zdjęciowych, materiałów audiowizualnych oraz prezentacji dotyczących projektu systemowego. Zgodnie z 20 wzoru umowy beneficjent - partner zobowiązuje się do zawarcia z instytucją wdrażającą (instytucją pośredniczącą II stopnia) odrębnej umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworów wytworzonych w ramach projektu, z jednoczesnym udzieleniem licencji na rzecz beneficjenta na korzystanie z wyżej wymienionych utworów. Umowa przeniesienia praw zawierana jest na pisemny wniosek instytucji wdrażającej w ramach kwoty dofinansowania. 2 / 5

3 Z założenia jest to więc wyzbycie się przez beneficjenta - partnera praw do rozporządzania i korzystania z utworów na określonych w umowie polach eksploatacji. Wskazanie, iż powinna zostać udzielona licencja beneficjentowi - partnerowi nie przesądza o jej warunkach. Istnieje możliwość udzielenia licencji wyłącznej lub niewyłącznej. Zasadniczo będzie to licencja niewyłączna z ewentualnym prawem udzielania dalszej licencji (tzw. sublicencji). Z treści tej umowy powinno wynikać uprawnienie - i ewentualny zakres - udostępniania utworów osobom trzecim. Umowa ta będzie wskazywała dozwolony sposób i warunki korzystania z utworów. W przypadku zlecania wykonawcy w ramach projektu części zadań obejmujących m.in. opracowanie utworu, beneficjent zobowiązuje się do zastrzeżenia w umowie z wykonawcą, że autorskie prawa majątkowe do utworu przysługują beneficjentowi. W sytuacji, gdy korzystał z usług np. osoby fizycznej, z którą zawarł umowę o dzieło, powinna w tej umowie być zawarta klauzula o przeniesieniu autorskich praw majątkowych na beneficjenta - partnera. Prawa przeniesione na pracodawcę Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadkach, kiedy utwór został stworzony przez pracownika beneficjenta - partnera, w ramach wykonywania przez tego pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Jeżeli umowa o pracę nie wyklucza nabycia praw autorskich przez pracodawcę, pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe do utworów stworzonych przez pracownika - na mocy samej umowy o pracę. W przypadkach, gdy wykonanie określonych utworów wykracza poza obowiązki pracownika wynikające z umowy o pracę, pracodawca (beficjent, partner) i pracownik muszą zawrzeć osobną umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych na pracodawcę. 3 / 5

4 Podkreślenia wymaga, iż prawa autorskie mają charakter dualistyczny. Składają się na nie prawa o charakterze majątkowym, o których była mowa powyżej oraz o charakterze osobistym (niemajątkowym). Jeżeli przepisy prawa nie stanowią inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Prawa osobiste nie podlegają zbyciu ani zrzeczeniu się, a ich ochrona nie jest ograniczona w czasie. Należy mieć na względzie, iż nie tylko regulacje odnoszące się wprost do praw autorskich mogą obligować beneficjenta do określonych ograniczeń w tym przedmiocie. Pojawiają się liczne kwestie sporne, zwłaszcza przy interpretacji w zetknięciu z problematyką autorsko-prawną. Przykładowo, po zakończeniu realizacji projektu, przez 5 lat beneficjent jest ograniczony tzw. zachowaniem trwałości. Zachowanie trwałości Ale i tutaj pojawiają się kolejne pytania. Bo jak na przykład interpretować zachowanie trwałości przy programach komputerowych? Czy program komputerowy w ramach projektu nie może być poddany zasadniczym modyfikacjom, mogącym wpłynąć na jego charakter? Wydaje się, iż w tego typu przypadkach należy uwzględniać indywidualność podejścia, którego celem ma być prawidłowość funkcjonowania (czyli np. wprowadzanie koniecznych update'ów, upgrade'ów). Na kwestię zachowania trwałości wskazuje art.7 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 4 / 5

5 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z , str. 25, z późn. zm.). O zachowaniu trwałości" (zgodnie z wytycznymi w zakresie kwalifikowalności dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z 28 grudnia 2009 r.) możemy mówić, o ile aktywa wytworzone w ramach projektu nie zostaną zbyte w okresie 5 lat od zakończenia realizacji projektu. Niespełnienie tego warunku powoduje niebezpieczeństwo domagania się zwrotu środków uzyskanych z dofinansowania na zakup tych aktywów. Otrzymanie dofinansowania, które stanowi pomoc publiczną nakłada na przedsiębiorcę m.in. obowiązek utrzymania projektu w całości przez określony okres. Instytucje przydzielające unijne pieniądze są zobowiązane monitorować realizację projektu oraz jego trwałość. Analizując inne dokumenty mające zastosowanie w procedurze aplikacyjnej pozostałych sześciu programów Funduszy Europejskich, nie ma w nich bezpośredniego odniesienia do kwestii praw autorskich, wobec czego zastosowanie znajdą ogólne reguły zawarte w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wynika to być może również z faktu, iż przedmiotem realizacji w ramach tych projektów są często przedsięwzięcia, których charakter nie pozwala na zakwalifikowanie ich jako twórczych przejawów działalności człowieka. Już jednak z tego krótkiego zasygnalizowania wynika, iż przedmiotowej problematyce powinna być poświęcona większa uwaga. 5 / 5