Train the trainers SZKOLENIE DLA TRENERA

Transkrypt

1 Train the trainers SZKOLENIE DLA TRENERA Niniejsze opracowanie powstało w ramach projektu innowacyjnego Fifty-Fifty model sieci franczyzy społecznej metodą przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu, jako jednej z barier aktywności zawodowej osób 50+. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy

2 Autor: Korekta i recenzja: Opracowanie graficzne: Fajne Chłopaki

3 Fifty-Fifty model sieci franczyzy społecznej metodą przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu, jako jednej z barier aktywności zawodowej osób 50+ CZŁOWIEK NAJLEPSZA INWESTYCJA REALIZATOR: PARTNER:

4

5 Spis treści Program szkolenia 7 Spotkanie 1 9 TEMAT: WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI TRENERA IT W ASPEKCIE KORZYŚCI OSOBISTYCH I SPOŁECZNYCH Spotkanie 2 41 TEMAT: PODSTAWY METODYKI PRACY TRENERA IT Spotkanie 3 69 TEMAT: PROCES UCZENIA SIĘ NAUCZANIA NA KURSACH IT (CZĘŚĆ I) Spotkanie 4 95 TEMAT: PROCES UCZENIA SIĘ NAUCZANIA NA KURSACH IT (CZĘŚĆ II)

6

7 program szkolenia 7 PROGRAM SZKOLENIA Realizowane są 4 zajęcia po 6 godz. dydaktycznych, 2 przerwy kawowe po 15 min. TEMATYKA ZAJĘĆ ZAGADNIENIA OGÓLNE SPOTKANIE 1: Wiedza i umiejętności trenera IT w aspekcie korzyści osobistych i społecznych 1. Pojęcia: wiedza i umiejętności. 2. W roli Trenera i Uczestnika najważniejsze pytania. 3. Ja i Oni, czyli o kontaktach i komunikowaniu się w grupie. 4. Formy zwracania się do Uczestników 5. Pytania stosowane na kursach i szkoleniach. 6. Ocenianie siebie i innych. SPOTKANIE 2: Podstawy metodyki pracy trenera IT 7. Potencjał trenera IT. 8. Podstawy metodyki kursów IT. a. cele i zasady uczenia na kursie b. formy pracy z Uczestnikami kursów c. metody pracy z Uczestnikami kursów d. strategie i techniki pracy z grupą e. pomoce dydaktyczne w pracy Trenera SPOTKANIE 3: Proces uczenia się nauczania na kursach IT (część I) 9. Pojęcia kluczowe dla stylu uczenia się. 10. Typy i style uczenia się. 11. Model Davida Kolba, czyli uczenie się refleksyjne poprzez doświadczenie. 12. Model Kolba a praca trenera na kursach IT. 13. Mój styl uczenia się kwestionariusz Kolba. SPOTKANIE 4: Proces uczenia się nauczania na kursach IT (część II) 14. Wyniki kwestionariusza Kolba, ich interpretacja. 15. Pamięć a styl uczenia się. 16. Wybrane techniki zapamiętywania. 17. O efektywnym uczeniu się praktyczne porady.

8

9 Train the trainers SZKOLENIE DLA TRENERA SPOTKANIE 1 TEMAT: WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI TRENERA IT W ASPEKCIE KORZYŚCI OSOBISTYCH I SPOŁECZNYCH

10 spotkanie 1 10 AGENDA ZAJĘĆ NR 1 Wiedza i umiejętności trenera IT w aspekcie korzyści osobistych i społecznych I CZĘŚĆ WSTĘPNA Godzina Ogniwo/tematyka Uwagi o realizacji Powitanie i czynności organizacyjne. 2. Zadania na integrację grupy. II PRZEBIEG SZKOLENIA Przedstawienie założeń metodycznych. 2. Wprowadzenie pojęć wiedza i umiejętność ćwiczenie na skojarzenia / mapy myśli. 3. Ja w roli Uczestnika ćwiczenie ustne PRZERWA KAWOWA (15 min) Ja w roli Trenera ćwiczenie ustne. 5. Ja i Oni, czyli o kontaktach i komunikowaniu się w grupie przykłady i ćwiczenie. 6. Pytania stosowane na kursach i szkoleniach teoria. 7. Ocenianie siebie i innych teoria, przykłady, ćwiczenie i pytania otwarte do Uczestników PRZERWA KAWOWA (15 min) Wyrównanie poziomu wiedzy i umiejętności / Kontrola wyników ćwiczenie i pytania kontrolne. III CZĘŚĆ KOŃCOWA Podsumowanie / Ocena końcowa pytania końcowe o odczucia, ankieta zadowolenia. 10. Zamknięcie szkolenia, pożegnanie grupy. * Uwagi o realizacji zapisuje osoba szkoląca trenerów IT w trakcie lub po zajęciach.

11 spotkanie 1 11 I CZĘŚĆ WSTĘPNA Zanim rozpoczniesz realizację materiału powitaj Uczestników, podejmij czynności organizacyjne, zrób ćwiczenia na integrację grupy. POWITANIE I PRZEDSTAWIENIE SIĘ Standardem rozpoczęcia zajęć jest miłe powitanie tradycyjnym Dzień dobry. Kiedy Uczestnicy kursu zaczną pojawiać się w sali, z uśmiechem witaj każdego z osobna i zapraszaj do zajęcia miejsca. Pamiętaj, że to Ty jako pierwszy powinieneś podać dłoń i taki gest jest nierozerwalnie związany z powitaniem słownym. Kiedy zbierze się cała grupa, raz jeszcze powitaj wszystkich. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Chciałbym Państwa bardzo serdecznie powitać i podziękować za przybycie. Nazywam się i będę się z Państwem co tydzień spotykać w ramach szkoleń trenerów IT. Skoro jesteśmy już wszyscy, to możemy zacząć nasze szkolenie. Ale najpierw poznamy się bliżej i spróbujemy się zintegrować. INTEGRACJA GRUPY ĆWICZENIA INTEGRACYJNE Ćwiczenia są nam niezbędne, gdyż ułatwią kontakty interpersonalne; pomogą przełamać onieśmielenie i zbudować płaszczyznę wzajemnego zaufania. Uformują także jedność w grupie, którą można osiągnąć poprzez wspólne rozwiązywanie problemów, twórcze myślenie, a także właściwą komunikację. Pozwolą też na zbudowanie więzi, które są podstawą wspólnego działania. Łatwiej będzie można rozpocząć rozmowę, a także przełamać pierwsze lody. ĆWICZENIE Cel: poznanie i zapamiętanie imion wszystkich Uczestników. Poproś Uczestników, aby czyste kartki o formacie A4 złożyli w kształcie wizytówki (złożyli na pół, a następnie zagięli dolne krawędzie tak, aby można było postawić wizytówkę przed sobą), a następnie zapisali na nich swoje imiona. Poproś, aby obok imion umieścili dwa znaki, które ich charakteryzują. Mogą to być rysunki, słowa, cyfry, cytat lub cokolwiek innego, co łączy się z ich osobowością. Ty także bierzesz udział w zabawie. Pokaż Uczestnikom przykład na slajdzie i wyjaśnij zasady. Jeśli klikniesz na strzałkę, pokaże się przykład wizytówki. Ponowne kliknięcie pokaże możliwą interpretację wizytówki. Poproś Uczestników, aby odgadywali narysowane lub zapisane symbole, wyrazy i łączyli je z osobą, na wizytówce której są umieszczone. Odgaduje ten, kto siedzi naprzeciwko Uczestnika, którego wizytówka jest omawiana.

12 spotkanie 1 12 Przykład wizytówki Mogą kończyć zdanie, np. Myślę, że Iwona jest z natury pogodna i lubi czytać książki. Zacznijcie odgadywanie od Ciebie, Uczestnicy kolejno odgadują w parach, które siedzą naprzeciwko siebie. Po zakończeniu zadania, poproś, aby Uczestnicy dopisali do wizytówki jeden wyraz, który rozpoczyna się na tę samą literę, co ich imię. Następnie niech każdy wypowie swoje imię razem ze skojarzonym słowem w formie porównania, np. Iwona jak iskierka. Zacznij od siebie. Na koniec tego zadania poproś Uczestników, aby zakryli wizytówki i niech każdy kolejno spróbuje wypowiedzieć imiona wszystkich Uczestników, razem ze skojarzonymi słowami oraz zapamiętanymi informacjami o tych osobach, np. Iwona jak iskierka, co z natury jest pogodna i lubi czytać. Zacznij rundę od siebie. Na koniec poproś, aby wizytówki odwrócić, aby przez całe zajęcia były widoczne. ĆWICZENIE Cel: integracja grupy z trenerem oraz integracja Uczestników. Poproś Uczestników, aby kolejno kończyli zdania. Zacznij od siebie. POWIEDZ: Kto, podobnie jak ja, lubi? Dokończ, zgodnie z własnymi upodobaniami, a następnie poproś, aby podnieśli rękę ci Uczestnicy, którzy mają podobne preferencje. Odnieś się do faktu, że kilka osób podniosło rękę.

13 spotkanie 1 13 MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Widzę, że nie jestem sam/a zwolenniczką (czego?). Cieszy mnie ten fakt. Poproś teraz wybranego Uczestnika, który nie podniósł ręki, aby wypowiedział to samo zdanie: Kto, podobnie jak ja, lubi? Powtarzajcie do momentu, gdy wszyscy Uczestnicy podniosą ręce. I na podobnych zasadach zaproponuj drugie pytanie. POWIEDZ: Kto, podobnie jak ja, chętnie chodzi do? Na koniec zaproponuj Uczestnikom, aby w tym momencie, znając wstępnie swoje upodobania, podobieństwa i różnice, przesiedli się i zajęli miejsca obok osób o podobnych cechach lub według własnego uznania. ZAŁOŻENIA METODYCZNE Cel ogólny: poznanie wiadomości i wykształcenie kompetencji w zakresie wiedzy i umiejętności trenera IT w aspekcie korzyści osobistych i społecznych. Cele szczegółowe: rozwinięcie samoświadomości własnej kompetencji i umiejętności korzystania z posiadanych zasobów, poznanie sposobów komunikowania się w grupie, wykształcenie umiejętności budowania komunikatów, poznanie zasad oceniania siebie i innych, wykształcenie umiejętności budowania i zadawania pytań. Formy pracy: warsztat szkoleniowy. Metody i techniki pracy: mapa myśli, elementy burzy mózgów, pogadanka wprowadzająca z prezentacją multimedialną, metoda zajęć praktycznych, pogadanka sumująco-kontrolna. Pomoce dydaktyczne: flipchart i markery, materiały dla Uczestników, prezentacja multimedialna plik o nazwie: Wiedza i umiejętności trenera IT. Ogólne zalecenia W trakcie zajęć pamiętaj o kilku ważnych zasadach: nie dyktuj wiadomości (Uczestnicy mają je w materiałach);

14 spotkanie 1 14 daj czas Uczestnikom na nanoszenie uwag na swoich materiałach w trakcie zajęć, pamiętając o tym, że każdy ma swój sposób zapamiętywania treści; staraj się nawiązywać kontakt wzrokowy z jak największą grupą Uczestników; pozwalaj przerywać swój wykład/pogadankę/opowiadanie, aby Uczestnicy mogli zadawać pytania i na bieżąco dzielić się swoimi refleksjami; nie wprowadzaj na początek wielu niezrozumiałych słów. PRZEBIEG ZAJĘĆ CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE W ramach czynności organizacyjnych: sprawdź listę obecności lub podaj gotową do podpisania, rozdaj Uczestnikom materiały. Bezpośrednio przed realizacją tematu przedstaw temat i cele zajęć oraz metody, techniki i formy pracy, czyli podstawowe założenia metodyczne. W ten sposób nakreślisz Uczestnikom ścieżkę, którą będziecie wspólnie podążać i dasz im obraz spotkania jako spójnej całości, która ma umożliwić realizację bardzo konkretnych zadań. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Poznamy dziś bliżej siebie i swoje predyspozycje do roli trenera IT. Będziemy trochę rozmawiać, trochę słuchać oraz wykonywać ćwiczenia, czyli popracujemy w formie warsztatowej. WPROWADZENIE DO TEMATU (CZAS: OK. 15 MIN) Wprowadź trenerów IT w tematykę, pokazuj prezentację i jednocześnie komentuj poszczególne slajdy. Pozwól Uczestnikom na swobodne refleksje w trakcie prezentacji, nawet jeśli musisz na moment odejść od tematu. Na początek przyjrzyjmy się kluczowym pojęciom, które są w temacie dzisiejszych zajęć: wiedza i umiejętności. Zaproponuj Uczestnikom ćwiczenie na skojarzenie lub mapę myśli (dokonajcie wspólnie wyboru). Możecie zastosować do jednego pojęcia mapę myśli, a do drugiego ćwiczenie na skojarzenie.

15 spotkanie 1 15 ĆWICZENIE ( NA SKOJARZENIA) Poproś Uczestników, aby zgłaszali wszystkie wyrazy, które kojarzą się im z wiedzą i umiejętnościami. Narysuj na flipcharcie tabelę, w której zapisuj wszystkie skojarzenia. W przypadku trudności zaproponuj własne skojarzenia. Możliwe skojarzenia WIEDZA UMIEJĘTNOŚĆ wiadomości znajomość czegoś rzetelność nauka informacje erudycja biegłość kwalifikacja sprawność wprawa fachowość praktyka Wpisz w miejsce kropek własne skojarzenia lub te, które pojawią się na zajęciach, a nie ma ich w tabeli. NASZE POMYSŁY: Mapa myśli Podaj Uczestnikom kartę z gotowym planem Mapy myśli i poproś, aby kolejno wpisywali w puste pola wszystkie skojarzenia z wyrazem WIEDZA. Każdy ma do dyspozycji jedno pole. Treści mogą się powtarzać, dlatego podkreśl, że nie należy sugerować się tym, co napisali inni. Każdy wpisuje swoją pierwszą myśl, jaka przyjdzie mu do głowy w związku z tym pojęciem. Ty także wpisz swoją propozycję. Kiedy mapa myśli się wypełni, odczytaj propozycje Uczestników i zapisz na flipcharcie najczęstsze skojarzenia ze słowem WIEDZA. Wcześniej podziel kartę na 2 rubryki: WIEDZA i UMIEJĘTNOŚCI.

16 spotkanie 1 16 WPISZ W MIEJSCE KROPEK WŁASNE SKOJARZENIA LUB NAJCZĘŚCIEJ WYMIENIANE PRZEZ UCZESTNIKÓW SZKOLENIA. NASZE POMYSŁY: WPISZ W MIEJSCE KROPEK WŁASNE SKOJARZENIA LUB NAJCZĘŚCIEJ WYMIENIANE PRZEZ UCZESTNIKÓW SZKOLENIA. NASZE POMYSŁY:......

17 spotkanie 1 17 Na koniec ustalcie wspólne definicje pojęć. Najkrócej można powiedzieć, że: Wiedza to ogół wiadomości na dany temat. Umiejętność to praktyczna znajomość czegoś. Wyświetl slajd z definicjami. REALIZACJA TEMATU (CZAS: OK. 105 MIN) W roli Trenera i Uczestnika Każdy z nas ma określony zasób wiedzy i umiejętności. Ma też lżejszy lub cięższy bagaż doświadczeń. I każdy z nas inaczej podchodzi do swojej wiedzy i umiejętności; jedni chcą się dokształcać, inni nie widzą takiej potrzeby. Przez moment odwołaj się do gotowych materiałów, które otrzymali Uczestnicy. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Jeśli jesteście Państwo na tym szkoleniu, dla mnie jest to sygnał, że chcecie zdobyć wiedzę, nauczyć się, jak wcielić się w rolę trenera IT. Wychodzimy Wam naprzeciw i oddajemy w Wasze ręce gotowe materiały. Znajdziecie w nich podpowiedzi, rady i przykłady praktycznych rozwiązań w pracy trenera IT oraz wszystkie ćwiczenia, które będziemy wykonywać. Przyjrzyjmy się im przez chwilę. Daj czas Uczestnikom, aby mogli swobodnie przejrzeć materiały. Zapytaj o spostrzeżenia. Wyjaśnij, w jaki sposób Uczestnicy mogą z nich korzystać. W Waszych materiałach znajdziecie: wszystkie wiadomości, które będą tu prezentowane; ćwiczenia, które będziemy tu wykonywać; rysunki, schematy z prezentacji; tabele, zestawienia i praktyczne porady. Ponadto każdy trener otrzyma gotowe materiały do prowadzenia własnego modułu kursu, a w nim szczegółowy wykaz zagadnień do zrealizowania oraz cały, opracowany już merytorycznie i metodycznie materiał. Wystarczą już tylko chęci, aby stać się profesjonalnym trenerem. I oczywiście pomyślnie zdany egzamin. Aby kurs mógł zaistnieć, muszą być dwa ważne podmioty: Trener i Uczestnicy. Każdy z tych podmiotów przychodzi ze swoim zasobem wiedzy i umiejętności. Spójrzmy na schemat nr 1.

18 spotkanie 1 18 Rys. 1 Trener a Uczestnicy zależności i determinanty Pokaż Uczestnikom slajd i skomentuj schemat w następujący sposób: Na schemacie widzimy dwa zależne od siebie podmioty, zilustrowane za pomocą dwóch większych niebieskich kół. Są to: Trener i Uczestnicy. Dla realizacji kursów IT mają oni kluczowe znaczenie. To od nich głównie zależy efektywność wszystkich działań. Każdy z tych elementów ma swoje determinanty, tj. czynniki, które wpływają na jakość ich pracy na kursie. Poproś Uczestników o kolejne odczytanie ze schematu treści umieszczonych w mniejszych kołach. Umieszczone są tam główne czynniki determinujących pracę Trenera i działania Uczestników. Podsumuj wypowiedzi Uczestników następująco: I tak na jakość pracy Trenera wpływają wiedza i umiejętności, a na działania Uczestników: nastawienie i doświadczenie. Zapisz na flipcharcie prosty schemat: Trener wiedza i umiejętności Uczestnicy nastawienie i doświadczenie Pokaż kolejny slajd i skomentuj go następująco: Gdyby tak schemat przedzielić na połowę, część określeń znalazłaby się po stronie Trenera, część po stronie Uczestnika, co widać na schemacie nr 2.

19 spotkanie 1 19 Rys. 2 Trener a Uczestnicy zależności i pytania Państwo jesteście w tej szczególnej sytuacji, że teraz występujecie w roli Uczestnika, a za chwilę możecie być w roli Trenera. Warto więc poznać obie strony medalu. W każdej z tych ról zadajemy sobie dwa najważniejsze pytania. Poproś Uczestników o kolejne odczytanie pytań ze schematu. ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Jakie pytania znajdują się obok Trenera, a jakie obok Uczestnika? Trener: Co mam zrealizować? Co umiem? Uczestnik: Jakie mam doświadczenia? Czy chcę? Dopisz na flipcharcie pytania do schematu: Trener wiedza i umiejętności Co ma zrealizować? Co umiem? Uczestnicy nastawienie i doświadczenie Jakie mam doświadczenia? Czy chcę? Przyjrzyjmy się dwóm najważniejszym rolom, jakie mamy odegrać: roli Trenera i Uczestnika. Ponieważ obecnie jesteśmy Uczestnikami, zaczniemy od tej roli.

20 spotkanie 1 20 W roli Uczestnika Pokaż schemat nr 3. Rys. 3 Pytania Uczestnika Skomentuj schemat następująco i jednocześnie wprowadź Uczestników do ćwiczenia w formie ustnej. Mamy tu dwa pytania: Czy chcę? Jakie mam doświadczenia? Spróbujmy na nie sobie odpowiedzieć sobie. Dla ułatwienia dopełnijmy je: Czy chcę być trenerem IT? Jakie mam doświadczenia w pracy na komputerze? Podsumuj to, co już mamy zapisanie na flipcharcie, a następnie zapisz pod spodem dopełnione pytania, jedno pod drugim: Czy chcę być trenerem IT? Jakie mam doświadczenia w pracy na komputerze? ĆWICZENIE (USTNE) Cel: uaktywnienie myślenia refleksyjnego Uczestników i zmotywowanie do działań. Poproś kolejno Uczestników o krótką odpowiedź na pytanie: Czy chcę być trenerem IT? I dlaczego chcę? Gdy wszyscy wypowiedzą się, poproś o zadanie sobie drugiego pytania: Jakie mam doświadczenia w pracy na komputerze?

21 spotkanie 1 21 W trakcie obydwu odpowiedzi notuj sobie na kartce najczęściej powtarzające się sformułowania (wyrazy, określenia, wyrażenia i zwroty), np. przy pytaniu: Czy chcę być trenerem IT? podoba mi się taki zawód, to dla mnie wyzwanie, lubię wyzwania, to coś nowego dla mnie, nie chcę siedzieć w domu itd. Dopisz tu sformułowania, które pojawiły się w trakcie zajęć:.. A przy pytaniu: Jakie mam doświadczenia w pracy na komputerze? niewystarczające, krótkie, komputer mnie ciekawi, trochę się boję komputera itd. Dopisz tu sformułowania, które pojawiły się w trakcie zajęć:.. W roli Trenera Nieco trudniejsze pytania zadaje sobie Trener, co widać na schemacie nr 4. Rys. 4 Pytania Trenera

22 spotkanie 1 22 Skomentuj schemat następująco: Mamy tu dwa pytania: Co umiem? Co potrafię zrobić? Każdy, kto chce być trenerem IT, powinien jednak poszukać na nie odpowiedzi. Na zajęciach, w których uczestniczą kandydaci na trenerów mamy kandydatów na trenerów IT z różną wiedzą i umiejętnościami w różnych zakresach, trudno byłoby nam znaleźć odpowiedź. Pozostawmy je więc do indywidualnych rozstrzygnięć. Pamiętajcie jednak, że taka autodiagnoza i autorefleksja uelastycznia myślenie, pobudza Waszą aktywność i motywuje do dalszego dokształcania się. Aby nie odsłaniać tutaj własnych niedoskonałości, ale jednak wiedzieć, o jaką wiedzę i kompetencje powinniśmy zadbać, wykonajmy kolejne ćwiczenie. Poproś Uczestników o otworzenie swoich materiałów na stronie, na której znajduje się poniższe ćwiczenie. ĆWICZENIE (PISEMNE) Cel: uświadomienie Uczestnikom zakresu wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania efektów kształcenia. Postawcie znak plusa w odpowiedniej rubryce po stronie wiedzy lub umiejętności lub w obu rubrykach. EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA UMIEJĘTNOŚĆ Trener potrafi nauczyć, jak korzystać z programu komputerowego. Trener zna metody kształcenia na kursie IT. Trener rozumie cele zajęć na kursie IT. Trener dobrze porusza się po aplikacjach komputerowych. Trener zna i stosuje w praktyce techniki zapamiętywania. Trener pokazuje Uczestnikom, jak wykonać daną operację. Trener ma ogólną wiedzę o procesie nauczania na kursie IT. Trener umie pozyskać nową wiedzę (np. z Internetu).

23 spotkanie 1 23 Trener tłumaczy i pokazuje Uczestnikom, jak za pomocą programu wykonać daną czynność. Odczytuj kolejne elementy z kolumny Efekty kształcenia. I zadawaj Uczestnikom pytanie o odpowiedź. Wszystkie wątpliwości i różnice w postawieniu plusów rozstrzygnijcie na drodze burzy mózgów. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Jeśli ktoś z Państwa postawił znak plusa w innej kolumnie, proszę o zabranie głosu. A jak uważają pozostali? Rozwiązanie EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA UMIEJĘTNOŚĆ Trener potrafi nauczyć, jak korzystać z programu komputerowego. + Trener zna metody kształcenia na kursie IT. + Trener rozumie cele zajęć na kursie IT. + Trener dobrze porusza się po aplikacjach komputerowych. + Trener zna i stosuje w praktyce techniki zapamiętywania. + + Trener pokazuje Uczestnikom, jak wykonać daną operację. + Trener ma ogólną wiedzę o procesie nauczania na kursie IT. + Trener umie pozyskać nową wiedzę (np. z Internetu). + Trener tłumaczy i pokazuje Uczestnikom, jak za pomocą programu wykonać daną czynność. + + Podsumuj tę część zajęć następująco: Wy jako Uczestnicy (tu i teraz) oraz Trenerzy (w niedalekiej przyszłości) powinniście znać swój potencjał: swoją wiedzę, umiejętności oraz doświadczenia i nastawienie. Dlatego, zanim zaczniecie karierę Trenera IT, zadajcie sobie te najważniejsze cztery pytania. Pokaż kolejny slajd, na którym jest schemat 5. Poproś Uczestników, aby spojrzeli na 4 najważniejsze pytania i w domu spróbowali odpowiedzieć sobie na nie.

24 spotkanie 1 24 Rys. 5 Pytania w odniesieniu do Trenera ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Jakie korzyści odniesiemy, gdy postawimy na swój rozwój? Na poszerzenie wiedzy, zdobycie nowych umiejętności i rozwój doświadczeń? Zaproponuj krótką burzę mózgów, a następnie zapisz na flipcharcie najważniejsze wnioski. Możliwe wnioski: staniemy się bardziej aktywni, będziemy więcej wiedzieć i lepiej działać, staniemy się odważniejsi, pewniejsi siebie, bardziej cenieni itd. Jeśli będziesz widzieć, że Uczestnicy nie radzą sobie z odpowiedzią, zadawaj pytania pomocnicze. ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Jak to wpłynie na nasze emocje? A co zmieni się w nasze postawie? Czy dzięki temu zyskamy większą pewność siebie? Czy usprawni nas to intelektualnie? Co zyskamy jako członkowie określonej grupy społecznej? Czy dzięki temu poprawią się nasze relacje z ludźmi?

25 spotkanie 1 25 Poproś, jeśli uznasz, że jest wystarczająco dużo czasu, o zebranie wszystkich korzyści i ustną wypowiedź osób chętnych. Jeśli nie będzie czasu, wypisz wymienione korzyści na flicharcie. Odpowiedzią na ostatnie pytanie: Czy dzięki temu poprawią się nasze relacje z ludźmi? nawiąż do kolejnego wątku. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Porozmawiamy teraz właśnie o relacjach międzyludzkich, które tworzą się w trakcie kursów, a zwłaszcza o komunikowaniu się podczas ich trwania. Ja i Oni, czyli o kontaktach i komunikowaniu się w grupie Trener, oprócz fachowej wiedzy i konkretnych umiejętnościami ze swojej dziedziny, powinien też mieć umiejętności z zakresu komunikacji i kontaktów międzyludzkich. Wymienimy teraz ważne dla trenera umiejętności, dzięki którym zajęcia IT zyskają na jakości, a trener sympatię i zwolenników. Pokaż Uczestnikom kolejny slajd. Jak widzimy, wśród umiejętności w zakresie bezpośredniej komunikacji międzyludzkiej wymienione są m.in.: 1. umiejętność integrowania grupy, 2. umiejętność budowania atmosfery zaufania i aprobaty, 3. umiejętność zachęcania do wypowiedzi ustnej i współdziałania, 4. umiejętność zwracania się do Uczestników (do każdego z osobna oraz do całej grupy). Kolejno rozwijaj wymienione w pkt. 1-3 umiejętności w miniwykładzie krótko przedstaw je i poinformuj Uczestników, że najważniejsze wiadomości mają w swoich materiałach. Poproś, aby odnaleźli to zagadnienie. Umiejętność integrowania grupy Każdy Trener, rozpoczynając swój kurs, stoi przed dwoma ważnymi wyzwaniami: 1. Ma zrealizować postawione cele zajęć i omówić cały materiał. 2. Ma sprawić, ze Uczestnicy będą chcieli współdziałać w grupie. Ten drugi, nieformalny cel jest nie mniej ważny, niż pierwszy. Na początku kursu zawsze mamy dylemat, jak zintegrować grupę, aby wszyscy poczuli się w niej dobrze i chcieli współdziałać dla dobra wszystkich trenera i Uczestników.

26 spotkanie 1 26 Podczas pierwszych zajęć funkcję rozgrzewki będą pełniły ćwiczenia na rozluźnienie atmosfery w grupie i przełamanie barier Uczestników. Gotowe wzory ćwiczeń integrujących grupę są w naszych materiach dla przyszłych trenerów IT. Ćwiczenia te w różnej formie mogą być również pomocne podczas kolejnych zajęć jako sposób aktywizujący grupę. Trener będzie mógł je zastosować zawsze, ilekroć zauważy spadek energii i zaangażowania grupy, jej zmęczenie czy zniechęcenie. Może też je samodzielnie zmodyfikować i dostosowywać do swoich potrzeb, a także do okoliczności, w jakich pracuje (np. liczebności grupy, poziomu jej otwartości). Wasze komunikaty do grupy Chciałbym / chciałabym, abyśmy lepiej się poznali. Chciałbym / chciałabym, abyście poznali się bliżej i poczuli się jak grupa. Umiejętność budowania atmosfery zaufania i akceptacji Istotne jest, aby podczas kursu zbudować atmosferę otwartości, przestrzeni do eksperymentowania, a nawet do zabawy. Należy unikać krytykowania, co mogłoby zostać odebrane personalnie. Każdy ma prawo do pomyłek, do swobodnego poszukiwania rozwiązań i wyrażania własnego zdania. Nie okazujcie zniecierpliwienia osobom, które wolniej przyswajają materiał, a także zadają z pozoru banalne pytania. Jeśli nawet zdarzą im się błędy czy pomyłki, nie oceniajcie ich. Dla Was są one sygnałem, że trzeba jeszcze popracować nad umiejętnościami Uczestników. Zajęcia powinny przebiegać w przyjaznej atmosferze. Dobrze byłoby, gdybyście od początku starali się być dla Uczestników partnerem, który troszczy się o przełamywanie barier i budowanie zaufania do swojej osoby. Powinna charakteryzować Was postawa otwartości i elastyczności, chęci niesienia pomocy i dostosowania sposobu swojej pracy do potrzeb grupy. Relację partnerską można budować na różne sposoby, np. poprzez: rozmowy na tematy inne niż bezpośrednio związane ze szkoleniem (można np. na początku zajęć poprosić kursantów, aby krótko opowiedzieli, jak spędzili wczorajszy dzień albo co ciekawego im się ostatnio przydarzyło); żartowanie, budowanie rozluźniającej atmosfery; wyrażanie zainteresowanie oczekiwaniami Uczestników kursów, ich opiniami, potrzebami; znoszenie barier także fizycznych (w miarę możliwości siadajcie z kursantami, przechodźcie między ich stanowiskami).

27 spotkanie 1 27 Wasze komunikaty do grupy Proszę, abyście nie oceniali się wzajemnie i akceptowali swoje niedoskonałości. Chciałabym / chciałabym prosić o wzajemne wspieranie siebie i pomaganie w trudniejszych momentach, gdy ktoś sobie nie radzi z określoną funkcją w programie. Bardzo zaciekawiła mnie Wasza opinia na dany temat (uściślij jaki). W trakcie, gdy będziecie wykonywać zadanie będę do Waszej dyspozycji. Proszę, aby osoby, które sobie nie radzą, zakomunikowały problem, wówczas podejdę i pomogę. Można też poprosić sąsiada obok, jeśli ten wykonał już swoje zadanie. [pomoc sąsiedzka to także element integracji] Umiejętność zachęcania Uczestników do wypowiedzi ustnych i współdziałania Uczestnicy szkolenia mogą mieć naturalną barierę w zadawaniu pytań, co wynika z: modelu, w którym przebiegała ich wcześniejsza edukacja Nie działaj, póki nie wiesz jak ; tradycyjnej edukacji, w której nauczyciele koncentrują się na karaniu błędów, a nie na nagradzaniu sukcesów i w efekcie zniechęcają do eksperymentowania; konieczności ponownego wejścia w rolę ucznia. Często bariery związane z wykorzystywaniem technologii stwarza sam Uczestnik, dlatego trudności wymagają przepracowania na kursie. Ważne, aby przełamywać strach, budować chęć eksperymentowania i uczenia się, wiarę Uczestników we własne możliwości oraz akceptację dla niedoskonałości. Ważne, aby upewnić się, że wszyscy dobrze zrozumieli materiał i mają podstawy do dalszych zajęć, nawet jeśli nie pozwoli to na całkowitą realizację założeń programu. W grupie 50+ istotne jest także zachęcanie do współdziałania na zasadzie: Pomóż siedzącej obok koleżance / siedzącemu obok koledze. Nie tylko zbliża to Uczestników, ale dodaje większej odwagi, a temu, który pomaga stwarza okazję do dodatkowego sprawdzenia swoich umiejętności. Pokaż Uczestnikom kolejny slajd. Ostatnią umiejętność omów w formie pogadanki, odwołując się do slajdów i materiałów Uczestników. Mobilizując osoby 50+ do działania, wykorzystajcie ich motywy uczenia się, jak np.: chęć poszerzania wiedzy i zdobycia nowych umiejętności, pragnienie zmian w życiu i odejścia od rutyny zawodowej, potrzebę poznania nowych osób. Dlatego tak istotne jest, abyście w swoich komunikatach do grupy podkreślali praktyczność zastosowania przekazywanej wiedzy.

28 spotkanie 1 28 Wasze komunikaty do grupy Rozumiem, ż nigdy w ten sposób nie pracowaliście, że jest to dla Was wyzwaniem, ale wspólnie pokonamy trudności. Czy wszyscy wykonali zadanie według wzoru? Proszę dokładnie porównać prace. Jeśli ktoś nie uzyskał podobnego efektu, proszę pytać. Wspólnie rozstrzygniemy wątpliwości. Proszę, abyśmy wspólnie poszukali rozwiązania. Zgłaszajcie pomysły. Pomagajcie sobie wzajemnie, wspierajcie się, gdy koleżanka lub kolega obok nie radzi sobie z zadaniem. Umiejętność zwracania się do Uczestników Do Uczestników kursów będziemy się zwracać nieustannie, kiedy: witamy i żegnamy się; przekazujemy teorię; polecamy wykonanie czegoś; instruujemy, w jaki sposób wykonać ćwiczenia; zadajemy pytania; formułujemy prośby i podziękowania. Formy zwracania się do Uczestników Przez cały czas trwania kursu mówicie do kursantów, zwracając się do nich w różnych formach. Omówimy je kolejno. Będę też pokazywać je na slajdach. Oto najważniejsze zasady: 1. Teoria pojawia się w naszych w objaśnieniach, komentarzach, wnioskach. Wówczas stosujemy 1 osobę liczby mnogiej (np. Robimy, Działamy.., Musimy..) lub formy nieosobowe (Należy, Trzeba, Powinno się ). 2. W poleceniach lub instrukcjach do ćwiczeń, testów używamy form rozkaźników w liczbie pojedynczej: Zrób, Utwórz, Przekształć... lub mnogiej: Zróbcie, Utwórzcie, Przekształćcie. 3. Wszelkie wskazówki i zalecenie także budujemy w formie rozkaźników. UWAGA Użycie formy rozkaźników przygotowuje także uczestników do pracy w programach, gdzie także stosowana jest taka składnia poleceń. Natomiast forma 1 osoby liczby mnogiej pozwala na nawiązanie lepszego kontaktu z uczestnikiem. Przyjrzyjmy się kilku przykładom. Pokaż kolejne slajdy i odczytaj ich treści.

29 spotkanie 1 29 Polecenia Uczestnik samodzielnie za pomocą prostych poleceń wykonuje daną czynność, coś tworzy (np. tabele w programie Excel) czy pisze (np. tekst w programie Word), aby uzyskać efekt wskazany w poleceniu, np. Stwórzcie w programie MS Excel nowy dokument, złożony z dwóch arkuszy. Wstawcie do dokumentu MS Word tabelę, złożoną z 2 kolumn i 5 wierszy. Nadajcie swojej prezentacji PowerPoint wygląd według gotowego, dowolnego projektu. Instrukcje proste, zwięzłe komunikaty, które zawierają takie elementy, jak: cel działania, sposób wykonania czynności i dokładny ich opis, które Trener kieruje do Uczestników podczas kształcenia konkretnych umiejętności, np. 1. Utwórzcie dokument w Microsoft Word i zapiszcie go jako Zabawa z tekstem w swoich folderach. 2. Zapiszcie następującą treść cytatu: Jesteś urodzony, by zwyciężać, jednakże aby być zwycięzcą, musisz zaplanować zwycięstwo, przygotować się do zwycięstwa i oczekiwać zwycięstwa. (Zig Ziglar) 3. Skopiujcie tekst pięć razy w tym samym dokumencie. 4. Nadajcie inny kolor każdemu skopiowanemu cytatowi. 5. Zapiszcie zmiany w dokumencie. ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Czy rozumiecie różnicę pomiędzy poleceniem a instrukcją? Jeśli nie padnie odpowiedź, pokaż Uczestnikom kolejny slajd. Zrób + co? + w jaki sposób? = instrukcja Zrób + co? = polecenie Dopowiedz: Ponadto polecenia zwykle są częścią ćwiczeń, a instrukcje całej metody, którą poznacie na kolejnych zajęciach. Prośby, podziękowania Oprócz objaśnień, komentarzy, wniosków w przekazywaniu teorii oraz poleceń i instrukcji przy ćwiczeniach czy działaniach używamy też zwrotów grzecznościowych dziękuję, przepraszam, proszę w sytuacjach, gdy chcemy o coś poprosić lub za coś podziękować. Poproś Uczestników, aby znaleźli w swoich materiałach ten wątek. [Uczestnicy mają w materiałach same komunikaty. Skomentuj je według poniższej propozycji.] TWÓJ KOMENTARZ: Prośby pojawiają w sytuacjach, gdy zwracamy się do całej grupy, którą chcemy zaktywizo-

30 spotkanie 1 30 wać, zwłaszcza, gdy widzimy zniecierpliwienie czy znużenie materiałem. Mówimy wówczas: Proszę, abyśmy wspólnie poszukali rozwiązania. Zgłaszajcie pomysły. Mogą też być formułowane w stosunku do pojedynczych osób, gdy zwracamy się o zgodę, np.: Proszę, pomóż koleżance, która siedzi obok. W przypadku komunikatów o zgodę zwykle stosujemy formę przepraszam, np. Przepraszam, czy tu jest wolne miejsce? Przepraszam, czy mogę usiąść obok ciebie? Podziękowania mają duże znaczenie na koniec zajęć, gdy formułujemy przykładowo taki komunikat: Chciałbym/chciałabym bardzo serdecznie podziękować Wam za dzisiejsze zajęcia i Wasze zaangażowanie. Udało Wam się zdobyć nowe umiejętności, dzięki którym Wasze życie stanie się prostsze. Przed nami kolejne wyzwania. Jeszcze raz dziękuję za dzisiejsze zajęcia. I bardzo serdecznie zapraszam Was na kolejne spotkanie. Do zobaczenia! Podziękowania także możemy stosować w trakcie zajęć, zwłaszcza w stosunku do pojedynczych osób, które są szczególnie aktywne. Podziękowania są wówczas formą wyróżnienia ich i docenienia. Poproś Uczestników o otworzenie materiałów na ćwiczeniu, które następnie przeprowadź. ĆWICZENIE (PISEMNE) Cel: utrwalenie wiadomości o formułowaniu komunikatów w grupie. Proszę o sformułowanie wskazanych w punktach komunikatów. Możecie korzystać z wiadomości, znajdujących się w Materiałach dla Uczestników. 1. Prośba o współdziałanie w grupie w celu znalezienia rozwiązania zadania. 2. Dowolne polecenie stosownie do programu, który jest Państwa dziedziną. 3. Podziękowanie za odbyte zajęcia. 4. Pożegnanie Uczestników kursu po zakończeniu zajęć. 5. Zapytanie o stopień zrozumienia materiału. Pytania stosowane na kursach i szkoleniach Poproś Uczestników o otworzenie materiałów szkoleniowych. Znajdują się tu przykłady pytań, jakie Trener zadaje Uczestnikom. Na slajdzie pokaż ogólny podział pytań. Na zajęciach zadajemy pytania: 1. Pytania wstępne 2. Pytania kontrolne 3. Pytania ogólne 4. Pytania końcowe.

31 spotkanie 1 31 Przejdź do omówienia pytań już na podstawie Materiałów Uczestników. Odczytuj kolejno treści. Możesz poprosić o pomoc chętnych Uczestników. PYTANIA WSTĘPNE Zadajemy jeszcze przed wprowadzeniem konkretnej wiedzy i mogą to być: Pytania o odczucia, np. Jak się dzisiaj czujecie? Z jakim nastawieniem przyszliście na zajęcia? PYTANIA KONTROLNE Zadajemy po zrealizowaniu materiału i mają na celu sprawdzenie poziomu wiedzy lub stopień opanowania określonych umiejętności. Mogą to być: Pytania ogólne (o opinie, ocenę, oczekiwania), np. Czego do tej pory się nauczyłam/em? Co wychodzi mi bardzo dobrze, a co słabiej? W czym czuję się niepewnie? Co mnie zaciekawiło w dotychczasowym materiale? Czego chciałabym/chciałbym się jeszcze nauczyć? Pytania szczegółowe (o konkretne informacje), które dzielimy na: zamknięte, tj. wymagające tylko odpowiedzi TAK lub NIE*, np. Czy w programie MS Excel można zmieniać szerokości kolumn? Czy w programie MS Excel można wykonywać działania matematyczne? Czy w programie PowerPoint możemy skorzystać z gotowych motywów? Czy w programie MS Word możemy wstawiać elementy graficzne? Czy skaner należy do podstawowego zestawu komputerowego? * w przypadku kursów tego typu pytań należy unikać i ograniczać do zajęć początkowych, kiedy wiedza Uczestników nie jest jeszcze zbyt rozległa otwarte, które wymagają rozwinięcia myśli, np. W jaki sposób wstawiamy elementy graficzne do dokumentu w MS Word? W jaki sposób możemy wzbogacić prezentację w PowerPoint? Gdzie możemy znaleźć malarz formatów w programie PowerPoint? PYTANIA KOŃCOWE pytania o odczucia, np. Jakie wrażenia macie z dzisiejszych zajęć?

32 spotkanie 1 32 Co wychodzi mi bardzo dobrze, a co słabiej? W czym czuję się niepewnie? Co mnie zaciekawiło w dotychczasowym materiale? Czego chciałabym/chciałbym się jeszcze nauczyć? Pamiętaj, że taka autodiagnoza i autorefleksja uelastycznia myślenie, pobudza aktywność Uczestników. Zagwarantuje także pełniejsze przyswojenie wiedzy i umiejętności nawet w sytuacji, gdy Uczestnicy nie powtórzyli materiału samodzielnie. Uczestnicy powinni mieć również czas na zadawanie pytań i wyjaśnienie swoich wątpliwości. ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Co sądzicie na temat pyatń o odczucia? Czy wydają się Wam one zasadne? Jeśli tak, to dlaczego? Ocenianie siebie i innych W dwu pierwszych rozpatrywanych przypadkach, czyli z punktu widzenia Trenera czy Uczestnika, dokonujemy oceny własnej osoby: wiedzy, kompetencji czy też chęci i doświadczeń. W trzecim przypadku mamy już gotowy do realizacji materiał, a więc Trener zostaje wyręczony w odpowiedziach na pytania o to, co i w jaki sposób ma realizować. ZAPYTAJ UCZESTNIKÓW: Czy uważacie, że Trener powinien oceniać Uczestników kursu? Jeśli tak, to w jakiej formie? Jeśli nie, to dlaczego? Daj czas Uczestnikom na swobodne wypowiedzi. POWIEDZ: To Wasze 2 minuty! Proszę, abyście chwilę pomyśleli i zgłaszali pomysły. TWÓJ KOMENTARZ: O ile siebie powinniśmy ocenić, aby nadrobić ewentualne braki, o tyle już jako trenerzy IT nie oceniamy Uczestników w postaci negatywnej oceny słownej. Uczymy też innych Uczestników, aby nie używali sformułowań o charakterze wartościujących komunikatów oceniających typu: Fatalnie to wykonałeś! Najwyraźniej masz z tym problem. Trudno mi wyjaśnić to komuś, kto całkiem nie rozumie, co do niego mówię. Pokaż Uczestnikom kolejny slajd. Jednak Trener powinien sprawdzić poziom wiedzy i umiejętności Uczestników, choćby po to, aby upewnić się, że wszyscy w grupie dobrze sobie radzą albo żeby pomóc wybranym osobom. Trener, aby sprawdzić poziom wiedzy i umiejętności Uczestników, często stosuje jeden z dwóch sposobów:

33 spotkanie 1 33 zadaje się serię krótki pytań kontrolnych, poleca się wykonać ćwiczenie z praktycznym zadaniem do wykonania. Poleć Uczestnikom, aby odszukali w swoich materiałach ten wątek. Najlepiej wskaż im konkretną stronę, na której znajduje się odpowiedni fragment. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Spójrzcie do swoich materiałów. Macie tam przykłady pytań kontrolnych z różnych modułów kursów IT. Przyjrzyjmy się im. Pytania kontrolne Poproś, aby każdy z kandydatów na trenera IT wybrał pytania ze swojej dziedziny i je odczytał. Następnie zapytaj o uwagi Uczestników. PRZYKŁADY PYTAŃ KONTROLNYCH Program MS PowerPoint: Jakie elementy graficzne możemy wstawić do prezentacji? W jaki sposób wstawiamy nowy slajd? Jak zbudowana jest prosta prezentacja? Program MS Word: Gdzie znajdziemy polecenia Zapisz i Zapisz jako? W jaki sposób możemy wstawić do dokumentu obrazek? W jaki sposób możemy wyróżnić wyrazy kolorem? Program MS Excel: Co się nam wyświetli na ekranie po otwarciu programu? Co to jest formuła i do czego służy? W jaki sposób możemy wykonać mnożenie? Zestaw komputerowy: Co wchodzi w skład podstawowego zestawu komputerowego? Co to jest pasek nawigacji i do czego służy? Internet: W jaki sposób możemy odszukać w Internecie interesującą nas stronę? Jak nazywają się przykładowe portale społecznościowe?

34 spotkanie 1 34 W jaki sposób możesz obejrzeć grafikę w Internecie? Jak nazywają się przykładowe delikatesy internetowe? MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Jaki refleksje nasunęły Wam się po poznaniu przykładowych pytań? Daj czas Uczestnikom na swobodne wypowiedzi. POWIEDZ: Jeśli ktoś chciałby zabrać głos, proszę to zakomunikować przez podniesienie ręki. TWÓJ KOMENTARZ: Pytania kontrolne nie mogą przekraczać zakresu przewidzianego w danym dniu. Nie powinny też być zbyt trudne, aby nie zniechęcić Uczestników. Więcej przykładów znajdziecie w gotowych materiałach dla trenerów IT. Kliknij na strzałkę, aby odsłonić drugą część slajdu. Ćwiczenia sprawdzające Ćwiczenia sprawdzające oparte są na praktycznym działaniu, które składa się z kilku (od 3 do 5, w zależności od stopnia zaawansowania) poleceń czynności do wykonania. Upewnij się, czy Uczestnicy odszukali w swoich materiałach ten wątek. Przypomnij im konkretną stronę, na której znajduje się odpowiedni fragment. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Czy macie przed sobą przykłady ćwiczeń kontrolnych z różnych modułów kursów IT? Przyjrzyjmy się im. Poproś, aby każdy z kandydatów na trenera IT wybrał ćwiczenia ze swojej dziedziny i je odczytał. Następnie zapytaj o uwagi Uczestników. Przykłady ćwiczeń sprawdzających Program MS PowerPoint: 1. Odszukajcie miejsce, w którym są narzędzia do wstawiania elementów graficznych do prezentacji. 2. Zaobserwujcie, co wyświetliło się na ekranie. 3. Nazwijcie pięć widocznych na ekranie elementów.

35 spotkanie 1 35 Program MS Excel: 1. Otwórzcie program, korzystając z jednego z poznanych sposobów. 2. Zaobserwujcie, co wyświetliło się na ekranie. 3. Nazwijcie pięć widocznych na ekranie elementów i wpiszcie ich nazwy poniżej: Program MS Word: 1. Utwórzcie nowy dokument i zapiszcie w nim kilka podanych zdań. 2. Wyróżnijcie wskazane słowa kolorem niebieskim. 3. Zapiszcie dokument w folderze Moje dokumenty. Zestaw komputerowy: 1. Otwórzcie dokument o nazwie Zestaw podstawowy 2. Zminimalizujcie jego okno. 3. Otwórzcie drugi dokument o nazwie Zestaw rozszerzony. 4. Zminimalizujcie jego okno. 5. Zmaksymalizujcie okno pierwszego dokumentu. TWÓJ KOMENTARZ: Każdy z tych sposobów wymaga od Was wiedzy: pierwszy o sposobie zadawania pytań, drugi o zasadach konstruowania ćwiczeń sprawdzających. W materiałach dla trenerów IT znajdziecie gotowe rozwiązania. Jeśli mówimy o pytaniach, to i ja mam pytanie: Czy nie jesteście zmęczeni? Jeśli okaże się, że tak, możesz zrobić wcześniej przerwę. WYRÓWNANIE POZIOMU WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI / KONTROLA WYNIKÓW NAUCZANIA (CZAS: OK. 30 MIN) Poproś Uczestników o wykonanie dwóch ćwiczeń dodatkowych, które pozwolą Ci ocenić stopień opanowania wiadomości. Monitoruj wykonanie zadania przez każdego Uczestnika. W razie potrzeby pomóż indywidualnie i odpowiadaj na pytania grupy. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: W trakcie, gdy będziecie wykonywać zadanie, będę do Waszej dyspozycji. Proszę, aby osoby, które sobie nie radzą, zakomunikowały problem, wówczas podejdę i pomogę. Można też poprosić sąsiada

36 spotkanie 1 36 obok, jeśli ten wykonał już swoje zadanie. To moment, w którym powinieneś przede wszystkim zadbać o najsłabszych, pomoc sąsiedzka to element integracji. ĆWICZENIE (SPRAWDZAJĄCO-WYRÓWNUJĄCE) Dokończcie zdania tak, aby były zgodne ze zdobytą dziś wiedzą. 1. Wiedza to Umiejętności to Do podstawowych umiejętności w bezpośredniej komunikacji z Uczestnikami należą (wymieńcie przynajmniej dwie) Do sprawdzania wiedzy i umiejętności służą. 5. Wszelkie wskazówki o zalecenia budujemy w formie. Odpowiedzi 1. Wiedza to ogół wiadomości na dany temat. 2. Umiejętności to praktyczna znajomość czegoś. 3. Do podstawowych umiejętności w bezpośredniej komunikacji z Uczestnikami należą: umiejętność integrowania grupy, umiejętność budowania atmosfery zaufania i aprobaty, umiejętność zachęcania do wypowiedzi ustnej, umiejętność zwracania się do Uczestników (do każdego z osobna oraz do całej grupy). 4. W formie rozkaźników. ĆWICZENIE (SPRAWDZAJĄCO-WYRÓWNUJĄCE) Rozpoznajcie typ pytań i wstaw znak + (plus) we właściwej rubryce. Plusów może być w rzędzie więcej niż jeden. PYTANIE OTWARTE ZAMKNIĘTE O ODCZUCIA KONTROLNE Czy w programie Word możemy wstawiać grafikę? Z jakim dziś nastawieniem rozpoczynacie zajęcia? Z jakich elementów zbudowany jest komputer? W jaki sposób ustawiamy rozmiar dokumentu?

37 spotkanie 1 37 Czy wszyscy mają pozytywne wrażenia z zajęć? Odpowiedzi PYTANIE OTWARTE ZAMKNIĘTE O ODCZUCIA KONTROLNE Czy w programie Word możemy wstawiać grafikę? + + Z jakim dziś nastawieniem rozpoczynacie zajęcia? Z jakich elementów zbudowany jest komputer? W jaki sposób ustawiamy rozmiar dokumentu? Czy wszyscy mają pozytywne wrażenia z zajęć? Sprawdź,czy wszyscy dobrze sobie radzą. Jeśli nie, to udziel pomocy indywidualnej. ZAPYTAJ I POWIEDZ: Czy wszyscy wykonali zadanie według wzoru? Proszę dokładnie porównać prace. Jeśli ktoś nie uzyskał podobnego efektu, proszę pytać. Wspólnie rozstrzygniemy wątpliwości. Zwróć się do grupy, aby włączyła się w rozwiązywanie problemu. [zaktywizuje to grupę, a jednocześnie ją zintegruje]. POWIEDZ: Proszę, abyśmy wspólnie poszukali rozwiązania. Zgłaszajcie pomysły. Upewnij się, czy wszyscy zrozumieli przekazane wiadomości. Zachęć, by Uczestnicy śmiało zadawali pytania i w miarę możliwości odpowiadaj na nie. Jeśli nie będzie już pytań, przejdź do pytań kontrolnych. PYTANIA KONTROLNE 1. Jakie dwa pojęcia kluczowe dla pracy Trenera IT dziś zgłębiliśmy? 2. Jakie dwa ważne pytania powinien zadać sobie Uczestnik szkolenia IT? 3. Jakie dwa ważne pytania powinien zadać sobie początkujący Trener IT?

38 spotkanie Jaką formę zwracania się do Uczestników stosujemy w teoretycznych objaśnieniach? 5. Jakie korzyści osobiste i społeczne odnosi Trener w związku ze swoją pracą? Odpowiedzi 1. Wiedza i umiejętności. 2. Czy chcę? Jakie mam doświadczenia? 3. Co umiem, co wiem? Co potrafię zrobić? 4. Drugą osobę liczby mnogiej (np. robimy, mówimy) lub formy nieosobowe (np. trzeba, należy). Jeżeli zauważysz, że Uczestnik ma trudności z wykonaniem jakiegoś zadania, podejdź do niego i jeszcze raz indywidualnie wyjaśnij dane zagadnienie. PODSUMOWANIE / OCENA KOŃCOWA (CZAS: OK. 15 MIN) Podsumujmy, czego się nauczyliśmy. Pokaż na slajdzie wszystkie pojęcia, określenia, które pojawiły się w trakcie szkolenia. Następnie poproś kolejno Uczestników, aby krótko przypomnieli najważniejsze informacje, związane z danym określeniem na zasadzie burzy mózgów (każdy mówi to, co mu się przypomni). POJĘCIA, OKREŚLENIA ZEBRANIE Wiedza, umiejętności, doświadczenie, nastawienie, integracja grupy, atmosfera zaufania i aprobaty, zachęcanie, komunikowanie się bezpośrednie, teoria, formy zwracania się do Uczestników, polecenia, instrukcje, formy rozkaźników (rozkazujące), pytania wstępne, pytania kontrolne, pytania ogólne, pytania końcowe, pytania otwarte, pytania zamknięte, formy kontroli. Jeśli wystarczy czasu, możecie rozwinąć każde pojęcie na zasadzie: kolejno każdy rozwija jedno pojęcie. Na koniec pokaż Uczestnikom pierwszy slajd, na którym jest schemat Trener Uczestnicy, najważniejsze pytania i przypomnij jego treść. Zbierz też wszystkie korzyści osobiste i społeczne z powodu bycia trenerem IT.

39 spotkanie 1 39 Narysuj na flipcharcie tabelę korzyści z podziałem na dwie rubryki. PRZYKŁADOWE KORZYŚCI Z BYCIA TRENEREM OSOBISTE SPOŁECZNE zdobycie nowej wiedzy i umiejętności poprawa samopoczucia wzrost samooceny wzrost ambicji uaktywnienie się rozwinięcie potrzeby samorealizacji podniesienie statusu społecznego zyskanie przyszłościowego zawodu uaktywnienie się zawodowe zyskanie podziwu i szacunku otoczenia poznanie nowych osób ZAMKNIĘCIE ZAJĘĆ Twój komunikat do grupy Chciałbym/chciałabym, abyście przed następnym spotkaniem przejrzeli materiały, które dziś ode mnie otrzymaliście. Przećwiczcie koniecznie jeszcze raz wszystkie zadania. Gdyby coś Wam jednak nie wychodziło, na następnym spotkaniu będzie czas, żeby zadać pytania i rozwiać wątpliwości. Ważne jest również, abyście zrobili pracę domową, którą zaraz wyjaśnię. Zapytaj, czy wszystko było zrozumiałe, a jeśli Uczestnicy zgłoszą wątpliwości, postaraj się je wyjaśnić. Upewnisz się, że teraz cele zostały zrealizowane, a Twoja pomoc była wystarczająca. Rozdaj kwestionariusze do badania zadowolenia. Wyjaśnij Uczestnikom, że ankiety są anonimowe oraz podaj cel ich wypełniania. Powiedz, że ustosunkowanie się do poruszonych w ankiecie kwestii nie zajmie wiele czasu, a organizatorowi pomoże to w udoskonaleniu programu zajęć. Podziękuj za wspólnie spędzony, pożegnaj uczestników i zaproś ich na kolejne zajęcia. Twój końcowy komunikat do grupy Jeśli nie macie już do mnie żadnych pytań, to na tym zakończymy spotkanie. Chciałbym/chciałabym bardzo serdecznie podziękować Wam za dzisiejsze zajęcia i Wasze zaangażowanie. Udało nam się zdobyć nowe umiejętności, dzięki którym Wasze życie stanie się prostsze. Przed nami kolejne wyzwania. Jeszcze raz dziękuję za dzisiejsze zajęcia. I bardzo serdecznie zapraszam Was na kolejne spotkanie. Do zobaczenia!

40

41 Train the trainers SZKOLENIE DLA TRENERA SPOTKANIE 2 TEMAT: PODSTAWY METODYKI PRACY TRENERA IT

42 spotkanie 2 42 AGENDA ZAJĘĆ NR 1 Wiedza i umiejętności trenera IT w aspekcie korzyści osobistych i społecznych I CZĘŚĆ WSTĘPNA Godzina Ogniwo/tematyka Uwagi o realizacji Powitanie i czynności organizacyjne. 2. Zadania na integrację grupy. II PRZEBIEG SZKOLENIA Przedstawienie założeń metodycznych. 2. Krótka rozgrzewka kreatywna. 3. Wprowadzenie do tematyki Potencjał trenera IT miniwykład, minitest Inwentarz cech trenera PRZERWA KAWOWA (15 min) Podstawy metodyki kursów IT wykład z prezentacją i ćwiczenia a. cele i zasady uczenia na kursie b. formy pracy z Uczestnikami kursów c. metody pracy z Uczestnikami kursów PRZERWA KAWOWA (15 min) d. strategie i techniki pracy z grupą e. pomoce dydaktyczne w pracy Trenera 5. Wyrównanie poziomu wiedzy i umiejętności / Kontrola wyników ćwiczenie i pytania kontrolne.. III CZĘŚĆ KOŃCOWA Podsumowanie / Ocena końcowa pytania końcowe o odczucia, ankieta zadowolenia. 7. Zamknięcie szkolenia, pożegnanie grupy. * Uwagi o realizacji zapisuje osoba szkoląca trenerów IT w trakcie lub po zajęciach.

43 spotkanie 2 43 ZAŁOŻENIA METODYCZNE Cel ogólny: poznanie wiadomości i wykształcenie umiejętności w zakresie podstaw metodyki kursów IT. Cele szczegółowe: rozwinięcie samoświadomości własnej wiedzy i umiejętności korzystania z własnych zasobów; poznanie zasad formułowania celów; poznanie metod, form, strategii i technik nauczania; wykształcenie prawidłowych nawyków trenera IT. Formy pracy: warsztat szkoleniowy. Metody i techniki pracy: wykład z prezentacją multimedialną, elementy burzy mózgów, pogadanka sumująco-kontrolna, metoda ćwiczeniowa. Pomoce dydaktyczne: flipchart i markery, materiały dla Uczestników, zestaw ćwiczeń i map myśli (łącznie 5 plików), prezentacja multimedialna plik o nazwie: Metodyka kursów IT. Ogólne zalecenia W trakcie zajęć pamiętaj o kilku ważnych zasadach: nie dyktuj wiadomości (Uczestnicy mają je w materiałach); daj czas Uczestnikom na nanoszenie uwag na swoich materiałach w trakcie zajęć, pamiętając o tym, że każdy ma swój sposób zapamiętywania treści; staraj się nawiązywać kontakt wzrokowy z jak największą grupą Uczestników; pozwalaj przerywać swój wykład/pogadankę/opowiadanie, aby Uczestnicy mogli zadawać pytania i na bieżąco dzielić się swoimi refleksjami; nie wprowadzaj na początek wielu niezrozumiałych słów. PRZEBIEG ZAJĘĆ I CZĘŚĆ WSTĘPNA Zanim rozpoczniesz realizację materiału powitaj Uczestników, podejmij czynności organizacyjne.

44 spotkanie 2 44 POWITANIE I PRZEDSTAWIENIE SIĘ Standardem rozpoczęcia zajęć jest miłe powitanie tradycyjnym Dzień dobry. Kiedy Uczestnicy kursu zaczną pojawiać się w sali, z uśmiechem witaj każdego z osobna i zapraszaj do zajęcia miejsca. Pamiętaj, że to Ty jako pierwszy powinieneś podać dłoń i taki gest jest nierozerwalnie związany z powitaniem słownym. Kiedy zbierze się cała grupa, raz jeszcze powitaj wszystkich. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Chciałbym/ Chciałabym Państwa bardzo serdecznie powitać na kolejnych zajęciach i podziękować za przybycie. Skoro jesteśmy już wszyscy, to możemy zacząć nasze szkolenie. CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE W ramach czynności organizacyjnych: sprawdź listę obecności lub podaj gotową do podpisania, rozdaj Uczestnikom materiały, Bezpośrednio przed realizacją tematu przedstaw temat i cele zajęć oraz metody, techniki i formy pracy, czyli podstawowe założenia metodyczne. W ten sposób nakreślisz Uczestnikom ścieżkę, którą będziecie wspólnie podążać i dasz im obraz spotkania, jako spójnej całości, która ma umożliwić realizację bardzo konkretnych zadań. MOŻESZ POWIEDZIEĆ: Poznamy dziś podstawy metodyki kursów IT. Będziemy trochę rozmawiać, trochę słuchać oraz wykonywać ćwiczenia, czyli popracujemy w formie warsztatowej. Krótkie przypomnienie Bezpośrednio przed wprowadzeniem do nowego materiału zastosuj strategię pętli powtórzeniowej*, która pozwoli Ci sprawdzić stopień opanowania materiału z poprzednich zajęć i jeszcze bardziej zaktywizować grupę. Strategia ta nazywa się pętlą, gdyż stosujesz ją także na koniec każdego zajęcia, aby sprawdzić bieżący poziom wiedzy i umiejętności. Zadaj grupie kilka zamkniętych i otwartych pytań kontrolnych. Uczestnicy odpowiadają kolejno, zbierając dotychczasowe doświadczenia. Ważne, żeby powtórzyć wszystkie kluczowe zagadnienia z poprzednich zajęć. * Nazwa funkcjonuje w informatyce i stąd została przeniesiona na grunt metodyki informatyki.