REPUBLIKA IRLANDII. 1. Czynniki warunkujące system oświaty w Republice Irlandii. 2. Oświata w Republice Irlandii. 3. Zakończenie. 4. Bibliografia.

Transkrypt

1 Dorota Brzezińska III rok Pedagogiki (praca opiekuńcza i socjalna) Ideologie reform systemów edukacji dr T.Maliszewski REPUBLIKA IRLANDII Spis treści: 1. Czynniki warunkujące system oświaty w Republice Irlandii Czynniki geograficzno-przyrodnicze Czynniki demograficzne Czynniki historyczno-kulturowe Czynniki ekonomiczno-polityczne. 2. Oświata w Republice Irlandii Polityka oświatowa Wspólnoty Europejskiej System edukacyjny w Republice Irlandii. Szczeble edukacyjne Kształcenie nauczycieli. 3. Zakończenie. 4. Bibliografia.

2 1. Czynniki warunkujące system oświaty w Republice Irlandii Czynniki geograficzno-przyrodnicze. położenie - państwo w północno- zachodniej Europie, leżące na Oceanie Atlantyckim powierzchnia km 2 ; klimat - umiarkowany ciepły, wybitnie morski, deszcze padają 2/3roku; występują częste mgły i zachmurzenie; temperatury- średnia temp. stycznia wynosi 4-7 o C, lipca o C; źródło: Czynniki demograficzne. Od XIX w. następował systematyczny spadek liczby ludności wskutek dużej emigracji (głównie do USA i Wielkiej Brytanii) spowodowanej wielkim głodem. W 1841 r. liczba ludności wynosiła 6,3 mln, a w 1961 r. 2,8 mln. Obecnie poza granicami kraju mieszka ponad 16 mln osób pochodzenia irlandzkiego. liczba mieszkańców (2003) przyrost naturalny - 6% średnia gęstość zaludnienia 53osoby/km 2 ; Większość ludności skupiona jest na wybrzeżu wschodnim (ok. 30% w zespole miejskim Dublina) i na południu. Hrabstwa zachodnie są rzadko zaludnione i stanowią regiony emigracyjne. Zaskakujący jest fakt, iż źródła podają, że 99% populacji Republiki Irlandii to Irlandczycy, ponieważ największe miasta kraju Dublin, Dun Laoghaire, Cork, Galway są przepełnione obcokrajowcami. Nie są to turyści, lecz osoby, które przybyły do Irlandii w celach zarobkowych. Chińczycy, Rumuni, Rosjanie, Słowacy oraz Polacy to najczęściej spotykani emigranci, 2

3 decydujący się na stały lub tymczasowy pobyt na wyspie. Taka różnorodność narodowości ma swoje konsekwencje w systemie edukacji. Na przykładzie odwiedzonych przeze mnie szkół oraz przedszkoli w Dublinie, mogłam zobaczyć, jak różnorodna narodowościowo jest nie tylko populacja uczniów, ale również nauczycieli. Jest to następnie związane ze stykaniem się różnych obyczajów, tradycji i języków, co z jednej strony może prowadzić do integracji osób różnej narodowości, jak również stwarzać bariery szczególnie językowe. 1.3 Czynniki historyczno-kulturowe. Postaram się zwrócić uwagę na najważniejsze fakty w historii Irlandii, aby równocześnie pokazać, jaki mają związek z tożsamością kraju oraz samego Irlandczyka. Najstarsze ślady osadnictwa datuje się na 6000 p.n.e. Pierwsi osadnicy przybyli na ziemie dzisiejszej Irlandii ze Szkocji p.n.e. przybycie Celtów ze środkowej Europy. Zostają zespolone rozproszone plemiona. Następuje dominacja kulturowo-techniczno-religijna. Celtycka Irlandia przetrwała ok lat. Oprócz wielkiej materialnej spuścizny, Celtowie zaczarowali irlandzką wyspę własnymi tradycjami, opowieściami i mitami, jak również mieli dominujący wpływ na język irlandzki. początki chrześcijaństwa: Pierwszy misjonarz Palladiusz przybywa na pogańskie irlandzkie ziemie w 430 roku. Jednak to rok 432 staje się rokiem przełomowym, ponieważ na wyspę przybywa kolejny wysłannik papieża z zadaniem chrystianizacji kraju św. Patryk. Ta postać po 29 latach działalności misjonarskiej zostanie patronem Irlandii, a dzień jego śmierci 17 marca narodowym świętem. Wikingowie. Pierwsze najazdy na irlandzkie porty datuje się na 795 rok. Wikingowie systematycznie niszczyli wyspę przez ponad 150 lat. Ostatecznie zostali zdominowani na początku XI wieku i w końcu uznali zwierzchnictwo irlandzkiego arcykróla. Normanowie. W 1169r. na zaproszenie i za namową króla Leinsteru przybywają z Anglii pierwsze oddziały Normanów. Angielscy sąsiedzi zaczęli sukcesywnie zadomawiać się na irlandzkiej wyspie, a król Anglii Henryk II ogłosił się władcą Irlandii. Całkowite zanegowanie niepodległości Irlandii w wyniku mianowania się na króla Irlandii króla Anglii - Henryka VIII w 1541 r. w efekcie wpłynęło również na zanegowanie tradycji irlandzkich, języka oraz religii. XVIII w. czas spokoju irlandzko angielskiego. Następuje odbudowa i unowocześnienie kraju. Powstaje wiele protestanckich rezydencji (katolicy nie mieli prawa do kupowania ziemi i stawiania domów), rozwijają się przedsiębiorstwa, zakłady przemysłu drzewnego, odzieżowego, jak i gorzelnie 3

4 w 1759 roku Artur Guinness kupił w Dublinie mały browar, który stał się potem najsłynniejszym browarem na świecie r. wydanie Aktu Unii, na mocy którego Irlandia stała się integralną częścią Korony Brytyjskiej. lata czas Wielkiego Głodu w wyniku kilkuletnich nieurodzajów. Następuje masowa śmierć oraz emigracja Irlandczyków. Brak pomocy ze strony Anglików wzmacnia dążenia niepodległościowe. XX wiek Przed wybuchem I Wojny Światowej w rządzie brytyjskim powstał plan nadania autonomii Irlandii, jednak wybuch wojny przekreślił możliwość wprowadzenia planu w życie. W trakcie wojny oraz po jej zakończeniu trwała intensywna walka o niepodległość z siłami angielskimi. Główną irlandzką siłą stała się młoda Irlandzka Partia Republikańska. W 1919 został utworzony nielegalny parlament irlandzki. W wyniku tych wydarzeń został podpisany ugodowy traktat, który podzielił kraj na Irlandię Północną prowincję brytyjską oraz złożone z 26 hrabstw Wolne Państwo Irlandzkie niezależne dominium. Na przełomie 1921/1922 roku Wolne Państwo Irlandzkie prawnie uzyskało niepodległość. Przyjęta w 1937 roku nowa konstytucja ustanowiła całkowitą niezależność państwa irlandzkiego od Wielkiej Brytanii oraz przyjęcie nowej, oficjalnej nazwy państwa Eire. II połowa XX wieku - czas korzystania z niepodległości r. nazwa państwa została zmieniona z Eire na Irlandię r. Irlandia przystąpiła do ONZ 1973 r. - Irlandia zostaje członkiem EWG 2002 r. - Irlandia przyjmuje euro za walutę. Ukazując - można by pomyśleć, że zbyt obszernie fakty z historii Irlandii - chciałam zwrócić uwagę na to, co wpływa na tożsamość Irlandii, a są nimi między innymi tradycja, symbole, bohaterowie. Tożsamość irlandzka jest wyraźnie zaznaczana i pielęgnowana. Nawet wśród zgiełku dublińskich zakorkowanych ulic jest się zawsze otaczanym irlandzkim językiem, muzyką czy trzylistnymi zielonymi koniczynkami. Można to traktować jako efektywny zabieg turystyczny, ale ja w trakcie mojego pobytu w Dublinie odbierałam to bardziej jako wyraz dumy narodu irlandzkiego z tego wszystkiego, co ich kształtowało na przestrzeni wieków. To nie tylko ich określa i wyróżnia, ale przede wszystkim pokazuje, jak można pielęgnować to, co własne i narodowe jednocześnie funkcjonując w strukturach wspólnoty europejskiej. Właśnie z tego, co własne i narodowe, chciałabym zwrócić uwagę głównie na dwie kwestie (w oparciu o wcześniej przytoczone fakty historyczne): 4

5 JĘZYK IRLANDZKI Język irlandzki, najintensywniej kształtowany w okresie celtyckiej Irlandii, jest pierwszym językiem urzędowym, drugim jest angielski. Jest obowiązkowym przedmiotem w szkołach. Muszą go znać urzędnicy służby cywilnej i całej administracji. Z jednej strony jest mocno pielęgnowany - po irlandzku nadawane są audycje radiowe, odprawiane są msze święte, wszelkie drogowskazy, opisy, nazwy podawane są zawsze dwujęzycznie - po irlandzku i po angielsku. Jednak jak się okazuje, w języku tym mówi jedynie około 4% całej irlandzkiej populacji. Język, o który tak mocno Irlandczycy zabiegali, który był zakazany przez długie lata angielskiego panowania na Zielonej Wyspie, został ostatecznie pokonany siłą języka angielskiego, który opanował nie tylko Wyspy Brytyjskie, ale obecnie zyskał rangę języka międzynarodowej komunikacji. źródło: An rud nach leigheasann im ná uisce beatha níl aon leigheas air. What buter o r hissee doesn't cure, cannot be cured. Czego nie ulecze masło i hissee, na to nie ma lesarst a. ŚWIĘTY PATRYK Cała jego postać jest otoczona szeregiem symboli, legend i historii o cudach. Jednym z najbardziej charakterystycznych symboli związanych z Irlandią, a konkretnie z postacią św.patryka jest koniczynka. Za jej pomocą biskup misjonarz tłumaczył pogańskim Irlandczykom na czym polega fenomen dogmatu o jednym Bogu, który występuje w trzech postaciach Trójcy Świętej. Św. Patryk zmarł 17 marca 461 roku. Dzień ten stał się narodowym świętem Irlandii i chyba jednym z najbardziej oczekiwanych (nie tylko przez Irlandczyków) dni w roku. Nawet gdańszczanie mogą go obchodzić w niejednym irlandzkim pubie w towarzystwie irlandzkiej whiskey czy ciemnego Guinnessa. 5

6 Warto również zwrócić uwagę, że chrystianizacja dokonana przez Św. Patryka sprawiła, że Irlandia stała się krajem katolickim, a o swoją tożsamość religijną zabiegała i walczyła szczególnie intensywnie w ciągu lat panowania brytyjskiego. Kwestia wyznania jest nadal konfliktowa przede wszystkim w Irlandii Północnej, a symbolicznie przedstawiona w kolorach flagi irlandzkiej. źródło: symbolika kolorów: zielony katolicy pomarańczowy protestanci biały ciągłe dążenie do pokoju między katolikami i protestantami Przy irlandzkich symbolach warto również wspomnieć o harfie oraz magicznych bohaterach. Harfa znajduje się w godle państwa oraz na walucie. Za panowania brytyjskiego na irlandzkich monetach nad harfą umieszczana była korona, która miała symbolizować zwierzchnictwo Korony Brytyjskiej. Natomiast magiczni bohaterowie, to na pewno Leprechaun - najbardziej znany irlandzki skrzat, elfy oraz bohaterowie literaccy i historyczni. Warto wymienić przynajmniej takie literackie nazwiska jak Oscar Wilde, William Butler Yeats, Samuel Beckett czy James Joyce oraz wojowników niepodległości takich jak Michael Collins, Arthur Griffith, David O Conell Czynniki ekonomiczno-polityczne. ustrój polityczny- republika Irlandia jest demokratycznym państwem parlamentarnym. W skład parlamentu wchodzi prezydent i dwie izby (reprezentantów i senat). Pani Prezydent - Mary McAleese. 11 listopada 1997 została zaprzysiężona na ósmego prezydenta Republiki Irlandzkiej. Po raz pierwszy w historii, kobieta zastąpiła kobietę na stanowisku głowy jakiegokolwiek państwa na świecie. Wcześniej to stanowisko piastowała Mary Robinson. Po siedmioletniej kadencji prezydenckiej, Mary McAleese została wybrana ponownie na urząd głowy państwa. Zawsze startowała z ramienia konserwatywnej partii. Fianna Fáil. Samorządy lokalne są administrowane przez władze lokalne, które są odpowiedzialne, między innymi, za: budownictwo, transport drogowy i bezpieczeństwo, ochronę środowiska, rolnictwo, 6

7 edukację i pomoc społeczną. Samorząd lokalny jest finansowany częściowo przez rząd centralny a częściowo przez lokalne źródła, w tym lokalne podatki. dochód narodowy USD na 1 mieszkańca Republika Irlandii od 1973 roku funkcjonuje w strukturach wspólnoty europejskiej. Ma to istotny wpływ nie tylko na możliwości gospodarcze kraju, ale również na system oświaty (szerzej w podrozdziale 2.1.). 2. Oświata w Republice Irlandii Polityka oświatowa Wspólnoty Europejskiej. Początkowa działalność Unii Europejskiej skupiała się głównie na sprawach ekonomicznych. Jednak w miarę jak zaczęła wzrastać integracja krajów UE, wspólne cele zaczęły obejmować sferę społeczną, w tym także kwestie edukacji. Dokładne opisywanie priorytetów, standardów i programów edukacyjnych Wspólnoty Europejskiej po pierwsze nie jest celem niniejszej pracy, a po drugie byłoby zapewne nieudaną próbą sparafrazowania publikacji podejmujących ten temat. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii, które wydają mi się istotne w momencie, gdy opisuję system edukacyjny państwa funkcjonującego w strukturach UE od momentu jej powstania. Do głównych celów UE należą: - harmonijny rozwój gospodarczy państw członkowskich i wzrost stopy życiowej ich mieszkańców - stopniowe integrowanie polityki gospodarczej, społecznej i edukacyjnej państw członkowskich Na kreowanie polityki oświatowej mają wpływ organy UE Rada Europejska, Rada Ministrów, Parlament Europejski, Komisja Europejska jak i organizacje międzynarodowe, takie jak Rada Europy, OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) mająca w swych strukturach Komitet Edukacyjny oraz Centrum Badań i Innowacji Oświatowych oraz UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wychowania, Nauki i Kultury). Wymienione organy UE oraz organizacje zajmują się edukacją w różnym stopniu, między innymi na płaszczyźnie jej celów i sposobów ich realizacji, podejmują kwestie modelu kształcenia ucznia i nauczyciela, analizy treści kształcenia, definiowania możliwości i problemów występujących w szkolnictwie europejskim. Zadaniem Wspólnoty Europejskiej jest promowanie europejskiego wymiaru edukacji, który me na celu między innymi: wzmocnienie u młodzieży poczucia tożsamości europejskiej; przygotowanie młodzieży do uczestnictwa w przeobrażeniach społeczno-gospodarczych krajów członkowskich Unii, wkładu w ich rozwój, uświadomienie korzyści jakie stwarza ten dobrowolny związek wolnych narodów (przeważnie obywatelskich), ale też i wyzwań jakie niesie ze sobą uczestnictwo we Wspólnocie. 1 1 M.J. Adamczyk, A. Ładyżyński, Edukacja w krajach rozwiniętych: skrypt dla studentów z pedagogiki porównawczej, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, Stalowa Wola 2002, s.50. 7

8 Te cele są realizowane między innymi poprzez pakiety programowe. Do najistotniejszych i zarazem najbardziej znanych należy Sokrates oraz Leonardo. Celem programu Sokrates jest doskonalenie jakości kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych. Program Leonardo natomiast przyczynia się do rozwoju kształcenia i szkolenia zawodowego na wszystkich poziomach w poszczególnych krajach, jak też do współpracy między nimi w tym zakresie. Dalekosiężnym celem programu jest dostosowanie systemu kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy w zjednoczonej Europie oraz poprawa sytuacji na rynku pracy w poszczególnych krajach. 2 Warto jednak pamiętać, że przy europejskim wymiarze edukacji nie zapomina się, ani nie postuluje ujednolicenia struktur szkolnych państw europejskich. Dominuje cel wychowania Europejczyka świadomego własnych narodowych korzeni i kierującego się ideą respektowania praw człowieka System edukacyjny w Republice Irlandii. Szczeble edukacyjne. źródło: Adamczyk M.J., Ładyżyński A., Edukacja w krajach rozwiniętych. Skrypt dla studentów z pedagogiki porównawczej. 2 ( ) 3 G. Tadeusiewicz, Edukacja w Europie: szkoła, nauczyciel, doradztwo zawodowe, Wyd. naukowe PWN, Łodź 1997, s.23. 8

9 Struktura systemu edukacji w Republice Irlandii jest zbliżona do struktur brytyjskich. Cały system oświatowy kierowany jest centralnie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Szkoły mogą być tworzone przez osoby prywatne, władze kościelne oraz z inicjatyw lokalnych poszczególnych hrabstw. W opracowaniach i opisach irlandzkiego systemu oświaty silnie podkreśla się wpływ Kościoła katolickiego na program nauczania. Edukacja szczebla podstawowego (the primary education sektor) Obowiązek szkolny obejmuje dzieci od 6 roku życia. Wówczas zaczynają one obowiązkową edukację na szczeblu podstawowym. Jednak jak się okazuje, aż 65% czterolatków oraz większość pięciolatków jest zgłaszanych do klas przedszkolnych w szkołach państwowych. The primary education sector obejmuje państwowe, specjalne oraz prywatne szkoły podstawowe. Szkoły (z wyjątkiem prywatnych) utrzymywane są z budżetu państwa. Szkoła podstawowa obowiązkowo obejmuje dzieci w wieku 6-12 lat. Irlandia nie posiada zorganizowanej sieci przedszkoli. Bardzo popularne są jednak tzw. creche lub Montessori. Są to odpowiedniki polskich żłobków i przedszkoli. Przebywają w nich kilkumiesięczne niemowlęta oraz kilkuletnie dzieci. Najczęściej są to placówki prywatne, otwarte w godzinach Często znajdują się poza centrum miasta. Na obszarze Dublina, na terenie każdego osiedla obowiązkowo znajduje się jeden lub kilka żłobków. Związane jest to z pracującymi w centrum miasta rodzicami, którzy zostawiają swoje dzieci pod opieką (zwykle) pań przedszkolanek podczas własnych godzin pracy. Creche znajdują się często w okolicach szkoły podstawowej. Kilkuletnie dzieci zabierane są wówczas po szkole i w creche spędzają resztę dnia. Każda grupa wiekowa ma w creche oddzielne, specjalnie urządzone pomieszczenie. Drugą często pojawiającą się nazwą jest Montessori. Jest to oczywiście związane z rozpowszechnioną metodą pracy z dziećmi według Marii Montessori. To również wpływa na sposób kształcenia opiekunek. Odbywają się kursy na opiekunki dzieci w określonym przedziale wiekowym oraz osoby nauczające metodą Montessori. W zamyśle irlandzkiego systemu edukacji etap pre-school (etap przedszkolny) ma stanowić integralną całość z programem primary school. Dyskusyjny wydaje się jednak prywatny charakter tych placówek i wynikający z tego (głównie ze względów finansowych) nierówny do nich dostęp. Sieć żłobków i przedszkoli jest podobno najlepiej rozwinięta w Dublinie oraz jego okolicach. Duża część irlandzkich rodzin nie mieszkających w stolicy bazuje na opiece rodzinnej, to znaczy, że gdy rodzice pracują, dziećmi zajmują się dziadkowie. Ogólny program nauczania przygotowywany jest przez ministra edukacji. Kuratorzy nadzorują wprowadzenie programu w życie. Poszczególne placówki edukacyjne realizują zakres wytycznych indywidualnie, według swoich potrzeb. 9

10 Bardzo istotną rolę w założeniach programowych stanowi podkreślenie pełnego i harmonijnego rozwoju dziecka. Irlandzki system nauczania jest ukierunkowany na dziecko/młodego człowieka/ucznia jako jednostkę. Edukacja ponadpodstawowa (post-primary education) Szkoła średnia dzieli się na junior cycle - trzyletnią, obowiązkową szkołę średnią pierwszego stopnia oraz senior cycle - trzyletnią nieobowiązkową szkołę średnią drugiego stopnia. Szkoła średnia pierwszego stopnia obejmuje uczniów pomiędzy 12 a 15 rokiem życia i dzieli się na cztery typy szkół: voluntary schools szkoły klasyczne i tradycyjne comprehensive/community schools szkoły wielokierunkowe, obejmują szkoły społeczne i szkoły dla dzieci z różnorakimi uzdolnieniami szkoły publiczne podobna w procesie dydaktycznym do comprehensive schools, ale inaczej zarządzana i finansowana vocational schools - szkoły zawodowe Trzyletnie junior cycle kończy się Junior Certificate Exam. Ujednolicony od 1989 roku program ma za zadanie przygotować młodzież do kontynuacji nauki, rozwinąć umiejętność uczenia się i rozumienia oraz wpłynąć na wychowanie obywatela społeczności europejskiej. Senior cycle obejmuje młodzież w wieku od 15 do 18 lat. Kończy się The Leaving Certificate Exam obejmującym przynajmniej pięć przedmiotów egzaminacyjnych, w tym język irlandzki. Na poziomie szkoły średniej drugiego stopnia można również kształcić się zawodowo w ramach Leaving Certificate Vocational Programme, który kładzie większy nacisk na przedmioty praktyczne. Szkolnictwo zawodowe na poziomie średnim nie daje możliwości podjęcia nauki na studiach wyższych. Edukacja wyższa (higher education) W 1991 roku został opracowany jednolity system przyjmowania na studia wyższe. Powstał również organ centralnie zarządzający systemem CAS (the Central Admissions System). Wcześniej zasady przyjmowania na wyższe uczelnie były dość różnorodne. Brano pod uwagę oceny uzyskiwane na Leaving Certificate Exam, przeprowadzano rozmowy kwalifikacyjne, konstruowano dodatkowe testy. Zmiany po roku 1991 pozwoliły uporządkować możliwość uczestniczenia w edukacji trzeciego stopnia. Analizowane są punkty będące przełożeniem ocen uzyskanych na egzaminach Leaving Certificate, które są zdawane w 5 lub 6 roku szkoły średniej. Dodatkowe rozmowy kwalifikacyjne dotyczą kursów związanych z architekturą, sztukami pięknymi, muzyką i filmem. 10

11 Szkolnictwo wyższe w Republice Irlandii dzieli się na: Uniwersytety the National University of Ireland, the University of Dublin (Trinity College), University of Limerick, Dublin City University. przyznawane tytuły Bachelor (tytuł licencjata, uzyskiwany po ukończeniu 3-4-letnich studiów stacjonarnych); Masters (stopień magistra, uzyskiwany w ramach studiów magisterskich trwających od 1 do 3 lat); Doctorate (doktorat, trwa 3-4 lata). Institutes of Technology College of Education Szkoły Wyższe Prywatne nie są finansowane z budżetu państwa 2.2. Kształcenie nauczycieli O zapotrzebowaniu kadrowym oświaty decyduje Ministerstwo Edukacji Narodowej. Kandydaci na nauczycieli przyjmowani są w wyniku egzaminu konkursowego i rozmowy kwalifikacyjnej. Nauczyciele nie są urzędnikami państwowymi. Na emeryturę można przejść po przekroczeniu 65 roku życia przy minimum stażu pracy 35 lat. Aby zostać przyjętym do pracy w szkole należy być obywatelem Republiki Irlandii, posiadać tytuł nauczyciela kwalifikowanego, wykazywać się biegłą znajomością języka nauczania. Etap kształcenia uczniów Przygotowanie nauczycieli Kształcenie ustawiczne SZKOŁY POCZĄTKOWE 3-letnie szkoły pedagogiczne; kolegia uniwersyteckie Nieobowiązkowe poza czasem pracy organizowane przez ministerstwo i związki zawodowe SZKOŁY ŚREDNIE 4-letnie studia wyższe + 1 rok stażu pedagogicznego 3. Zakończenie. Funkcjonowanie Republiki Irlandii w strukturach europejskich istotnie wpływa na rodzaj polityki edukacyjnej. Stwarza możliwość uczestniczenia w międzynarodowych programach edukacyjnych, korzystania z unijnych funduszy, organizowania i realizowania wspólnych przedsięwzięć mających na celu ewaluację systemów edukacyjnych. Ważne, że mimo tych ogólnoeuropejskich priorytetów systemy oświatowe państw Wspólnoty pozostają autonomiczne. Irlandzki system edukacyjny jest kierowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Obowiązek szkolny trawa od 6 do 15 roku życia. Mimo tego dzieci już wcześniej uczęszczają do irlandzkich creche lub przedszkoli. Uczeń w szkole irlandzkiej traktowany jest indywidualnie (mimo tego, że 11

12 wydaje się być ujednolicany ze swoimi kolegami i koleżankami poprzez noszenie mundurków). Uczy się dwóch języków urzędowych swojego państwa: irlandzkiego i angielskiego. Na zakończenie pozwoliłabym sobie sprowadzić wszystko do stwierdzenia i wyliczenia. Irlandzki system oświaty cechuje: I ndywidualne podejście do ucznia R eligijny charakter systemu szkolnego L anguages A ctive learning N ieposiadanie zorganizowanej sieci wychowania przedszkolnego D ecyzje w sprawie systemu oświatowego podejmuje Ministerstwo Edukacji Narodowej I ntegracja europejska A lfabetyzm w Irlandii, czyli zdolność pisania i czytania powyżej 15 roku życia wynosi ogółem - 98% (1981 r.) 4. Bibliografia. 1. Grzybowski S., Historia Irlandii, Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław Adamczyk M.J., Ładyżyński A., Edukacja w krajach rozwiniętych. Skrypt dla studentów z pedagogiki porównawczej, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, Stalowa Wola Tadusiewicz G., Edukacja w Europie, PWN, Warszawa-Łódź, Dziewulak D., Polityka oświatowa Wspólnoty Europejskiej, Wyd. UW, Warszawa Podolska-Filipowicz E., Nauczyciel szkoły europejskiej dylematy kształcenia i doskonalenia, [w:] Transformacja w edukacji - konieczność, możliwości, realia i nadzieje, pod red. E. Podoskiej-Filipowicz, H. Błażejowskiego i R.Gerlacha, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy, Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, Pachociński R., Edukacja nauczycieli w krajach Unii Europejskiej, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa Pachociński R., Społeczno-zawodowa sytuacja nauczycieli w krajach EWG, [w:] Edukacja, 1994 nr Rrabczuk W., Języki obce w krajach Unii Europejskiej, [w:] Edukacja, 1995 nr

13 13