Strategie rozwoju e-państwa w warunkach globalizacji

Transkrypt

1 Strategie rozwoju e-państwa w warunkach globalizacji studium foresight 2030 Józef Oleński Uczelnia Łazarskiego Seminarium Katedry Metod Ilościowych Wydział Ekonomii i Zarządzania Warszawa, 15 listopada 2017 r.

2 Treść 1. Foresight metoda strategicznego programowania w warunkach niepewności 2. Atrybuty społeczeństwa informacyjnego Atrybuty państwa Strategie rozwoju e-państwa w perspektywie 2030 Podejście infrastrukturalne Podejście proceduralne 5. Wnioski na dziś Polska 2017

3 Foresight metodologia programowania strategicznego Cele foresight w warunkach niepewności formułowanie strategicznych hipotez, prognoz, celów, i instrumentalizacji rozwoju systemu politycznego, społecznego, ekonomicznego, technicznego jako podstawy podejmowania decyzji Metodologia foresight Metody naukowe Doktryny polityczne Podejście kreatywne

4 Modele Foresight Modele stanu docelowego idealne, realne Modele strategii dojścia do stanów docelowych bierne - kontynuacja procesów reaktywne - adaptacja do zmian otoczenia aktywne - dążenie do idealnego stanu docelowego Modele katastrof (wg Thoma) w strategii rozwoju Przyczyny: wewnętrzne, zewnętrzne Skutki: trwałe, nietrwałe (usuwalne) Drogi wyjścia: pasywne, aktywne Błędna decyzja w warunkach interwencjonizmu instytucjonalnego to katastrofa

5 Modele uwarunkowań rozwoju e- państwa Modele środowiska informacyjnego globalnego, krajowego Modele społeczeństwa informacyjnego globalnego, krajowego Modele polityczno gospodarcze państwa politokracja, autokracja, kleptokracja

6 Środowisko informacyjne Globalne środowisko informacyjne kształtowane przez mass media (internet, TV) 2. Globalna infrastruktura informacyjna kształtowana przez organizacje i korporacje międzynarodowe 3. Krajowa infrastruktura informacyjna kształtowana przez organy administracji państwa i komercyjne podmioty informacyjne

7 Społeczeństwo informacyjne 2030 infrastruktura i środowisko informacyjne 1. Powszechna teleinformatyzacja społeczeństwa 2. Nieostro zdefiniowane potrzeby informacyjne i kryteria jakości informacji 3. Słabo uświadamiana luka między potrzebami a posiadanymi lub dostępnymi informacjami 4. Absolutna asymetria metainformacyjna między producentami, dystrybutorami i użytkownikami informacji 5. Dominujące w środowisku informacje sterujące i konsumpcyjne wypierają wiedzę społecznie użyteczną

8 Atrybuty państwa 2030 Powszechny głęboki interwencjonizm instytucjonalny prawo instrumentem interwencjonizmu Instrumentalizacja prawa prawo nie jest zbiorem powszechnych reguł, lecz operatywnym instrumentem sterowania społeczeństwem i gospodarką Proceduralizacja Organy państwa i podmioty realizują procedury opisane w aktach normatywnych (nie ma procedury nie ma sprawy ) Kauzyperdyzacja akt prawny to tekst interpretowany dowolnie przez członka korporacji prawniczej, zależnie od interesu prawnika i jego korporacji

9 Atrybuty państwa 2030 Teleinformatyka wyłącznym narzędziem realizacji procedur przez aparat państwa Uzależnienie państwa, społeczeństwa i gospodarki od teleinformatyki Nieograniczone przechowywanie danych Dane transakcyjne (big data), Dane administracyjne Dane ewidencyjne Klatka środowiska informacyjnego dla przedsiębiorstw i obywateli tworzona przez aparat państwa Kto decyduje w państwie prawnym - urząd, obywatel, prawnik, informatyk, prawo?

10 O charakterze państwa prawnego decyduje jakość prawa Złe prawo gorsze niźli tyran najsroższy. Bo wżdy tyran albo odmienić się, albo namówić, albo umrzeć może i jego tyraństwo ustaje. A złe prawo zawżdy trwa, zawżdy zabija i szkodę czyni i na duszy, i na ciele. Jest jako lew i bestyja nierozumna, która namówić się nie da, aż ją zabić i umorzyć. Tak i złe prawa, które szkody ludziom czynią miasto pomocy, dla której wszystkie się prawa stawią. Ksiądz Piotr Skarga S.J. Warunkiem sprawnego e-państwa jest dobre prawo

11 Modele strategii budowy e-państwa w perspektywie 2030 Model infrastrukturalny Model proceduralny

12 Modele strategii rozwoju e-państwa w perspektywie 2030 Model infrastrukturalny Normy = środowisko = infrastruktura Społeczne środowisko informacyjne oparte na cywilizacyjnych normach jakości informacji i teleinformatycznej infrastrukturze informacyjnej kontrolowanej (nadzorowanej, zarządzanej) przez aparat państwa Model proceduralny Procedura = prawo = system teleinformatyczny Społeczne środowisko informacyjne kształtowane jako zbiorowość zinformatyzowanych procedur administracyjnych determinowanych w procesach stanowienia aktów prawnych, ich interpretacji przez prawników i egzekwowania przez aparat państwa

13 Model infrastrukturalny e-państwa Wyspecjalizowane systemy informacyjne administracji i innych instytucji realizujących zadania publiczne Ogólnokrajowe systemy administracji: podatkowe, ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, usług społecznych Oficjalne systemy informacji publicznej Ogólnokrajowe rejestry i ewidencje wyspecjalizowane Bazowe systemy identyfikacji osób, podmiotów i terytorium Standardowe dane I komunikaty elementarne Metainformacje i parainformacje Normy generatywne Administracyjna Informacja Proceduralna

14 Uwarunkowania systemowe e-państwa wg. modelu infrastrukturalnego 1. Koncepcja i strategia rozwoju infrastruktury informacyjnej dla całego sektora publicznego 2. Centralna koordynacja za pomocą wspólnej bazy normatywnej standardy generatywne 3. Obligatoryjna referencyjność i integralność ogólnokrajowych systemów identyfikacji: osób fizycznych, podmiotów, terytorium 4. Dostosowanie procedur administracyjnych do możliwości ICT w urzędach i u obywateli 5. Podpis elektroniczny dobrem publicznym wyższego rzędu 6. Powszechny dostęp do internetu jako dobra publicznego

15 Uwarunkowania prawno organizacyjne infrastrukturalnego modelu e-państwa Model strategiczny infrastruktury informacyjnej państwa - konstytucyjnym aktem prawnym (lex specialis) i modelem referencyjnym dla wszystkich procedur Kontrola procesów legislacji pod kątem integralności procedur z normami, zasobami i rejestrami referencyjnymi Centralna koordynacja projektowania, organizacji i form egzekucji procedur administracyjnych Centralna koordynacja projektowania i wdrażania systemów informatycznych obsługujących procedury administracyjne przez normy i systemy referencyjne

16 Uwarunkowania polityczne infrastrukturalnego modelu e-państwa Wiedza decydentów o funkcjonowaniu aparatu państwa w warunkach powszechnego stosowania technologii teleinformatycznych Wola polityczna budowy zintegrowanej infrastruktury informacyjnej jako podstawy sprawnego aparatu państwa Koncepcja zintegrowanej infrastruktury informacyjnej państwa jako lex specialis Ponadresortowa koordynacja systemów informacyjnych sektora publicznego za pomocą norm, rejestrów referencyjnych oraz centralnego projektowania i wdrażania systemów informacyjnych administracji państwowej

17 Instrumenty budowy e-państwa wg.modelu infrastrukturalnego Normy informacyjne obligatoryjne dla sektora publicznego Bazowe referencyjne systemy identyfikacji obligatoryjną podstawą wszystkich procedur administracyjnych: Osoby fizyczne, osoby prawne, terytorium, obiekty Ogólnokrajowy system metainformacji i parainformacji administracyjnej Powszechna wymiana informacji w ramach sektora publicznego Bezpieczeństwa informacyjne za pomocą infrastrukturalnych systemów obowiązkiem państwa Ekologia informacyjna jakość środowiska informacyjnego

18 Model proceduralny e-państwa w Polsce 2017 Tyle autonomicznych systemów informatycznych, ile procedur i urzędów ponad 800 rejestrów ogólnokrajowych, ponad 6000 procedur administracyjnych ogólnokrajowych, kilkaset tysięcy autonomicznych systemów informatycznych każdy komponent informacyjny w nowym akcie prawnym lub nowelizacji generuje nowe teleinformatyczne systemy proceduralne

19 Model proceduralny przykłady ogólnokrajowych systemów redundantnych CEIDG KEP EWUŚ Informatyczny system losowania sędziów 4 rejestry bibliotek ADO-ABI GIODO Platforma teleinformatyczna dla bezdomnych

20 Model proceduralny Każdy akt prawny tworzy własne środowisko teleinformatyczne - generuje nowe autonomiczne systemy teleinformatyczne Każda nowelizacja aktu prawnego generuje potrzebę przeprojektowania istniejącego systemu teleinformatycznego Koszty systemów i uczestników informatycznych procedur administracyjnych są w procesie legislacji pomijane Odpowiedzialność za realizację procedur teleinformatycznych spoczywa na ich uczestnikach zewnętrznych Rozwój rynku usług teleinformatycznych dla aparatu e- państwa wymuszony i zdeterminowany przez akty prawne

21 Model proceduralny e-państwa SIS II INSPIRE VIES IACS ESS PESEL CEPIK EGIB BUDŻET POLTAX IACS-PL STATYSTYKA Województwo - POWIAT obywatele Jednostki sektora publicznego GMINA podmioty

22 Proces informatyzacji w modelu proceduralnym 1. Koncepcja polityczna lub biznesowa regulacji 2. Akt prawny (ustawa, rozporządzenie) 3. Procedury prawno-organizacyjne regulacją prawną 4. Koncepcja organizacyjno - techniczna informatyzacji procedury opisanej w akcie prawnym 5. Projekt systemu informatycznego obsługującego procedurę 6. Wdrożenie systemu informatycznego dla procedury w każdej jednostce stosującej procedurę

23 Cechy modelu proceduralnego e-państwa Petryfikacja procedur w aktach prawnych poprzedza model informatyczno-organizacyjny realizacji procedury Autonomiczne tworzenie aktów prawnych bez uwzględnienia istniejących uwarunkowań organizacyjnych i informatycznych Autonomizacja systemów informatycznych obsługujących procedury - proste systemy, zdefiniowana odpowiedzialność Skutek - niska efektywność, wysokie koszty systemów i koszty dla uczestników procedur

24 Warunek sprawnego modelu proceduralnego e-państwa - dobre podstawy prawne informatyzacji Parafraza z Kazań Sejmowych ks. Piotra Skarga S.J. Zły system informatyczny gorszy niźli tyran najsroższy. Bo wżdy tyran albo odmienić się, albo namówić, albo umrzeć może i jego tyraństwo ustaje. A zły system informatyczny zawżdy trwa, zawżdy zabija i szkodę czyni i na duszy, i na ciele. Jest jako lew i bestyja nierozumna, która namówić się nie da, aż ją zabić i umorzyć. Tak i złe systemy które szkody ludziom czyni miasto pomocy, dla której wszystkie się systemy informatyczne stawią.

25 Beneficjenci modelu infrastrukturalnego Obywatele w tym jako wyborcy, podatnicy, beneficjenci usług społecznych, uczestnicy transakcji rynkowych, osoby załatwiające sprawy administracyjne Przedsiębiorcy Urzędnicy Pracownicy korzystający z ICT w tym w przedsiębiorstwach, usługach społecznych Lokalne i branżowe organizacje społeczne Wysoko kwalifikowani informatycy Sektor badań i edukacji naukowcy, nauczyciele, studenci, uczniowie,

26 Beneficjenci modelu proceduralnego Biznesowy kartel korporacji prawników Legislacja Usługi prawnicze związane ze stosowaniem procedur Aktywni uczestnicy procesów legislacyjnych Działacze polityczni, społeczni, ekonomiczni; prawnicy; wyższy szczebel administracji Szczebel decyzyjny jednostek sektora publicznego współpracujący z kartelem prawników Przedsiębiorstwa sektora ICT

27 Ocena modeli e-państwa Model infrastrukturalny e-państwa Optymalny Wdrożenie uwarunkowane politycznie, wymaga silnej koordynacji centralnej Model proceduralny e-państwa Nieefektywny Wdrożenie bez warunków politycznych, poprzez tworzenie nowych, autonomicznych systemów proceduralnych

28 Jak przejść od modelu proceduralnego 2017 do modelu infrastrukturalnego 2030? Czy, kiedy i w jakim stopniu będą spełnione warunki reinformatyzacji państwa: Techniczne - powszechne ICT Ekonomiczne środki finansowe Informacyjne wiedza uczestników systemów Normalizacyjne normy i systemy referencyjne Wiedza decydentów politycznych Wola polityczna Dobre, spójne prawo i uczciwi prawnicy Organizacyjne kompetencje urzędów

29 Główne bariery reinformatyzacji Brak woli politycznej dla centralnej koordynacji infrastruktury informacyjnej sektora publicznego System tzw. wymiaru sprawiedliwości Odpaństwowiony, działający ponad prawem, zależny od grup interesów, biznesowy kartel korporacji prawników i zawodów związanych z egzekucją procedur zdefiniowanych w aktach prawnych

30 Jakim e-państwem będziemy w roku 2030? Infrastruktura teleinformatyczna państwa czy cyfryzacja autonomicznych procedur administracyjnych

31 Jaki model e-państwa w 2030 roku zdecyduje pozycja polityczna i ekonomiczna głównych beneficjentów modeli e-państwa Demokratyczne państwo obywatelskie oparte na zintegrowanej infrastrukturze informacyjnej czy Kleptokratyczne państwo rządzone przez odpaństwowiony, zależny od grup interesów, biznesowy kartel korporacji prawników tworzący i egzekwujący złe prawo?

32 Dziękuję za uwagę