BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH INFORMACJA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ I ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

Transkrypt

1 BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH INFORMACJA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ I ZARZĄDZANIA RYZYKIEM stan na dzień 31 grudnia 2014 roku Łosice, czerwiec 2015

2 SPIS TREŚCI I. INFORMACJE WPROWADZAJĄCE... 3 II. CELE, ZASADY I METODY ZARZADZANIA POSZCZEGÓLNYMI RODZAJAMI RYZYKA Organizacja zarządzania ryzykiem w Banku Proces zarządzania ryzykiem Ryzyko Kredytowe Ryzyko koncentracji zaangażowań Ryzyko Rynkowe Ryzyko płynności Ryzyko stopy procentowej Ryzyko operacyjne Ryzyko braku zgodności III. FUNDUSZE WŁASNE IV. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA V. ZASADY USTALANIA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ SPIS TABEL Tabela 1. Zmiana stanu wartości rezerw celowych na należności bilansowe w okresie od dnia r. do dnia r. (w tys. zł)... 8 Tabela 2. Struktura kredytów według rodzaju na dzień i roku... 8 Tabela 3. Struktura zaangażowania w rodzaje podmiotów na dzień i roku Tabela 4. Nadzorcze miary płynności na dzień r. dla Banku o sumie bilansowej powyżej 200 mln zł Tabela 5. Zmiana wyniku odsetkowego w ciągu kolejnych 12 miesięcy wywołana równoległa zmianą oprocentowania bazy depozytowo-kredytowej Tabela 6. Fundusze własne Banku Tabela 7. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego według klas ryzyka na 31 grudnia 2014 roku w tys. zł (pominięto klasy nie występujące) Tabela 8. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego według wag ryzyka na 31 grudnia 2014 roku w tys. zł Tabela 9. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31 grudnia 2014 roku w tys. zł Tabela nr 10. Alokacja Kapitału na ryzyka według stanu na dzień r Tabela nr 11. Limity alokacja Kapitału na ryzyka według stanu na dzień r Tabela nr 12. Stan zmiennych składników wynagrodzeń na dzień r BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 2

3 I. INFORMACJE WPROWADZAJĄCE Celem niniejszego dokumentu jest przekazanie informacji dotyczących adekwatności kapitałowej oraz systemu zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Łosicach zgodnie z aktualnie obowiązującym stanem prawnym. Bank Spółdzielczy w Łosicach zarejestrowany przez Sąd Rejonowy dla m.st.warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr KRS: prowadzi działalność od 1 kwietnia 1928 roku. NIP: Adres: Łosice, ul. Bialska 6 Bank zgodnie ze statutem prowadzi działalność na obszarze województwa mazowieckiego, lubelskiego i podlaskiego. Bank działa w ramach zrzeszenia banków spółdzielczych przy Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. Informacje przekazywane w niniejszym dokumencie oparte są o: Część ósmą Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r : Ujawnianie informacji przez Instytucje oraz Politykę informacyjną Banku zawartą w dokumencie Polityka informacyjna Banku Spółdzielczego w Łosicach dotycząca adekwatności kapitałowej określającą zakres i zasady ujawniania informacji o charakterze ilościowym i jakościowym w zakresie adekwatności kapitałowej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie dotyczą okresu od do i opracowane są według stanu na r. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 3

4 II. CELE, ZASADY I METODY ZARZADZANIA POSZCZEGÓLNYMI RODZAJAMI RYZYKA 1. Organizacja zarządzania ryzykiem w Banku W Banku funkcjonuje zorganizowany proces zarządzania ryzykiem, w którym uczestniczą następujące organy, jednostki i komórki organizacyjne: Rada Nadzorcza, Zarząd, Komitet Kredytowy/Zespół analityków kredytowych, Zespół zarządzania ryzykami i analiz, Stanowisko audytu wewnętrznego (przy wsparciu przez merytoryczne komórki Banku Zrzeszającego), Pozostali pracownicy Banku. Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem należy: Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. Rada Nadzorcza zatwierdza ogólny poziom (profil) ryzyka zawarty w planie ekonomicznofinansowym i strategii działania Banku. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku. Komitet Kredytowy / Zespół analityków kredytowych uczestniczą w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Zespół zarządzania ryzykami i sprawozdawczości i analiz monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 4

5 Podstawowe zadania Zespołu to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim organom, komórkom, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank ryzyka, opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tyt. poszczególnych rodzajów ryzyka Stanowisko audytu wewnętrznego ma za zadanie kontrolę i ocenę sprawności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Podstawowym zadaniem Stanowiska jest dostarczanie obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Bank częściowo zleca zadania audytu wewnętrznego merytorycznej komórce Banku Zrzeszającego na podstawie zawartej umowy. Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń. 2. Proces zarządzania ryzykiem Proces zarządzania ryzykiem obejmuje: Gromadzenie informacji. Identyfikację i ocenę ryzyka. Limitowanie ryzyka. Pomiar i monitorowanie ryzyka. Raportowanie. Zastosowanie narzędzi redukcji ryzyka (działania zapobiegawcze). Zgodnie ze Strategią zarządzania ryzykiem, Instrukcją wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, Instrukcją oceny adekwatności kapitałowej oraz zatwierdzonymi politykami w tym zakresie, jako istotne ryzyka Bank Spółdzielczy w Łosicach w swojej działalności identyfikuje: 1. Ryzyko kredytowe, w tym ryzyko koncentracji zaangażowań, 2. Ryzyko rynkowe 3. Ryzyko płynności, 4. Ryzyko stopy procentowej, 5. Ryzyko operacyjne, BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 5

6 Bank zarządza również ryzykiem braku zgodności, które powiązane jest z ryzykiem operacyjnym, a skutki jego występowania rejestrowane są w Rejestrze zdarzeń ryzyka operacyjnego. 3. Ryzyko Kredytowe Ryzyko kredytowe jest to ryzyko nie wywiązania się kontrahenta Banku z obowiązku zwrotu należności udzielonych kontrahentowi przez Bank. Ryzyko to wpływa w sposób najbardziej istotny na działalność Banku, ponieważ niespłacenie udzielonych należności może generować duże straty. Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymywanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i wartości portfela kredytowego równocześnie cechującego się wysoką dochodowością oraz bezpieczeństwem rozumianym, jako minimalizacja ryzyka wystąpienia kredytów zagrożonych. Do podstawowych działań mających na celu optymalizację ryzyka kredytowego należy zaliczyć: dywersyfikację struktury przedmiotowej i podmiotowej portfela poprzez wewnętrzne limity koncentracji, analizę struktury portfela w celu wczesnej identyfikacji zagrożeń wynikających z nadmiernych zaangażowań i wprowadzanie stosownych ograniczeń, nadzór nad czynnościami wykonywanymi w toku procesu kredytowania, mający na celu weryfikację sprawności działania mechanizmów kontrolnych analizę i monitoring wartości przyjętych prawnych zabezpieczeń ekspozycji kredytowych zagrożonych. Bank zarządza ryzykiem kredytowym zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji jak i do całego portfela kredytowego. Jako ekspozycje przeterminowaną, Bank uznaje każdą należność z tytułu kapitału lub odsetek nie spłaconą w terminie. Ekspozycjami zagrożonymi są należności poniżej standardu, wątpliwe i stracone zgodnie z kryteriami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 6

7 rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 235, poz z późniejszymi zmianami). Bank dokonuje klasyfikacji ekspozycji kredytowych do odpowiednich kategorii ryzyka, stosując dwa kryteria: kryterium terminowości terminowość spłaty kapitału lub odsetek, kryterium ekonomiczne badanie sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika (kredytobiorcy, poręczyciela). Przeglądów oraz klasyfikacji ekspozycji kredytowych Bank dokonuje zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 235, poz z późniejszymi zmianami). Bank tworzy rezerwy celowe oraz rezerwę na ryzyko ogólne. Rezerwy celowe tworzone są na ryzyko związane z działalnością Banku w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: kategorii "normalne" w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii "pod obserwacją", grupy "zagrożone" w tym do kategorii "poniżej standardu", "wątpliwe" lub stracone. Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została zaklasyfikowana ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń prawnych ekspozycji. Na pokrycie ryzyka związanego z działalnością kredytową, Bank dokonuje odpisów na rezerwy celowe, tworzone w ścisłej korelacji z rozpoznanym ryzykiem, tj. na pokrycie straty związanej z określonymi należnościami lub ich grupami w oparciu o ocenę możliwości jej wystąpienia. Rezerwa na ryzyko ogólne tworzona jest zgodnie z art. 130 ustawy Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póz. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na podstawie oceny ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 7

8 Tabela 1. Zmiana stanu wartości rezerw celowych na należności bilansowe w okresie od dnia r. do dnia r. (w tys. zł) Rezerwy na należności Wyszczególnienie normalne i pod poniżej Razem wątpliwe stracone obserwacją standardu Stan na r Odpisy na rezerwy celowe Rozwiązanie rezerw tworzonych w koszty Zmiany z tyt. przekwalifikowania Stan na r Ryzyko koncentracji zaangażowań Bank zarządza ryzykiem koncentracji zaangażowań zarówno na poziomie jednostkowym, jak i całego portfela aktywów. W odniesieniu do portfela kredytowego Bank stosuje i monitoruje limity zaangażowania, w szczególności do grupy klientów, produktów, branż, zabezpieczeń. Zasady klasyfikacji ryzyk koncentracji zaangażowań pod względem istotności, Bank ustala w oparciu o instrukcję oceny adekwatności kapitałowej. W 2014 roku nie wystąpiła konieczność utworzenia dodatkowego wymogu kapitałowego z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań. Tabela 2. Struktura kredytów brutto według rodzaju na dzień i roku (w tys.zł) Wyszczególnienie Kredyty w rachunkach bieżących Kredyty celowe na pozarolniczą działalność gospodarczą Kredyty celowe na działalność rolniczą w tym: kredyty preferencyjne Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe Kredyty dla osób prywatnych Kredyty dla jednostek budżetowych RAZEM Należności z tytułu udzielonych kredytów w tym: kredyty preferencyjne BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 8

9 Tabela 3. Struktura zaangażowania w rodzaje podmiotów na dzień i roku. (w tys.zł) Wyszczególnienie Sektor finansowy Przedsiębiorstwa i spółki państwowe 0 0 Przedsiębiorstwa i spółki prywatne i spółdzielnie Przedsiębiorstwa indywidualne Osoby prywatne Rolnicy indywidualni Instytucje niekomercyjne 25 0 Instytucje rządowe i samorządowe Razem należności Suma bilansowa Ryzyko Rynkowe Ryzyko rynkowe jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty na skutek niekorzystnych zmian parametrów rynkowych, takich jak stopa procentowa i kursy walutowe Podstawowym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest kształtowanie struktury walutowych aktywów i pasywów w ramach przyjętych limitów. Bank nie prowadzi działalności kredytowej i depozytowej w walutach wymienialnych, tym samym ryzyko generowane jest w ramach otwartych pozycji walutowych na rachunkach klientów Banku i na rachunku walutowym banku oraz środkach płatniczych w kasach. Bank w swoim bilansie nie posiada handlowych papierów wartościowych generujących ryzyko w związku ze zmianami wynikającymi z kursów i wycen. Przyjęty limit otwartej pozycji walutowej w wysokości 2% funduszy własnych w 2014 roku nie był przekraczany, tym samym Bank nie angażował kapitału na pokrycie ryzyka rynkowego. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 9

10 6. Ryzyko płynności Ryzyko płynności to ryzyko braku możliwości wywiązania się z bieżących zobowiązań Banku, wskutek braku aktywów o dużej płynności (gotówki, środków na rachunku bieżącym Banku, lokat krótkoterminowych, łatwo zbywalnych papierów wartościowych) lub możliwości zaciągnięcia dodatkowych zobowiązań, jak również ryzyko, że Bank będzie zmuszony sprzedać aktywa mniej płynne ze stratą, aby zaspokoić zapotrzebowanie na środki płynne, np. z tytułu wycofywania depozytów lub udzielania kredytów; Instrumentami całościowego zarządzania ryzykiem płynności Banku ograniczającymi to ryzyko są: Globalne limity ostrożnościowe, Wskaźniki wynikające z uchwały Nr 386/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008r. (zmieniona Uchwałą Nr 324/2011 KNF z dnia 20 grudnia 2011r.) w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności, Limity ograniczające bieżące zarządzanie płynnością. Celem polityki Banku w zakresie ryzyka płynności jest: zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich wymagalności, oraz zapewniający wypełnienie nadzorczych miar płynności, optymalizację realizowanego dochodu przy równoczesnym zachowaniu pełnego bezpieczeństwa płynności, zapobieganie sytuacjom kryzysowym (zachwianiu płynności). Celem polityki zarządzania ryzykiem płynności nie jest przetrwanie sytuacji kryzysowej, lecz w głównej mierze zapobieganie takiej sytuacji. Bank, aby spełnić powyższy cel, jest zobowiązany do zapewnienia terminowej realizacji bieżących i przyszłych zobowiązań wobec klientów (regulowania zobowiązań płatniczych, wypłat środków deponentom, wywiązania się z przyjętych zobowiązań kredytowych oraz pełnego wykonania udzielonych zobowiązań pozabilansowych). BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 10

11 Przez zarządzanie ryzykiem płynności rozumie się proces kształtowania struktury ilościowej (zróżnicowanie składników zarówno pasywów, jak i aktywów), w celu zapewnienia płynności finansowej Banku, przy jednoczesnym osiągnięciu optymalnego wyniku finansowego. W ramach systemu zarządzania ryzykiem płynności Bank prowadzi monitoring i pomiar płynności finansowej zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, tj. poprzez: analizę wpływów i wypływów środków z rachunku bieżącego Banku w Banku Zrzeszającym, umożliwiającą efektywne wykorzystanie dostępnych środków (z uwzględnieniem obowiązku utrzymania rezerwy obowiązkowej na wymaganym poziomie), kontrolę przestrzegania limitów stanów gotówki w kasach Banku w ramach potrzeb, dokonując zasileń, bądź odprowadzeń nadmiaru gotówki, obliczanie i utrzymywanie poziomu nadzorczych miar płynności, utrzymywanie krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku, analizę źródła finansowania działalności Banku, analizę zaangażowania środków oraz aktywa płynne, analizę największych deponentów w bazie depozytowej Banku, analizę stabilności bazy depozytowej (wskaźniki osadu), analizę wskaźnikową ryzyka płynności Banku, wraz z oceną przestrzegania limitów ostrożnościowych, zestawienie urealnionej płynności Banku, testy warunków skrajnych. W 2014 roku Bank Spółdzielczy w Łosicach ustalał i utrzymywał nadzorcze miary płynności określone w uchwale Komisji Nadzoru Finansowego dla banków o sumie bilansowej przekraczającej 200 mln złotych W analizowanym okresie nie występowały sytuacje obniżenia się wskaźników poniżej norm wymaganych. Nie odnotowano równocześnie braku możliwości terminowego wywiązywania się z zobowiązań z racji braku środków płynnych, a w konsekwencji tego nie występowały przypadki ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z koniecznością zaciągania zobowiązań lub sprzedaży aktywów w celu zabezpieczenia płynności. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 11

12 Tabela 4. Nadzorcze miary płynności na dzień r. dla Banku o sumie bilansowej powyżej 200 mln zł (w tys.zł) AKTYWA A1 Podstawowa rezerwa płynności A2 Uzupełniająca rezerwa płynności A3 Pozostałe transakcje zawierane na hurtowym rynku finansowym A4 Aktywa o ograniczonej płynności A5 Aktywa niepłynne PASYWA B1 Fundusze własne pomniejszone o sumę wartości wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego i wymogu z tytułu ryzyka rozliczenia dostawy oraz ryzyka kontrahenta B2 Środki obce stabilne B3 Pozostałe zobowiązania na hurtowym rynku finansowym 16 B4 Pozostałe zobowiązania B5 Środki obce niestabilne MIARY PŁYNNOŚCI M1 Luka płynności krótkoterminowej ((A1+A2)-B5) M2 Współczynnik płynności krótkoterminowej ((A1+A2)/B5) 2,99 M3 Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi (B1/A5) 3,65 M4 Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi ((B1+B2)/(A5+A4)) 1,18 7. Ryzyko stopy procentowej Ryzyko stopy procentowej jest to ryzyko negatywnego wpływu zmian stopy procentowej na aktualny i przyszły wynik finansowy Banku oraz jego kapitał, wynikające z wrażliwości stawek oprocentowania aktywów i pasywów Banku na zmianę rynkowych stóp procentowych, którego źródłem są: ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania, wynikające z niedopasowania wielkości przeszacowywanych w danym czasie aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych. Ryzyko to wyraża się w zagrożeniu przychodów Banku, w szczególności odsetkowych, w sytuacji niekorzystnych zmian stóp procentowych lub BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 12

13 INFORMACJA KAPITAŁOWA istotnych zmian w strukturze przeszacowania pozycji w bilansie powodującym zmiany w wyniku finansowym Banku z tytułu odsetek, ryzyko bazowe, wynikające z niedoskonałego powiązania (korelacji) stawek bazowych (rynkowych i podstawowych NBP) w oparciu, o które wyznaczane jest oprocentowanie Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest maksymalizacja marży odsetkowej w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych oraz ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru. W konsekwencji ma to utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów (funduszy własnych). Pomiar ryzyka odbywa się w cyklach miesięcznych i jest prezentowany na posiedzeniach Zarządu Banku i Rady Nadzorczej. Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej metodą luki poprzez sporządzanie: Raportu luki terminów przeszacowania stopy procentowej, umożliwiającego określenie wielkości i charakteru niedopasowania (luki) pozycji aktywów i pasywów Banku wrażliwych na zmianę stopy procentowej w poszczególnych terminach przeszacowania, Raportu luki ryzyka bazowego, umożliwiającego określenie wielkości i charakteru niedopasowania (luki) pozycji aktywów i pasywów Banku wrażliwych w poszczególnych terminach przeszacowania, w podziale na poszczególne stawki bazowe, w oparciu o które wyznaczane jest oprocentowanie produktów/instrumentów finansowych, Analizy profilu ryzyka stopy procentowej Banku umożliwiającej określenie stopnia wrażliwości oprocentowania aktywów/pasywów wrażliwych Banku na zmiany stóp rynkowych i podstawowych NBP, Symulacji wpływu zmian stóp rynkowych i podstawowych NBP na wynik odsetkowy Banku przy określonej strukturze aktywów i pasywów wrażliwych, Analizy testów warunków skrajnych przy określonej strukturze aktywów i pasywów wrażliwych. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 13

14 Tabela 5. Zmiana wyniku odsetkowego w ciągu kolejnych 12 miesięcy wywołana równoległa zmianą oprocentowania bazy depozytowo-kredytowej Wyszczególnienie Ryzyko równoległego przeszacowania stopy procentowej +/- 100 pp Test warunków skrajnych równoległa szokowa zmiana oprocentowania + /-200pp wzrost wyniku z odsetek spadek wyniku z odsetek Zmiana max do Kapitałów Zmiana max do wyniku z odsetek ,87% 9,64% ,39% 25,06% 8. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne to ryzyko poniesienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów technicznych lub zdarzeń zewnętrznych. Do zdarzeń ryzyka operacyjnego zaliczamy: Zdarzenie operacyjne rzeczywiste zdarzenie operacyjne, które wystąpiło w działalności Banku i może mieć bezpośrednie przełożenie na rachunek zysków i strat Banku, Zdarzenie operacyjne potencjalne zdarzenie operacyjne, które nie miało jeszcze miejsca, ale prawdopodobne jest jego wystąpienie w działalności Banku, Incydent zdarzenie operacyjne, które wystąpiło w działalności Banku i nie ma bezpośredniego przełożenia na rachunek zysków i strat. Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym jest ograniczenie możliwości wystąpienia nieoczekiwanych strat z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego poprzez wdrożenie skutecznego i adekwatnego do aktualnego profilu ryzyka procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym a także poprzez wdrożenie skutecznego systemu monitorowania i kontroli wewnętrznej. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym Banku ukierunkowane jest na: BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 14

15 działania prewencyjne, związane z identyfikacją i monitoringiem ryzyka prowadzenia operacji, rozpoznawaniem i zapobieganiem powstawaniu zdarzeń ryzyka operacyjnego w trakcie codziennej działalności, a także zapewnienie identyfikacji i oceny ryzyka przed podjęciem istotnych decyzji związanych z wdrożeniem nowych produktów, procesów, systemów; osłabianie i niwelowanie skutków zaszłych zdarzeń poprzez przygotowanie odpowiednich procedur i sposobów reagowania pracowników Banku na wypadek zajścia zdarzenia ryzyka operacyjnego, a także poprzez dokonanie przeniesienia ryzyka na inne podmioty w przypadku opłacalności i dostępności takiej metody dla danego rodzaju ryzyka. Na podstawie Instrukcji zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku sporządzana jest samoocena ryzyka, której celem jest wskazanie obszarów funkcjonowania Banku, w których należy podjąć działania ograniczające występowanie istotnych strat spowodowanych przez zdarzenia ryzyka operacyjnego oraz określenie poziomu ryzyka występującego w Banku. Podstawowe działania powodujące ograniczanie skutków ryzyka operacyjnego to: sprawowanie kontroli wewnętrznej funkcjonalnej, stosowanie odpowiednich procedur dokonywania operacji, a także limitów w zakresie podejmowania decyzji, w celu ograniczenia strat mogących powstać z tytułu błędów popełnianych przez ludzi, szkolenie pracowników mające na celu prawidłowe wykonywanie operacji, a także uświadomienie istnienia i sposobów zapobiegania występowaniu ryzyka, przekazywanie bieżących informacji na temat istotnych zdarzeń ryzyka operacyjnego, w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się ryzyka i ograniczeniu jego wpływu, monitorowanie zdarzeń ryzyka operacyjnego, gromadzenie informacji dotyczących ryzyka i ich okresowa analiza, okresowe raportowanie na temat poziomu ryzyka i obszarów szczególnie narażonych na ryzyko. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 15

16 9. Ryzyko braku zgodności Ryzyko braku zgodności jest to ryzyko rozumiane jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania. Celem bezpośrednim zarządzania ryzykiem braku zgodności w Banku jest ograniczenie strat finansowych i niefinansowych, spowodowanych brakiem zgodności przepisów wewnętrznych Banku z regulacjami zewnętrznymi lub nie przestrzeganiem wewnętrznych regulacji bankowych. Celem pośrednim jest ograniczanie występowania ryzyka prawnego oraz ryzyka operacyjnego, stanowiących podstawę występowania ryzyka braku zgodności. Analizę ryzyka braku zgodności przygotowuje Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz raz w roku w oparciu o zapisy Instrukcji zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz zapisy zawarte w Polityce zgodności, a także Instrukcji funkcjonowania Systemu Informacji Zarządczej. Analiza zawiera trzy podstawowe obszary zarządzania ryzykiem braku zgodności: Ocenę działań Banku w celu zapewnienia zgodności Analizę skutków ryzyka braku zgodności Wnioski - proponowane działania zapobiegające i dyscyplinujące Wszystkie zdarzenia ryzyka braku zgodności w Banku oraz pomiar ich skutków są ujmowane w Rejestrze zdarzeń ryzyka operacyjnego. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 16

17 III. FUNDUSZE WŁASNE Fundusze własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na fundusze podstawowe i fundusze uzupełniające. Fundusze podstawowe stanowią: fundusz udziałowy, fundusz zasobowy oraz fundusz rezerwowy i pozycje dodatkowe funduszy podstawowych, a także pozycje pomniejszające fundusze podstawowe. Fundusz udziałowy, zgodnie ze statutem Banku, tworzony jest z wpłat udziałów członkowskich, odpisów na udziały członkowskie z podziału nadwyżki bilansowej oraz innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. Fundusz zasobowy tworzony jest z wpłat przez członków wpisowego i z części nadwyżki bilansowej oraz innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. Fundusz rezerwowy tworzony jest z części nadwyżki bilansowej na pokrycie strat bilansowych Banku Spółdzielczego lub inne cele. Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych: Fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej utworzony z podziału nadwyżki bilansowej zgodnie z przepisami Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 z późniejszymi zmianami, niepodzielony zysk z lat ubiegłych, zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego, Funduszem uzupełniającym jest fundusz z aktualizacji wyceny, który obejmuje wartość aktualizacji rzeczowych aktywów trwałych. Fundusz udziałowy i fundusz zasobowy mogą być przeznaczone wyłącznie na pokrycie straty bilansowej Banku. Zysk netto stanowi zysk wynikający z rachunku zysków i strat za okres, za który jest sporządzane sprawozdanie. Zysk netto uwzględnia podatek dochodowy zarówno w części bieżącej jak i odroczonej oraz inne obowiązkowe obciążenia. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 17

18 Bank zgodnie z art. 127 ustawy Prawo bankowe i uchwały Nr 381/2008 z dnia 17 grudnia 2008r. KNF (ze zmianami) w sprawie funduszy własnych banku, utrzymywał na koniec 2014 r. fundusze własne na poziomie tys. zł. Tabela 6. Fundusze własne Banku (w tys.zł) Rodzaj funduszu Opłacony fundusz udziałowy Fundusz zasobowy Fundusz ogólnego ryzyka Fundusz z aktualizacji wyceny Razem fundusze Banku: Pomniejszenia funduszy: Wartości niematerialne i prawne Suma funduszy własnych IV. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA Celem procesu szacowania kapitału wewnętrznego, jest ustalenie wielkości kapitału wewnętrznego niezbędnego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku. Kapitał wewnętrzny stanowi sumę wymogu kapitału regulacyjnego z Filaru I oraz dodatkowych wymogów kapitałowych na pokrycie ryzyk nieujętych oraz nie w pełni pokrytych w Filarze I. Z uwagi na charakter i zakres prowadzonej działalności, najbardziej znaczącym rodzajem ryzyka w Banku jest ryzyko kredytowe. Jednocześnie w Banku występują również inne rodzaje ryzyka takie jak: 1. ryzyko koncentracji, 2. ryzyko stopy procentowej, 3. ryzyko operacyjne, 4. ryzyko płynności, 5. ryzyko braku zgodności, 6. inne ryzyka uznane przez Bank za istotne, zgodnie z Instrukcją oceny adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Łosicach. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 18

19 Bank stosuje następujące metody do wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka Filaru I a) w zakresie ryzyka kredytowego metodę standardową do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie z załącznikiem do uchwały nr 76/2010 KNF z dnia 10 marca 2010r wraz z późn. zmianami. W ramach kalkulacji wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe aktywa banku zostały zaklasyfikowane do jednej z szesnastu klas ekspozycji przypisując im odpowiednią wagę ryzyka. Tabela 7. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego według klas ryzyka na 31 grudnia 2014 roku (w tys. zł) (pominięto klasy nie występujące). Wyszczególnienie Wartość bilansowa wartość pozabilansowa wartość ważona ryzykiem wymagany kapitał ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych; ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych; ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego; ekspozycje wobec instytucji; ekspozycje wobec przedsiębiorstw; ekspozycje detaliczne; ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania; inne pozycje RAZEM BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 19

20 Tabela 8. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego według wag ryzyka na 31 grudnia 2014 roku (w tys. zł) Wyszczególnienie Wartość razem w tym: pozabilansowe wartość ważona ryzykiem wymagany kapitał Aktywa o wadze ryzyka 0 % Aktywa o wadze ryzyka 20 % Aktywa o wadze ryzyka 35 % Aktywa o wadze ryzyka 50 % Aktywa o wadze ryzyka 75 % Aktywa o wadze ryzyka 100 % RAZEM b) w zakresie ryzyka operacyjnego metodę podstawowego wskaźnika, który stanowi średnią za okres trzech lat pomnożoną przez 15%, zgodnie z załącznikiem nr 14 do uchwały nr 76/2010 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 10 marca 2010r wraz z późn. zmianami. Wskaźnik oblicza się jako sumę pozycji rachunku zysków i strat (przy czym każda pozycja musi być uwzględniona ze znakiem dodatnim lub ujemnym) czyli: przychody z tytułu odsetek, koszty z tytułu odsetek, przychody z tytułu prowizji, koszty z tytułu prowizji przychody z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu, wynik z operacji finansowych, wynik z pozycji wymiany, pozostałe przychody operacyjne. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 20

21 Tabela 9. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31 grudnia 2014 roku (w tys. zł) Wyszczególnienie Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji Koszty z tytułu prowizji Przychody z udziałów lub akcji, pozostałych Wynik operacji finansowych Wynik z pozycji wymiany Pozostałe przychody operacyjne Wynik z odsetek Wynik pozaodsetkowy Wynik Wynik do ustalania kapitału WYMÓG KAPITAŁOWY gru 13 gru 12 gru KWOTA EKSPOZ Wskaźnik BIA= 15% na 2014 rok Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień roku wynosił tys. zł, natomiast wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego tys. zł. Łączny regulacyjny wymóg kapitałowy stanowi sumę wymogów z tytułu ryzyka kredytowego i operacyjnego na dzień r. i wyniósł tys. zł. Tabela 10 i 11 prezentują na koniec 2014 roku strukturę wymogów kapitałów na pokrycie generowanych ryzyk oraz alokację kapitału na ryzyko w stosunku do dopuszczalnych limitów określonych przez Radę Nadzorcza Banku. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 21

22 Tabela nr 10. Alokacja Kapitału na ryzyka według stanu na dzień r.(w tys.zł) Rodzaj ryzyka Łączny kapitał na zabezpieczenie ryzyka w Filarze I i II Alokacja kapitału według wymagań dla Filaru I Alokacja kapitału według wymagań dla Filaru II Ryzyko kredytowe X Ryzyko rynkowe 0 0 X Ryzyko operacyjne Pozostałe wymogi (przekroczeniu limitu koncentracji) 0 0 X Łączny wymóg na ryzyka Filaru I Redukcja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego 0 X 0 Ryzyko koncentracji zaangażowań: 0 X 0 Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej: 0 X 0 Ryzyko płynności 0 X RYZYKA NIEISTOTNE 0 0 Ryzyko wyniku finansowego 0 X Ryzyko kapitałowe: 0 X 0 Pozostałe ryzyka: 0 X 0 ryzyko modeli 0 X 0 Łączna wartość oszacowanych wymogów kapitałowych Kapitał uznany X X Kapitał TIER I X X Nadwyżka (+) / niedobór (-) funduszy własnych X X Współczynnik kapitałowy - Tier I 15,60% X X Całkowity współczynnik kapitałowy [%] 15,81% X X Tabela nr 11. Limity alokacja Kapitału na ryzyka według stanu na dzień r. (w tys.zł) Rodzaj ryzyka Limit wymogów kapit.jako % FW Limit kwotowy Wymóg kapitałowy Poziom wykorzystania limitu Kapitału Tier I % kapitałów 514 Ryzyko kredytowe 65% ,1% Ryzyko operacyjne 10% ,3% Przekroczenie limitu koncentracji zaangażowań i 2% ,0% limitu dużych zaangażowań Ryzyko płynności 2% ,0% Ryzyko stopy procentowej 2% ,0% Razem 81% ,5% BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 22

23 Na dzień roku ocena wewnętrznej adekwatności kapitałowej (proces ICAAP) w zakresie pozostałych ryzyk niż wynikających z I Filaru wskazuje na brak obowiązku utrzymywania kapitału na pokrycie innych ryzyk. Poziom ponoszonego ryzyka przez Bank jest adekwatny do prowadzonej działalności, a wielkość funduszy własnych w kwocie tys. zł zabezpiecza ryzyka wynikające z I Filaru i pozostawia nadwyżkę kapitału tys. zł) na pokrycie dodatkowych ryzyk. Łączny wewnętrzny współczynnik wypłacalności wynosił 15,81 %. Określone przez Radę Nadzorczą Banku limity alokacji kapitału na poszczególne rodzaje ryzyka zostały dotrzymane. c) Kapitałowe testy warunków skrajnych W Banku przeprowadza się testy warunków skrajnych, czyli ocenę wpływu nieoczekiwanych zmian w strukturze kapitałów oraz wzrostu kapitału wewnętrznego na adekwatność kapitałową. Testy warunków skrajnych mają za zadanie wskazanie, czy Bank utrzyma regulacyjny i wewnętrzny współczynnik wypłacalności na minimalnym poziomie 8%, pomimo zmaterializowania się ryzyka warunków skrajnych. Na podstawie wyników testów warunków skrajnych Bank określa poziom buforów kapitału, tj. kapitałów wymaganych w przypadku wystąpienia sytuacji skrajnych. Bank dokonuje testowania warunków skrajnych w zakresie: 1) analizy wpływu straty w wysokości 2% funduszy własnych na współczynnik wypłacalności (regulacyjny i wewnętrzny); 2) analizy wpływu wyłączenia funduszu udziałowego z funduszy uznanych na współczynnik wypłacalności (regulacyjny i wewnętrzny); 3) analizy wpływu zmaterializowania się pozostałych ryzyk istotnych w kwotach stanowiących 2% funduszy własnych Banku na wewnętrzny współczynnik wypłacalności. Testy wykazują ze posiadany bufor kapitałowy w postaci kapitałów niewykorzystanych na pokrycie generowanego ryzyka zabezpiecza Bank przed nieoczekiwanymi zmianami wymogów kapitałowych i zapewnia utrzymanie określonych współczynników wypłacalności. BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 23

24 V. ZASADY USTALANIA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ Bank zgodnie z zapisami Uchwały Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 4 października 2011roku, uwzględniając specyfikę swej działalności w zakresie formy prawnej w jakiej działa, rozmiaru działalności, ryzyka związanego z prowadzona działalnością, wewnętrzną organizacją oraz charakterem, zakresem i stopniem złożoności prowadzonej działalności, a także wysokości sumy bilansowej i funduszy Banku stosuje politykę zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze określa zasady ustalania, wypłacania i monitorowania zmiennych składników wynagrodzeń rozumiane jako premia uznaniowa wypłacana w ramach funduszu wynagrodzeń.. W skład osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku zalicza się członków Zarządu, głównego księgowego i pracownika stanowiska audytu wewnętrznego tj. osoby, które mają istotny wpływ na profil ryzyka Banku. Zasady wypłacania zmiennych składników wynagrodzeń: wysokość wynagrodzenia zmiennego ustala Rada Nadzorcza, przy zastosowaniu kryteriów oceny działalności Banku zmienne składniki wynagrodzenia wypłacane są w 50% kwartalnie w formie pieniężnej, pozostałe 50% części odroczonej zdeponowana jest na indywidualnych kontach pracowników. wypłata odroczonej kwoty zmiennych składników wynagrodzenia następuje po zakończeniu trzyletniego okresu oceny efektów pracy. Tabela nr 12. Stan zmiennych składników wynagrodzeń na dzień r. ( w tys.zł) Liczba pracowników objetych systemem zmiennych składników wynagrodzeń 5 Stan zmniennych składników wynagrodzeń z odroczoną wypłata na rok 235 Wynagrodzenia przyznane w 2014 roku z odroczoną wypłatą 107 Wynagrodzenia wypłacone w 2014 roku z tytułu odroczonej wypłaty 25 Stan zmniennych składników wynagrodzeń z odroczoną wypłatą na rok 317 BANK SPÓŁDZIELCZY W ŁOSICACH 24