PSYCHOLOGICZNE NARZĘDZIA PRACY Z TRUDNYM PACJENTEM

Transkrypt

1 Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu PSYCHOLOGICZNE NARZĘDZIA PRACY Z TRUDNYM PACJENTEM 2. Numer kodowy CPS02e 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski 4. Typ kursu fakultatywny 5. Grupa treści kształcenia nauki podstawowe 6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej studia magisterskie 7. Rok studiów/semestr III rok / semestr 5 8. Formuła przedmiotu seminaria 9. Liczba godzin zajęć Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin 10 seminariów 1-godzinnych 11. Liczba punktów ECTS 1

2 12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot Zakład Psychologii Lekarskiej Katedra Nauk Humanistycznych 13. Imię i nazwisko osoby egzaminującej lub zaliczającej przedmiot Prof. dr hab. n. med. Tomasz Sobów 14. Osoby prowadzące zajęcia dr Anna Bogaczewicz, dr Paweł Rasmus 15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe brak 16. Cele i założenia nauczania przedmiotu Celem kształcenia jest przygotowanie przyszłych lekarzy do pracy z tzw. trudnym pacjentem; przekazanie wiedzy na temat narzędzi oddziaływania psychologicznego w celu podniesienia jakości leczenia i komfortu pracy oraz zwiększenia efektywności leczenia i terapii; wsparcie merytoryczne przyszłych lekarzy oraz zaznajomienie ich z czynnikami wpływającymi na komunikację z pacjentem, wykształcenie umiejętności korzystania z wiedzy psychologicznej w praktyce lekarskiej na etapie diagnozowania, leczenia i podtrzymywania efektu terapeutycznego. Kolejnym celem zajęć jest zbudowanie u studentów świadomości potrzeby ciągłego kształcenia oraz stałego doskonalenia nie tylko kompetencji zawodowych ale również osobistych. 17. Metody dydaktyczne Metody podające: wykłady informacyjne/seminaria. Metody aktywizujące: studium przypadków (tzw. case study), metody sytuacyjne - odgrywanie ról, dyskusje dydaktyczne burza mózgów. 18. Wykaz literatury Literatura podstawowa: - Psychologia lekarska w leczeniu chorych somatycznie. Bętkowska-Korpała B, Gierowski JK, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków, Siedem minut dla pacjenta. Mielcarek M, Ozon, Zarządzanie czasem. Davidson J, Wyd. Liber, Warszawa, Psychoonkologia. De Walden-Gałuszko K (red.), Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków, Wywiad motywujący w opiece zdrowotnej. Jak pomóc pacjentom w zmianie złych nawyków i ryzykownych zachowań. Butler C, Miller R, Rollnick S, Academica, Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Barański J, Waszyński E, Steciwko A, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław, Kształcenie w dziedzinie komunikacji lekarzy z pacjentami. Doroszewski J, w: Nauczanie etyki w uczelniach medycznych. Suchorzewska J, Olejniczak M, Akademia Medyczna, Gdańsk, Psychologia lekarska. Jarosz M, PZWL, Warszawa, Psychologia w medycynie: wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. Salomon P, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2002

3 19. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu Ćwiczenia: zaangażowanie i aktywny udział w zajęciach, ocena nabytych technik komunikacji z pacjentem. Warunki dopuszczenia do testu końcowego: frekwencja na zajęciach powyżej 80%. Zaliczenie końcowe: pisemne - test wyboru, obejmujący materiał ze wszystkich seminariów. Do zaliczenia konieczne jest uzyskanie przynajmniej 60% łącznej sumy punktów z testu. Ocenę końcową wyznacza wynik testu oraz punkty uzyskane podczas ćwiczeń. 20. Treści merytoryczne budujące wiedzę Rozpoznanie trudnego pacjenta - pacjent hipochondryczny - pacjent manipulujący - pacjent agresywny - nieprzyjmujący leków - pacjent uzależniony od substancji psychoaktywnych - pacjent oporny - asertywność w komunikacji z pacjentem Leczenie opornych pacjentów - ocena motywacji pacjenta - trafna diagnoza - weryfikowanie możliwości osiągnięcia wyniku leczenia - pytania o wartość zakładu opieki zdrowotnej i specjalisty w oczach pacjenta - sprawdzanie konkurencyjności motywów wobec postępowania leczniczego Profil psychologiczny pacjenta i jego wpływ na proces leczenia - osobowość, - temperament, - charakter, - postawy, - procesy decyzyjne, - potrzeby, - system wartości, - rodzina pochodzenia Kontakt i budowanie trwałej relacji z pacjentem przewlekle chorym - pacjent w opiece paliatywnej - wpływ choroby na funkcjonowanie pacjenta - ból, cierpienie i lęk w chorobie nowotworowej - wsparcie chorego i jego bliskich Studium przypadków, analiza psychologiczna problemu - pacjent w opiece psychiatrycznej - pacjent niepełnosprawny fizycznie - pacjent chory terminalnie - pacjent ofiara agresji - pacjent oddziału intensywnej opieki medycznej - pacjent szpitalnego oddziału ratunkowego - inni

4 22. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje Student po zakończeniu zajęć Psychologiczne narzędzia pracy z trudnym pacjentem powinien: - umieć rozpoznać trudnego pacjenta i znać psychologiczne narzędzia pracy w odniesieniu do różnych przypadków, - posiadać wiedzę nt. komunikowania się z trudnym pacjentem i osobami z jego najbliższego otoczenia, - potrafić skutecznie motywować pacjenta do przestrzegania zaleceń lekarskich, w szczególności do zmiany zachowań zdrowotnych, - wykorzystywać wiedzę z psychologiczną, medyczną i doświadczenie kliniczne celem skuteczniejszego zdobywania rzetelnych informacji w trakcie wywiadu klinicznego, skutkującego bardziej znamiennymi efektami terapeutycznymi, - radzić sobie z ograniczeniami czasu, stresem i własnymi niepokojami związanymi z codziennym wypełnianiem swoich obowiązków zawodowych, - skutecznie badać postawy pacjentów wobec choroby i leczenia oraz trafniej rozpoznawać ich stany emocjonalne, - rozumieć przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne będące po stronie lekarza, instytucji jak i pacjenta powodujące trudności w świadczeniu opieki zdrowotnej, - być gotowy sprostać oczekiwaniom pacjentów, być świadomym swoich mocnych stron oraz własnych słabości w sytuacji świadczenia usług medycznych trudnym pacjentom, - dążyć do uzyskania satysfakcjonujących obie strony efektów terapeutycznych, - dbać o samodoskonalenie zawodowe oraz rozwój osobisty. 23. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych) Seminarium 1: Zaawansowane techniki komunikacyjne ułatwiające kontakt z trudnym pacjentem Wiedza: student potrafi rozpoznać i dokonuje diagnozy trudnego pacjenta ; student poznaje zaawansowane techniki komunikacyjne. Umiejętności i kompetencje: student potrafi zastosować zaawansowane techniki komunikacyjne zapobiegające presji i manipulacji: FUKOZ jako narzędzie budowania autorytetu lekarza; zawieranie kontraktu psychologicznego/umowy osobistej gwarantującej powodzenie leczenia; Analiza Transakcyjna. Seminarium 2: Gry psychologiczne stosowane przez trudnych pacjentów Wiedza: student zna typologię gier psychologicznych opisanych przez E. Berne w analizie transakcyjnej; zna i potrafi zdefiniować mechanizmy obronne obecne w relacjach międzyludzkich. Umiejętności i kompetencje: student rozpoznaje gry psychologiczne i dobiera strategię radzenia sobie z nimi. Seminarium 3: Efektywność osobista lekarza Wiedza: student rozumie i potrafi zdefiniować zagadnienia: stres, radzenie sobie ze stresem zarządzanie czasem, wyznaczanie celów. Umiejętności i kompetencje: student potrafi aktywnie radzić sobie ze stresem (koncentracja na zadaniu, odreagowanie, relaksacja); potrafi efektywnie zarządzać sobą w czasie. Seminarium 4: Budowanie motywacji do leczenia Wiedza: student zna teorię motywacyjnego DNA Tamary Lowe. Umiejętności i kompetencje: student potrafi rozpoznać indywidualny styl motywacyjny pacjenta; umie motywować do procesu leczenia zgodnie z indywidualnym stylem motywacyjnym trudnych pacjentów.

5 Seminarium 5: Praca z pacjentem hipochondrycznym Wiedza: student rozumie przyczyny i skutki zachowań hipochondrycznych. Umiejętności i kompetencje: student utrwala zachowania asertywne, student potrafi komunikować się językiem faktów/obserwacji a nie językiem ocen/opinii buduje wiarygodny i silny przekaz terapeutyczny. Seminarium 6: Praca z pacjentem zamartwiającym się Wiedza: student dokonuje analizy przyczyn nadmiernego zamartwiania się stanem zdrowia przez pacjentów. Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; potrafi aktywnie słuchać. Seminarium 7: Praca z pacjentem milczącym Wiedza: student zna główne przyczyny milczenia i wycofania pacjentów. Umiejętności i kompetencje: student wykształca umiejętność pracy z oporem, budowania zaufania i klimatu otwartości. Seminarium 8: Praca z pacjentem manipulującym Wiedza: student rozumie przyczyny i skutki manipulowania przez pacjentów. Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; utrwala zachowania asertywne; potrafi stawiać granice. Seminarium 9: Praca z pacjentem agresywnym Wiedza: student rozumie przyczyny zachowań agresywnych i autoagresywnych u pacjentów. Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; potrafi przyjmować i rozumieć emocje pacjenta; potrafi wyciszać emocje a nie eskalować je. Seminarium 10: Praca z pacjentem nieprzyjmującym leków Wiedza: student dokonuje analizy przyczyn odmawiania przyjmowania leków przez pacjentów. Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; przyjmuje odpowiednią postawę ciała podczas rozmowy; potrafi budować motywację u pacjenta niestosującego się do zaleceń lekarskich. 24. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem tomasz.sobow@umed.lodz.pl