Kogo z Chełmca do Sącza?

Transkrypt

1 Kogo z Chełmca do Sącza? Wstępne opracowanie geopolityczne Bartłomiej Orzeł Nowy Sącz, 4 sierpnia 2014 r.

2 I. WSTĘP Chełmiec ma możliwość stać się miastem już niedługo będą prowadzone konsultacje społeczne w tej sprawie. Na wzór Bobowej ma się on stać gminą miejsko-wiejską z siedzibą w mieście Chełmcu. Pozwoli jej to sięgać po środki unijne zarówno przeznaczone dla miast, jak i wsi. Zrodziło to pytanie czy w tej sytuacji istnieje możliwość przyłączenia niektórych ościennych wsi do Nowego Sącza, zamiast przyłączać je do nowego-starego tworu. Nie da się ukryć, że Chełmiec jest bardzo bogatą Gminą, która dodatkowo dobrze gospodaruje środkami z Unii Europejskiej (mając do wyboru również środki przeznaczone dla wsi) i ma w ręku bardzo silne karty przetargowe lodowisko, kryte hale, nowe drogi. Jak jednak widać na załączonej mapce, są pewne trudności, które nie są możliwe do przeskoczenia żadnymi pieniędzmi. Nowy Sącz swojej szansy powinien upatrywać w wykluczeniu komunikacyjnym (która wynika ze specyficznego układu Gminy) niektórych wsi, takich jak Piątkowa, Paszyn, Kunów, względnie Naściszowa, Januszowa i Librantowa. Poprzez owe wykluczenie miejscowości te mają znacznie utrudnioną możliwość korzystania z przybytków takich jak lodowisko, Orliki czy zapewnienie bezpieczeństwa przez Straż Gminną, będąc jednocześnie trochę niedoinwestowanymi. Wszyscy wiedzą, że one są do dyspozycji mieszkańców Gminy, ale są trochę jak Potwór z Loch Ness - niektórzy mogą z nich korzystać znacznie łatwiej, a niektórzy nie widzieli ich nawet na oczy. Pewnie dlatego, że muszą tłuc się przez cały Nowy Sącz autobusami MPK z przesiadką. Poniższy raport zawiera więc głównie czynniki geograficzne, a co za tym idzie również komunikacyjne. Oczywiście nie mówimy, że Nowy Sącz powinien od razu wchłonąć Kunów czy Paszyn dlatego, że ich mieszkańcy nie mogą korzystać z Orlików. Warto się jednak zastanowić czy geografia nie powinna stać najważniejszą kartą przetargową, jeśli chodzi o powiększanie miasta. Bo oczywistym jest, że Nowy Sącz w dłuższej perspektywie musi się rozwijać również ludnościowo, a da się to osiągnąć, tylko wciągając ościenne wsie. Nadaliśmy więc priorytet (w skali 1-6), jakim powinno być przyłączenie danej wsi do Nowego Sącza na ten moment wyznaczone jedynie na podstawie danych geograficznych, a w szczególności geografii ludności, przemysłu, rolnictwa oraz transportu. Jeśli miejscowość nie uzyskała NA TEN MOMENT priorytetu wyższego niż

3 50%, nie wynika z tego wcale, że jest ona nieistotna czy nieważna to wcielanie musi iść naszym zdaniem powoli i etapowo prosimy więc o nieobrażanie się :). II. PODSTAWOWE INFORMACJE Liczba mieszkańców: GMINA CHEŁMIEC Biczyce Dolne 812; Biczyce Górne 560; Boguszowa 178; Chełmiec 2906; Chomranice 957; Dąbrowa 901; Januszowa 601; Klęczany 1113; Klimkówka 294; Krasne Potockie 958; Kunów 396; Kurów 151; Librantowa 1158; Mała Wieś 890; Marcinkowice 2113; Naściszowa 152; Niskowa 735; Paszyn 2105; Piątkowa 1293; Rdziostów 462; Świniarsko 1836; Trzetrzewina 1692; Ubiad 583; Wielogłowy 1194; Wielopole 813; Wola Kurowska 238; Wola Marcinkowska 264. Chełmiec w przypadku, w którym stanie się miastem, pod względem liczby ludności zajmie miejsce pomiędzy Daleszycami powiat kielecki, województwo świętokrzyskie,

4 a Pońcem powiat gostyński, województwo wielkopolskie, ex aequo z Węgorzynem powiat łobeski, województwo zachodniopomorskie. W województwie małopolskim byłby 54 miastem pod względem ludności, plasując się pomiędzy Bobową, a Ryglicami. Stałby się jednocześnie najmniejszym miastem powiatu nowosądeckiego. III. ANALIZA POSZCZEGÓLNYCH MIEJSCOWOŚCI (tylko te, które uzyskały na ten moment priorytet przyłączenia powyżej 50% czyli 3) Boguszowa wieś jest w zasadzie przysiółkiem Piątkowej, o czym świadczy to, że uczniowie uczęszczają w większości do szkoły w Piątkowej (szkoła w Boguszowej została zamknięta jakiś czas temu), a administratorem kaplicy jest proboszcz Parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Piątkowej. Graniczy ona także z Paszynem (mapka nie zawiera Boguszowej). Położona jest na wysokiej i trudno dostępnej w zimie górze, a oprócz tego boryka się z podobnymi problemami co Piątkowa dostępność Urzędów, a także zapewnienie bezpieczeństwa. Jej wejście w skład Nowego Sącza jest możliwe tylko wtedy, gdy do miasta przyłączyłaby się również pozostała część Piątkowej, a Boguszowa stałaby się częścią osiedla. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza (tylko w przypadku przyłączenia Piątkowej) 4 Januszowa w związku ze zmianami, które dokonały się w ilości ludności ( ; , wg danych Gminy Chełmiec). Znaczący, bo prawie 14% wzrost ludności w ciągu 10 lat, musi być spowodowany w głównej mierze coraz częstszym osiedlaniem się mieszkańców zewnętrznych, a nie tylko przyrostem naturalnym. Niejako miejscowość stała się (i będzie się to pogłębiać) więc kolejną sypialnią Nowego Sącza, gdyż rolnicy z założenia nie osiedlają się w nowych miejscach. Januszowa jest połączona z Nowym Sączem osobną drogą, w związku z czym jest w stanie przyłączyć się do miasta niezależnie od jakichkolwiek ościennych miejscowości. Argumentem za dołączeniem do Nowego Sącza jest tutaj w zasadzie tylko i wyłącznie rozwój ludnościowy i terytorialny Nowego Sącza nie ma tam żadnych dużych firm,

5 a Januszowa nie jest położona przy znaczącym ciągu komunikacyjnym, więc nie należy się spodziewać dużej zmiany w tej materii. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza 3,5 Kunów jest stosunkowo małą wysepką położoną pomiędzy Nowym Sączem, a Gminą Kamionka Wielka. Podobnie jak w przypadku Naściszowej od bycia częścią miasta, dzieli ją w zasadzie tylko przynależność terytorialna, różnicą natomiast jest możliwość korzystania chociażby z autobusów MPK (co zawdzięcza w zasadzie tylko temu, że MPK współpracuje z Gminą Kamionka Wielka, a więc autobusy jeżdżą do Mystkowa i Mszalnicy w innym przypadku linie prywatnych przewoźników miałyby sens ekonomiczny). Rolnictwo na dużą skalę nie istnieje w Kunowie już od dłuższego czasu. Po przyłączeniu stałoby się najprawdopodobniej częścią osiedla Falkowa, gdyż sam jest zbyt mały żeby utworzyć własne osiedle. Mieszkańcy Kunowa podobnie jak Piątkowej i Paszyna są wykluczeni komunikacyjnie, a więc ich możliwości korzystania z atrakcji gminnych, a także zapewnienia bezpieczeństwa przez Straż Gminną są znacznie ograniczone. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza 3 Naściszowa mały przysiółek, niejako wciśnięty pomiędzy Nowy Sącz, Januszową, a Wielopole. Najlepsze połączenie komunikacyjne Naściszowa posiada z Nowym Sączem (przedłużenie ulicy Barskiej), co powoduje, że jest ona dość naturalnym kandydatem do wchłonięcia do Nowego Sącza w celu zwiększenia liczby ludności. Od bycia częścią miasta dzieli ją w zasadzie tylko i wyłącznie przynależność terytorialna, a także brak możliwości korzystania np. z usług MPK (komunikacja oparta jest na prywatnych przewoźnikach jadących do Librantowej i Korzennej). Po włączeniu do miasta stałoby się częścią Osiedla Barskiego lub Osiedla Kochanowskiego, gdyż jest zbyt małe, żeby utworzyć samodzielne osiedle. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza 3,5

6 Paszyn miejscowość położona jest obok miejscowości Piątkowa. Podobnie jak w tamtym przypadku staje się powoli sypialnią Nowego Sącza, jednak ciągle zdarzają się osoby zajmujące się na szerszą skalę rolnictwem. Odległość i droga, którą trzeba przebyć do Chełmca powoduje, że mieszkańcy Paszyna mają problemy z załatwieniem spraw w siedzibie gminy, korzystania z atrakcji, a także są problemy z zapewnieniem porządku przez Straż Gminną. Z drugiej strony droga krajowa nr 28 przechodząca przez Paszyn powoduje, że jest ona atrakcyjna dla inwestorów, a dodatkowo znajdują się tam ciągle niewykorzystane tereny. W przyszłości może się stać (w odpowiedniej skali) ulicą podobną do Tarnowskiej pełną firm usługowych i produkcyjnych. Dodatkową zaletą jest w tym przypadku dojazd do wylotowej ulicy Tarnowskiej znacznie lepszy niż np. w przypadku ul. Węgierskiej czy Elektrodowej. Dwie większe firmy, które znajdują się w miejscowości to centrala Tomexu okna, drzwi, bramy, a także Kalmar producent mebli. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza (tylko w przypadku przyłączenia Piątkowej) 5 Piątkowa wieś w czasie reformy administracyjnej z czasów PRL została podzielona na dwa twory jedna z nich została przyłączona do Nowego Sącza, natomiast druga funkcjonuje jako odrębna wieś w ramach Gminy Chełmiec. Dzieci z sądeckiej części Piątkowej są administracyjnie przypisane do szkoły w Piątkowej. Dalsze utrzymywanie tego stanu rzeczy jest co najmniej osobliwe. Argumentem za przyłączeniem Piątkowej do Nowego Sącza jest to że jest to wieś, w której od dłuższego czasu w zasadzie nie istnieje rolnictwo na szerszą skalę. W dzisiejszym kształcie znacznie bliżej jej do sypialni Nowego Sącza, niż do klasycznej wsi, a różnica ta będzie się jeszcze pogłębiać. Ma na to wpływ niewątpliwie bliskość miasta, a więc chętnie osiedlają się w niej nowi mieszkańcy, pragnący życia poza blokowiskami. Podobnie jak w przypadku Paszyna odległość i droga, którą trzeba przebyć do Chełmca powoduje, że mieszkańcy Piątkowej mają problemy z załatwieniem spraw w siedzibie gminy, korzystania z atrakcji, a także są problemy z zapewnieniem porządku przez Straż Gminną. Z drugiej strony droga krajowa nr 28 przechodząca przez część Piątkowej powoduje, że jest ona atrakcyjna dla inwestorów, a znajdują się tam ciągle niewykorzystane tereny.

7 Dodatkową zaletą jest w tym przypadku dojazd do wylotowej ulicy Tarnowskiej znacznie lepszy niż np. w przypadku ul. Węgierskiej czy Elektrodowej. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza 5 Wielogłowy miejscowość jest położona przy drodze krajowej numer 75 prowadzącej z Nowego Sącza do Krakowa i od wielu lat znajdują się tam i rozwijają duże firmy, nawet o zasięgu światowym. Wielogłowy i Wielopole mają utrudnioną możliwość korzystania z atrakcji znajdujących się w Chełmcu, a także dostępność Straży Gminnej i urzędów (co jednak za kilka lat trochę się zmieni dzięki obwodnicy od ulicy Tarnowskiej do Chełmca, jednak wykluczenie komunikacyjne będzie występować nadal). Największe firmy znajdujące się w miejscowości to Wiśniowski, Orion Meble oraz Bugajski. Podatki zwłaszcza pierwszej z nich stanowią znaczne wpływy do budżetu Gminy Chełmiec. Jest to więc miejscowość (wraz z Wielopolem), która powinna mieć największy priorytet dla władz miasta, chcących powiększać Nowy Sącz. W ten sposób pozyskuje się nie tylko kolejne senne przedmieścia, ale przede wszystkim olbrzymie przedsiębiorstwo, które daje pracę mieszkańcom, a także zwiększa wpływy do budżetu miasta. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza (tylko w przypadku przyłączenia Wielopola) 6 Wielopole jest to miejscowość leżąca przy drodze krajowej numer 75, podobnie jak Wielogłowy (z którymi sąsiaduje). Z głównej drogi dojeżdża się do centrum wsi. Wielogłowy i Wielopole mają utrudnioną możliwość korzystania z atrakcji znajdujących się w Chełmcu, a także dostępność Straży Gminnej i urzędów (co jednak za kilka lat trochę się zmieni dzięki obwodnicy od ulicy Tarnowskiej do Chełmca, jednak wykluczenie komunikacyjne będzie występować nadal). Przyłączenie Wielopola do Nowego Sącza jest ważne nie tylko z punktu widzenia samej miejscowości, ale przede wszystkim dzięki możliwości przyłączenia sąsiednich Wielogłów. W miejscowości znajduje się duża firma MotoSowa dealer samochodów Fiat. Priorytet przyłączenia do Nowego Sącza 5

8 IV. ZAKOŃCZENIE Raport nie odkrywa szokujących nowych prawd dotyczących Nowego Sącza i Chełmca, a także rozwoju w przyszłości. Ma raczej za zadanie zwrócić uwagę na pewne pomijane czy niezauważane aspekty (np. wzrost liczby ludności w Januszowej) i odczarować pewne stereotypy dotyczące niektórych wsi podmiejskich - np. obraz wsi rolniczej z końmi i krowami, który jest ciągle obecny w wyobraźni niektórych osób. Nie da się też ukryć, że jest on pisany znacznie bardziej z perspektywy Nowego Sącza i jego rozwoju. W naszej opinii jednym z kluczowych czynników przy dołączaniu miejscowości do Nowego Sącza powinno być ich położenie i możliwość rozwoju oczywistym jest na przykład, że położenie przy drodze krajowej w przyszłości przyczyni się do osiedlania się firm i rozwoju gospodarczego. To powinno być priorytetem, a nie dołączanie miejscowości na zasadzie mocarstwowych ambicji przeskoczenia 100 tysięcy mieszkańców tereny muszą mieć potencjał gospodarczy, a nie tylko ludnościowy. Dlatego też Wielopole, Wielogłowy i Paszyn uzyskały w raporcie stosunkowo wysoki priorytet. Oczywiście nie da się uniknąć wcielania wsi typowo sypialnianych - jednak muszą być one na drugim miejscu to jest droga do dobrego, optymalnego rozwoju. Największe prawdopodobieństwo dołączenia do Nowego Sącza w naszej opinii występuje w przypadku wsi Piątkowa, a co za tym idzie Boguszową. Uważamy tak tym bardziej dlatego, że część Piątkowej jest już od prawie trzydziestu lat na terenie miasta i dalsze utrzymywanie tego podziału jest w naszej opinii zbędne, a nawet szkodzące. Podobną drogą jak Piątkowa poszedłby wtedy najprawdopodobniej Paszyn oraz Kunów, które posiadają podobne problemy z wykluczeniem komunikacyjnym co Piątkowa. Istnieje pewna możliwość dołączenia Naściszowej oraz Januszowej, jednak jest ono znacznie niższe niż w przypadku pierwszych trzech miejscowości, a zwłaszcza Piątkowej. Ponadto te miejscowości nie znajdują się przy drogach krajowych ich znaczenie jeśli chodzi o przestrzeń dla firm jest znacznie niższa. Są to jednak duże roszady, które spowodowałyby ewentualne odcięcie Piątkowej i Paszyna (które tym samym zostałyby najprawdopodobniej niejako zmuszone do dołączenia do Nowego Sącza lub utworzenia osobnej Gminy), a także Librantowej (która w naszej opinii wtedy dołączyłaby do Gminy Korzenna).

9 Najmniejsze prawdopodobieństwo przyłączenia do Nowego Sącza (a w zasadzie marzenie ściętej głowy ) jest w przypadku Wielopola i Wielogłów. Zwłaszcza w tym drugim przypadku bardzo wątpliwe, żeby Gmina Chełmiec po prostu oddała swoją kurę znoszącą złote jajka. Bugajski czy Wiśniowski zapewniają bardzo wysokie wpływy z podatków Gminie Chełmiec i stanowią istotną część budżetu miejscowości. Pozostałe przeszkody które trzeba by pokonać przy dołączaniu dowolnej z wsi do Nowego Sącza to niechęć mieszkańców wsi do zmian (a także wymiany dokumentów), niechęć sołtysów do zmiany miasta. Nie zostały zawarte również kwestie takie jak wysokość podatków od nieruchomości czy inwestycje Gminy Chełmiec w danej miejscowości. Analiza tych czynników zostanie przedstawiona w kolejnym raporcie. Źródła: (mapka) informacje własne Oceny priorytetu są subiektywne, jednakże oparte na obiektywnych czynnikach, takich jak wielkość i ilość firm, dostępność komunikacyjna, przebiegające drogi, czynniki historyczne i wiele, wiele innych. Miejscowości, których dołączenie wymaga według nas więcej niż jednej miejscowości nie były w ogóle brane pod uwagę np. Trzetrzewina wymagałaby dołączenia Biczyc Dolnych, Biczyc Górnych i Chełmca.