II. Jakość wody przeznaczonej do spożycia

Transkrypt

1 II. Jakość wody przeznaczonej 2.1. Wstęp Podstawę oceny wody przeznaczonej w 2009 r. stanowiły wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie wody przeznaczonej (Dz. U. Nr 61, poz. 417). W powiecie lęborskim woda przeznaczona do zbiorowego zaopatrzenia ludności jest uzyskiwana z ujęć wody podziemnej (gruntowej). Tut. organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zobowiązany do kontroli zarówno ujęć, jak i urządzeń wodociągowych. Ocenę wody przeznaczonej opracowano na podstawie danych zawartych w sprawozdaniu statystycznym MZ-46 oraz informacji i danych pochodzących z monitoringu wody przeznaczonej nadzorowanego przez Główny Inspektorat Sanitarny i prowadzonego przez jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Merytoryczny nadzór nad funkcjonowaniem systemu monitoringu oraz bazy danych sprawuje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny. Monitoringiem kontrolującym jakość wody przeznaczonej objętych w powiecie lęborskim było 71 obiektów, takich jak: ujęcia wody pitnej, stacje uzdatniania wody, wodociągi. Corocznie Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lęborku wykonuje corocznie ponad 7300 oznaczeń wody przeznaczonej dla ponad 40 parametrów (substancji). Próbki wody (rocznie blisko 620) pobierane (wraz z kontrolą wewnętrzną) są systematycznie z około 230 punktów. Ze względu na rozszerzenie informacji prezentowanych w niniejszym rozdziale w stosunku do lat ubiegłych oraz na szereg zmian w sprawozdawczości statystycznej GUS, analiz porównawczych z rokiem 2008, a także latami wcześniejszymi, dokonano w miejscach, gdzie było to merytorycznie uzasadnione i możliwe do wykonania Infrastruktura zaopatrzenia ludności wodę Wodociągi są podstawowymi urządzeniami zaopatrzenia ludności miast i obszarów wiejskich w wodę przeznaczoną. W 2009 roku Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Lęborku skontrolowała 71 wodociągów (tj. 100 % wodociągów znajdujących się w ewidencji), o blisko 6 % mniej niż w roku ubiegłym (77). Na taki stan rzeczy wpływ miały głownie prace związane z rozbudową, modernizacją i łączeniem wodociągów. Około 4 % ze skontrolowanych wodociągów (3) znajdowało się w miastach. Większa liczba wodociągów zaopatrujących obszary pozamiejskie wynika w głównej mierze z rozproszonej zabudowy na terenach wiejskich. Podobnie jak w roku ubiegłym, najwięcej skontrolowanych wodociągów (około 96 % ogółu) zlokalizowanych było w gminach powiatu lęborskiego:, Nowa Wieś Lęborska i Wicko. Pomimo prowadzonych systematycznych prac w zakresie rozbudowy, modernizacji i łączenia wodociągów, nadal odnotowuje się wyraźny stopień zróżnicowania sieci wodociągowej w poszczególnych gminach powiatu. W skali powiatu najwyższy odsetek wodociągów (około 89 %) stanowiły urządzenia o małej lub bardzo małej wydajności (poniżej 100 m 3 /dobę). Wśród urządzeń o wydajności m 3 /dobę odsetek ten wahał się ok. 7 % w skali powiatu, tj. 3 wodociągi w gminie i 2 wodociągi w gminie Nowa Wieś Lęborska. W stosunku do lat ubiegłych zmniejszyła się liczba tych wodociągów w gminie Nowa Wieś Lęborska. Wodociągi o znacznej wydajności ( m 3 /dobę) stanowiły zaledwie 4 % wszystkich skontrolowanych wodociągów. Wszystkie te urządzenia z grupy tej znajdowały się w 2 miastach powiatu, a mianowicie w Lęborku i Łebie. Tabela 2.1. Odsetek wodociągów w powiecie w zależności od produkcji wody w 2009 r. Wydajność/ produkcja (m 3 /dobę) < Wodociągi 88,73% 7,04% 4,23% Lokalizacja wodociągów wg ich wydajności - miasto Lębork 2 - miasto Łeba 1 - gmina gmina Nowa Wieś Lęborska gmina Wicko 19 18

2 Woda przeznaczona, dostarczana za pośrednictwem wodociągów, czerpana jest z ujęć podziemnych. Wszystkie ujęcia w powiecie (identycznie jak w latach poprzednich) stanowią ujęcia podziemne. Co roku Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczne w Lęborku kontroluje ok.80 ujęć wody pitnej (w 2009 r. 71, w 2008 r 77, w 2007 r. 80). W roku 2009 skontrolowano wszystkie ujęcia podziemne znajdujące się w ewidencji tut. organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej (identycznie jak w latach poprzednich). Najwięcej ujęć, ponad 96 % wszystkich skontrolowanych, znajdowała się w trzech gminach powiatu: Nowa Wieś Lęborska (ok. 41 %), Wicko (ok. 27 %) i (ok. 28 %). W ciągu ostatnich 3 lat, liczba ujęć podziemnych podlegających ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej uległa systematycznemu zmniejszeniu (z 81 w 2005 r., poprzez 79 w 2006 r., 80 w 2007 r., 77 w 2008 r. do 71 w 2009 r.). Ujęcia wody podziemnej znajdujące się na terenie powiatu, w trzech gminach wiejskich przekraczały liczbę obiektów 15. Trzy ujęcia o wydajności m 3 / dobę zlokalizowane są w miastach: w Lęborku (2 ujęcia) i w Łebie (1 ujęcie) Ocena zaopatrzenia ludności w wodę W 2009 roku w wodę pochodzącą z wodociągów zaopatrywanych było w powiecie łącznie 98 miejscowości (100 % wszystkich w powiecie), w tym 2 miasta i 96 miejscowości obszarów wiejskich. W 2009 roku, podobnie jak w roku ubiegłym, wodociągi dostarczały wodę dla ponad 63 tys. ludzi, z których około 62 % mieszkało w miastach. Odmiennie przedstawia się sytuacja w przypadku analizy liczby ludności zaopatrywanej w wodę wodociągową w odniesieniu do całkowitej liczby mieszkańców powiatu lęborskiego. Z danych gromadzonych przez tut. organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz zawartych w rocznikach statystycznych GUS wynika, że w powiecie nie każdy mieszkaniec ma dostęp do wody wodociągowej. Wysoki odsetek ludności zaopatrywanej w wodę przez wodociągi (100 %) odnotowano w miastach powiatu. Wodociągi o wydajności od 100 do 1000 m 3 /dobę i od 1000 do m 3 /dobę zaopatrywały w wodę ponad 77 % ludności powiatu blisko 50 tys. ludzi (w roku ,5 tys., w roku ,7 tys.). Należy zaznaczyć, że 3 wodociągi o wydajności od do m 3 /dobę, zlokalizowane w 2 miastach powiatu, zaopatrywały blisko 44,5 tys. mieszkańców (poprzez przyłączenie sąsiednich miejscowości gminnych do tych wodociągów). Woda spełniająca wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku była dostarczana do ok. 91 % odbiorców (prawie 58 tys. ludzi). Wskaźnik ten był wyższy w przypadku miast, gdzie wynosił 100 %, podczas gdy na obszarach wiejskich 70,6 %. Najwyższy odsetek ludności zaopatrywanej w wodę wodociągową spełniającą wymagania sanitarne zanotowano w miastach: w Lęborku i w Łebie (po 100 % ludności w każdym z miast). 19

3 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK 100% ok. 80% ok. 72% ok. 63% Ryc Odsetek ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą wymaganiom sanitarnym w 2009 roku 2.4. Ocena wody przeznaczonej W 2009 roku Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Lęborku zbadała 615 próbek wody pochodzącej z wodociągów, najwięcej w gminie Nowa Wieś Lęborska (184 próbek), w gminie Wicko (109 próbek i w gminie (165 próbek), zaś najmniej w miastach: w Łebie (23 próbek) i w Lęborku (134 próbki). W skali powiatu zakwestionowano pod względem około 33 % próbek wody, najwięcej w gminie Wicko (46,4 %) i gminie Nowa Wieś Lęborska (36,4 %), zaś najmniej w miastach: w Lęborku (7.8 %) i w Łebie (15,8 %). Systematyczne badania pobranych próbek wody wykonywane przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Lęborku pozwalają na ocenę instalacji wodociągowych pod względem sanitarnym. W 2009 roku wodę spełniającą wymagania sanitarne dostarczało ok. 73,2 % skontrolowanych wodociągów, w tym 100 % w miastach i ok. 72,3 % na wsi. W poszczególnych gminach powiatu odsetek urządzeń, które dostarczały wodę spełniającą wymagania wahał się od 63,1 % w gminie Wicko do 100 % w obu miastach powiatu. 20

4 Wszystkie urządzenia wodociągowe dostarczające wodę o nieodpowiedniej zlokalizowana była na obszarach wiejskich (ok. 28,0 %). Jakość wody dostarczanej przez wodociągi była najczęściej kwestionowana ze względu na odbiegający od wymagań skład fizykochemiczny (ok. 26,8 % instalacji nie spełniających wymagań). Najwyższy odsetek wodociągów dostarczających wodę o nieodpowiednich parametrach fizykochemicznych odnotowano w gminie Wicko (36,8 % ogółu wodociągów), w gminie Nowa Wieś Lęborska (ok. 26,7 %) i w gminie (ok. 20,0 %). Instalacje wodociągowe zdyskwalifikowane ze względu na niewłaściwy skład bakteriologiczny dostarczanej wody stanowiły ok. 2,8 % ogółu skontrolowanych wodociągów (1 wodociąg w gminie Nowa Wieś Lęborska i 1 wodociąg w gminie Wicko). Tabela 2.2. Liczba zbadanych próbek wody oraz procent próbek zakwestionowanych w roku 2009 Gmina/miasto Produkcja wody (m 3 /dobę) < Łącznie - % - % - % - % , , ,7 Nowa Wieś Lęborska ,6 22 3, ,9 Wicko , ,0 miasto Lębork , ,4 miasto Łeba 23 4,3 23 4,3 Łącznie ,2 71 3, , ,8 Tabela 2.3. Liczba wykonanych badań dla wybranych parametrów w roku 2009 Parametr Ogólna liczba analiz w powiecie Liczba analiz w gminie/mieście Przekroczenia wartości normatywnych min. max. Liczba analiz % grupa coli ,26 Escherichia coli ,41 paciorkowce OLB ,19 mętność ,32 jon amonowy ,93 azotyny ,15 mangan ,57 żelazo ,94 Tabela 2.4. Liczba wykonanych badań oraz procent analiz przekraczających wartości normatywne w poszczególnych gminach/miastach powiatu dla wybranych parametrów w roku 2009 gmina/ miasto liczba Parametr gr.coli E.coli paciorkowce mętność mangan żelazo % przekr. liczba % przekr. liczba % przekr. liczba % przekr. liczba % przekr. liczba % przekr , , , , , ,00 Nowa Wieś , , , , , ,19 Wicko 88 7, , , , , ,46 Lębork 87 3, , , , , ,21 Łeba 22 0, , , , , ,55 21

5 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK 55,0% 35,9% 25,4% 24,8% 4,3% Ryc Odsetek zakwestionowanych próbek wody w 2009 roku W celu dokonania oceny wody przeznaczonej, w roku 2009 Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Lęborku zbadała ponad 620 próbek wody. Dla 23 normowanych parametrów (określonych w załącznikach 1a i 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007) w roku 2009 wykonano ponad badań, z czego największa liczba dotyczyła parametrów, mających szczególnie duże znaczenie zdrowotne, tj.: gr. coli, E.Coli, azotanów i azotynów, fluorków oraz metali ciężkich i WWA. Na ryc przedstawiono częstotliwość przekraczania w roku 2009 na obszarze gmin powiatu wartości normatywnych dla wybranych 6 parametrów 4 fizykochemicznych: mętności, azotynów, manganu i żelaza oraz 2 mikrobiologicznych: gr. coli, Escherichia coli. 22

6 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 22.1% ok. 18,9% ok. 14,0% ok. 4,5% ok. 1,2% Ryc Częstość przekraczania wartości normatywnych określonych dla mętności w roku

7 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 3,7% 0% Ryc Częstość przekraczania wartości normatywnych określonych dla azotynów w roku

8 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 39,8% ok. 17,8% ok. 15,0% ok. 12,2% 0% Ryc Częstość przekraczania wartości normatywnych określonych dla manganu w roku

9 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 36,5% ok. 25,2% ok. 20,0% ok. 4,5% ok. 4,2% Ryc Częstość przekraczania wartości normatywnych określonych dla żelaza w roku

10 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 15,8% ok. 9,0% ok. 8,0% ok. 3,4% 0% Ryc Procent analiz przekraczających wartości normatywne określone dla gr. coli w roku

11 ŁEBA Wicko Nw. Wieś- -Lęborska LĘBORK ok. 0,7% ok. 0,6% 0% Ryc Procent analiz przekraczających wartości normatywne określone dla E. coli w roku Podsumowanie i wnioski 1. Pomimo prowadzonych systematycznych prac w zakresie rozbudowy, modernizacji i łączenia wodociągów, nadal odnotowuje się wyraźny stopień zróżnicowania sieci wodociągowej w poszczególnych gminach powiatu lęborskiego. W skali powiatu najwyższy odsetek wodociągów stanowiły urządzenia o małej lub bardzo małej wydajności (poniżej 100 m 3 /dobę), zaopatrujące głównie obszary wiejskie. Bardzo duża 28

12 liczba wodociągów tej klasy znacznie utrudnia prowadzenie skutecznego nadzoru sanitarnego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i praktycznie uniemożliwia skuteczną kontrolę wszystkich instalacji. Największe rozdrobnienie wodociągów występuje w gminach: Nowa Wieś Lęborska, Wicko i. 2. Woda przeznaczona, dostarczana za pośrednictwem wodociągów, czerpana jest z ujęć: podziemnych. 3. W 2009 roku w wodę pochodzącą z wodociągów zaopatrywanych było w powiecie łącznie 98 miejscowości (100 % wszystkich w powiecie), w tym 2 miasta i 96 miejscowości obszarów wiejskich. 4. W 2009 roku wodociągi dostarczały wodę dla ponad 63 tys. ludzi, z których około 70 % mieszkało w miastach. Woda spełniająca wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2009 roku była dostarczana do ok. 90 % odbiorców (prawie 58 tys. ludzi). Odsetek ludności korzystającej z wody o odpowiedniej w miastach wynosił 100 %, zaś na obszarach wiejskich 70,6 %. 5. W celu dokonania oceny wody przeznaczonej Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Lęborku w 2009 roku pobrała ponad 420 próbek wody pochodzącej z wodociągów (wraz z kontrolą wewnętrzną), wykonując ponad badań oznaczeń dla ponad 40 parametrów (substancji), z czego pod względem zakwestionowani około 35,8% próbek wody (najwięcej w gminie Wicko, gminie Nowa Wieś Lęborska i gminie ), zaś najmniej w mieście Łeba). 6. Analiza zanieczyszczenia mikrobiologicznego w oparciu o badania gr. coli i E.Coli pokazuje, że najmniej zastrzeżeń budzi jakość zdrowotna wody na obszarze obu miast powiatu, zaś najwięcej na terenach gmin: Nowa Wieś Lęborska i, co wskazuje na konieczność wzmożenia prac nad usprawnieniem lub modernizacją procesów dezynfekcji wody. 7. W przypadku zanieczyszczeń fizykochemicznych dla 4 rozważanych parametrów (mętności, azotynów, manganu i żelaza) najmniejsze zastrzeżenia budzi jakość wody w miastach: Lęborku i Łebie (brak przekroczeń azotynów, brak przekroczeń manganu dla miasta Łeby, niewielki procent przekroczeń mętności i żelaza dla miasta Lęborka), zaś największe w gminie Wicko (głównie ze względu na mętność, żelaza i mangan), gminie Nowa Wieś Lęborska (mętność, mangan i żelazo) oraz gminie (mętność, mangan i żelazo). Dla gmin, w których jakość wody budzi największe zastrzeżenia, istnieje pilna potrzeba Realizacja opracowanych programów naprawczych. 29

13 Ocena obszarowa wody w 2009 r. Nr 79/W/09 powiatu lęborskiego w zakresie zaopatrzenia w wodę Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku na podstawie art.4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006r. Nr 122, poz.851 ze zmianami) oraz 17 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona (Dz.U. Nr 61, poz.417), biorąc pod uwagę wyniki badań wody wykonanych w 2009 r. w ramach monitoringu wody realizowanego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Lęborku informuje, co następuje. Jednostkami odpowiedzialnymi za jakość wody dostarczanej z wodociągów są przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne lub inne jednostki organizacyjne danego samorządu terytorialnego: Miasta Lęborka, Miasta Łeby, Gminy Nowa Wieś Lęborska, Gminy i Gminy Wicko. Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku objął nadzorem wodociągi nie będące wodociągami zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Na terenie powiatu lęborskiego wodociągi te należą do: 1. Nadleśnictwa Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego32, Lębork, 2. Nadleśnictwa ul. W. Witosa 39, , 3. Habenda Maciej Borowski Sarbsk Wicko, 4. PKP Zakład Gospodarowania Nieruchomości w Gdańsku ul. Dyrekcyjna 2-4, Gdańsk, 5. Farm Frites Poland S.A. ul. Abrahama 13, Lębork, 6. Wspólne Przedsiębiorstwo PROMEX ul. Zastawna 1, Pruszcz Gdański, 7. LOK Zarząd Główny ul. Chocimska 14, Warszawa, 8. Spółdzielnia Mieszkaniowa w Leśnicach, Lębork, 9. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Edwin Skwierawski, Lubowidz- Jamy 2, Lębork, 10. Spółdzielnia Mieszkaniowa Własnościowo-Lokatorska ul. Drewniana 35/7, Maszewo. W roku 2009 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku skontrolował łącznie 71 urządzeń wodociągowych 1. Wodociągi skontrolowane w roku 2009 stanowiły 100% obiektów znajdujących się w ewidencji tut. Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku monitoruje jakość wody w wytypowanych punktach poboru prób wody z częstotliwością zgodną w wymogami w/w Rozporządzenia Ministra Zdrowia. Zakres i częstotliwość badań próbek wody jest uzależniona m.in. od wielkości produkowanej wody i liczby osób zaopatrywanych przez dany wodociąg. Stan na nazwa gminy liczba ludności zaopatrywanej w wodę * w tys. liczba ludności zaopatrywanej w wodę o niewłaściwej w tys. ilość wodociągów zaopatrujących ludność na terenie gminy ilość wodociągów, w których jakość wody nie odpowiada wymaganiom gm. Lębork 38, gm. Łeba 5, gm. Wicko 3,850 2, gm. 6,779 1, gm. Nowa Wieś Lęb. 8,502 1, * według danych przekazanych przez producenta wody 30

14 [tys.] II. Jakość wody przeznaczonej Ocena zaopatrzenia ludności w wodę na terenie powiatu lęborskiego 8,85% 91,15% ludność zaopatrywana w wodę odpowiadającą wymaganiom ludność zaopatrywana w wodę nieodpowiadającą wymaganiom Ocena zaopatrzenia ludności w wodę na terenie powiatu lęborskiego gm. Lębork gm. Łeba gm. Wicko gm. gm. Nowa Wieś ogólna liczba ludności zaopatrywanej w wodę liczba ludności zaopatrywana w wodę o niewłaściwej 31

15 W 2009 r. pobrano łącznie do badań fizykochemicznych i bakteriologicznych 363 próbki. Analiza uzyskanych wyników badań w oparciu o wyżej cytowane rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. wykazała w badanym zakresie przekroczenia dopuszczalnych wartości parametrów wody w 130 próbkach, tj. 35,8 % zbadanych. Informacje na temat przekroczeń parametrów wody dla powiatu lęborskiego przedstawiono w tabelach: 1) w zakresie wymagań fizykochemicznych parametry przekraczające wartości dopuszczalne najwyższe dopuszczalne stężenie maksymalna stwierdzona wartość przekroczenia parametrów dopuszczalnych mętność 1 NTU 11 NTU mangan 0,050 mg/l 0,319 mg/l żelazo 0,200 mg/l 1,244 mg/l azotyny* 0,10 mg/l * 0,174 mg/l jon amonowy 0,50 mg/l 1,76 mg/l *dot. wody podawanej do sieci Jak wynika z powyższych danych, w wodzie przeznaczonej dostarczanej z wodociągów z terenu powiatu lęborskiego występowały przekroczenia wartości dopuszczalnych dla mętności, żelaza, manganu, jonu amonowego i azotynów określonych w załącznikach 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona (Dz.U. Nr 61, poz.417). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie proponuje zalecanej dopuszczalnej wartości dla żelaza w wodzie opartej na przesłankach zdrowotnych. Natomiast tymczasowa zalecana dopuszczalna wartość dla manganu, oparta na przesłankach zdrowotnych jest 5 razy wyższa niż wartość progowa akceptowana przez odbiorców (wynosząca 0,1 mg/dm 3 ) i wynosi 0,5 mg/dm 3, a w badanych próbach maksymalna wartość ta wynosiła 0,319 mg/l. 32

16 Mętność wody jest wywoływana drobnymi cząsteczkami stałymi, które mogą znajdować się w wodzie do picia na skutek nieodpowiedniego uzdatniania lub z powodu unoszenia cząsteczek pochodzących z osadów w sieci wodociągowej. Woda o wysokiej mętności może chronić mikroorganizmy przed działaniem dezynfekcyjnym i może pobudzać wzrost bakterii. Zawartość jonu amonowego w wodzie jest wskaźnikiem możliwego zanieczyszczenia wody bakteriami. Dla jonu amonowego nie zaproponowano zalecanej dopuszczalnej wartości opartej na przesłankach zdrowotnych. Może on zmniejszać skuteczność dezynfekcji wody, przyczyniać się do powstawania azotynów w sieci wodociągowej, powodować nieskuteczne usuwanie manganu, a także wywoływać zmiany smaku i zapachu wody. Zawartość azotynów w wodach naturalnych nie zanieczyszczonych jest minimalna. Azotyny są produktem przejściowym w cyklu azotowym, zachodzącym w wodach naturalnych. Organiczne związki azotowe, ulegając biochemicznemu rozkładowi, przechodzą początkowo w amoniak, a następnie w środowisku zawierającym tlen w azotyny, które z kolei łatwo ulegają utlenieniu do azotanów. W warunkach beztlenowych azotyny mogą powstać również wskutek redukcji azotanów. Obecność azotynów w wodzie świadczy o tym, że zachodzą w niej procesy utleniania i redukcji. Obecność azotynów w wodach podziemnych nie uzdatnionych w ilości powyżej 0,010 mg/l N NO2 świadczy o możliwości jej zanieczyszczenia produktami rozkładu odpadków zwierzęcych. Woda z terenów bagiennych i leśnych może mieć również podwyższoną zawartość azotynów. Azotyny mogą też występować w wodach wskutek używania soli azotynowych. Według WHO z dotychczas przeprowadzony badań można wnioskować, że azotyny i azotany nie mają bezpośredniego działania karcogennego. Istnieją jednak obawy o zwiększenie ryzyka występowania raka u ludzi związane z endogennym i egzogennym tworzeniem związków N-nitrozowych, z których wiele jest rakotwórczych dla zwierząt. Wyniki te jednak nie zostały potwierdzone w bardziej szczegółowych badaniach analitycznych i związek pomiędzy zawartością związków azotowych w wodzie a występowaniem nowotworów jest niewystarczający. 2) w zakresie wymagań mikrobiologicznych parametry przekraczające wartości dopuszczalne najwyższe dopuszczalne stężenie maksymalna stwierdzona wartość przekroczenia parametrów dopuszczalnych bakterie grupy coli 0 jtk w 100 ml >20 jtk w 100 ml Escherichia coli 0 jtk w 100 ml 2 jtk w 100 ml Ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2 C po 48 h 50 jtk w 1 ml >300 jtk w 1 ml Ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2 C po 72 h 100 jtk w 1 ml >300 jtk w 1 ml Jak wynika z powyższych danych, w wodzie przeznaczonej dostarczanej z wodociągów z terenu powiatu lęborskiego występowały przekroczenia wartości dopuszczalnych parametrów mikrobiologicznej wody dla bakterii grupy coli, Escherichia coli, ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±2 o C po 72h i ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±2 o C po 48h określonych w załącznikach 1 i 3 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona (Dz.U. Nr 61, poz.417) Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje, że bakterie grupy coli są odpowiednim wskaźnikiem mikrobiologicznym wody. Bakterie wskaźnikowe nie mogą znajdować się w uzdatnionej wodzie dostarczanej odbiorcy, a ich wykrycie powinno pociągać natychmiastowe czynności mające na celu ustalenia przyczyny i podjęcia działań naprawczych. Stwierdzana obecność bakterii Escherichia coli nie może być ignorowana, gdyż można podejrzewać, że woda została skażona kałem, a jej uzdatnianie nie było skuteczne. Escherichia coli jest wskaźnikiem zanieczyszczenia kałowego lub wskaźnikiem efektywności uzdatniania wody. Identycznie jw., bakterie te nie mogą znajdować się w wodzie uzdatnionej dostarczanej odbiorcy. Ogólna liczba mikroorganizmów na agarze w 22 o C (psychrofile) jako wskaźnik wody pełni istotną, lecz drugoplanową rolę. Przeważającą część ogólnej liczby bakterii w temperaturze 22 o C stanowią bakterie wodne oraz nieliczne bakterie glebowe. Duża ich liczba może świadczyć o dopływie do wody znacznej ilości substancji organicznych. Na ogólną liczbę bakterii na agarze w 37 o C składają się bakterie ściekowe i niektóre bakterie glebowe. Duża ich liczba może świadczyć o dopływie zanieczyszczeń lub, w rzadkich przypadkach, o namnażaniu się bakterii na uszczelkach w studniach lub rurociągach. 33

17 Zgodnie 14 cytowanego rozporządzenia, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia podejmował odpowiednie działania na rzecz czynności, mających na celu ustalenie przyczyny i działania naprawcze. Ocenę wody w poszczególnych wodociągach na terenie gmin, prowadzone postępowania administracyjne i planowane działania naprawcze przedstawiono w tabeli nr 2. W niektórych kontrolnych próbach powtórzonych nie stwierdzano przekroczeń. gmina Lębork Tabela 2. Lp. nazwa wodociągu jednostka odpowiedzialna za jakość wody. ocena wody stan na r. postępowanie administracyjne planowane działania naprawcze planowane przez właściciela wodociągu 1. Lębork Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Lęborku 2. Farm Frites Farm Frites Poland S.A. warunkowa przydatna decyzja PPIS w Lęborku w sprawie mikrobiologicznej wody z terminem wykonania do dnia 31 grudnia 2009 r. płukanie całej sieci wodociągowej wodą pobraną w całości z wodociągu miejskiego oraz dezynfekcja stacji uzdatniania wody poprzez zastosowanie procesów kwasowania i chlorowania. Każdorazowo, po w/w procesach, nastąpi intensywne płukanie stacji uzdatniania gmina Łeba Lp. nazwa wodociągu jednostka odpowiedzialna za jakość wody. ocena wody stan na r. postępowanie administracyjne planowane działania naprawcze planowane przez właściciela wodociągu 1. Łeba Przedsiębiorstwo Wodociągowe Łeba-Wicko Sp. z o.o. Nowęcin, ul. Łebska Łeba 34

18 gmina Lp. nazwa wodociągu jednostka odpowiedzialna za jakość wody. ocena wody stan na r. postępowanie administracyjne planowane działania naprawcze planowane przez właściciela wodociągu 1. Siemirowce Wspólne Przedsiębiorstwo PROMEX ul. Zastawna 1, Pruszcz Gdański w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 31 grudnia 2010r. wymiana wszystkich złóż filtracyjnych oraz wykonanie remontu i modernizacji urządzeń instalacji uzdatniania wody 2. S-I Urząd Gminy 3. Bukowina Urząd Gminy 4. Dziechno- osada Leśnictwa Nadleśnictwa Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego32, Lębork 5. Karwica Urząd Gminy w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 31 grudnia 2010r. budowa nowego wodociągu 6. Maszewo PKP PKP Zakład Gospodarowania Nieruchomości w Gdańsku ul. Dyrekcyjna 2-4, Gdańsk 7. Malczyce Nadleśnictwa ul. W. Witosa 39, Osowo - Leśniczówka Nadleśnictwa ul. W. Witosa 39, Osowo Skrzyżowanie Urząd Gminy w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 31 grudnia 2010r. likwidacja ujęcia wody w miejscowości Osowo Skrzyżowanie i przyłączenie gospodarstw domowych do sieci we wsi Osowo Lęborskie 10. Unieszyniec Urząd Gminy w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do r. do 31 stycznia 2010r. wymiana pompy głębinowej i zwiększona częstotliwość płukania sieci 35

19 11. Pieski Urząd Gminy w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 31 grudnia 2009r. zakończenie budowy sieci wodociągowej Smolniki gm. Sierakowice Pieski gm. i likwidacja obecnego ujęcia wody w Pieskach. 12. Wybudowanie Urząd Gminy 13. Unieszynko Urząd Gminy 14. Maszewo Spółdzielnia Mieszkaniowa Spółdzielnia Mieszkaniowa Własnościowo- Lokatorska ul. Drewniana 35/7, Maszewo 15. Krępkowice Urząd Gminy 16. Łebunia Urząd Gminy 17. Oskowo Urząd Gminy 18. Osowo Urząd Gminy decyzja PPIS w Lęborku w sprawie mikrobiologicznej wody z terminem wykonania do wykonana w Popowo Urząd Gminy 20. Unieszyno Urząd Gminy 36

20 gmina Wicko Lp. nazwa wodociągu jednostka odpowiedzialna za jakość wody ocena wody stan na r. postępowanie administracyjne działania naprawcze planowane przez właściciela wodociągu 1. Charbrowski Bór Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego32, Lębork decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do wykonana w 2009r Charbrowski Młyn Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 30 listopada 2007r. wymiana zużytego filtracyjnego odżelaziacza, do 30 grudnia 2007r. opracowanie dokumentacji technicznej modernizacji ujęcia Charbrowo, do 30 grudnia 2008r. przygotowanie dokumentacji technicznej budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście, Wrześcienko oraz zakończenie modernizacji ujęcia wody w Charbrowie, do 30 października 2010r. zakończenie budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście i Wrześcienko. 3. Stęknica Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego 32, Lębork 4. Sarbsk - baza windsurfingowa Habenda Maciej Borowski Sarbsk Wicko decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do modernizacja stacji uzdatniania wody 37

21 5. Wrzeście- b. baza GS Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 15 kwietnia 2008r. przygotowanie dokumentacji technicznej montażu urządzeń uzdatniających, do 30 listopada 2009r. montaż urządzeń uzdatniających wodę 6. Wrzeście PKP PKP Zakład Gospodarowania Nieruchomości w Gdańsku ul. Dyrekcyjna 2-4, Gdańsk w sprawie fizykochemicznej i mikrobiologicznej wody z terminem wykonania do r. wykonana w Wrzeście Leśnictwo Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego32, Lębork 8. Komaszewo Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 30 kwietnia 2008r. opracowanie dokumentacji technicznej modernizacji ujęcia Charbrowo, do 30 grudnia 2008r. przygotowanie dokumentacji technicznej budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście, Wrześcienko i Komaszewo oraz zakończenie modernizacji ujęcia wody w Charbrowie, do 30 października 2010r. zakończenie budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście, Wrześcienko i Komaszewo. do 30 listopada 2010r. sprawozdanie z zakończenia budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście, Wrześcienko i Komaszewo 9. Bargędzino Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku 10. Białogarda Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku 38

22 11. Roszczyce Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do r wykonana w 2009r Skarszewo Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 30 marca 2008r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji z uzyskaniem pozwolenia na budowę włącznie, do 30 marca 2009r. zakończenie inwestycji budowy wodociągu przesyłowego. 13. Strzeszewo Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 30 stycznia 2008r. przeprowadzenie próbnego pompowania studni nr 1 i 2 w celu określenia ich wydajności i przydatności do wykorzystania jako źródła wody planowanej inwestycji, do 30 kwietnia 2008r. przygotowanie dokumentacji technicznej modernizacji hydroforni i budowy wodociągu przesyłowego Strzeszewo- Wojciechowo do 30 października 2009r. - zakończenie realizacji inwestycji (modernizacja suw i budowa wodociągu Strzeszewo- Wojciechowo) do 30 grudnia 2009r. - sprawozdanie z zakończenia inwestycji 14. Ulinia Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku 39

23 15. Wrześcienko Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do r. do 30 marca 2009r. ustalenie przyczyny znacznych różnic pomiędzy wynikami badań wody w sieci i w hydroforni po uzdatnieniu. do 30 grudnia 2009r. opracowanie dokumentacji technicznej modernizacji ujęcia Charbrowo. do 30 grudnia 2010r. przygotowanie dokumentacji technicznej budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście i Wrześcienko oraz zakończenie modernizacji ujęcia wody w Charbrowie. do 30 grudnia 2011r. zakończenie budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście i Wrześcienko. 16. Wojciechowo Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku 17. Zdrzewno Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku 18. Wicko Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 15 lutego 2010r. zakup złoża filtracyjnego do odżelaziaczy i zakończenie remontu do 30 marca 2010r. rozruch technologiczny odżelaziaczy i uzyskanie parametrów owych wody zgodnych z obowiązującymi normami. 40

24 19. Charbrowo Zakład Gospodarki Komunalnej w Wicku w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do do 30 kwietnia 2008r. opracowanie dokumentacji technicznej modernizacji ujęcia Charbrowo do 30 grudnia 2008r. przygotowanie dokumentacji technicznej budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowo Młyn, Wrzeście, Wrześcienko i Komaszewo oraz zakończenie modernizacji ujęcia wody w Charbrowie. do 30 października 2010r. zakończenie budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowski Młyn, Wrzeście, Wrześcienko. do 30 listopada 2010r. sprawozdanie z zakończenia budowy wodociągu łączącego sieci w miejscowości Charbrowo, Charbrowski Młyn, Wrzeście, Wrześcienko i Komaszewo 20. Łeba Przedsiębiorstwo Wodociągowe Łeba Wicko w Nowęcinie 41

25 gmina Nowa Wieś Lęb. Lp. nazwa wodociągu jednostka odpowiedzialna za jakość wody ocena wody stan na r. postępowanie administracyjne działania naprawcze planowane przez właściciela wodociągu 1. Krępa 2. Łebień 3. Garczegorze w sprawie fizyko-chemicznej wody z terminem wykonania do 30 czerwca 2009r. decyzja zakończona Lubowidz Zajazd Kaszubski Przedsiębiorstwo Handlowo- Usługowe Edwin Skwierawski, Lubowidz- Jamy 2, Lębork 5. Lubowidz Stanica LOK LOK Zarząd Główny ul. Chocimska 14, Warszawa 6. Łebień Berholtz w sprawie fizykochemicznej wody z terminem wykonania do 31 grudnia 2010 do 31 grudnia 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji z uzyskaniem pozwolenia na budowę włącznie do 30 grudnia 2010r. zakończenie inwestycji połączenia z wodociągiem Łebień do 31 grudnia 2010r. sprawozdanie z zakończenia inwestycji 42

26 7. Ługi Mosty decyzja PPIS w Lęborku w sprawie fizyko chemicznej wody z terminem wykonania do do 31 stycznia 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji z uzyskaniem pozwolenia na budowę włącznie. do 31 grudnia 2010r. zakończenie inwestycji połączenia z wodociągiem Mosty zarządzanym przez MPWiK Lębork do 31 grudnia 2010r sprawozdanie z zakończenia inwestycji 8. Pogorzelice nr 49, 50, 51 Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego32, Lębork 9. Pogorzelice nr 41, 42 Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego 32, Lębork w sprawie fizyko chemicznej wody z terminem wykonania do 30 czerwca 2009r. zakończenie decyzji w 2009r Lubowidz Osiedle pracowników leśnych Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego 32, Lębork 11. Pogorzelce były Zakład Rolny w sprawie fizyko chemicznej wody z terminem wykonania do r. do 30 września 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji, z pozwoleniem na budowę włącznie, do 30 września 2010r. zakończenie inwestycji budowy wodociągu przesyłowego z Leśnic 12. Leśnice Spółdzielnia Mieszkaniowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w Leśnicach, Lębork w sprawie fizyko chemicznej wody z terminem wykonania do r. przystąpiła do programu pomocowego, prowadzonego przez ANR, który daje możliwość pozyskania środków na remont stacji uzdatniania wody 13. Leśnice Bloki Nadleśnictwa Nadleśnictwo Lębork ul. I Armii Wojska Polskiego 32, Lębork Małoszyce

27 15. Chocielewko w sprawie fizyko chemicznej wody z terminem wykonania do r. do 30 września 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji,, do 30 września 2010r. zakończenie inwestycji wykonania systemu uzdatniania wody 16. Czarnówko na warunkach przyznanego odstępstwa tj. wartość dopuszczalną azotynów w wodzie wprowadzanej do sieci wodociągowej w/w wodociągu wynosi 0,25 mg/l a ponadto powinien być spełniony warunek: [azotany]/50+[azotyny]/3 1, gdzie wartości w nawiasach kwadratowych oznaczają stężenie azotanów (NO 3) i azotynów (NO 2) w mg/l, PPIS w Lęborku w dniu r. wydał zgodę na odstępstwo; nakazał podjęcie działań na prawczych i doprowadzenie składu fizykochemicznego wody wprowadzanej do sieci wodociągu z ujęciem w Czarnówku do wartości określonych normą w terminie do 29 lutego 2012r do 31 grudnia 2011r. sprawozdanie z działań związanych z przygotowaniem inwestycji do 30 stycznia 2012r. sprawozdanie z postępu prac związanych z realizacją inwestycji do 28 luty 2012r. - sprawozdanie z realizacji inwestycji, wykonanie badań wody po wykonaniu inwestycji 17. Dziechlino w sprawie fizykochemicznej wody z terminem wykonania do r. do 30 września 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji, z uzyskaniem pozwolenia na budowę włącznie, do 30 września 2010r. zakończenie inwestycji budowy wodociągu przesyłowego z Małoszyc 18. Darżewo 19. Janowice 20. Janowiczki 21. Lędziechowo 22. Obliwice 44

28 23. Redkowice w sprawie fizykochemicznej wody z terminem wykonania do r. Wszczęto postępowanie administracyjne dot. mikrobiologicznej wody do 30 września 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji, do 30 września 2010r. zakończenie inwestycji wykonania systemu uzdatniania wody 24. Tawęcino 25. Wilkowo 26. Żelazkowo 27. Kębłowo 28. Lubowidz przydana 29. Rybki - Strefa zaopatrzenia w wodę nieuzdatnioną z magistrali dosyłowej wodociągu Lębork Gmina Nowa Wieś Lęborska w sprawie fizykochemicznej wody z terminem wykonania do r. do 31 grudnia 2009r. zakończenie prac związanych z przygotowaniem inwestycji polegającej na wykonaniu sieci wodociągowej łączącej wodociąg publiczny Lębork z miejscowością Rybki do 31 grudnia 2010r. zakończenie inwestycji polegającej na wykonaniu sieci wodociągowej łączącej wodociąg publiczny Lębork z miejscowością Rybki 30. Nowa Wieś Lęborska strefa zaopatrzenia w wodę z wodociągu publicznego Lębork przydana 31. Lębork Miejski Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Lęborku przydana 45

29 Podsumowanie Zaopatrzenie ludności w wodę ma istotne znaczenie w zachowaniu właściwego stanu sanitarnego powiatu lęborskiego. W roku 2009 nie występowały zjawiska hydrologiczno-meteorologiczne, które w istotny sposób utrudniałyby lub zakłócały zaopatrzenie ludności w odpowiednią ilość wody z eksploatowanych urządzeń wodociągowych. Zdolność produkcyjna wodociągów, zwłaszcza w miastach, jest obecnie większa od zapotrzebowania na wodę. Zużycie wody sukcesywnie się zmniejsza z uwagi na spadek produkcji przemysłowej oraz oszczędzanie wody w gospodarstwach domowych w wyniku wprowadzenia liczników wody. Rozbudowywana każdego roku rozdzielcza sieć wodociągowa (bardzo wolna następująca), zwłaszcza na terenach wiejskich, zwiększa dostępność uzdatnionej, spełniającej wymogi sanitarne wody wodociągowej dla ludności. Konieczne jest unowocześnienie systemów i technologii uzdatniania wody dostarczanej przez wodociągi polskie, aby jej jakość spełniała wymogi określone w dyrektywie Unii Europejskiej 98/83/EC o wody przeznaczonej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku prowadząc na bieżąco monitoring wody, wszczynał postępowanie administracyjne wydając decyzje w przypadkach niezgodności stwierdzonych poziomów wskaźników badanych w wodzie z poziomami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. obszar liczba decyzji dot. fizykochemicznej wody do zrealizowania, w tym wydanych w 2009 r. wykonanych w 2009 r. liczba decyzji dot. mikrobiologicznej wody wydanych w 2009 r. wykonanych w 2009 r. Lębork Łeba Wicko Nowa Wieś Lęborska Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lęborku na podstawie wyników badań przeprowadzonych w ciągu 2009r. stwierdził: przydatność wody w 47 wodociągach, warunkową przydatność wody w 23 wodociągach, przydatność wody na warunkach przyznanego odstępstwa w 1 wodociągu. W ciągu 2009 roku wydano 5 decyzji nakazujących doprowadzenie mikrobiologicznej wody do obowiązujących norm. W ciągu roku uzyskano poprawę mikrobiologicznej wody. Jedynie wodociąg Farm Frites Poland S.A. i wodociąg Redkowice wg stanu na dzień r. uznano jako nie spełniający wymagań mikrobiologicznych. 46