Pedagogika przedszkolna wykład (30 godzin) sylabus wersja rozszerzona

Transkrypt

1 Pedagogika przedszkolna wykład (30 godzin) sylabus wersja rozszerzona Prowadzący: dr Marta Kotarba-Kańczugowska Instytut: Wspomagania Rozwoju Człowieka i Edukacji Katedra: Pedagogiki Małego Dziecka Cele realizowane w ramach wykładów: zaznajomienie studentów z historią wychowania przedszkolnego, omówienie zmian rozwojowych w sferze rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym; omówienie teoretycznych podstaw szeroko rozumianego kształcenia dzieci w edukacji przedszkolnej; uzasadnienie odrębność edukacji przedszkolnej, biorąc pod uwagę jej funkcje, organizację oraz mechanizmy i prawidłowości rozwojowe dziecka w wieku 3-5/6 lat; omówienie podstaw funkcjonowania placówek wychowania przedszkolnego, organizacji środowiska przedszkolnego oraz działalności pedagogicznej przedszkola, omówienie roli zawodowej nauczyciela przedszkola w obecnej sytuacji społecznej i w obliczu reform systemu oświaty, uświadomienie studentom podstawowych problemów pedagogiki przedszkolnej, w tym obecna sytuację wychowania przedszkolnego i kierunki jego zamian. Treści kształcenia skoncentrowano wokół następujących zagadnień: 1. Wychowanie przedszkolne: rys historyczny wychowania przedszkolnego, rozwój wychowania przedszkolnego w Polsce od czasu zorganizowania pierwszego przedszkola w Polsce, do obecnej reformy systemu oświaty. 2. Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym biopsychiczne podstawy wychowania przedszkolnego. 3. Modele edukacji i opieki nad dzieckiem w Europie. Sposoby organizacji wychowania i opieki. Wychowanie przedszkolne w zreformowanym systemie edukacji narodowej. Organizacja placówek przedszkolnych. Podstawy funkcjonowania klasycznych i alternatywnych placówek wychowania przedszkolnego. 4. Funkcje i zadania pedagogiki przedszkolnej. 5. Poznawanie uczniów. Sposoby zbierania informacji o uczniu i grupie uczniowskiej. Style uczenia się uczniów a organizacja zajęć dydaktycznych w przedszkolu. 6. Planowanie i organizacja. Cele i treści edukacji przedszkolnej. 7. Teorie pedagogiczne o znaczącym wpływie na organizowanie i prowadzenie wychowania przedszkolnego (Piaget, Wygotsky, Bruner). 8. Programy wychowania w przedszkolu. Wpływ poglądów pedagogicznych (naturalizm, behawioryzm, progresywizm) na dobór celów i treści nauczania. 9. Podstawa programowa a programy autorskie oraz realizacja zawartych tam treści. 1

2 10. Wybrane sposoby realizacji zadań wychowania przedszkolnego metody nauczania, dobór środków dydaktycznych, formy organizacyjne nauczania i wychowania. 11. Zasady nauczania dzieci w wieku przedszkolnym. 12. Utrzymanie porządku w grupie, radzenie sobie z zachowaniami zakłócającymi, cztery wymiary zachowań zapobiegawczych wg Jacob a Kounin a. 13. Zaspokajanie potrzeb rozwojowych dzieci w grupie przedszkolnej. Literatura obowiązkowa Borowska-Nowak Wanda (1978) Zarys dziejów wychowania przedszkolnego. Warszawa. s , Florek A. (2010) Dziecko w grupie. Wychowanie przedszkolne w grupie integracyjnej zróżnicowanej wiekowo. Warszawa. Harwas-Napierała B., Trempała J. (2000) Psychologia rozwoju człowieka charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa, tom II, rozdział 3, ss Klim-Klimaszewska A. (2005) Pedagogika przedszkolna. Warszawa, s Rok przedszkolaka. Jak organizować edukację przedszkolną w nowych formach. Informator MEN, Warszawa Rozporządzenie Ministra Edukacji z dania 23 grudnia 2008 r. Załącznik 1 Podstawa programowa wychowania dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (wraz z komentarzem metodycznym). Vasta R., Haith M.M., Miller S (1995) Psychologa dziecka. Warszawa, rozdział Rozwój poznawczy: podejście piagetowskie. Wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem w Europie: zmniejszanie nierówności społecznych i kulturowych, Literatura uzupełniająca Lubowiecka J. (2000) Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. Warszawa. Nolting H. (2004) Jak zachować porządek w klasie? Gdańsk. Piaget J.(1966) Studia z psychologii dziecka. Warszawa, część I. Piaget J., Inhelder B. (1993): Psychologia dziecka. Wrocław, rozdział Konkretne operacje myśli i relacje interindywidualne. Przetacznik-Gierowska M. (1993) Świat dziecka. Aktywność poznanie środowisko. Kraków, rozdział Poznanie świata. Przetacznikowa M. (1973) Podstawy rozwoju psychicznego dziecka. Warszawa, rozdziały: Pojęcie rozwoju psychicznego, Rozwój a dojrzewanie, Rola wczesnego doświadczenia w rozwoju, Stadia rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży. Waloszek Danuta (2006) Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań. Kraków, s , Wygotski L. S. (1971) Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: rozdział Nauczanie a rozwój w wieku przedszkolnym. 2

3 Egzamin z pedagogiki przedszkolnej 1. Rys historyczny wychowania przedszkolnego. a. Pedagogika przedszkolna jako subdyscyplina nauk pedagogicznych czym zajmuje się pedagogika przedszkolna? Z jakich nauk pomocniczych korzysta? b. Jak postrzegano dziecko i dzieciństwo w okresie starożytnym, średniowiecznym, renesansowym? c. Rozwój wychowania przedszkolnego w Polsce i na świecie główne punkty, różnice i podobieństwa. Czynniki wpływające na zakładanie pierwszych placówek przedszkolnych (ochrony). d. Poglądy wybranych pedagogów na kształcenie dzieci w wieku przedszkolnym (J.A. Komeński, J.J. Rousseau, J.H. Pestalozzi, M. Weryho Radziwiłłowiczowa, O. Decroly, M. Montessori z uwzględnieniem materiałów stymulujących rozwój dziecka). e. Poglądy Fryderyka Wilhelma Augusta Fröbela na wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym wraz z uzasadnieniem teoretycznym (filozofia sferyczna). f. Modele organizacji wychowania i opieki nad dzieckiem w wieku przedszkolnym stosowane w Europie. g. Czynniki determinujące poziom uczestnictwa w wychowaniu przedszkolnym (Polska / Komisja Europejska). h. Sytuacja wychowania przedszkolnego w Polsce od czasu zorganizowania pierwszego przedszkola do obecnej reformy oświaty. i. Regulacje prawne, dotyczące organizowania i prowadzenia wychowania przedszkolnego w Polsce, z uwzględnieniem zmian, które mają miejsce w Polsce w związku z reformą systemu oświaty (obniżanie wieku obowiązku szkolnego, obowiązkowy rok przygotowawczy). j. Podstawy prawne funkcjonowania klasycznych i alternatywnych placówek wychowania przedszkolnego w Polsce. k. Rozwiązania wspierające rozwój i rewitalizację istniejącej w Polsce sieci przedszkoli. 2. Rozwój psychoruchowy dzieci w wieku przedszkolnym. a. Najważniejsze zmiany w rozwoju somatycznym i aktywności ruchowej dziecka w wieku przedszkolnym. b. Założenia teorii konstruktywizmu poznawczego Jeana Piageta (koncepcja inteligencji operacyjnej), reguły konstruktywizmu poznawczego, których należy przestrzegać organizując wychowanie przedszkolne. c. Aktywność zabawowa dziecka i jej znaczenie dla rozwoju, społeczny charakter zabawy, funkcje zabaw i ich rodzaje. d. Czym jest proces uczenia się, czym różni się od dojrzewania i jak można sterować procesem uczenia się dzieci w warunkach przedszkolnych. Przejawy osiągania przez dziecko zdolności do decentracji. e. Dopasowanie procesu uczenia się do potrzeb rozwojowych dzieci (uwzględniając teorię L. Wygotsky ego strefa aktualnego i najbliższego rozwoju). f. Rozwój procesów reprezentacji w dzieciństwie na podstawie koncepcji J.S. Brunera (reprezentacja enaktywana, ikoniczna, symboliczna). 3

4 g. Gotowość szkolna dziecka w kontekście diagnozy przedszkolnej istota, komponenty. 3. Planowanie i organizacja pracy dydaktyczno-wychowawczej w przedszkolu. a. Funkcje i zadania wychowania przedszkolnego. b. Możliwości zastosowania piramidy potrzeb A. Maslowa w kontekście edukacji przedszkolnej. c. Organizacja oddziału przedszkolnego. Grupy jednorodne i zróżnicowane pod względem wieku. d. Problemy związane z adaptacją dziecka do przedszkola czynniki warunkujące przystosowanie się dziecka do przedszkola. e. Organizacja dnia w przedszkolu, uwzględniając zalecenia nowej Podstawy Programowej. f. Wady i zalety wybranych metod zbierania informacji o uczniu i grupie uczniowskiej. g. Rodzaje planów, które przygotowuje się planując pracę dydaktycznowychowawczą w przedszkolu czym różni się plan dnia od scenariusza zajęć, jakie są elementy składowe scenariusza zajęć, h. Obszary programowe nauczania i wychowania w przedszkolu (zawarte w nowej Podstawie Programowej). i. treści programowe w zakresie oddziaływań społeczno-moralnych, ii. treści programowe w zakresie edukacji językowej i kształtowania gotowości do czytania i pisania, iii. treści programowe w zakresie edukacji matematycznej, iv. treści programowe w zakresie edukacji przyrodniczej, v. treści programowe w zakresie edukacji artystycznej, vi. treści programowe w zakresie edukacji zdrowotnej. i. Wybrane metody nauczania, środki dydaktyczne oraz zasady nauczania i wychowania ich przydatność w edukacji przedszkolnej. j. Indywidualizacja w procesie wychowania i nauczania dziecka w wieku przedszkolnym, sposoby indywidualizacji nauczania i wychowania, jakie można zastosować w przedszkolu. 4. Rola nauczyciela wychowania przedszkolnego w tworzeniu warunków prawidłowego rozwoju dziecka. a. Kwalifikacje i obowiązki nauczyciela przedszkola. b. Funkcje działalności pedagogicznej nauczyciela przedszkola. c. Postawa nauczyciela jako determinant doboru celów i treści nauczania oraz sposobów realizowania pracy dydaktyczno-wychowawczej, d. Założenia naturalizmu pedagogicznego, teorii transmisji kultury oraz progresywizmu w kontekście edukacji przedszkolnej. e. Na czym polegają błędne założenia tkwiące u podstaw naturalizmu pedagogicznego i teorii transmisji kultury oraz jak progresywizm próbuje przełamać te błędy? f. Rola środowiska przedszkolnego we wspomaganiu rozwoju dziecka i przygotowaniu go do szkoły. g. Na czym polega diagnoza przedszkolna i jak nauczyciel może kształtować dojrzałość szkolną uczniów? h. Lateralizacja sposoby jej ustalania, techniki wspomagania rozwoju dzieci o niekorzystnym bilansie lateralnym. 4

5 i. Nauczycielskie sposoby diagnozowania rozwoju dzieci. j. Przyczyny i rodzaje trudności w pracy dydaktyczno-wychowawczej w przedszkolu, wybrane techniki rozwiązywania sytuacji trudnych wychowawczo. 5