FAKE NEWS JAK SOBIE RADZIĆ?

Transkrypt

1 FAKE NEWS JAK SOBIE RADZIĆ? INFORMACJA- ŹRÓDŁO INFORMACJI PRZEKAZ WERYFIKACJA PROF. DR HAB. BARBARA WIŚNIEWSKA-PAŹ

2 FAKE NEWS WPŁYW SPOŁECZNY PERSWAZJA VS MANIPULACJA FAKE NEWS JAK POWSTAJE? JAK SPRAWDZAĆ? CO MOŻNA ZROBIĆ?

3 WYWIERANIE WPŁYWU WPŁYW SPOŁECZNY TO CELOWE LUB NIECELOWE WPŁYWANIE LUDZI NA SIEBIE, W WYNIKU KTÓREGO NASTĘPUJĄ OKREŚLONE ZMIANY ZARÓWNO W MYŚLENIU I DZIAŁANIU. ZMIANY DOTYCZĄ: ZACHOWANIA, OPINII LUB UCZUĆ CZŁOWIEKA W SKUTEK TEGO CO ROBIĄ, MYŚLĄ LUB CZUJĄ INNI LUDZIE. KATEGORIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO: 1. NAŚLADOWNICTWO przejmowanie i odtwarzanie zachowań innych ludzi we własnych zachowaniach 2. KONFORMIZM uleganie faktycznemu lub wyobrażonemu naciskowi większości 3. POSŁUSZEŃSTWO WOBEC AUTORYTETU - podporządkowanie się poleceniom lub sugestiom ludzi, którzy dysponują władzą lub są autorytetem. za B. Wojcieszke, PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA, Warszawa 2011 REGUŁY I TECHNIKI WPŁYWU SPOŁECZNEGO R. CIALDINI WYWIERANIE WPŁYWY NA LUDZI. TEORIA I PRAKTYKA, Wwa 2009 POLECAM STRONĘ:

4 PERSWAZJA VS MANIPULACJA RÓŻNICE PERSWAZJA mechanizm przekonywania do swoich racji bez szkody osoby przekonywanej. umiejętność rzeczowego argumentowania. wyraz kompetencji MANIPULACJA mechanizm perswazyjny ukierunkowany na osiągnięcie korzyści manipulatora, jego celem wprowadzenie w błąd, skłonienie do myślenia/działania sprzecznego z interesem odbiorcy komunikatu

5 CZYM JEST FAKE NEWS Neologizm w j. ang. oznacza fałszywe wiadomości Forma przekazu informacji oparta na celowej dezinformacji (intencja nadawcy - wprowadzić w błąd) Rozprzestrzeniana informacja nie ma w ogóle lub w określonym zakresie pokrycia w rzeczywistości JAK? poprzez różne media drukowane, elektroniczne gł. serwisy społecznościowe: FB, Twitter, portale informacyjne CEL - wprowadzenie w błąd, uzyskania finansowych lub politycznych korzyści poprzez wywoływanie kontrowersji i sporów, wzbudzania paniki niekiedy masowej histerii, docelowo osiągnięcia zmiany w myśleniu na konkretny temat.

6 FAKE NEWSY OGOĹNE ZASADY: dominują w nich obrazki/zdjęcia, krótki tekst przekaz silnie nacechowany emocjonalnie często brutalne, poruszające sceny i obrazy często udają przekaz z pierwszej ręki wykorzystują ogólnie znane prawdy i przekonania często ukazują półprawdę, przeinaczają fakty w taki sposób, że nie można się zorientować gdzie się zaczyna, a gdzie kończy informacja sprawdzona. opierają się na założeniu, że częściowa prawda potwierdza prawdziwość całości.

7 FAKE NEWSY OGOĹNE ZASADY: czasami opisują prawdziwe zdarzenia, ale zmieniają ich kontekst prawie zawsze zawierają zdjęcia lub filmy, co pomaga szybko zwiększyć zasięg: o 60% szybciej procesujemy informacje graficzne; o 94% więcej udostępnien mają te posty, które zawieraja duże zdjęcia o 2 razy więcej polubien zyskuja te posty, które zawieraja grafike nie informuja o tym, żė podana informacja może nie byc pewna unikaja niuansów i różnych punktów widzenia.

8 INFORMACJE ZMODYFIKOWANE FAKE NEWS specjalnie zmodyfikowana informacja (rodz. patogenu informacyjnego), której celem jest wywoływanie określonego zachowania RADZAJE: WYMIAR JAKOŚCIOWY patogen informacyjny emocjonalnie obojętny, umieszczony w warstwie społeczno-kulturowej nabiera znaczenia i oddziałuje na sposób myślenia/zachowania WYMIAR ILOŚCIOWY to określona liczba nadawanych informacji o określonej treści lub zbliżonym znaczeniu (ilościowe torpedowanie nadawcy daną informacją zmodyfikowaną) SZUM INFORMACYJNY natłok informacji

9 POWODY PODDAWANIA SIĘ TREŚCI INFORMACJI KWESTIA EMOCJONALNY dobry nastrój obniża krytyczne myślenie KWESTIA MOTYWACYJNA dążenie do maksymalizowania zysków i minimalizowania strat KWESTIA POZNAWCZA próba racjonalizacji i pozbycia się dysonansu poznawczego CYFROWI TUBYLCY CYFROWI IMIGRANCI

10 JAK SPRAWDZAĆ WIARYGODNOŚĆ INFORMACJI? MIĘDZYNARODOWA FEDERACJA STOWARZYSZEŃ I INSTYTUCJI BIBIOTEKARSKICH (IFLA) How to Spot Fake News (ang.). IFLA blogs,

11 JAK SPRAWDZAĆ WIARYGODNOŚĆ INFORMACJI - KROKI SPRAWDŹ ŹRÓDŁO (aby rozumieć cele i intencje) CZYTAJ TREŚĆ, NIE TYLKO NAGŁÓWEK (aby zrozumieć cały materiał) SPRAWDŹ AUTORÓW (aby zweryfikować, czy są wiarygodni) OCEŃ POMOCNICZE ŹRÓDŁA (upewnij się, że podają te same informacje) SPRAWDŹ DATĘ PUBLIKACJI (aby zobaczyć czy informacje są trafne i aktualne) UPEWNIJ SIĘ, CZY NIE JEST TO ŻART (aby określić, czy nie mamy do czynienia z np. z satyrą) PRZEMYŚL WŁASNE UPRZEDZENIA (aby zobaczyć, czy nie wpływają one na nasz osąd) ZAPYTAJ EKSPERTÓW (aby uzyskać potwierdzenie od niezależnych ludzi dysponujących wiedzą).

12 CO MOŻNA ZROBIĆ W RAMACH SZKOŁY? UWRAŻLIWIAĆ NA ŹRÓDŁA INFORMACJI UCZYĆ SPRAWDZANIA WIARYGODNOŚCI INFORMACJI PREWENCJA - INTERWENCJA

13 DOBRE PRAKTYKI EDUKACYJNE ZAJĘCIA DLA DZIECI W SZWEDZKICH SZKOŁACH. JAK ROZPOZNAĆ FAKE NEWS POMYSŁ NA PODOBNE ZAJĘCIA W CZECHACH POLSKA - FUNDACJA SZKOŁA Z KLASĄ ( 2002, OD 2015 STATUS FUNDACJI) AKCJA: JAK ODRÓŻNIAĆ FAKE NEWSY OD PRAWDY (PORADNIK DLA UCZNIÓW)

14 NARZĘDZIA WSPIERAJĄCE PRACĘ W GRUPACH ON LINE

15 PORTAL CYFORBEZPIECZNI.PL

16 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ŻYCZĘ POWODZENIA ZANIM COŚ UDOSTĘPNISZ: 1. SPRAWDŹ ŹRÓDŁO 2.SPRAWDŹ AUTORA (CO PUBLIKUJE?) 3. NIE SUGERUJ SIĘ WYŁĄCZNIE TYTUŁEM (PRZECZYTAJ TREŚĆ! ) 4. MYŚL OBIEKTYWNIE I NA CHŁODNO