SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE. WYKŁAD 5 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska

Transkrypt

1 SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE WYKŁAD 5 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska

2 W POLSCE ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 24 KWIETNIA 1997 R. O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII, SUBSTANCJĄ PSYCHOTROPOWĄ (PSYCHOAKTYWNĄ) JEST KAŻDA SUBSTANCJA POCHODZENIA NATURALNEGO LUB SYNTETYCZNEGO DZIAŁAJĄCA NA OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY, OKREŚLONA W WYKAZIE SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYCH STANOWIĄCYM ZAŁĄCZNIK DO TEJ USTAWY.

3 HISTORIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH opium w Chinach, krajach Bliskiego, Środkowego i Dalekiego Wschodu haszysz na Bliskim Wschodzie peyotl i liście koki w Ameryce Pd. muskaryna, psylocybina i alkohol w Europie efedra w Azji (Chiny MaHuang)

4 PRÓBY UREGULOWANIA HANDLU ŚRODKAMI PSYCHOTROPOWYMI Z inicjatywy ONZ w roku 1961 podpisane zostały konwencja o środkach odurzających, konwencja o środkach psychotropowych w 1971 i konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i psychotropowymi w 1988, którą Rząd Polski ratyfikował w W sprawach handlu narkotykami ONZ powołało w 1998 roku Komisję ds. Narkotyków i Przestępczości. Drug free World we can do it?

5 JEST WIELE DRÓG, KTÓRYMI SUBSTANCJA PSYCHOAKTYWNA MOŻE ODDZIAŁYWAĆ NA UKŁAD NERWOWY PRZYKŁADY: LSD psylocybina meskalina agoniści receptorów serotoninowych SEROTONINA morfina heroina agoniści receptora opioidowego µ RECEPTOR OPIOIDOWY kokaina Inhibitor zwrotny wychwytu dopaminy DOPAMINA amfetamina wiązanie z transporterem proteiny MAO monoaminooksy daza MAO

6 JEST WIELE DRÓG, KTÓRYMI SUBSTANCJA PSYCHOAKTYWNA MOŻE ODDZIAŁYWAĆ NA UKŁAD NERWOWY agoniści receptorów acetylocholinowych NIKOTYNA POBUDZENIE zwiększa wydzielanie adrenaliny i dopaminy Jean Nicot

7 PODZIAŁ NARKOTYKÓW WG SCHUCKIT A DRUG AND ALCOHOL ABUSE DEPRESANTY OUN: alkohol, barbiturany i in. 2. STYMULANTY OUN: amfetamina, kokaina i in. 3. OPIOIDY: morfina, kodeina, heroina i in. 4. KANNABIS: marihuana, haszysz, olej haszyszowy i in. 5. HALUCYNOGENY: lizergid (LSD), meskalina, psylocyna i in. 6. INHALANTY: propan, butan, toluen i in. 7. INNE (nie mieszczą się w żadnej z wymienionych grup): fencyklidyna, ketamina

8 STYMULANTY AMFETAMINA syntetyczny analog efedryny, podwyższa aktywność życiową, usuwa zmęczenie fizyczne i psychiczne, wywołuje euforię OBJAWY UBOCZNE: zmiany ciśnienia krwi, wzmożone pocenie, drgawki, bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, silny niepokój, upośledzenie procesów myślowych, zaburzenie pracy serca, drgawki, śpiączka. DŁUGOTRWAŁE PRZYJMOWANIE: zmiany osobowości, impotencja, stany omamowo-urojeniowe.

9 STYMULANTY KOKAINA wyciąg z liści krzewu koki (krasnokrzew pospolity) Objawy: rozszerzone źrenice, wytrzeszcz gałek ocznych, brak odruchu zamykania powiek, pobudzenie motoryczne, poprawa nastroju, słowotok DŁUGOTRWAŁE STOSOWANIE (kokainizm): omamy wzrokowe, słuchowe, węchowe, urojenia prześladowcze, depresja, wzmożona senność lub męcząca bezsenność, zwyrodnienie wątroby i serca ŚMIERĆ następuje w wyniku ogólnego wyniszczenia organizmu lub przedawkowanie

10 OPIOIDY alkaloidy opium obecne w mleczku niedojrzałych makówek (ok. 30 składników) morfina (10-15%), narkotyna (2-8%), kodeina (0.5-4%), papaweryna (0.5-1%), tebaina (około 0.4%) i in. 90% produkcji opium przypada na Afganistan, z tego 70% jest przetwarzane na heroinę (dane ONZ) Afganistan

11 MORFINA wyodrębniona w 1804 roku, nazwa pochodzi od bożka greckiego Morfeusza uprawa maku i produkcja morfiny jest ściśle kontrolowana (USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r) jeden z najsilniejszych środków przeciwbólowych, łączy się z receptorami opiatowymi w mózgu i innych częściach ciała DZIAŁANIE: zanik odczuwania wrażeń przykrych, pogodny nastrój; większe dawki wywołują sen morfinowy charakteryzujący się duża wrażliwością na dźwięki UZALEŻNIENIE (morfinizm): zmiana osobowości, zanik uczuć wyższych, zmiany w przewodzie pokarmowych (zmniejszone wydzielanie soków trawiennych), uszkodzenie szpiku, wątroby, ogólne wyniszczenie organizmu Silne uzależnienie psychiczne utrudnia pokonanie objawów głodu narkotykowego

12 HEROINA otrzymywana przez acetylowanie morfiny działanie przeciwbólowe i przeciwkaszlowe silniejsze od morfiny, ale powoduje znacznie szybsze i silniejsze uzależnienie (ograniczone stosowanie w lecznictwie) działanie uboczne zbliżone do efektów morfiny: nudności, wymioty, zaparcia i in.

13 KANNABIS - KANABINOIDY Preparaty otrzymywane z konopi indyjskich Cannabis sativa uprawa konopi indyjskich jest ściśle kontrolowana (USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r) Cannabis sativa zawiera 400 składników, z których 60 jest kannabinoidami. W największych ilościach występuje tetrahydrokannabinol (THC),który jest najbardziej aktywnym składnikiem Zawartość THC: marihuana (0,5-3%), haszysz (2-10%), olej haszyszowy (10-30%)

14 MARIHUANA suszone liście i nie zapylone kwiatostany konopi indyjskich zawierają najwyższe stężenie THC haszysz (czaras) otrzymywany przez dodanie do żywicy konopnej tłuszczu i/lub miodu olej haszyszowy (hasz-olej) otrzymywany jest w procesie destylacji liści konopi MARIHUANA wprowadza w stan zadowolenia, niewrażliwości na nieprzyjemne bodźce, następnie pojawia się zamroczenie, drętwienie kończyn i senność

15 MARIHUANA terapia bólu jako środek analgetyczny zmniejszenie spastyczności i ataksji towarzyszącej stwardnieniu rozsianemu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego jaskrze zwalczanie nudności przy chemioterapii zwiększenie apetytu u pacjentów z AIDS i z rakiem, aby zapobiec wyniszczeniu rozszerzenie oskrzeli u astmatyków

16 CZY MARIHUANA UZALEŻNIA? niespokojność drażliwość średnie pobudzenie bezsenność nudności tachykardia potliwość

17 ŚRODKI HALUCYNOGENNE pochodne kwasu lizerginowego (alkaloidy sporyszu, LSD-25) LSD-25 otrzymany w 1943 roku, wykazuje silne działanie psychotropowe: halucynacje, wrażliwość na kolory, zmiany nastroju i emocji, wrażliwość na sugestie, utrata poczucia rzeczywistości, działanie przeciwbólowe W 1967 roku Międzynarodowa Konwencja w Wiedniu uznała dystrybucję i zażywanie LSD za nielegalne

18 AKTUALNA SYTUACJA EPIDEMICZNA W ZAKRESIE UŻYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH (DANE Z 2008) DOŚWIADCZENIA Z NARKOTYKAMI:

19

20

21

22

23

24 MODELE PRZYJMOWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH używanie eksperymentalne używanie rekreacyjne używanie okolicznościowo-sytuacyjne używanie intensywne używanie kompulsywne

25 CO TO JEST UZALEŻNIENIE? WYRÓŻNIA SIĘ DWA RODZAJE UZALEŻNIEŃ: uzależnienie fizyczne uzależnienie psychiczne

26 CO PREDYSPONUJE DO UZALEŻNIEŃ? zaburzenia osobowości takie, jak niedojrzałość emocjonalna, psychoseksualna oraz nadwrażliwość czynniki społeczne np. aprobata środowiskowa, rozbieżność między wartościami propagowanymi a rzeczywistością czynniki rodzinne, jak niestabilność rodziny, zanikanie więzów między rodzicami a dziećmi

27 CO SPRZYJA SZERZENIU SIĘ UZALEŻNIEŃ? szybkie tempo życia, sytuacje stresowe i przemęczenie psychiczne łatwość zdobywania środka odurzającego stosowanie środka odurzającego przez subpopulacje kulturowe naśladownictwo tendencje do samoleczenia u ludzi cierpiących fizycznie i psychicznie

28 KIERUNKI DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH ZWIĄZANYCH ZE STOSOWANIEM SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH USTAWA Z DNIA 29 LIPCA 2005 R. O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII (DZIENNIK USTAW Z 2005 R. NR 179 POZ. 1485)

29 USTAWA Z DNIA 29 LIPCA 2005 R. Roz.1. Przepisy ogólne Roz.2. Podmioty realizujące zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii Roz.3. Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i zapobiegawcza Roz.4. Postępowanie z osobami uzależnionymi Roz.5. Prekursory, środki odurzające i substancje psychotropowe (ustawa zawiera wykaz środków odurzających) Roz.6. Uprawa maku i konopi Roz.7. Przepisy karne Roz.8. Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe

30 USTAWA Z DNIA 29 LIPCA 2005 R. Art Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

31

32 odpowiednia edukacja społeczna szeroka informacja o katastrofalnych skutkach nałogu obrazowe przedstawienie w środkach masowego przekazu przykładów całkowitej degeneracji osób uzależnionych ograniczenie dystrybucji środków odurzających

33

34 EUROPEJSKA KOALICJA DLA RACJONALNYCH I EFEKTYWNYCH POLITYK NARKOTYKOWYCH ENCOD łączy obywateli Wspólnoty Europejskiej, którzy wierzą, że prohibicja narkotykowa jest niemoralną oraz szaleńczą polityką ENCOD domaga się sensownych oraz skutecznych regulacji prawnych, które zmniejszyłyby ilość problemów związanych z narkotykami, zredukowały przestępczość zorganizowaną oraz pozwoliły skierować strumień pieniędzy podatnika na opiekę zdrowotną, szkolnictwo oraz programy socjalne.

35 ONZ z inicjatywy ONZ w 1961 r. zostały podpisane konwencja o środkach odurzających, konwencja o środkach psychotropowych w 1971 r. i konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odyurzającymi i psychotropowymi w 1988 r., którą rząd Polski ratyfikował w 1994 r. w sprawach handlu narkotykami ONZ powołało kilka komisji, w tym INCB i UNODC.

36 CZY NALEŻY ZALEGALIZOWAĆ UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH?

37 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ