Przestrzenne zróżnicowanie poziomu wykształcenia rolników. Europa Polska Mazowsze

Transkrypt

1 Konrad Ł. Czapiewski Polska Akademia Nauk Zakład Przestrzennego Zagospodarowania i BR Krzysztof Janc Uniwersytet Wrocławski Zakład Zagospodarowania Przestrzennego Przestrzenne zróżnicowanie poziomu wykształcenia rolników. Europa Polska Mazowsze Ustka

2 Projekty badawcze N /0065 Atlas Rolnictwa Polski N /1135 Endogeniczne czynniki rozwoju obszarów wiejskich województwa mazowieckiego

3 Cel znaczenie wykształcenia w rolnictwie Celem prezentacji jest przedstawienie poziomu wykształcenia ludności rolniczej, zarówno ogólnego, jak również kierunkowego. Uwzględniono trzy skale przestrzenne europejską (jednostki odniesienia NUTS 2), polską (NUTS 4) oraz regionalną (na przykładzie Mazowsza NUTS 5). Różne skale odniesienia umożliwiają sprawdzenie, czy istnieją ogólne prawidłowości rządzące przestrzennym zróżnicowaniem zjawiska. Gospodarstwa kierowane przez lepiej wykształconych rolników uzyskują zazwyczaj lepsze efekty produkcyjne, cechuje je także skuteczniejsze wykorzystanie zasobów ziemi, pracy i środków obrotowych oraz stosowanie intensywniejszych technologii produkcji Wykształceni rolnicy posiadają większe gospodarstwa, jednocześnie dążąc do ich dalszego powiększania. Należy założyć, że dostosowanie się rolników do większych wymagań, co do jakości produkcji, przeprowadzanie modernizacji gospodarstw oraz wykazywanie inicjatywy i pomysłowości w pozyskiwaniu zewnętrznych środków wsparcia, jest łatwiejsze na obszarach o wysokim udziale właścicieli gospodarstw rolnych z wysokimi kwalifikacjami zawodowymi.

4 Europa zróżnicowanie przestrzenne poziom wykształcenia rolników potencjał ekonomiczny

5 Europa - zależno ności Z przeprowadzonej analizy równania regresji liniowej wynika, iż polskie gospodarstwa przy obecnie notowanym poziomie wykształcenia kierunkowego rolników, mogłyby charakteryzować się prawie dziesięciokrotnie większą siłą ekonomiczną (średnia dla polskich regionów 39 ESU) niż obecnie (średnia 4 ESU).

6 Polska zróżnicowanie przestrzenne udział użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych z wykształceniem średnim i wyższym ogólnym udział kierowników indywidualnych gospodarstw rolnych z wykształceniem ponadpodstawowym rolniczym

7 Polska zależno ności

8 Polska typologia Powiaty ziemskie w zależności od poziomu wykształcenia ogólnego (A) i kierunkowego (B) użytkowników/kierowników indywidualnych gospodarstw rolnych

9 Mazowsze zróżnicowanie przestrzenne (1) , ,5 udział użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych z wykształceniem średnim i wyższym ogólnym udział kierowników indywidualnych gospodarstw rolnych z wykształceniem ponadpodstawowym rolniczym

10 Mazowsze zróżnicowanie przestrzenne (2) miasta poziom towarowości rolnictwa (wartość produkcji towarowej rolnictwa indywidualnego w złotych na hektar UR)

11 Mazowsze zależno ności Na wartości towarowości rolnictwa największy wpływ mają: bezwzględna wartość produkcji towarowej, stopień towarowości rolnictwa, który z reguły jest wyższy w gospodarstwach dużych oraz poziom specjalizacji rolnictwa. Ponadto duży wpływ na efekty produkcyjne i towarowość rolnictwa ma dostępność komunikacyjna terenów i poziom wykształcenia właścicieli gospodarstw

12 Podsumowanie Niezależnie od skali przestrzennej badań potwierdzona została ogólna i silna prawidłowość: efekty ekonomiczne działalności gospodarstw rolnych (bądź szerzej ich potencjał ekonomiczny) są współzależne z poziomem wykształcenia osób pracujących bądź kierujących nimi. Wiedza jest obecnie jednym z kluczowych czynników warunkujących wysoką efektywność gospodarowania w rolnictwie. Z perspektywy europejskich regionów, można stwierdzić, że polskie obszary wiejskie posiadają duży, niewykorzystany potencjał wykształconych rolników oraz mieszkańców wsi. Pozostawiając otwartymi szereg pytań o kształt obszarów wiejskich i rolnictwa w przyszłości, należy wskazać, iż będzie on w dużej mierze wynikał z indywidualnych i społecznych zasobów grup lokalnych, w tym głównie ich poziomu wykształcenia ogólnego i specjalistycznego.