Elitarne preparaty ochrony? TEMAT NUMERU: Rzepak. Choroby i ochrona rzepaku

Transkrypt

1 Lepsze rolnictwo, lepszy biznes, lepsze życie Kwiecień 2013 (Nr 06) Elitarne preparaty ochrony? TEMAT NUMERU: Rzepak Choroby i ochrona rzepaku ISSN: n Jednym z najtrudniejszych zagadnień, przed którymi staje rolnik jest określenie do jakiego momentu zwiększać nakłady lub intensywność produkcji. Dotyczy to zarówno produkcji zwierzęcej (optymalna wydajność mleczna krów, optymalna waga tuczników, optymalne tempo przyrostu zwierząt), jak i roślinnej (optymalny poziom nawożenia, ilości i poziomu zabiegów ochrony roślin). Dr Benedykt Pepliński Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Polska jest jednym z czołowych producentów rzepaku ozimego w Unii Europejskiej, z dużą powierzchnią jego uprawy i wysokim plonem uzyskiwanym z hektara. Rzepak jest przy tym podstawową rośliną oleistą uprawianą w naszym kraju, a w ostatnich latach zyskał miano jednej z najważniejszych w grupie roślin przemysłowych. Miejsce na Twoją reklamę 44x55 mm 250 zł Lidia Janiak: Agata Mówińska: Miejsce na Twoją reklamę 44x55 mm 250 zł Lidia Janiak: Agata Mówińska: Miejsce na Twoją reklamę Dr inż. Romuald Gwiazdowski IOR-PIB Poznań Solidne kiszonki 4-5 n Podstawą żywienia przeżuwaczy są pasze objętościowe. Powinny być najwyższej jakości i zawierać jak najwięcej składników pokarmowych. W nowoczesnym żywieniu krów wysoko wydajnych i bydła opasowego, zasadniczym komponentem dawek pokarmowych powinny być kiszonki. Prof. dr hab. Tadeusz Barowicz Instytut Zootechniki-PIB w Krakowie Lidia Janiak: Agata Mówińska: Miejsce na Twoją reklamę Lidia Janiak: Agata Mówińska:

2 Strona 2 Informacje nr 06 /2013 Miejsce na Twoją reklamę 93x67 mm 200 zł Lidia Janiak: Agata Mówińska: Miejsce na Twoją reklamę W numerze: Lider w rolnictwie s. 3 Rzepak wdzięczna roślina TEMAT NUMERU: Rzepak s. 4-5 Choroby i ochrona rzepaku s. 6 Konieczny dobry wybór s. 7 Potencjał uprawy rzepaku s. 8 Aura nie dla rzepaku Aktualności s. 9 Badania opryskiwaczy s. 9 Gwarancja dobrego plonu Ochrona s Elitarne preparaty ochrony? Hodowla s Solidne kiszonki Mechanizacja s Pasowa uprawa rzepaku Gospodarka s. 16 Szansa na więcej s. 17 Pieniądze na start Lidia Janiak: Agata Mówińska: s Notowania Miejsce na Twoją reklamę Lidia Janiak: Agata Mówińska: Lepsze rolnictwo, lepszy biznes, lepsze życie Wydawca: Wiadomości Rolnicze Polska Adres: Konstytucji 3-go Maja Goleniów Telefon/fax: wrp@wrp.pl Zespół redakcyjny Daniel Alankiewicz redaktor naczelny d.alankiewicz@wrp.pl Anna Arabska dyrektor wydawnictwa tel. kom anna@wrp.pl Ewa Grabowska - dziennikarz, Paweł Kochanek - DTP, Mariusz Sojka - webmaster Karina Czernicka sekretarz redakcji tel. kom k.czernicka@wrp.pl Marketing Lidia Janiak tel. kom lidia@wrp.pl Agata Mówińska tel. kom agata@wrp.pl Współpracownicy Michał Marciniak, Michael Husfeldt, dr inż. Jacek Kościański, dr inż. Janusz Smagacz, dr Jerzy Grabiński, dr inż. Lesław Janowicz, prof. dr hab. Tadeusz Barowicz

3 nr 06 /2013 Lider w rolnictwie Strona 3 Daniel Alankiewicz d.alankiewicz@wrp.pl LIDER W ROLNICTWIE Rzepak wdzięczna roślina Pan Leszek Kardasz gospodaruje wspólnie z synem Leszkiem juniorem na areale 180 ha w Gierałtowcu, gmina i powiat złotoryjski, woj. dolnośląskie. Jak mówi w gospodarstwie mam zróżnicowane klasy ziemi, tak zwaną mozaikę. Stanowiska zawierają fragmenty od drugiej do piątej, przeważają jednakże grunty klasy IIIa i IIIb. QQJego gospodarstwo jest nastawione stricte na produkcję roślinną, gdzie niepodzielnie królują dwie rośliny rzepak ozimy i pszenica ozima. Uproszczony płodozmian powoduje typowe problemy produkcyjne, więc interwencyjnie wysiewana jest kukurydza i jary jęczmień browarny. Pan Leszek uśmiechając się mówi jak widać występuje duokultura, wymuszona przez limitowanie produkcji buraka cukrowego, co w dłuższym czasookresie, w gospodarstwach o podobnym profilu spowoduje problem płodozmianowy. Po pewnym czasie należy spodziewać się kiły kapustnych dodaje. Pan Leszek Kardasz uzyskuje plony powyżej 5 ton z hektara. Wartość planowanych inwestycji to koszt netto sięgający nawet 600 tysięcy złotych. Pan Kardasz zapytany o siew punktowy rzepaku odpowiada Co do siewu punktowego rzepaku, miałem takowe doświadczenia i powiem, że jestem zdecydowanym przeciwnikiem tej technologii. O wiele lepsze efekty daje siew dobrymi siewnikami w rozstawie międzyrzędzi co 12,5 cm do 17,5 cm, ze zwróceniem uwagi na wysiew odpowiedniej liczby nasion na metr kwadratowy. W praktyce daję ok. 2,5 kg nasion rzepaku, w zależności od masy tysiąca ziaren. Technologia punktowa jest technologią droższą i bardziej zawodną, jeśli mówimy o efektach końcowych. Ponadto siew punktowy wymaga specjalistycznych maszyn, co znacznie podraża koszt produkcji. Chociażby już sam siewnik! Odsyłam zainteresowanych do doświadczeń Pana Edwarda Warycha, byłego Prezesa KZPR. Namawiam rolników do takiej technologii siewu jaką stosuję, mając wieloletnie doświadczenie. Według mnie, najlepiej sprawdzają się odmiany populacyjne. Są wdzięczniejsze w plonowaniu i tańsze od odmian mieszańcowych. Ponadto radzą sobie z niedoborami wody. Sądzę, że jestem dobrym specjalistą w uprawie rzepaku. Osiągam plony powyżej 5 ton z hektara. Wynik za ubiegły rok osiągnąłem średnią z 50 ha 53q/ha! Pan Leszek wysiewa odmiany populacyjne, w obsadzie 50 sztuk nasion na metr kwadratowy, by docelowo osiągnąć obsadę 30 do 40 roślin na metrze kwadratowym. Stosuje także wysokie nawożenie azotem, wynoszące około 250 kg azotu w czystym składniku, pamiętając o siarce i trzykrotnym zastosowaniu dolistnie preparatu borowego. Pamiętać należy o ochronie jesiennej fungicydami, przeciwko suchej zgniliźnie kapustnych. Użyteczna jest tutaj sygnalizacja SPECA mówi rolnik. Rzepak jest cudownie wdzięczną rośliną weźmie tyle, ile mu rolnik da, ale z wdzięcznością odpłaci plonem. 90% plonu, jak wiadomo generuje azot, ale wszystkie zabiegi po drodze czyli herbicydowe, fungicydowe i insektycydowe, w połączeniu z mikroelementami jak: bor, siarka, mangan, magnez jako siarczan magnezu są niezmiernie ważne, bo dopinają całość. To tak jak przystawki, surówki i deser do obiadu (śmiech)! Pan Leszek zapytany o park maszynowy odpowiada mam dobrze doposażone gospodarstwo w niezbędny sprzęt. W tym roku wymieniam i uzupełniam park maszynowy o nowy opryskiwacz Lemken Primus 4400 litrów. Planuję zakup rozsiewacza firmy KUHN typu AXIS o pojemności 3000 litrów, ładowacz czołowy, agregat ścierniskowy Köckerling 4,5 metrowy do głębokiej uprawy, rozsiewacz wapna o ładowności 5,5 tony oraz dwie przyczepy o ładowności 14 ton każda. Wartość planowanych inwestycji to koszt netto 600 tysięcy złotych. Koniec gadania! Teraz ruszam w pole opryskiwać mój ukochany rzepak przeciwko chowaczowi...

4 Strona 4 TEMAT NUMERU: Rzepak nr 06 /2013 Czerń krzyżowych powoduje powstawanie na łuszczynach czarnych, początkowo małych, okrągłych plamek, które z upływem czasu mogą się zlewać zajmując całą powierzchnię łuszczyny. Choroby i ochrona rzepaku Dr inż. Romuald Gwiazdowski IOR-PIB Poznań Polska jest jednym z czołowych producentów rzepaku ozimego w Unii Europejskiej, z dużą powierzchnią jego uprawy i wysokim plonem uzyskiwanym z hektara. Rzepak jest przy tym podstawową rośliną oleistą uprawianą w naszym kraju, a w ostatnich latach zyskał miano jednej z najważniejszych w grupie roślin przemysłowych. QQJest to roślina o dużym potencjale plonotwórczym, jednakże wymagająca zarówno pod względem warunków klimatycznych, przedplonu, nawożenia, jakości gleby, jak i staranności uprawy. Jakiekolwiek zaniedbania w zakresie agrotechniki i ochrony mogą w dużym stopniu zaważyć na wysokości plonu, a tym samym opłacalności jego uprawy. Znaczące straty w plonie rzepaku, sięgające od kilkunastu do kilkudziesięciu procent, mogą spowodować patogeniczne grzyby. Jest to w dużej mierze uzależnione od warunków klimatycznych, które mogą sprzyjać ich rozwojowi. Istotny jest również fakt, że rzepak należy do roślin o długim okresie wegetacji i jest narażony na działanie patogenów przez długi czas, co może zdecydowanie wpłynąć na jakość i wielkość plonów. Rozwojowi grzybów powodujących choroby rzepaku oprócz dużego areału jego uprawy sprzyja: wysoka wilgotność powietrza i temperatura w granicach o C takie warunki są optymalne dla rozwoju większości grzybów źle przygotowana przed siewem gleba i błędy popełnione przy samym siewie zbyt głęboki siew powoduje długie i nierównomierne wschody brak zmianowania lub zbyt częsta uprawa roślin kapustowatych w zmianowaniu obecność na plantacji chwastów z rodziny kapustowatych oraz samosiewów rzepaku, które mogą być rezerwuarem grzyba obecność szkodników rzepaku, które uszkadzając roślinę powodują łatwe wnikanie grzyba do rośliny niedostateczna znajomość przez plantatorów objawów chorób, co często skutkuje brakiem szybkiej i prawidłowej reakcji przy ich zwalczaniu. Choroby, których objawy obserwuje się praktycznie we wszystkich okresach wzrostu i rozwoju rzepaku mogą być widoczne na korzeniach, liściach, łodygach i łuszczynach. Mogą również występować pojedynczo lub powodować tzw. infekcje mieszane, czyli kilka chorób występuje na jednej roślinie lub organie. W takim przypadku, jeśli nawet poszczególne choroby obecne są na roślinach w niewielkim nasileniu, to ich suma może stanowić duże zagrożenie dla rzepaku. Jedną z pierwszych chorób rzepaku, która może pojawić się na polu krótko po siewie, jest zgorzel siewek, wywoływana przez kompleks grzybów: Pythium spp., Fusarium spp. oraz Rhizoctonia solani. Objawy to przede wszystkim brunatne plamy na korzeniach i szyjkach korzeniowych, które z upływem czasu powiększają się i obejmują cały ich obwód. W przypadku silnego porażenia rośliny więdną, a w skrajnych przypadkach zamierają. Źródłem infekcji zazwyczaj jest gleba i materiał siewny. W naszych warunkach klimatycznych, często już jesienią, na rzepaku można spotkać suchą zgniliznę kapustnych, której sprawcą jest grzyb Leptosphaeria spp. Może on porażać roślinę w ciągu całego okresu wegetacyjnego, powodując tym samym znaczne straty w plonie. Pierwotnym źródłem infekcji są resztki pożniwne oraz zakażony materiał siewny. Objawy to żółte lub jasno-szare plamy, niekiedy z zielonkawym zabarwieniem, na powierzchni których widoczne są czarne kropki tzw. piknidia. Wewnątrz piknidiów znajdują się zarodniki konidialne, które w odpowiednich warunkach zostają uwalniane powodując infekcję innych, zdrowych jeszcze roślin. W miarę rozwoju roślin plamy powiększają się, zlewają ze sobą i pękają, powodując zamieranie tkanek. Objawy mogą wystąpić na wszystkich częściach nadziemnych rośliny. Czerń krzyżowych powodowana przez grzyby z rodzaju Alternaria jest ważną chorobą rzepaku zarówno w Polsce, jak i na świecie, a straty w plonie spowodowane jej wystąpieniem mogą sięgać nawet 30%. Źródłem infekcji jest materiał siewny oraz resztki pożniwne pozostające w glebie. dokończenie na s. 5

5 nr 06 /2013 dokończenie ze s. 4 Rozwojowi choroby sprzyja zarówno wysoka wilgotność, jak i wysoka temperatura powietrza. Objawy w postaci czarnobrunatnych, okrągłych plam można obserwować na liścieniach, liściach, ogonkach liściowych, łodygach i łuszczynach. Na części plam występują koncentryczne, na przemian jasne i ciemne pierścienie. Tkanka wokół plam początkowo żółknie, a następnie zasycha, powodując zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej rośliny. Występujący powszechnie na wielu gatunkach roślin, w tym również na rzepaku ozimym, grzyb Botrytis cinerea jest sprawcą szarej pleśni. Zagrożenie tą chorobą zależy przede wszystkim od warunków pogodowych i może być średnie bądź duże, a straty plonu mogą sięgać do kilkudziesięciu procent. Choroba rozwija się szczególnie intensywnie w warunkach podwyższonej wilgotności powietrza i stosunkowo niskiej temperaturze. Na intensywność porażenia roślin duży wpływ mają uszkodzenia roślin powstałe na skutek mrozów bądź innych czynników raniących. Pierwotnym źródłem infekcji są porażone resztki pożniwne, nasiona oraz formy przetrwalnikowe, tzw. sklerocja, znajdujące się w glebie. Szara pleśń może wystąpić na wszystkich organach nadziemnych rzepaku od wschodów do pełnej dojrzałości. Objawem choroby jest pojawienie się szarobrązowego nalotu grzybni z zarodnikami konidialnymi na porażonych łodygach, liściach i łuszczynach. Jeśli choroba wystąpi we wczesnym stadium rozwoju może spowodować całkowite zamieranie roślin. Bardzo groźną chorobą rzepaku jest zgnilizna twardzikowa. Jej przyczyną jest porażenie roślin przez grzyb Sclerotinia sclerotiorum, którego źródłem najczęściej jest gleba i resztki pożniwne. Objawy choroby pojawiają się na łodygach w postaci jasnych plam, a w okresach podwyższonej wilgotności powietrza plamom tym towarzyszy nalot białej, puszystej grzybni. Z upływem czasu plamy mogą obejmować cały obwód łodygi, w środku której (a czasem na zewnątrz) tworzą się czarne formy przetrwalne grzyba. Jeśli choroba wystąpi w dużym nasileniu, rośliny zamierają, łamią się, a straty w plonie są bardzo duże sięgające nawet 60%. Mączniak rzekomy powodowany przez Peronospora parasitica występuje na rzepaku w różnych fazach jego rozwoju, głównie jesienią i wczesną wiosną. Rozwojowi choroby sprzyja stosunkowo niska temperatura w granicach o C i podwyższona wilgotność powietrza. Pierwotnym źródłem choroby są resztki pożniwne lub samosiewy rzepaku. W okresie wegetacji choroba rozprzestrzenia się poprzez zarodniki konidialne, roznoszone przez wiatr oraz deszcz. Objawem choroby jest pojawienie się żółtych TEMAT NUMERU: Rzepak nieregularnych plam na górnej powierzchni liścia i białym nalotem grzybni po jego dolnej stronie. Na powierzchni plam widoczne są brunatne lub czarne kropki będące skupiskiem zarodników. Na skutek porażenia grzybem dochodzi do przedwczesnego zasychania i opadania liści. Wśród chorób rzepaku należy również wymienić mączniaka prawdziwego. Mączniak prawdziwy (Erysiphae cruciferarum) rozwija się zazwyczaj w czasie ciepłej i wilgotnej pogody, co ma miejsce zwykle w okresie kwitnienia i dojrzewania roślin. Objawy występujące po zainfekowaniu rośliny to biały, mączysty nalot na całej powierzchni rośliny. Po latach niskiej szkodliwości w uprawie rzepaku wraca kiła kapusty, powodowana przez pierwotniaka Plasmodiophora brassiceae. Choroba występuje na polu placowo w postaci żółtych, następnie czerwonych, a ostatecznie więdnących i zamierających roślin. Na korzeniach obserwuje się charakterystyczne narośla, które początkowo są jasne i twarde, ale z czasem brunatnieją i rozpadają się, uwalniając zarodniki przetrwalnikowe. Po wystąpieniu kiły kapusty na zainfekowanym polu zalecana jest kilkuletnia (około 7 lat) przerwa w uprawie roślin z rodziny kapustowatych. Walka z chorobami składa się z wielu elementów, a wchodząca w życie od r. tzw. integrowana ochrona roślin obliguje plantatorów do stosowania wszelkich możliwych metod ochrony roślin. Należy jednocześnie pamiętać, że metoda chemiczna, choć uznawana często za najbardziej efektywną, powinna być stosowana w ostateczności. Stosowanie wyłącznie tej metody nie zawsze jest zresztą uzasadnione ekonomicznie. Czasami nasilenie chorób jest zbyt małe aby powodować istotne straty w plonie, które mogłyby przewyższyć wartość wykonania zabiegu. W takich przypadkach nieodzowne jest stałe monitorowanie plantacji oraz warunków pogodowych i w razie potrzeby natychmiastowa reakcja (np. w postaci zastosowania odpowiednio dobranego fungicydu) na pojawiające się zagrożenie ze strony patogenów. W ochronie rzepaku przed chorobami nieocenione może być stosowanie się do kilku podstawowych zasad: wykonać staranną uprawę pola, co przyśpieszy rozkład zainfekowanych resztek pożniwnych stosować płodozmian (niewskazane jest przekraczanie 25% udziału rzepaku w strukturze zasiewów gospodarstwa) siać kwalifikowany i zaprawiony materiału siewny przy doborze odmian kierować się ich podatnością na choroby przestrzegać terminów siewu odpowiednio rozwinięte rośliny przed zimą dobrze przezimują Strona 5 Sucha zgnilizna kapustnych przez wielu plantatorów uważana jest za najgroźniejszą chorobę naszego regionu. Zgnilizna twardzikowa. Formy przetrwalne grzyba skleroty mogą przetrwać w glebie bez uszczerbku na swej infekcyjności nawet do 10 lat. stosować zbilansowane nawożenie ściśle przestrzegać norm wysiewu zwalczać chwasty i samosiewy eliminować szkodniki, co zapobiega powstawaniu uszkodzeń roślin rzepaku, które stanowią dobre miejsce dla rozwoju grzybów. Przestrzeganie wyżej wymienionych zasad w połączeniu z racjonalnie przeprowadzonymi zabiegami chemicznymi powinno przynieść najlepszy efekt ochrony przy stosunkowo najmniejszych nakładach finansowych.

6 Strona 6 TEMAT NUMERU: Rzepak nr 06 /2013 Konieczny dobry wybór W uprawie rzepaku ozimego bardzo duże znaczenie, determinujące wysokość potencjalnych plonów, ma wybór odmiany. Po doświadczeniach z 2012 roku zima była wyjątkowo bezwzględna dla ozimin, w skali kraju wymarzło ponad 30% rzepaku, producenci przy wyborze odmian kierowali się głównie ich mrozoodpornością. QQPrzy ocenie zimotrwałości należy zapoznać się z wynikami PDO z własnego województwa, bowiem ryzyko wymarzania rzepaku jest ciągle wysokie i wynosi za ostatnie 15 lat ok. 17% powierzchni obsianej. W Polskim Rejestrze jest kilkadziesiąt odmian rzepaku ozimego hodowli polskiej i zagranicznej. Jest więc w czym wybierać. Najlepsze odmiany rzepaku ozimego badane w doświadczeniach porejestrowych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych trafia na Listę zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw (LZO). Poniżej krótko zostały opisane odmiany rzepaku szczególnie zalecane przez COBORU. Dane pochodzą z oficjalnych stron internetowych hodowców lub przedstawicieli. Monolit z Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o. odmiana populacyjna. Cechuje się dużą elastycznością w stosunku do warunków pogodowych, co wpływa na jej plonowanie. Bardzo istotną RZEPAK OZIMY. Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw na rok 2013 Lp. Odmiana Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie cechą tej odmiany są niskie wymagania glebowe. Monolit może być uprawiany na glebach lżejszych, mozaikowatych. Odmiana ma wysoką zawartość tłuszczu. Bardzo niska zawartość glukozynolanów gwarantuje zachowanie wysokich parametrów jakościowych śruty rzepakowej. Odporność na choroby: sucha zgnilizna kapustnych wysoka; zgnilizna twardzikowa wysoka, czerń krzyżowych średnia. Rohan hodowca NPZ Agrobras, to nowa odmiana mieszańcowa powstała w wyniku programu hodowlanego NPZ ze szczególnym uwzględnieniem warunków klimatyczno-glebowych Polski. Wysoki potencjał i dużą niezawodność plonowania 1. Visby F NK Technic F Abakus F Artoga F Rohan F Monolit Sherlock DK Exquisite F R 2013 R 2013 R 2013 R 4 9. NK Diamond NK Octans F Poznaniak F Adam F Adriana Bogart Chagall NK Pegaz NK Petrol F SY Kolumb F Xenon F Arot DK Example F Exotic F Extend F Gladius F Nelson F NK Morse Pamela R Bojan ES Kamillo F R ES Mercure F NK Bold NK Caravel CCA F PR46W20 CCA F Primus F Tactic 2013 R Vision CCA RAZEM F 1 odmiana mieszańcowa, 2013 R odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie wyników PDOiR z roku zbioru 2012; CCA odmiana nie zarejestrowana w Polsce znajdująca się we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych Źródło: COBORU Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodnio- pomorskie RAZEM wykazuje szczególnie w warunkach stresu suszowego lub gleb mozaikowych. Doskonale nadaje się na stanowiska lub w regionach, gdzie często występują powyższe czynniki a istnieje silne ukierunkowanie na maksymalizację produkcji przy zachowaniu bezpieczeństwa powodzenia uprawy. Tolerancja na choroby: sucha zgnilizna kapustnych wysoka; zgnilizna twardzikowa średnia. Artoga HR hodowca Limagrain. Odmiana średnio-wczesna, średnio-wysoka, z szybkim rozwojem jesiennym. Artoga charakteryzuje się dobrą zimotrwałością roślin, co potwierdzają oficjalne wyniki w krajach europejskich. Jest odporna na choroby: sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa i czerń krzyżowych. Odmiana odporna na wyleganie w okresie kwitnienia i dojrzewania o dużej zawartości tłuszczu 47,2% i niskiej zawartości glukozynolanów. Artoga HR jest odmianą przydatną w warunkach opóźnionego siewu. NK Technic Syngenta odmiana mieszańcowa. Ma wysoki plon nasion w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBO- RU. Odmiana o wysokiej zawartości tłuszczu w nasionach, dobrej tolerancji na stres i bardzo dobrej zimotrwałości Technic charakteryzuje się średnią wysokością roślin i dobrą odpornością na wyleganie. Ma małe wymagania glebowe toleruje słabsze stanowiska. Visby F1 Rapool Polska Sp. z o.o. odmiana mieszańcowa o wysokiej zimotrwałości. Dojrzewa równomiernie w całej strukturze łanu, mało osypująca się. Odporna na choroby: sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych, zamieranie korzeni. Odmiana o średniej wysokości roślin, z odpornością na wyleganie, możliwa do wysiewu w opóźnionych terminach, nawet na glebach słabszych. Sherlock KWS Polska Sp. z o.o. odmiana populacyjna o wysokiej zawartości tłuszczu, dobrej zimotrwałości i dużej zdolności do regeneracji roślin. Odmiana o niskiej zawartości glukozynolanów, odporna na wyleganie. Odpowiednia na dobre i słabsze stanowiska. Odporna na choroby: sucha zgnilizna i zgnilizna twardzikowa. Oprac. KC

7 nr 06 /2013 TEMAT NUMERU: Rzepak Strona 7 Potencjał uprawy rzepaku Michał Marciniak ekspert ds. funduszy europejskich, prawnik Kwiecień to dla rolników początek prac polowych, tymczasem przedłużająca się zima sprawiła, że wegetacja roślin będzie opóźniona a nadmiar wilgoci może niekorzystnie wpłynąć na plony. QQRzepak jest delikatną rośliną narażoną na wiele niekorzystnych czynników. Zmiany klimatyczne, a co za tym idzie mniejsza przewidywalność warunków pogodowych powinny mobilizować rolników do podjęcia działań w celu obniżania kosztów i poprawy efektywności produkcji. Warto zastanowić się nad przestawieniem produkcji na rolnictwo ekologiczne i korzystać ze wsparcia unijnego oferowanego w ramach Programów rolnośrodowiskowych. Ograniczeniem kosztów może być stopniowe wprowadzenie do stosowania pożytecznych mikroorganizmów. Dobrym sposobem na podniesienie konkurencyjności jest organizowanie się rolników w grupy producenckie. Potencjał uprawy rzepaku upatrywać należy również w rozwoju sektora biopaliw. W Polsce jest ponad 350 tys. gospodarstw uprawiających zboża i rzepak o powierzchni 10 i więcej ha, w tym ponad 115 tys. gospodarstw o powierzchni 20 ha i większej. Są to potencjalni kandydaci do zakładania grup producenckich. Oszczędności uprawy rzepaku z zastosowaniem pożytecznych mikroorganizmów w stosunku do uprawy tradycyjnej wynosić mogą ponad 1 tys. zł na 1 ha. Korzyści z ekologicznej uprawy rzepaku. W ostatnich latach obserwuje się stałe nasilanie niekorzystnych zjawisk pogodowych. Przymrozki, opady śniegu, uszkodzenia gradowe, susze czy ulewne deszcze szczególnie dotkliwie wpływają na uprawy podczas wiosenno-letniego okresu wegetacyjnego roślin. Skłania to producentów do poszukiwania nowych rozwiązań ułatwiających roślinom regenerację oraz polepszenie jakości i ilości uzyskanych plonów. Jednym ze sposobów ograniczenia czynników stresowych może być stopniowe stosowanie w procesie upraw pożytecznych mikroorganizmów. Ekologiczna uprawa jest korzystna z uwagi na możliwości korzystania z funduszy unijnych przeznaczonych na wsparcie produkcji ekologicznej. Zgłoszenie podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego przyjmują podmioty upoważnione do działania w rolnictwie ekologicznym jednostki certyfikujące. Rolnictwo ekologiczne jest jednym z pakietów rolnośrodowiskowych w ramach PROW Pomoc finansowa wynosi 996 zł (255,1 euro)/rok przez pięć lat. Jest to maksymalna stawka wsparcia dla producenta rolnego uczestniczącego w tym systemie. W grupie można więcej. W kraju funkcjonuje ponad tysiąc grup producenckich. Celem powołania grupy jest najczęściej chęć sprzedaży produktów rolnych do jednej firmy albo przetwórni. Wyższe ceny za produkty oferowane przez grupę uzyskiwane są dzięki możliwości zapewnienia odbiorcom ciągłości sprzedaży. Wspólny zakup większej ilości środków do produkcji zwiększa także możliwość uzyskania korzystnych rabatów cenowych. Łatwiej również uzyskać kredyt w banku. W pierwszych pięciu latach od zawiązania grupa otrzymuje pomoc finansową z PROW. Pomoc stanowi procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów, wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków, w poszczególnych latach. Jej wysokość maleje jednak z kolejnym rokiem funkcjonowania grupy. Poziom wsparcia wynosi 5%, 5%, 4%, 3% i 2% wartości produkcji sprzedanej do sumy 1 mln euro. Do grona rolników, którzy działają w grupie producenckiej mogą dołączyć kolejni rolnicy, jeżeli otrzymają właściwą pomoc doradczą i prawną. Rośnie popyt na żywność i energię odnawialną. Rzepak to jeden z głównych surowców wykorzystywanych w przemyśle spożywczym oraz paliwowym. Podstawową rośliną oleistą uprawianą w Polsce jest rzepak ozimy. W minionej dekadzie jego udział w areale upraw roślin oleistych w kraju wynosił ok %. Według danych GUS powierzchnię obsianą rzepakiem i rzepikiem ozimym szacuje się na ponad 800 tys. ha. Powierzchnia upraw i zbiorów rzepaku corocznie wzrasta. Spowodowane jest to wzrastającym zapotrzebowaniem na olej rzepakowy do celów energetycznych i bioetanol. Ten kierunek produkcji stanowi pewną alternatywę dla części producentów zbóż. Ministerstwo Gospodarki w Prognozach zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 r. stanowiących załącznik do dokumentu Polityka energetyczna Polski do 2030 r., określiło, że do 2020 r. zapotrzebowanie na bioetanol wzrośnie do poziomu 667 tys. t, a na estry do poziomu 774 tys. t. Tabela. Różnica kosztów uprawy rzepaku z zastosowaniem pożytecznych mikroorganizmów i metody tradycyjnej. Metoda tradycyjna Uprawa z zastosowaniem pożytecznych mikroorganizmów Sól potasowa 4q x 190 zł 760 zł NPK nawóz wieloskładnikowy 3,5-4q x 200 zł 800 zł Fosforan amonu 4q x 220 zł 880 zł Nawozy azotowe 3q x 180 zł 540 zł Nawozy azotowe 6q x 170 zł 1020 zł Pożyteczne mikroorganizmy 60-80l x 7 zł 560 zł Preparaty grzybobójcze 3 x 120 zł 360 zł Razem: 3020 zł Razem: 1900 zł

8 Strona 8 TEMAT NUMERU: Rzepak nr 06 /2013 Jak pomóc rzepakom? Analizując aktualną sytuację na polach, należy spodziewać się istotnego skrócenia, szczególnie wczesnych faz rozwojowych rzepaku wzrostu pędu głównego oraz pąkowania. Stan upraw rzepaku ozimego jesienią 2012 roku był bardzo dobry. Rośliny były optymalnie wykształcone, zielone, a rozety nieuszkodzone. QQRośliny po ruszeniu wegetacji będą próbowały nadgonić stracony czas, ograniczając rozbudowę pędów bocznych, a koncentrując się na rozwoju pędu głównego. W warunkach skróconych faz budowy łodyg oraz pąkowania silnie redukowany jest rozwój rozgałęzień dolnych, co niekorzystnie wpływa na dalszy rozwój roślin. Ponadto plantacje rzepaku narażone będą na choroby, zwłaszcza suchą zgniliznę i szarą pleśń. W obecnej sytuacji najważniejsze jest zatem błyskawiczne zregenerowanie i rozbudowanie systemu korzeniowego oraz szybkie wprowadzenie azotu do rośliny, a nie tylko dostarczenie go do gleby. Jest to najefektywniejszy sposób na regulację wzrostu. Powinniśmy zadbać o dobry start uszkodzonych roślin rzepaku o wzmocnienie rozwoju roślin, zwiększenie ich potencjalnej produktywności, a zatem zwiększenie plonowania i uzyskania plonów lepszej jakości. Nie zawsze udaje się zapewnić takie warunki tradycyjnymi metodami agrotechnicznymi, dlatego niezbędne jest zastosowanie alternatywnych metod, które sprzyjają regeneracji uszkodzeń. Dzięki tym zabiegom często udaje się uratować uprawy, które mimo złego przezimowania zdecydowano się utrzymać i pomóc im w regeneracji, aby ostatecznie uzyskać wysoki i wyrównany plon. Przy wyborze odpowiedniego do regeneracji nawozu płynnego powinniśmy kierować się zawartością niezbędnych składników uczestniczących w odbudowie, czyli NPK, a także obecnością w nim związków antystresowych, które zminimalizują zimowe uszkodzenia i zapewnią szybki start. Wiadomo, że za regenerację i rozwój sytemu korzeniowego odpowiedzialny jest fosfor. Należy jednak pamiętać, że fosfor w glebie jest mało mobilny, korzeń może go sprawnie pobrać jeśli znajduje się w odległości nie większej niż 1 mm od jego receptorów. Ponadto tempo pobierania fosforu jest niższe w niskich temperaturach. Rodzi się więc pytanie, jak szybko przemieścić fosfor, czyli dostarczyć energii, co skutkować Tegoroczna zima dała się we znaki uprawom słabym, źle wprowadzonym w stan zimowego uśpienia. Bardzo ważne było nawożenie jesienne oraz dawka startowa, którą należało zaaplikować podczas pierwszego ocieplenia na przełomie lutego i marca. Ocenę przezimowania najlepiej przeprowadzić oceniając stan systemu korzeniowego oraz szyjkę, po dokonaniu przekroju. będzie zwiększeniem masy korzeniowej i efektywniejszym pobieraniem składników pokarmowych przede wszystkim azotu oraz pozostałych makro i mikroelementów oraz wody? Najlepszym rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie po ruszeniu wegetacji rozwiązań zawierających wyselekcjonowane kwasy próchnicze humusowe i fulowe. Są to naturalne składniki wchodzące w skład próchnicy glebowej. Podnoszą żyzność gleby dzięki wysokiej pojemności wymiany kationowej, zawartości tlenu i ponadprzeciętnej pojemności wodnej. Mają zdolność wiązania nierozpuszczalnych jonów metali przede wszystkim toksycznego dla komórek merystematycznych glinu. Wpływają na poprawę struktury gleby. Jednak ich najważniejszym działaniem jest przyspieszenie dotarcia fosforu do korzenia, a tym samym zapoczątkowanie procesów intensywnego rozwoju systemu korzeniowego. Uzupełnieniem technologii regeneracyjno-stymulacyjnej jest wprowadzenie cytokininy-zeatyny, która dodatkowo pobudza merystemy kątowe korzenia do wytwarzania korzeni bocznych. Ważnym elementem biostymulacji na początku wegetacji jest także obecność sekwencji aminokwasów glicyny-betainy, które oprócz podniesienia tolerancji na stresy, wykazują także działanie podobne do cytokinin i stymulują podziały komórkowe, co przyczynia się do wzrostu korzenia. Artur Kozera

9 nr 06 /2013 Aktualności Strona 9 Badania opryskiwaczy 2 kwietnia zostały ogłoszone Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań technicznych dla opryskiwaczy (Dz. U. poz. 415) oraz badania sprawności technicznej opryskiwaczy (Dz. U. Poz. 416). Rozporządzenia wejdą w życie po upływie 3 miesięcy. urządzeń, takich jak: pompa opryskiwacza, zbiornik opryskiwacza, urządzenia pomiarowo-sterujące, układ cieczowy, w skład którego wchodzą, m. in. rury oraz węże, system filtracji, belka polowa opryskiwacza i rozpylacze oraz sposób oceny sprawności technicznej tych opryskiwaczy, obejmującej badanie ogólne i badanie stanu technicznego poszczególnych części i urządzeń opryskiwacza. Zakres spraw regulowanych przepisami w odniesieniu do opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych lub sadowniczych nie uległ istotnej modyfikacji. Wynikające zmiany mają w szczególności charakter dostosowujący przepisy do aktualnego stanu rozwoju technologicznego. Regulacje zawarte w ogłoszonych rozporządzeniach są istotne głównie dla jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań sprawności technicznej opryskiwaczy. Źródło: minrol QQRozporządzenia te wdrażają częściowo postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów (Dz. Urz. UE L 309 z , str. 71). Wymagania, jakie powinien spełniać będący w użytkowaniu sprzęt do stosowania środków ochrony roślin określa załącznik II do dyrektywy. W związku z powyższym w przepisach zostały określone wymagania techniczne dla opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych lub sadowniczych będących w użyciu, z uwzględnieniem ich poszczególnych Gwarancja dobrego plonu Agencja Rynku Rolnego Oddział Terenowy w Szczecinie informuje, że w okresie od dnia 15 stycznia do dnia 25 czerwca 2013 r. można ubiegać się o dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej charakter pomocy de minimis w rolnictwie. QQDotyczy to materiału siewnego zbóż ozimych i jarych, roślin strączkowych, ziemniaka i mieszanek zbożowych i pastewnych, zakupionego i zużytego do siewu lub sadzenia w terminie od dnia 15 lipca 2012 r. do 15 czerwca 2013 r. Stawki dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany wynoszą odpowiednio: 100 zł w przypadku zbóż i mieszanek zbożowych; 160 zł w przypadku roślin strączkowych; 500 zł w przypadku ziemniaków Bez względu na formę i cel pomocy otrzymanej w ramach pomocy de minimis w rolnictwie, w okresie trzech lat podatkowych (obrotowych), tj. w roku, w którym złożony został wniosek oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat podatkowych (obrotowych), łączna kwota pomocy dla producenta rolnego nie może przekroczyć 7500 euro, wliczając w to dopłaty, które producent rolny otrzyma z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. W przypadku, gdy wnioskowana kwota pomocy będzie przekraczała 7500 euro, pomoc do takiego wniosku zostanie przyznana tylko w odniesieniu do części pomocy nieprzekraczającej kwoty 7500 euro. Należy pamiętać, że warunkiem uzyskania dopłaty jest nie tylko zakupienie materiału siewnego, ale również jego zużycie do siewu lub sadzenia. Dopłatami nie są objęte uprawy przeznaczone na przedplon lub poplon. Materiał siewny należy kupować tylko od przedsiębiorców lub rolników wpisanych do rejestrów prowadzonych przez Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Nabywca materiału siewnego powinien otrzymać od sprzedającego odpowiednie dokumenty potwierdzające zakup. Na fakturze zakupu winny znaleźć się informacje o materiale siewnym: nazwa gatunku i odmiany, kategoria lub stopień kwalifikacji, numer partii materiału siewnego oraz data sprzedaży. Szczegółowe informacje dotyczące uzyskania dopłaty znajdują się na stronie internetowej Agencji Rynku Rolnego www. arr.gov.pl Poprawnie wypełniony formularz wniosku (w 2013 r. obowiązuje nowy wzór) o przyznanie dopłaty wraz z wymaganymi załącznikami, należy przesłać przesyłką pocztową lub dostarczyć osobiście ARR OT w Szczecinie

10 Strona 10 Ochrona nr 06 /2013 Elitarne preparaty ochrony? Dr Benedykt Pepliński Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Jednym z najtrudniejszych zagadnień, przed którymi staje rolnik jest określenie do jakiego momentu zwiększać nakłady lub intensywność produkcji. Dotyczy to zarówno produkcji zwierzęcej (optymalna wydajność mleczna krów, optymalna waga tuczników, optymalne tempo przyrostu zwierząt), jak i roślinnej (optymalny poziom nawożenia, ilości i poziomu zabiegów ochrony roślin). QQKoszty ochrony roślin, po kosztach mechanizacyjnych i kosztach nawożenia, są najważniejszym wydatkiem ponoszonym w produkcji zbóż. W ostatnim czasie pojawiła się na rynku nowa generacja środków ochrony roślin, które z racji swych właściwości promowane są przez firmy chemiczne jako elitarne. Cechują się one dość szerokim spektrum działania, dłuższym okresem ochrony, np. przed chorobami, są niestety również dużo droższe w stosowaniu. Warto zatem przyjrzeć się bliżej zasadności stosowania tych preparatów. Odpowiedź na to pytanie daje analiza efektywności krańcowej nakładów lub próg opłacalności. W dzisiejszym artykule zostanie przeprowadzona analiza opłacalności zastosowania lepszej jakościowo ochrony fungicydowej w pszenicy ozimej. Analiza efektywności krańcowej odpowiada na pytanie: o ile wzrośnie wartość produkcji na skutek poniesienia dodatkowych nakładów i oblicza się ją ze wzoru: E k = P N P oznacza przyrost produkcji w zł/ha, N oznacza przyrost kosztów związany z zastosowaniem droższej technologii. Wskaźnik ten odpowiada na pytanie, ile jest warta dodatkowa produkcja dzięki zastosowaniu dodatkowego nakładu o wartości 1 zł. Dodatkowy nakład warto stosować, jeśli wynik jest powyżej 1,0. Wskaźnik ten przydatny jest zarówno w procesie podejmowania decyzji o rodzaju zabiegu, jak i po żniwach, kiedy możemy spróbować ocenić czy podjęliśmy dobrą decyzję. Próg opłacalności przydatny jest przede wszystkim w momencie podejmowania decyzji o rodzaju zabiegu i odpowiada na pytanie, o ile powinien podnieść się plon dzięki zastosowaniu lepszej ochrony, aby zwrócić dodatkowo poniesione koszty. Dotychczas rolnicy zasadniczo dokonywali wyboru pomiędzy słabą i normalną ochroną. Przy słabej ochronie stosowano zazwyczaj dwa zabiegi grzybobójcze, a koszt środków ochrony roślin mieścił się w granicy około zł/ha. W przypadku normalnej ochrony koszt środków ochrony roślin dla trzech zabiegów kształtował się na poziomie zł/ha. W przypadku preparatów elitarnych z grupy SDHI (np. Seguris 215 SC lub Aviator Xpro) z wykorzystaniem pełnego programu ochrony fungicydów koszty ochrony przy zastosowaniu trzech zabiegów mogą wynosić od 400 do nawet 500 zł/ha. W ostatnim przypadku do obliczeń przyjęto wartości pośrednie. Analizy efektywności krańcowej oraz progu opłacalności dokonano dla 3 grup gospodarstw: do 50 ha UR, ha UR i powyżej 200 ha UR. Do obliczeń przyjęto średnie wykorzystanie typowych dla tych gospodarstw ciągników i opryskiwaczy polowych. Kalkulacja uwzględnia koszty pracy ludzkiej na poziomie 15 zł/h. Do obliczeń przyjęto, że przy słabszej ochronie plon pszenicy wynosi 5 t/ha, zastosowanie normalnej ochrony pozwoli uzyskać 5,5 t/ha, a zastosowanie elitarnej ochrony pozwoli uzyskać 6,1t/ ha. Przyjęte parametry są przykładowe i każdy rolnik powinien przyjąć własne założenia, które uwzględniają specyfikę jego gospodarstwa. Niemniej, dostępne wyniki doświadczeń wskazują, że zastosowanie elitarnych fungicydów pozwala uzyskać przeciętnie plony wyższe o około 10% niż w przypadku normalnej ochrony i około 20% niż w przypadku ochrony słabszej. dokończenie na s. 11 Rys. 1. Poziom minimalnego wzrostu plonów pszenicy, który gwarantuje pokrycie wszystkich kosztów zastąpienia ochrony słabszej ochroną normalną w zależności od ceny sprzedaży pszenicy.

11 nr 06 /2013 Ochrona Strona 11 dokończenie ze s. 10 Z analizy tabeli 1 wynika, że zastąpienie słabszej ochrony normalną wiąże się ze wzrostem kosztów na poziomie około zł/ha (droższe środki ochrony roślin i koszt dodatkowego zabiegu), a zastąpienie normalnego poziomu ochrony środkami elitarnymi wiąże się ze wzrostem kosztów o zł. Wartość dodatkowego plonu przy cenie pszenicy na poziomie 800 zł/t wynosi w pierwszym przypadku 400 zł, natomiast w drugim 480 zł. W rezultacie efektywność krańcowa związana z zastąpieniem słabszej ochrony normalną wynosi od 2,07 zł w gospodarstwach mniejszych do 2,33 zł w gospodarstwach największych. Oznacza to, że z każdej zainwestowanej złotówki w bardziej intensywną ochronę rolnik uzyskuje dodatkowy plon o wartości 2,07 2,33 zł. Wobec braku dodatkowych kosztów oznacza to, że z każdej dodatkowej złotówki ma aż 1,07 1,33 zł zysku. W przypadku zastąpienia ochrony normalnej ochroną z wykorzystaniem środków elitarnych z każdej dodatkowej złotówki wydanej na lepszą ochronę można oczekiwać dodatkowego przychodu o wartości 2,29 2,53 zł. Zastąpienie ochrony słabszej ochroną elitarną daje dodatkowy przychód na poziomie 2,18 2,43 zł na każdą dodatkowo wydaną złotówkę. W latach, w których poziom zagrożenia chorobowego jest większy wskaźniki efektywności będą wyższe, natomiast w latach suchych wzrost plonu wynikający z zastosowania lepszych środków ochrony roślin będzie niższy. Jednak, ponieważ elitarne środki ochrony roślin cechują się dłuższym nawet o ponad 2 tygodnie okresem działania może się okazać, że w suchych latach dla zapewnienia pełnej ochrony w całym okresie wegetacyjnym wystarczą 2 a nie 3 zabiegi ochrony, co znacząco poprawi efektywność elitarnej ochrony. Próg opłacalności Analiza rysunków 1 3 wskazuje, że wraz ze wzrostem cen płodów rolnych (w tym przypadku pszenicy) poprawia się ekonomika stosowania bardziej efektywnych, a więc i droższych technologii ochrony. O ile przy cenie 500 zł za tonę pszenicy przy polu o powierzchni 1 ha trzeba przeznaczyć w zależności od wielkości gospodarstwa 0,35 0,41 tony pszenicy na pokrycie kosztów zastąpienia słabszej ochrony pola ochroną normalną, to przy obecnej cenie około 850 zł/t wystarczy już tylko 0,21 0,24 t/ha. W przypadku zastąpienia ochrony normalnej ochroną elitarną minimalny wzrost plonu, który zagwarantuje pokrycie wszystkich dodatkowych kosztów wynosi w zależności od gospodarstwa od 0,38 do 0,42 tony pszenicy (przy cenie pszenicy 500 zł/t), a przy cenie 850 zł/t już tylko 0,22 0,25 t/ha. Rys. 2. Poziom minimalnego wzrostu plonów pszenicy, który gwarantuje pokrycie wszystkich kosztów zastąpienia ochrony normalnej ochroną elitarną w zależności od ceny sprzedaży pszenicy. Rys. 3. Poziom minimalnego wzrostu plonów pszenicy, który gwarantuje pokrycie wszystkich kosztów zastąpienia ochrony słabszej ochroną elitarną w zależności od ceny sprzedaży pszenicy. Tabela 1. Efektywność krańcowa i próg opłacalności wynikający z zastąpienia słabszej ochrony fungicydowej (S) przez normalną (N) i elitarną (E). Wyszczególnienie Jednostka do 50 ha ha pow. 200 ha Koszt ciągnik + opryskiwacz + koszt pracy zł/ha 43,20 33,48 21,77 Koszt preparatów do zabiegów słabszych zł/ha 120,00 110,00 100,00 Koszt preparatów do zabiegów słabszych zł/ha 270,00 260,00 250,00 Koszt preparatów do zabiegów słabszych zł/ha 480,00 460,00 440,00 Koszt 2 zabiegów słabszych (S) (preparaty + zabiegi) zł/ha 206,39 176,96 143,53 Koszt 3 zabiegów normalnych (N) (preparaty + zabiegi) zł/ha 399,59 360,44 315,30 Koszt 3 zabiegów elitarnych (E) (preparaty + zabiegi) zł/ha 609,59 560,44 505,30 Plon pszenicy S t/ha 5,00 5,00 5,00 Plon pszenicy N t/ha 5,50 5,50 5,50 Plon pszenicy E t/ha 6,10 6,10 6,10 Cena pszenicy zł/t 800,00 800,00 800,00 Przyrost kosztów N-S zł/ha 193,20 183,48 171,77 Przyrost kosztów E-N zł/ha 210,00 200,00 190,00 Wzrost przychodów N-S zł/ha 400,00 400,00 400,00 Wzrost przychodów E-N zł/ha 480,00 480,00 480,00 Efektywność krańcowa N do S zł/zł 2,07 2,18 2,33 Efektywność krańcowa E do N zł/zł 2,29 2,40 2,53 Efektywność krańcowa E do S zł/zł 2,18 2,29 2,43 Próg opłacalności N do S t/ha 0,241 0,229 0,215 Próg opłacalności E do N t/ha 0,263 0,250 0,238 Próg opłacalności E do S t/ha 0,504 0,479 0,452 Jeśli natomiast rozpatrzymy zastąpienie słabszej (najtańszej) ochrony najdroższą ochroną elitarną, która daje szansę na uzyskanie najwyższych plonów, to przy cenie pszenicy na poziomie 500 zł/t wzrost plonu powinien sięgnąć minimum 0,73 0,83 t/ha, natomiast przy 850 zł/t minimalna zwyżka plonu powinna wynieść 0,43 0,49 t/ha. Podsumowując należy stwierdzić, że opłacalność stosowania lepszej ochrony roślin jest uzależniona głównie od wysokości dodatkowych kosztów, od stopnia wzrostu poziomu plonów oraz od ceny płodów rolnych. Przyjęcie nawet niskich cen pszenicy w przeprowadzonej symulacji wskazuje, że zastosowanie elitarnej ochrony roślin ma uzasadnienie ekonomiczne, gdyż nie tylko pokryje wszystkie dodatkowe koszty, ale pozwoli jeszcze zarobić. Ponieważ obecnie nie ma podstaw, by sądzić, że w 2013 roku ceny zbóż znacząco spadną, warto zastanowić się nad wyborem tej najnowocześniejszej technologii.

12 Strona 12 Hodowla nr 06 /2013 Solidne kiszonki Prof. dr hab. Tadeusz Barowicz Instytut Zootechniki- -PIB w Krakowie Podstawą żywienia przeżuwaczy są pasze objętościowe. Powinny być najwyższej jakości i zawierać jak najwięcej składników pokarmowych. W nowoczesnym żywieniu krów wysoko wydajnych i bydła opasowego, zasadniczym komponentem dawek pokarmowych powinny być kiszonki. QQProdukcja kiszonek pozwala na wykorzystanie szeregu roślin pastewnych o wysokiej wartości pokarmowej jako surowców do zakiszania, wybór najbardziej optymalnego terminu ich zbioru oraz uniezależnienie od warunków pogodowych. Prawidłowo sporządzone kiszonki można przechowywać przez długi okres, bez dużych strat składników pokarmowych. Pasze tego rodzaju pozwalają ponadto na jednolite żywienie bydła, gdyż zapewniają stabilność procesów fermentacyjnych w żwaczu. Smakowitość kiszonek sprawia, że są one chętnie wyjadane przez zwierzęta, jak również stanowią łatwo dostępne źródło składników pokarmowych. Uzupełniane paszami treściwymi mogą być wyłącznymi paszami stosowanymi w żywieniu bydła przez cały rok. Powszechnie uważa się, że kiszonka z całych roślin kukurydzy jest najlepszą paszą objętościową, w odniesieniu do pokrycia potrzeb energetycznych przeżuwaczy. Jest ona jednak paszą o niewielkiej wartości białkowej i z tego względu dawki pokarmowe z jej udziałem wymagają uzupełnienia niedoboru białka. Do tego celu świetnie nadają się kiszonki z traw, mieszanek traw (kostrzewa, tymotka, rajgras, życica, kupkówka) z roślinami motylkowatymi (lucerna, koniczyna, seradela, łubin) lub kiszonki ze zbóż ozimych. W zależności od warunków glebowych, ilości opadów oraz wilgotności gleb w warunkach naszego kraju jako poplon ozimy, przeznaczony do sporządzania kiszonek z całych roślin zbożowych (GPS), najczęściej stosowane są: pszenżyto ozime, jęczmień ozimy, żyto ozime oraz mieszanki tych zbóż z trawami lub roślinami motylkowymi. Dla terenów nizinnych i cieplejszych w zachodniej części naszego kraju proponowane są mieszanki zestawione z 67% jęczmienia ozimego i 33% żyta ozimego. Dla regionów dysponujących lepszymi warunkami glebowymi, odpowiednio proponowane są mieszanki złożone z 67% pszenicy ozimej i 33% pszenżyta ozimego. O zdolności do kiszenia zielonek decyduje zawartość cukrów rozpuszczalnych i pojemność buforowa. O wielkości pojemności buforowej decyduje przede wszystkim zawartość białka. Im wyższa pojemność buforowa, tym surowiec gorzej się kisi, gdyż do jego zakwaszenia potrzeba więcej kwasu mlekowego. Do jakiego stopnia należy zakwasić materiał roślinny decyduje też jego wilgotność; im jest ona wyższa, tym zakwaszenie musi być silniejsze, a wartość ph niższa. Na zdolność kiszonkarską zielonki rolnik ma wpływ wybierając właściwy termin zbioru. Do zbioru ozimych mieszanek zbożowych na kiszonkę należy przystąpić, gdy rośliny uzyskają dojrzałość mleczno-woskową (między połową czerwca a połową lipca). W przypadku traw, koszenie najczęściej dokonuje się na początku kwitnienia, kiedy zarówno skład chemiczny, jak i wielkość plonu pozwalają na uzyskanie dużej ilości zielonej masy i dobre jej zakiszenie. Produkcja kiszonki zaczyna się od jej zbioru. To, jak ją zbierzemy i zakonserwujemy, zależy od nas. Nie warto więc kosić traw niżej niż na wysokości 5 7 cm nad gruntem. W ten sposób ograniczana jest ilość niepożądanego kwasu masłowego w kiszonce. Podczas koszenia, przetrząsania oraz zbioru należy za wszelką cenę unikać zabrudzenia zielonki. Zbyt niskie cięcie uszkadza też stożek wzrostu roślin, co opóźnia późniejszy ich wzrost. Podsuszoną na pokosach zielonkę, należy przed włożeniem do silosu, odpowiednio rozdrobnić. Krowy preferują kiszonkę z traw pociętą na mm kawałki. Rośliny bardziej suche należy pociąć na mniejsze kawałki mm. Istotnym jest też proces zwiędnięcia zielonki. Najkorzystniejsze jest szybkie przewiędnięcie, podczas suchej i słonecznej pogody. Zielonki skoszone i podsuszone do pożądanej zawartości suchej masy należy zbierać przy pomocy pras i zakiszać w postaci bel, owijanych folią kiszonkarską lub rękawów foliowych. Trzeba pamiętać, że najistotniejszym elementem prawidłowego przebiegu procesu fermentacji jest środowisko beztlenowe. Dlatego napełnienie, dokładne ugniecenie surowca oraz zamknięcie zbiorników powinno nastąpić w ciągu jednego lub maksymalnie dwóch dni. Każdy bowiem, nawet najlepszy materiał można zepsuć, jeśli będzie się go źle składować w silosie. Według różnych danych, zagęszczenie zakiszanego surowca gwarantujące najlepsze warunki beztlenowe to kg suchej masy/m 3. Taka gęstość jest możliwa do uzyskania pod warunkiem, że warstwa ugniatana nie będzie grubsza niż 30 cm i w każdym miejscu ciężki ciągnik przejedzie 3 4 razy. Silos powinien być raczej wąski i długi niż krótki i szeroki. Wskazane jest osadzenie silosu na płycie betonowej o długości m. Należy pamiętać, że minimalna szerokość silosu powinna wynosić podwójny rozstaw tylnych kół ciągnika, którym będzie ugniatana zielonka. Po usunięciu tlenu, kiszonkę trzeba szczelnie okryć. Wartość pokarmowa kiszonki zależy od sprawności formowania pryzm i czasu zapełniania silosów. Jeżeli czas gromadzenia surowca nie przekracza 3 dni, straty wynoszą mniej niż 10% i w kiszonce dominuje kwas mlekowy. dokończenie na s. 13 Tab.1. Zapotrzebowanie na kiszonkę z kukurydzy lub sianokiszonkę dla 1 krowy (z uwzględnieniem 20% rezerwy) przy żywieniu całorocznym lub przez 200 dni w roku. pasza kiszonka z kukurydzy sianokiszonka dni żywienia a dzienna dawka (kg) ilość kiszonki (t) objętość silosu (m3) Powierzchnia uprawy (ha) 0,15 0,10 0,40 0,20 Tab.2. Plony i wartość pokarmowa pierwszego pokosu traw w zależności od terminu zbioru. termin zbioru plon sm (t/ha) energia NEL (MJ) białko og. (%) włókno sur. (%) stożek wzrostu 10 cm 5 7, strzelanie w źdźbło 7 7, początek kłoszenia 8 6, pełnia kłoszenia 8 6, początek kwitnienia 9 6, ,8 4,8

13 nr 06 /2013 Hodowla Strona 13 W małych gospodarstwach bardzo często przechowuje się kiszonkę w belach owijanych folią. Jest to najdroższy sposób przechowywania, ale materiał zakiszany będzie najwyższej jakości. dokończenie ze s. 12 Wydłużenie okresu napełniania zielonką do tygodnia podwaja straty oraz obniża jakość i wartość smakową kiszonki. Jeżeli masa roślinna będzie słabo ugnieciona, to cała warstwa ulegnie zepsuciu, niezależnie od rodzaju surowca. Sprawdzonym sposobem zakiszania podsuszonej zielonki, szczególnie runi łąkowej, jest produkcja bel owijanych rozciągliwą samoprzylepną folią PCV. W tym celu skoszoną zielonkę poddaje się podsuszeniu na pokosach. Polecane jest użytkowanie kosiarek ze zgniataczem lub spulchniaczem pokosów, szeroko rozkładających zielonkę na ścierni oraz roztrząsanie i odwracanie skoszonej masy roślinnej. Po upływie godzin, przy słonecznej i wietrznej pogodzie podsuszona zielonka o zawartości 40 45% suchej masy nadaje się do zbioru. W celu zapewnienia odpowiedniego naciągu i przylegania do surowca stosuje się folię o grubości 0,025 0,030 mm i rozciągliwości do 50%. Bele powinny być owijane z 50% zakładką, co ogranicza dostęp powietrza i gwarantuje właściwy przebieg fermentacji. Trwa on około 6 tygodni, Kiszonki z dodatkiem bakterii kwasu mlekowego są chętniej pobierane przez zwierzęta. Charakteryzują się lepszą smakowitością oraz wartością odżywczą co poprawia wyniki produkcyjne zwierząt, tj. wydajność i jakość mleka oraz ich zdrowotność i kondycję. po czym kiszonka z podsuszonej zielonki nadaje się do skarmiania. Przydatność do skarmiania prawidłowo owiniętej beli, w dobrych warunkach przechowywania, wynosi do 2 lat, zaś masa kiszonki w belach w zależności od stopnia podsuszenia zielonki kształtuje się na poziomie kg/m 3. Kiszonki sporządzone z samych roślin są niestabilne tlenowo, to jest są podatne na wtórną fermentację po odkryciu silosu. Nieprawidłowe wybieranie oraz dostęp powietrza do kiszonki sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów tlenowych. Wyprodukowanie kiszonki bardzo dobrej jakości i jednocześnie bezpiecznej dla zwierząt jest możliwe wtedy, gdy do zakiszanej zielonej masy dodawane są preparaty stymulujące i ukierunkowujące proces fermentacji oraz poprawiające jakość oraz trwałość tlenową kiszonek. Zwiększenie odporności kiszonek na rozkład tlenowy można uzyskać zakiszając zielonki z dodatkiem inokulantów bakteryjnych, bakteryjno-chemicznych lub konserwantów chemicznych. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie inokulantami zawierającymi heterofermentatywne bakterie mlekowe Lactobacillus buchneri. Bakterie te, w procesie fermentacji wytwarzają, obok kwasu mlekowego, dużą ilość kwasu octowego oraz 1,2 propanediolu, propanolu i kwasu propionowego. Inną grupą inokulantów są preparaty zawierające w swoim składzie oprócz baterii kwasu mlekowego również bakterie propionowe, które przyczyniają się do wzrostu ilości kwasu propionowego w kiszonkach. Duża ilość kwasu octowego i obecność propionowego ogranicza rozwój drożdży i grzybów pleśniowych, skutkując w konsekwencji zwiększeniem okresu stabilności tlenowej kiszonek. Coraz częściej do zakiszania zielonek są stosowane inokulanty bakteryjno-chemiczne. Preparaty takie zawierają szczepy bakterii mlekowych oraz sole wapniowe lub sodowe kwasów organicznych, np. propionowego, mrówkowego, sorbowego lub benzoesowego. Wymienione sole ograniczają rozwój niepożądanych bakterii (głównie fermentacji masłowej) i grzybów pleśniowych, przy nieomal obojętnym wpływie na bakterie kwasu mlekowego. Konserwanty chemiczne, zaliczane do inhibitorów fermentacji to krótkołańcuchowe kwasy organiczne, estry tych kwasów lub ich sole. Zadaniem tych preparatów jest szybkie zakwaszenie zakiszanej biomasy, co powinno eliminować rozwój niepożądanych bakterii z rodzaju Clostridium. Sądzi się, że kwasy organiczne, głównie kwas propionowy, istotnie redukują liczebność drożdży i grzybów pleśniowych w kiszonkach. Należy pamiętać, że poszczególne dodatki są skuteczne w różnych warunkach. Zielonka wilgotna, uboga w cukry wymaga dodatków z kwasem mrówkowym, natomiast sucha (o zawartości ponad 35% s.m.) dodatków z kwasem propionowym, benzoesanem i sorbiną. Stosowanie dodatków do zakiszania jest szczególnie zalecane wtedy, gdy zawartość suchej masy w zielonce spada poniżej 28% lub kiszonka jest przygotowywana z materiału roślinnego trudnego do zakiszania (np. wilgotna lucerna lub koniczyna). Dodatki powinny być stosowane w formie płynnej, na zakiszany materiał przy pomocy aplikatora w ilości od 0,1 do 0,4 litra na tonę biomasy. Warto pamiętać, że dodatki kiszonkarskie pomagają w zakiszaniu, ale pod warunkiem, że mamy do czynienia z dobrym, czystym i dobrze ubitym w silosie materiałem. Mają one bowiem na celu ułatwienie przebiegu procesu fermentacji, a nie jego zastąpienie, co nie zwalnia hodowcy z solidnej pracy podczas sporządzania kiszonek.

14 Strona 14 Mechanizacja nr 06 /2013 Pasowa uprawa rzepaku Daniel Alankiewicz Właśnie rusza wiosenna wegetacja. Są miejsca, w których przezimowanie rzepaku pozostawia wiele do życzenia. Po raz kolejny pogoda, bez litości dla plantatora, ujawniła błędy w prowadzeniu uprawy. QQProcesy technologiczne, mające na celu uprawę intensywną, mają niestety zły wpływ na środowisko jakim jest gleba. Rozumieć przez to należy całość działań agrotechnicznych towarzyszących uprawie roślin. Rozpoczynając od uproszczeń w płodozmianie, poprzez agrotechnikę prowadzącą do erozji gleby, ubożenie strukturalne i mineralne gleby, kończąc na kondensacji ŚOR na stanowiskach uprawowych. Warto zauważyć, że wskaźnik naturalnego formowania się gleby wynosi pomiędzy 0,1 do 10 ton na hektar rocznie, a każda regularna utrata gleby wynosząca ponad tonę na hektar może być traktowana jako nieodwracalna. Zmiany negatywne w strukturze gleby są wynikiem uprawy orkowej, kompresyjnego zagęszczania gleby oraz negatywnych zmian w napowietrzeniu i nawodnieniu struktury gleby. Aby uzyskać trwałą wydajność produkcji rolnej, zachowując wszystkie czynniki składowe Czynniki degradujące glebę Fizyczne: Erozja powietrzna, wodna Pustynnienie Nadmierne nasycenie wodą Zagęszczenie Siewki rzepaku uprawianego w technologii StripTill (po prawej) wykazują o wiele lepsze ukształtowanie systemu korzeniowego. Po lewej widoczne siewki siane w mulcz. Foto Köckerling. będące częściami ekosystemu jakim jest gleba, niezbędne są zmiany w metodach uprawy. Pierwociny zza oceanu W przypadku uprawy rzepaku i buraków cukrowych, obiecujące są wyniki coraz częściej stosowanej uprawy pasowej StripTill. Technologia ta pochodzi z USA i Kanady, gdzie stosowana jest od 1996 roku. Zaletami tej technologii jest zmniejszenie nakładów energetycznych na uprawę gleby. Dla przykładu, w uprawie pasowej tylko 1/3 powierzchni pola jest poddawana mechanicznej uprawie, gleba pomiędzy pasami uprawianymi nie jest ugniatana, Chemiczne: Zakwaszenie Zasolenie Zakażenie przez substancje toksyczne (pestycydy, metale ciężkie, azot, fosfor, inne pierwiastki) Biologiczne: Redukcja zawartości substancji organicznych w humusie Spadek aktywności biologicznej Utrata różnorodności biologicznej przewracana, wysuszana. Uprawione pasy stanowią doskonałe środowisko dla korzeni siewek, tak podczas wschodów, jak również na wiosnę, kiedy gleba odmarza. Uprawione pasy mają inną gęstość jak międzyrzędzia, w związku z czym temperatura gleby w pasach wzrasta szybciej niż poza nimi. To z kolei pozwala na wsiąkanie wody opadowej i roztopowej w uprawionych rzędach, zasilając korzenie uprawianych roślin. Zastosowanie Technologia pasowa nadaje się do uprawy rzepaku, buraków cukrowych, kukurydzy, słonecznika, międzyplonów, bawełny, pomidorów gruntowych. Ciekawe obserwacje wynikają z technologii jednoczesnego wysiewu nawozu wraz z rośliną uprawianą. Umieszczenie granuli nawozu pod ziarniakiem powoduje powschodowe celowe i szybkie dostarczenie składników odżywczych dla młodych roślin. Kolejną zaletą jest kontrola rozwoju korzenia poprzez wabienie przez składniki pokarmowe umiejscowione głębiej. Ponadto zwiększanie zasobności gleby, poprzez zwiększenie stężenia składników odżywczych w głębokich warstwach gleby, zmniejsza straty nawozu wynikające z powierzchniowego wypłukiwania nawozu. Zmniejsza to wydatnie problem zanieczyszczania wód powierzchniowych związkami azotu. Uwarunkowania ekonomiczne Kolejnym ważnym czynnikiem uznawanym za pozytywne osiągnięcie uprawy StripTill jest zmniejszenie nasady roślin. Wielu producentów maszyn prowadzi suwerenne badania nad tą technologią, toteż wyniki i zalecenia bywają diametralnie różne. Dyskusje nad optymalnym zagęszczeniem nasady prowadzą do spójnego wniosku, że zmniejszenie normy wysiewu pozwala na oszczędności materiału siewnego, ale bynajmniej nie prowadzi do zmniejszenia plonowania. Według doświadczeń Amazone, optymalna nasada w doświadczeniach polowych wynosiła 15/20 roślin na 1 m 2 i głębokości 1,5 cm. Doświadczenia Köckerling mówią, że najkorzystniejszą obsadą jest 30/40 roślin na 1 m 2, przy rozstawie rzędów 30 cm. Jakkolwiek nie patrząc na zagadnienie, obsada stanowiąca 1/3 obsady standardowej, sięgającej do 80 roślin na 1 m 2 jest ekonomicznie tańsza od konwencjonalnej. Zakładając średnią cenę odmian mieszańcowych na poziomie od 200 do 290 zł/1 ha, wysiew w tej technologii pozwala na obniżenie kosztu nasion do zł/1 ha. dokończenie na s. 15

15 nr 06 /2013 Mechanizacja Strona 15 dokończenie ze s. 14 Odmianoznawstwo Kluczowym zagadnieniem jest dobór odmian, gdyż specyficzne warunki uprawy dają nowe możliwości roślinom. Rzadka nasada sprzyja rozkrzewianiu, co jest możliwe tylko wtedy jeśli profil genetyczny odmiany na to pozwala. Szczególnie przydatne są odmiany mieszańcowe. Przy małej gęstości w łanie nie występuje problem wypierania zapylaczy przez rośliny męskosterylne, które stanowią zwykle 70% odmiany, gdzie nie występują straty związane z niezapyleniem 30% łanu. Doświadczenia te są zbieżne z zaleceniami firm nasiennych. KWS zaleca, aby w optymalnych warunkach i siewie w połowie sierpnia gęstość siewu dla odmian mieszańcowych wynosiła nasion (zdolnych do kiełkowania)/m2, zaś dla odmian populacyjnych nasion (zdolnych do kiełkowania)/m2 przy uprawie konwencjonalnej. Ochrona plantacji Ochrona chemiczna uprawy pasowej przebiega podobnie jak konwencjonalnej, z tym zastrzeżeniem, że łan w technologii pasowej jest mniej gęsty z tytułu rzadszej nasady, a co za tym idzie lepiej napowietrzony i tym samym mniej podatny na presję chorób grzybiczych. Można się więc pokusić o stosowanie dawek minimalnych lub niższych od nich. Daje to nie tylko oszczędności ekonomiczne, ale również zmniejsza ilość substancji toksycznych emitowanych do ekosystemu. W zależności od uwarunkowań, problemem może być nasilona presja myszy i ślimaków na plantacji. Ich kolonie mają ogromne szanse przetrwać zabiegi agrotechniczne. 4-ro rzędowy agregat Maschio Zebra Strip Tiller. Agregat uprawowo-siewny Köckerling. Co oferuje rynek? Oferta maszyn na europejskim rynku nie jest zbyt obfita, co świadczy o nowatorstwie technologii. Dostępne na rynku są agregaty uprawowo-siewne: Köckerling Master, pracujący w obecnym sezonie pod Gostyniem, gdzie używany jest do wysiewu buraków cukrowych, agregat Duro-France Strip-Till, ponadto Väderstad Spirit Strip-Till, kultywator Kuhn Striger, Amazone Strip Till, Maschio Zebra Strip Tiller. Założenia konstrukcyjne u każdego z producentów różnią się dość znacznie. Amazone oferuje zestaw narzędzi do dwuprzejazdowej uprawy pasowej. Pierwszy przejazd jest zabiegiem jesiennym polegającym jedynie na uprawie pasowej. Drugi, to wysiew nasion wraz z nawozem. Technologia ta wymaga jednak dużej dokładności w przejazdach. Niezbędne jest wykorzystanie systemów jazdy równoległej z wykorzystaniem korekcji RTK tak, aby dokładność nie była mniejsza niż +/- 2,5 cm, co i tak daje błąd do 5 cm, skutkujący wysiewem w nieuprawioną lub niedoprawioną glebę. Błąd może się powiększyć, kiedy zestaw przemieszcza się na dużym bocznym skłonie powodując trawersowanie maszyny za ciągnikiem. Konieczne jest umieszczanie anteny na maszynie, a nie na ciągniku. Maszyny do takich prac są dość długie, co w wypadku trawersowania, którego kąt może być różny w zależności od wilgotności gleby, zwiększając bądź po prostu różnicując błąd w dwóch kolejnych przejazdach. Umieszczenie anteny na maszynie jest niezbędne, by skutecznie go zniwelować. Inną drogą poszli konstruktorzy Duro-France. Agregat Strip-Till jest maszyną jednoprzejazdową, znacznie prostszą konstrukcyjnie. Wykonuje ona jednocześnie uprawę i wysiew nasion wraz z nawozem. Maszyna ta pracuje na polach Wielkopolski siejąc z doskonałym rezultatem buraki cukrowe.

16 Strona 16 Gospodarka nr 06 /2013 Szansa na więcej Dr Jacek Kościański Środki przewidziane w ustawie budżetowej na 2013 r. umożliwiają uruchomienie kredytów preferencyjnych dla rolnictwa na poziomie 1 mld zł. Na takim samym poziomie mają być kredyty na wznowienie produkcji po wystąpieniu klęsk żywiołowych. Wobec spadku stopy redyskontowej są duże szanse na wzrost poziomu akcji udzielania preferencyjnych kredytów inwestycyjnych i z częściową spłatą kapitału. Może być jednak 3 mld zł. Według Ministerstwa Finansów, łączny limit dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych w 2013 r. został określony w ustawie budżetowej na tys. zł. Z tego tys. zł przeznaczone jest na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i kredytów z częściową spłatą kapitału. Jest to kwota przeznaczona na dopłaty do oprocentowania kredytów udzielonych do końca 2012 r. oraz na dopłaty do kredytów udzielanych w 2013 r. (dotyczy to również dopłat do kredytów na zakup ziemi z zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa). Kolejne tys. zł przeznaczone jest na dopłaty do Kwota kredytów nkl nie może wynosić więcej niż 4 mln zł dla korzystających z kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i 8 mln zł dla kredytów na wznowienie produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej. oprocentowania kredytów na wznowienie produkcji po wystąpieniu klęski żywiołowej. Obie sumy przewidziano przy założeniu, ze suma kredytów preferencyjnych i kredytów na wznowienie produkcji w 2013 r. wyniesie po 1 mld zł. MF nie widzi możliwości zwiększenia środków na dopłaty do oprocentowania tych kredytów. Wobec spadku stopy redyskontowej w br. już o 50 punktów procentowych i bardzo prawdopodobnej wizji dalszego jej zmniejszenia, istnieje szansa na zwiększenie możliwości udzielenia kredytów inwestycyjnych do wysokości 3 mld zł bez zwiększania limitu środków przeznaczonych na dopłaty do oprocentowania. Taką możliwość potwierdza MRiRW oraz Ministerstwo Finansów. To ostatnie zapowiada wykonanie analiz, które potwierdzić mają te możliwości. Linie kredytowe dla rolnictwa w 2013 r. W br. możliwe jest ubieganie się przez rolników o kredyty z następujących preferencyjnych linii kredytowych: nlp kredyt na inwestycje w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej, przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów; nkz kredyt na zakup użytków rolnych; nmr kredyt na tworzenie lub urządzenie gospodarstw przez młodych rolników; ngp kredyt na inwestycje w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej, przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów przez grupy producentów rolnych; ngr kredyt na zakup użytków rolnych przeznaczonych na utworzenie lub powiększenie gospodarstwa rodzinnego; nnt kredyt na realizację inwestycji w zakresie nowych technologii w rolnictwie; nbr 10 kredyt na inwestycje w ramach programu rozwoju wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych; nbr 13 kredyt na inwestycje w ramach programu restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobię; nbr 14 kredyt na inwestycje w ramach wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego, chłodnictwa składowego i przetwórstwa jaj; nbr 15 kredyt na inwestycje w ramach programu mleczarstwa; CSK kredyt na inwestycje w gospodarstwach rolnych z częściową spłatą kapitału kredytu; nkl01 i nkl02 kredyty na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej po wystąpieniu klęsk żywiołowych. nkl01 linia inwestycyjna, nkl02 linia obrotowa. Do rozdysponowania ok. 10 miliardów Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wdraża Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata w najszybszym tempie pośród wszystkich państw Unii Europejskiej. Przekazanie do tej pory na konta bankowe polskich rolników blisko 44,6 mld złotych wsparcia z PROW stawia Polskę bezapelacyjnie na pozycji lidera UE. W Niemczech, które są na drugim miejscu (w przeliczeniu na złotówki) wypłacono o ok. 2,8 miliarda zł mniej, a we Francji wypłaty były niższe o ok. 4 miliardy zł. Obecnie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , którego całkowity budżet wynosi ok. 70 miliardów złotych, już ponad 90% środków zostało zagospodarowanych. Oprócz wypłacenia rolnikom i przedsiębiorcom blisko 44,6 mld złotych, część zagospodarowanych pieniędzy jest zaplanowana do wypłaty w ramach przyjętych przez ARiMR zobowiązań wieloletnich, które wynikają z umów zawartych przez Agencję. Z PROW na lata ARiMR ma jeszcze do rozdysponowania, w nowych naborach wniosków, około 10 miliardów złotych. Przy czym Agencja obsługuje w całości 16 tzw. działań znajdujących się w PROW i ma na ten cel prawie 13,7 miliarda euro. Rozdzieleniem pozostałej części środków, z 8 działań tego Programu, w ramach tak zwanych zadań delegowanych, zajmują się samorządy wojewódzkie, Agencja Rynku Rolnego i Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). W ramach tych działań do rozdysponowania jest w sumie 3,5 miliarda euro. Źródło: arimr

17 nr 06 /2013 Gospodarka Strona 17 Pieniądze na start Michał Marciniak ekspert ds. funduszy europejskich, prawnik Wykres. Zakres usług poza noclegami świadczonych przez kwaterodawców w ramach turystyki wiejskiej. Całodzienne wyżywienie 60,6% Pokój lub plac zabaw dla dzieci w gospodarstwie 50,7% W dniach 5 7 kwietnia 2013 r. w Kielcach miały miejsce V Międzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej i Agroturystyki AGROTRAVEL Targi były okazją do prezentacji i promocji oferty wypoczynkowej na wsi oraz wymiany doświadczeń wśród licznych podmiotów działających w sektorze turystyki wiejskiej. QQZałożenie gospodarstwa agroturystycznego nie jest trudne. Rolnicy, którzy chcą prowadzić gospodarstwo agroturystyczne, nie muszą rejestrować działalności jeśli posiadają mniej niż pięć pokoi gościnnych. Dostępnych jest kilka funduszy unijnych na start własnego biznesu. Najbardziej popularne jest wsparcie ze środków PROW na różnicowanie działalności rolniczej. Pomoc kierowana jest do rolników i mieszkańców wsi. Mniej znana jest oferta wsparcia z funduszy rybackich dostępna na obszarach zależnych od rybactwa. Tymczasem ze środków rybackich można uzyskać wsparcie na remont i przebudowę miejsc noclegowych i biwakowych. Wypożyczanie rowerów Śniadanie Boisko do uprawiania sportów (siatkówki, koszykówki itp.) Organizacja imprez rozrywkowych (np. Sylwestrów) Konie lub kuce do jazdy wierzchem Uczestnictwo w pracach gospodarskich Organizacja przyjęć świątecznych Kuligi, przejazdy bryczką Wypożyczanie sprzętu sportowo-rekreacyjnego Wypożyczanie sprzętu pływającego (kajaki, łódki, jachty... Źródło: Badania Agrotec Polska sp. z o.o. Turystyka wiejska, w tym agroturystyka, jako element zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, tys. zł z PROW. W ramach działania 311. PROW Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej otrzymać można pomoc finansową na realizację inwestycji polegającej na wynajmie pokoi w budynku mieszkalnym oraz sprzedaży posiłków domowych lub świadczenia innych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie rolnym. Wsparcie wynosi do 100 tys. zł na jednego beneficjenta i obejmuje do 50% kosztów kwalifikowanych. Wnioski na to działania składane są do Oddziału Regionalnego ARiMR w ramach Osi 3 PROW. Wnioski składać można również do Lokalnej Grupy Działania (LGD) w ramach Osi 4 PROW Leader działanie Wdrażanie lokalnej strategii rozwoju. Warunkiem korzystania ze środków LGD jest jednak spełnienie dodatkowych warunków pozwalających na uznanie operacji za zgodną z lokalną strategią rozwoju danego LGD. Beneficjenci muszą mieć miejsce zamieszkania, siedzibę lub realizować operację na terenie objętym lokalną strategią rozwoju, w ramach której ubiegają się o finansowanie operacji. Podkreślić należy, że można otrzymać pomoc zarówno w ramach osi 3 PROW, jak i ze środków Leader, co daje w sumie możliwość uzyskania do zł dla jednego beneficjenta. Wsparcie turystyki wiejskiej z Europejskiego Funduszu Rybackiego. Dzięki zakwalifikowaniu agroturystyki jako działalności gospodarczej beneficjent ubiegający się o wsparcie na podejmowanie i rozwój działalności agroturystycznej będzie mógł skorzystać również ze środków Osi priorytetowej 4 PO RYBY Operacja Pomoc na realizację operacji polegającej na restrukturyzacji lub reorientacji działalności gospodarczej, lub dywersyfikacji zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa, w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem. Pomoc finansowa polega na zwrocie kosztów kwalifikowalnych w wysokości do 60% tych kosztów, ale nie więcej niż 900 tys. zł dla jednego beneficjenta w okresie realizacji programu, z tym że na jedną operację (projekt) nie może przekroczyć 450 tys. zł. Ze środków wsparcia sfinansowane mogą być: budowa lub modernizacja lokali z przeznaczeniem na wynajem, organizacja pola biwakowego lub uruchomienie wypożyczalni sprzętu pływającego (kajaki, rowery wodne, łodzie, jachty żaglowe, łodzie motorowe, itp.). Wnioski w ramach Osi priorytetowej 4 PO RYBY składa się do Lokalnej Grupy Rybackiej w ramach prowadzonych naborów na dane operacje. Oprócz noclegu konieczna jest ciekawa oferta aktywnej turystyki wiejskiej. Agroturystyka rozumiana jako dodatkowe źródło dochodów z pewnością jest w stanie przynieść dochód gospodarstwu 15,8% 13,6% 12,9% 20,8% 18,0% 18,0% 17,5% 24,8% 29,8% 42,2% rolniczemu. Z przygotowanej w ubiegłym roku przez PARP na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa ekspertyzy wynika, że polska wieś ma wiele walorów turystycznych i praktycznie nieograniczony potencjał atrakcyjności turystycznej. O sukcesie lokalnej oferty agroturystycznej zdecyduje profesjonalizm badań lokalnego rynku, przygotowanie kompleksowej oferty dla poszczególnych segmentów rynku, sposobu jej prezentowania. Badania pokazują, że do gospodarstw agroturystycznych nie przyjeżdżają ludzie, którzy swój urlop chcą spędzić na plaży, lecz aktywnie. A zatem, aby działalność agroturystyczna była opłacalna, oprócz noclegu konieczna jest jeszcze ciekawa oferta aktywnej turystyki wiejskiej. W obecnych czasach, Internet jest najszybszym i najefektywniejszym źródłem informacji. Poniżej przydatne adresy dla właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Serwis administrowany jest przez Federację Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne (organizacja pozarządowa). Strona prowadzona przez CDR w Krakowie (instytucja publiczna). Oferuje szkolenia w celu podnoszenia jakości świadczonych usług przez kwaterodawców. Serwis oferuje aktualne informacje branżowe w zakresie teorii i praktyki prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego i turystyki wiejskiej.

18 Strona 18 Notowania nr 06 /2013 Taniejące nowalijki i jabłka, drożejące warzywa z ubiegłorocznej produkcji Dr Bożena Nosecka Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Na rynku dominują warzywa gruntowe ze zbiorów 2012 r. Droższe niż przed rokiem są wszystkie gatunki warzyw gruntowych. Tańsze niż przed rokiem są nowalijki. Średnie ceny buraków ćwikłowych w porównaniu z 2012 r. wzrosły z 0,60 do 0,69 zł/kg, cebuli z 0,44 do 0,48 zł/kg, kapusty białej z 0,33 do 0,48 zł/kg, marchwi z 0,78 do 0,95 zł/kg, porów z 3,53 do 4,75 zł/ kg, selerów z 1,55 do 1,88 zł/kg i ziemniaków z 0,35 do 0,64 zł/kg. W stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku tańsze były nowalijki. Wpływ na spadek cen miało ocieplenie ułatwiające transport i zmniejszające nakłady na ogrzewanie. Ogórki długie kosztują 4,10 zł/kg, a rok temu płacono 5,45 zł/kg, ogórki krótkie kosztują 3,72 zł/ kg, podczas gdy rok temu 6,18 zł/kg, pomidory 10,71 zł/kg, a rok temu 10,73 zł/kg, rzodkiewka odpowiednio: 2,04 zł i 2,37 zł. Droższa niż przed rokiem była tylko sałata, jej cena wzrosła z 1,55 do 1,88 zł. W porównaniu z końcem marca br. wyższe były ceny wszystkich warzyw gruntowych z wyjątkiem buraków ćwikłowych. Niższe były natomiast ceny wszystkich nowalijek. Ceny jabłek są obecnie niższe o ok. 20 proc. w porównaniu z 2012 r. Przy dużej podaży ceny zbytu odmian Gala i Szampion są niższe nawet o 40 proc. Nadal dużo jabłek przechowywanych jest w chłodniach. Niestety, jakość tych owoców jest niższa od ubiegłorocznej. Pierwsze oceny wskazują na dobre przezimowanie plantacji truskawek, których zbiory w 2013 r. powinny być pomyślne. Małgorzata Skoczewska doradca PR, WRSRH SA w Broniszach Ocieplenie, jakie przyniosły ostatnie dni korzystnie wpłynęło na zwiększony popyt zarówno na warzywa z ubiegłorocznej produkcji, jak i nowalijki. O skutkach długiej zimy dla gruntowych upraw ogrodniczych będzie można mówić za miesiąc, dwa. Dziś wiadomo, że siewy są opóźnione. Przedłużająca się zima spowodowała opóźnienie w siewach również warzyw gruntowych. Dla niektórych gatunków, takich jak pietruszka, marchew wczesna, buraki na botwinę czy cebula opóźnienie w siewach jest już co najmniej czterotygodniowe. Wejście na pola będzie możliwe dopiero po ustąpieniu wody pośniegowej, co na cięższych glebach może przebiegać wolniej. Najbliższe dwa trzy miesiące nie przyniosą widocznych z punktu widzenia konsumenta zmian ekonomicznych w cenach warzyw i owoców. O cenach warzyw gruntowych z tegorocznej produkcji zadecydują kolejne miesiące wegetacji. Można się jednak spodziewać, że opóźnienie w siewach wpłynie na zwiększone koszty produkcji. Wpływem zimowej pogody na dystrybucję warzyw i owoców (obserwacje specjalistów Rynku Hurtowego Bronisze) były do niedawna znacznie mniejsze zakupy niż wynikałoby z kalendarza dostaw. Jeszcze w ubiegłym tygodniu, czyli do 7 kwietnia podaż była wyższa niż popyt i to zarówno nowalijek, jak i warzyw z ubiegłorocznej produkcji. Dopiero w ostatnich dniach popyt wyraźnie rośnie. Zdaniem kupców, konsumenci przy zimowej aurze bardziej skłonni są kupować mięso i wędliny niż włączyć do diety więcej warzyw i nowalijek. Zmniejszony popyt przy rosnącej podaży nowalijek powodował sukcesywny spadek cen. W przypadku warzyw z produkcji 2012 roku zauważany jest stopniowy wzrost cen. Taka tendencja jest normalna dla przednówka. Warzywa pochodzące z przechowalni będą drożały choćby ze względu na wysokie koszty przechowywania. Pod koniec pierwszej dekady kwietnia marchew oferowana jest w Broniszach w cenie od 1,00 do 1,30 zł/kg, cebula od 0,70 do 1,10 zł/kg, (2012 r. 0,30 0,60 za kg), co daje dwukrotny wzrost cen. Taniej o 25 proc, w porównaniu z analogicznym okresem 2012 roku sprzedawane są selery (do 2,30 zł/kg), pietruszka do 3 zł/kg. Porównanie średnich tygodniowych cen świń w euro/kg 2013 Dania Niemcy Francja Wielka Brytania Holandia Szwecja Hiszpania Tydzień Śr. cena w euro 10 1,50 1,68 1,56 1,80 1,68 2,01 1, ,47 1,68 1,61 1,80 1,68 2,01 1, ,47 1,69 1,60 1,84 1,68 2,00 1, ,47 1,69 1,60 1,87 1,68 2,01 1, ,47 1,69 1,58 1,87 1,69 2,01 1, ,47 1,69 1,56 1,69 2,00 1, ,47 1,71 Wykres przedstawiający zmianę średniej tygodniowej cen wieprzowiny w wybranych krajach europejskich w 2013 roku 2,50 2,40 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 WR-SRH S.A. Bronisze (ceny brutto) Dania Niemcy Francja Wielka Brytania Holandia Szwecja Hiszpania Nazwa produktu Cena min. Cena max. Jednostka Grupa produktowa boczniaki zł zł kg warzywa kraj botwina 3.50 zł 4.00 zł pęczek warzywa kraj brukselka 2.00 zł 3.00 zł kg warzywa kraj burak ćwikłowy 0.75 zł 1.00 zł kg warzywa kraj cebula biała 0.75 zł 1.10 zł kg warzywa kraj cebula czerwona 1.75 zł 2.00 zł kg warzywa kraj cebula ze szczypiorem 1.20 zł 1.50 zł pęczek warzywa kraj chrzan 5.00 zł 6.00 zł kg warzywa kraj cykoria 6.00 zł 8.00 zł kg warzywa kraj czosnek 1.00 zł 2.00 zł szt warzywa kraj fasola jaś karłowy namaczany 8.00 zł 9.00 zł kg warzywa kraj gruszki lukas 3.50 zł 4.00 zł kg owoce kraj jabłka ligol 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka alwa 2.00 zł 3.00 zł kg owoce kraj jabłka cortland 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka elstar 1.50 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka gala 2.00 zł 3.00 zł kg owoce kraj jabłka gloster 1.50 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka golden delicius 2.00 zł 2.50 zł kg owoce kraj jabłka jonagold 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka jonagored 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka jonica 1.33 zł 1.80 zł kg owoce kraj jabłka lobo 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj jabłka szampion 1.66 zł 2.00 zł kg owoce kraj kapusta biała 0.48 zł 0.60 zł kg warzywa kraj kapusta czerwona 0.80 zł 1.00 zł kg warzywa kraj kapusta kwaszona 1.80 zł 2.50 zł kg warzywa kraj kapusta pekińska 1.50 zł 2.40 zł kg warzywa kraj kapusta włoska 1.86 zł 2.13 zł kg warzywa kraj koperek 2.00 zł 2.50 zł pęczek warzywa kraj marchew 1.00 zł 1.30 zł kg warzywa kraj marchew premium 1.50 zł 1.90 zł kg warzywa kraj natka 1.00 zł 1.50 zł pęczek warzywa kraj ogórki gruntowe 5.00 zł 6.00 zł kg warzywa kraj ogórki spod osłon krótkie 2.50 zł 3.30 zł kg warzywa kraj orzechy laskowe 7.00 zł 9.00 zł kg owoce kraj orzechy włoskie 6.00 zł zł kg owoce kraj pieczarki 5.00 zł 6.00 zł kg warzywa kraj pietruszka 2.00 zł 3.00 zł kg warzywa kraj pomidory malinowe zł zł kg warzywa kraj pomidory spod osłon 6.66 zł 9.20 zł kg warzywa kraj pory 5.00 zł 9.00 zł kg warzywa kraj sałata karbowana 1.60 zł 2.75 zł szt warzywa kraj sałata masłowa 1.56 zł 2.50 zł szt warzywa kraj seler 2.00 zł 2.50 zł kg warzywa kraj seler naciowy 2.60 zł 3.00 zł szt warzywa kraj szczypiorek 0.95 zł 1.15 zł pęczek warzywa kraj szpinak 8.00 zł zł kg warzywa kraj włoszczyzna 2.30 zł 2.80 zł szt warzywa kraj ziemniaki irga 0.75 zł 0.95 zł kg warzywa kraj ziemniaki odm irys 1.00 zł 1.20 zł kg warzywa kraj

19 nr 06 /2013 Notowania Strona 19 Rolpetrol - Oferty sprzedaży online PSZENICA KONSUMPCYJNA Standard Baza Cena netto (zł/t) pszenica konsumpcyjna zg z PN z dostawą 1010 pszenica konsumpcyjna zg z PN loco wielkopolskie 980 pszenica konsumpcyjna zg z PN loco dolnośląskie 970 pszenica konsumpcyjna zg z PN loco opolskie 970 pszenica konsumpcyjna zg z PN loco podlaskie 990 ŻYTO Standard Baza Cena netto (zł/t) żyto konsumpcyjne zg z PN loco mazowieckie 730 żyto konsumpcyjne zg z PN loco wielkopolskie 730 KUKURYDZA PASZOWA Standard Baza Cena netto (zł/t) kukurydza paszowa zg z PN z dostawą 890 kukurydza paszowa zg z PN loco podkarpackie 840 kukurydza paszowa zg z PN loco opolskie 855 OTRĘBY Standard Baza Cena netto (zł/t) otręby pszenne worki zg z PN loco mazowieckie 680 otręby żytnie luzem zg z PN loco łódzkie 570 PSZENICA PASZOWA Standard Baza Cena netto (zł/t) pszenica zg z PN z dostawą 1010 JĘCZMIEŃ Standard Baza Cena netto (zł/t) jęczmień paszowy zg z PN loco opolskie 800 jęczmień paszowy zg z PN loco podlaskie 800 jęczmień paszowy jary, zg z PN z dostawą 850 jęczmień paszowy 5% pszenżyta loco kujawsko-pomorskie 850 jęczmień paszowy jary, zg z PN loco wielkopolskie 830 OWIES Standard Baza Cena netto (zł/t) owies zg z PN loco wielkoplskie 610 owies zg z PN z dostawą 630 Ceny na giełdach Matif Paryż, LIFFE Londyn i ecbot Chicago dane z :44 Ceny w zł wg kursu NBP na dzień Aktualna cena zmiana w % cena w zł Produkcja roślinna Matif pszenica konsumpcyjna ( /ton) 245,50 0, ,62 Matif pszenica konsumpcyjna na listopad ( /ton) 213,75-0,23 879,05 Matif kukurydza ( /ton) 223,00 0,11 917,09 Matif jęczmień browarniany w listopadzie ( /ton) 245,25 0, ,59 Matif rzepak ( /ton) 471,50 0, ,04 Matif rzepak w sierpniu ( /ton) 438,50 0, ,33 LIFFE pszenica paszowa ( /ton) 199,10 0,28 960,46 LIFFE cukier ( /ton) 517,50 1, ,42 ecbot pszenica konsumpcyjna ($/buszel) 703,75 0, ,95 ecbot kukurydza ($/buszel) 654,00 0, ,23 ecbot soja ($/buszel) 1407,25 1, ,12 ecbot mączka sojowa ($/ton amerykańskich) 396,10 1, ,79 Oczekiwanie na zmiany cen Katarzyna Szaniawska starszy specjalista w Dziale Rynku i Notowań WGT S.A. Po świętach transakcji na rynku zbóż jest nadal mało. Ceny są stabilne, choć w najbliższym czasie mogą wzrosnąć. Rolnicy nadal wstrzymują się ze sprzedażą zbóż. Można oczekiwać, że rozpoczęcie prac polowych spowoduje większą sprzedaż, bo rolnicy będą potrzebować środków na zakup nawozów mineralnych i innych środków produkcji. Podaż jest mniejsza a w opinii kupujących, jakość zbóż jest gorsza. Są już pierwsze informacje z Wielkopolski mówiące, że zboża ozime przezimowały dobrze. Na WGT wzrosły ceny pszenicy konsumpcyjnej oferowanej przez sprzedających do zł/t, podczas gdy tydzień temu były one niższe. Kupujący za pszenicę konsumpcyjną chcą zapłacić zł/t. Pszenica paszowa oferowana jest po zł/t, a kupujący są skłonni za nią zapłacić po zł/t. Za żyto konsumpcyjne sprzedający żądają zł/t, a kupujący za żyto paszowe oferują 660 zł/t. Wzrosły także ceny kukurydzy. Sprzedający chcą za nią uzyskać zł/t, a kupujący są skłonni zapłacić zł/t. Pszenżyto oferowane po zł/t kupujący chcą nabyć po zł/t. Jęczmień konsumpcyjny oferowany jest do sprzedaży po zł/t, a nabywcy chcą za niego zapłacić zł/t. W przypadku jęczmienia paszowego kupujący chcąc za niego uzyskać zł/t, a kupujący są zainteresowani nabyciem go po zł/t. Brunon Skalski specjalista ds. zbóż Giełda Rolpetrol Ceny zbóż po przestoju w handlu związanym z zalegającym śniegiem, zaczęły rosnąć. Pszenica konsumpcyjna i paszowa wraz z dowozem oferowana jest po 1010 zł/t, jęczmień paszowy również z dowozem po 850 zł/t, żyto bez transportu po 730 zł/t. Kukurydza z dostawą oferowana jest po 910 zł/t. Jest ona poszukiwana przez kupujących a podaż jest stosunkowo mała. Częstotliwość zakupów i sprzedaży stosunkowo niewielkich partii zbóż jest duża. Świadczy to o oczekiwaniu na zamiany cen zarówno sprzedających, jak i kupujących. Notowania WIG20 Spółka zmiana % zmiana % zmiana % zmiana % zmiana % zmiana % ASSECOPOL 41,72 41,35-0,89% 42,75 +3,39% 42,49-0,61% 42,3-0,45% 42,5 +0,47% 42,5 0,00% BOGDANKA ,4 +2,83% 122-1,13% 122,9 +0,74% 120,6-1,87% 120,8 +0,17% 120-0,66% BRE 338,5 344,5 +1,77% 346,4 +0,55% 345-0,40% 343,7-0,38% ,38% 344,5-0,14% GETIN 2,58 2,52-2,33% 2,59 +2,78% 2,59 0,00% 2,54-1,93% 2,57 +1,18% 2,59 +0,78% GTC 7,5 7,5 0,00% 7,69 +2,53% 7,83 +1,82% 7,7-1,66% 7,81 +1,43% 8 +2,43% HANDLOWY 91, ,58% 93 0,00% 91,95-1,13% 91-1,03% 92,55 +1,70% 93,1 +0,59% JSW 88,9 89,3 +0,45% 89-0,34% 88-1,12% 88 0,00% 87,5-0,57% 89,2 +1,94% KERNEL 59,3 59,25-0,08% 59,05-0,34% 59,75 +1,19% 59,1-1,09% 59,4 +0,51% 59,5 +0,17% KGHM 155,6 159,5 +2,51% 161,9 +1,50% 158-2,41% 158,5 +0,32% 163,1 +2,90% 165,7 +1,59% LOTOS 39,58 41,23 +4,17% 40,66-1,38% 39,77-2,19% 40,02 +0,63% 40,9 +2,20% 41 +0,24% PBG 4,01 4,02 +0,25% 4,09 +1,74% 3,98-2,69% 3,93-1,26% 3,82-2,80% 3,7-3,14% PEKAO 154,5 154,3-0,13% 152,9-0,91% 155,1 +1,44% 157,1 +1,29% 160,9 +2,42% ,06% PGE 16,6 16,75 +0,90% 17,2 +2,69% 17,1-0,58% 16,65-2,63% 16,77 +0,72% 16,85 +0,48% PGNIG 5,25 5,36 +2,10% 5,35-0,19% 5,36 +0,19% 5,38 +0,37% 5,5 +2,23% 5,55 +0,91% PKNORLEN 49, ,32% 50,85 +1,70% 50,2-1,28% 50,4 +0,40% 51,2 +1,59% 51,35 +0,29% PKOBP 34,35 34,44 +0,26% 34,94 +1,45% 34,9-0,11% 34,64-0,74% 34,79 +0,43% 34,96 +0,49% PZU ,50% ,51% 408,2 +1,04% 407,8-0,10% ,05% 419,5 +2,82% TPE 4,29 4,22-1,63% 4,24 +0,47% 4,24 0,00% 4,2-0,94% 4,28 +1,90% 4,3 +0,47% TPSA 6,44 6,53 +1,40% 6,51-0,31% 6,38-2,00% 6,3-1,25% 6,3 0,00% 6,36 +0,95% TVN 9,2 9,35 +1,63% 9,48 +1,39% 9,46-0,21% 9,63 +1,80% 9,45-1,87% 9,6 +1,59%

20 Strona 20 nr 06 /2013 Biznes Lepsze rolnictwo, lepszy biznes, lepsze życie UWAGA: Od 28 kwietnia 2013 r. WRP Biznes dostępna jest już tylko dla zalogowanych użytkowników, którzy wykupią prenumeratę. Oferta specjalna: Do 1 lipca 2013 r. możesz wykupić naszą prenumeratę z 50% zniżką. Więcej informacji na naszej stronie internetowej: 3 miesiące - 18,45* PLN 6 miesiące - 35,67* PLN 12 miesiące - 66,42* PLN *Ceny zawierają VAT