KATARZYNA NOSEK, KATARZYNA STYSZKO, JANUSZ GOŁAŚ *
|
|
- Wiktoria Nowacka
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 KATARZYNA NOSEK, KATARZYNA STYSZKO, JANUSZ GOŁAŚ * Badanie obecności wybranych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), triclosanu i bisfenolu A w ściekach komunalnych techniką chromatografii gazowej z detektorem mas (GC/MS) Słowa kluczowe farmaceutyki triclosan ścieki komunalne GC/MS SPE Streszczenie Badanie obecności farmaceutyków w środowisku naturalnym jest stosunkowo nowym zagadnieniem jednak coraz częściej podejmowanym w jednostkach naukowo badawczych. W niniejszej pracy przedstawiono procedurę oznaczania trzech farmaceutyków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) takich jak ketoprofen (KET), naproksen (NAP), diklofenak (DIK), regulatora tłuszczu bezafibratu (BEZ) oraz triclosanu (TRI) i bisfenolu A (BIS) w ściekach komunalnych. Procedura uwzględnia proces zatężania i izolacji analitów metodą ekstrakcji do fazy stałej (SPE), etap derywatyzacji związkiem sililowym N-metylo-N-trimetylsililo trifluoroacetamidem (MSTFA) oraz analizę w technice chromatografii gazowej z detektorem mas (GC/MS). Ścieki do badań pobrano na wejściu oraz na wyjściu z Zakładu Oczyszczania Ścieków Płaszów w Krakowie. Większość badanych leków zostało oznaczonych w stężeniach kilkuset ppb w ściekach oczyszczonych do kilku ppm w ściekach surowych. 1. Wprowadzenie Dynamicznie rozwijający się rynek farmaceutyczny i zwiększenie spożycia leków przekłada się na wzrost zanieczyszczenia środowiska wodnego farmaceutykami i produktami ich częściowego rozkładu. Związki te są uwalniane do środowiska głównie wraz ze ściekami komunalnymi i jako substancje w dalszym ciągu czynne biologicznie mogą stanowić ekotoksyczne zagrożenie dla organizmów wodnych i człowieka. Aż 34% aptecznego rynku leków w Polsce stanowią leki dostępne bez recepty [20] i to one są najczęściej i w największych stężeniach wykrywane w środowisku [6]. Pierwsze informacje o przedostawaniu się farmaceutyków do środowiska wodnego pojawiły się w latach 70. w Stanach Zjednoczonych [9, 13]. Wykazano wówczas obecność kwasu klofibrowego w wodach podziemnych oraz kwasu salicylowego i kofeiny w oczyszczonych ściekach. Wraz z rozwojem nowych i czułych technik analitycznych ukazywało się coraz więcej publikacji dotyczących obecności bioaktywnych zanieczyszczeń w środowisku w stężeniach rzędu ppt do ppb, które wskazywały na nieskuteczność tradycyjnych technologii oczyszczania ścieków komunalnych w procesie usuwania farmaceutyków i ich metabolitow [4, 11, 12, 23]. W badaniach pozostałości produktów farmaceutycznych i ich metabolitów w środowisku liderami są Stany Zjednoczone, gdzie od 1982 roku pracownicy agencji naukowo badawczej United States Geological Survey (USGS), w ramach programu Toxic Substances Hydrology Program monitorują stan wód naturalnych pod kątem toksycznych substancji w tym również farmaceutyków i innych nowopojawiających się zanieczyszczeń [1, 2, 8, 16]. Coraz więcej badań prowadzonych jest również w Europie, głównie w Niemczech i Szwajcarii. W Polsce jak dotąd pojawiło się zaledwie kilka prac na ten temat. W 2005 roku w ściekach surowych w Zabrzu zidentyfikowano 23 spośród 30 analizowanych farmaceutyków, m.in. ibuprofen, naproksen, diklofenak, ketoprofen, bezafibrat w stężeniach 1,00 8,40 µg/l [7]. W tym samym roku opublikowano pracę na temat oznaczania leków w wodach powierzchniowych w północnej części Polski [5]. Wykazano obecność m.in. ibuprofenu i diklofenaku w wodach rzecznych i jeziornych w stężeniu 0,05 0,53 µg/l oraz obecność ibuprofenu w wodzie morskiej w stężeniu 0,17 µg/l. Kolejne prace z 2007 i 2008 roku dotyczyły oznaczania licznej grupy farmaceutyków w wodach Warty oraz ściekach komunalnych [14, 15]. Większość analizowanych leków została zidentyfikowana w rzece w stężeniach 0,003 2,108 µg/l. W ściekach surowych leki osiągnęły maksymalne stężenie ~10 µg/l (naproksen) natomiast w ściekach oczyszczonych ~ 2,4 µg/l (diklofenak). 2. Część eksperymentalna 2.1. Przedmiot analizy * AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Energetyki i Paliw, Katedra Chemii Węgla i Nauk o Środowisku, sosnowsk@agh.edu.pl, styszko@agh.edu.pl, jgolas@agh.edu.pl
2 Do analizy wybrano popularne kwasowe leki z grupy NLPZ: naproksen, ketoprofen (Sigma Aldrich, St. Louis, USA, czystość 99,9%), diklofenak (Dr. Ehrenstorfer, Augsburg, Niemcy, czystość 99%) bezafibrat (Sigma Aldrich, St. Louis, USA, czystość 98%), jako przedstawiciel farmaceutyków regulujących poziom tłuszczów w organizmie, bisfenol A (Dr. Ehrenstorfer, Augsburg, Niemcy, czystość 98,5%) plastyfikator i związek zaburzający prawidłowe funkcje endokrynne oraz triclosan (Merck, Darmstadt, Niemcy, czystość 99,7%) składnik antybakteryjny w kosmetykach jak również dodatek konserwujący do leków. Rysunek 1 przedstawia budowę chemiczną analizowanych związków. Jako wzorzec wewnętrzny do analizy ilościowej zastosowano 1 hydroksypyren (Sigma Aldrich, St. Louis, USA, czystość 98%) [24]. Rysunek 1. Budowa chemiczna analizowanych związków. Figure 1. Chemical structures of studied pollutant Pobór ścieków Ścieki do analizy pobrano w styczniu 2011 roku z Zakładu Oczyszczania Ścieków Płaszów zlokalizowanego w południowo wschodniej części Krakowa. Zakład ten oczyszcza ścieki komunalno bytowe ze średnim przepływem 165 tys. m 3 /dobę. Jest to oczyszczalnia mechaniczno biologiczna przyjmująca ponad 70% krakowskich ścieków. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Drwina a dalej Wisła. Do badań pobrano ścieki surowe przyjmowane przez zakład oczyszczania oraz ścieki oczyszczone po pełnym cyklu oczyszczania czyli w postaci w jakiej są uwalniane do Drwiny Ekstrakcja do fazy stałej Izolację i zatężenie analitów przeprowadzono techniką ekstrakcji do fazy stałej (SPE) wykorzystując 12 stanowiskowy zestaw szklany do SPE firmy J.T.Baker (Philipsburg, USA). Próbki ścieków ekstrahowano na złożu HLB (60 mg) firmy Waters (Milford, USA), uniwersalnym polarnym materiale polimerowym do ekstrakcji kwasowych, obojętnych i zasadowych związków o charakterze polarnym. Do ekstrakcji wykorzystano metanol supergradient i n-heksan firmy POCh (Gliwice, Polska), octan etylu firmy Merck (Darmstadt, Niemcy) oraz wody demineralizowanej (< 0.14 S/cm) z systemu HLP 5 firmy Hydrolab (Polska) zakwaszonej do ph = 2. Bezpośrednio przed procesem ekstrakcji kolumienki ekstrakcyjne HLB zostały skondycjonowane kolejno 3 ml octanu etylu, 3 ml metanolu i 3 ml wody destylowanej o ph = 2. Pobrane ścieki przefiltrowano na filtrze szklanym (MN GF-1, Ø = 45 mm) firmy Macherey-Nagel (Düren, Niemcy) oraz zakwaszone kwasem solnym do ph = 2. Próbki ścieków (objętość ścieków surowych 250 ml, oczyszczonych 500 ml) zatężono i oczyszczono na drodze ekstrakcji do fazy stałej SPE z prędkością przepływu 5 7 ml/min. Następnie złoże ekstrakcyjne przemyto 3mL roztworu 5% metanolu w wodzie destylowanej w celu wymycia składników matrycy oraz dodatkowo 3 ml n-heksanu celem usunięcia matrycy tłuszczowej. Kolumienki suszono przez 15 minut pod zmniejszonym ciśnieniem. Anality ze złoża sorbentu wymyto 3 ml octanu etylu. Uzyskany eluat zatężono odparowując go do sucha nad łaźnią wodną w temperaturze 45ºC pod strumieniem argonu. Suchą pozostałość ścieków do analizy jakościowej rozpuszczono w 100 µl wzorca wewnętrznego w octanie etylu a próbki do krzywej kalibracyjnej rozpuszczono w różnych stężeniach roztworu wzorcowego analitów w octanie etylu z wzorcem wewnętrznym.
3 W celu wyznaczenia odzysków analitów z procesu ekstrakcji do próbek wody ultraczystej dodano analitów (0,5 µg/l 1,0 µg/l) przed i po procesie SPE oraz wzorca wewnętrznego przed analizą GC/MS. Największy odzysk uzyskano dla diklofenaku 78%. Dla pozostałych analitów odzysk kształtował się w zakresie 61 67% Derywatyzacja Zwiększenie lotności oraz stabilności chemicznej i termicznej analitów przed analizą GC/MS uzyskano poprzez przeprowadzenie składników ekstraktu w sililowe pochodne za pomocą N-metylo-N-trimetylosililotrifluoroacetoamidu (MSTFA) marki Fluka (Szwajcaria). Grupa trimetylosililowa (TMS), Si(CH 3 ), jest najbardziej popularną grupą sililową stosowaną przy oznaczaniu GC/MS związków zawierających grupę hydroksylową [21, 22]. Do 50 µl ekstraktu dodano 15 µl MSTFA. Reakcję sililowania prowadzono w izolacji od światła w zamkniętym naczynku przez 35 minut w temperaturze 65ºC [10] w 12 stanowiskowym termobloku z elektroniczną regulacją temperatury Kalibracja metody Oznaczenie ilościowe wykonano metodą krzywej dodatku wzorca. Celem wyeliminowania błędu związanego z pobieraniem różnej objętości roztworu do strzykawki, przed analizą GC/MS do próbek dodano wzorca wewnętrznego. Do kalibracji detektora MS sporządzono 5 matrycowych roztworów wzorcowych zawierających zarówno wzorzec wewnętrzny jak i oznaczane anality (dla ścieków surowych zakres stężeń analitów 0,2 6,0 µg/l, stężenie wzorca wewnętrznego 1,0 µg/l; dla ścieków oczyszczonych zakres stężeń analitów 0,05 3,0 µg/l, stężenie wzorca wewnętrznego 0,5 µg/l). W badanym zakresie stężeń wykazano liniowość stosunku sygnału analitu P x do sygnału wzorca wewnętrznego P IS w funkcji stężenia analitów (0,9963 < r 2 < 0,997, tab. 1). Celem sprawdzenia stałości stosunku P x / P IS w próbce wykonano trzykrotną analizę roztworu wzorcowego. Powtarzalność wyrażona względnym odchyleniem standardowym RSD wahała się od 0,2 % dla naproksenu do 9% dla diklofenaku. Wartość granicy wykrywalności (limit of detection LOD) i oznaczalności (limit of quantification LOQ) dla opisywanej metody analitycznej oszacowano na podstawie stosunku sygnału do szumu S/N. LOD to trzykrotny poziom szumów w pobliżu czasu retencji dla analitu (± 0,5 min) przeliczony na stężenie. Przyjęto założenie, że LOQ = 3 LOD [17]. Wartość stosunku S/N wyznaczono dla próbki z najmniejszym dodatkiem wzorca analitu pomniejszonej o wartość odpowiedzi od analitu w badanych ściekach. Tabela 1. Krzywe kalibracyjne dodatku wzorca analitów oraz parametry walidacyjne metody. Table 1. Standard addition calibration curves and validation parameters. Naproksen LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,121 0,362 Ścieki oczyszczone 0,016 0,048 Triclosan LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,012 0,036 Ścieki oczyszczone 0,010 0,031
4 Ketoprofen LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,017 0,050 Ścieki oczyszczone 0,005 0,016 Bisfenol A LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,006 0,018 Ścieki oczyszczone 0,002 0,005 Diklofenak LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,020 0,061 Ścieki oczyszczone 0,010 0,029 Bezafibrat LOD µg/l LOQ µg/l Ścieki surowe 0,014 0,041 Ścieki oczyszczone 0,011 0, Analiza GC/MS Analizy wykonano chromatografem gazowym HP 5890 II Serii z dwoma portami nastrzykowymi split/splitless z detektorem masowym MS HP 5971A i kolumną kapilarną HP - 5 MS (30 m x 0,25 mm) firmy Agilent Technologies (Palo Alto, USA). Oznaczenie jakościowe i ilościowe przeprowadzono w trybie monitorowania wybranych jonów (selected ion monitoring SIM) w oparciu o czasy retencji i wartość m/z charakterystycznych jonów (tab. 2). Próbkę do analizy o objętości 1 µl dozowano do portu nastrzykowego (220ºC) manualnie przy pomocy strzykawki mikrolitowej marki Hamilton (Nevada, USA). Rozdział próbki (faza nośna - hel, 15 psi) następował wg 23 minutowego programu temperaturowego: 70ºC (2 min) 280ºC (7 min). Temperatura linii transferowej wynosiła 320ºC. Wyniki analizy opracowano i zinterpretowano korzystając z oprogramowania Wsearch w wersji Tabela 2. Czasy retencji i wartości m/z charakterystycznych jonów fragmentacyjnych analizowanych związków. Table 2. Retention time and m/z ratio of characteristic ions of target analytes. Analit Czas retencji (min) Jon do analizy Jony potwierdzające ilościowej (m/z) (m/z) Naproksen 14, Triclosan 14, , 362 Ketoprofen 14, Bisfenol A 15, Diklofenak - Na 15, Bezafibrat 20, Wyniki analizy Wyniki analizy farmaceutyków w ściekach komunalnych przedstawia rysunek 2. Za wyjątkiem bezafibratu wszystkie spośród analizowanych związków zostały wykryte w ściekach surowych jak i oczyszczonych. Najwyższe stężenia rzędu 1,1-4,0 µg/l w ściekach surowych zaobserwowano dla NLPZ oraz bisfenolu A 1,7
5 µg/l. W ściekach oczyszczonych stężenia tych zanieczyszczeń są istotnie mniejsze. Stopień usunięcia naproksenu, ketoprofenu i bisfenolu A wyniósł odpowiednio 96%, 95% i 89%. Wyjątek stanowi diklofenak, dla którego procesy oczyszczania okazały się skuteczne tylko w 18%. Wyniki badań są bardzo zbieżne z wynikami prezentowanymi w 2008 roku przez naukowców z Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dotyczącymi obecności kwasowych farmaceutyków w ściekach pobranych z zakładu oczyszczania o zbliżonych parametrach do oczyszczalni Płaszów (oczyszczalnia biologiczna w Koziegłowach, obsługująca 400 tys. mieszkańców, średni przepływ ścieków 130 tys. m 3 /dobę) [14]. Wówczas najwyższe stężenie leków w ściekach surowych ( 7 10 µg/l) i stopień oczyszczenia (98 99%) zaobserwowano dla naproksenu i ketoprofenu podczas gdy diklofenak został usunięty w 16%. Odporność diklofenaku na procesy biologicznego rozkładu potwierdzają także inne źródła literaturowe [25]. Bezafibrat zidentyfikowano jedynie w ściekach oczyszczonych w stężeniu 0,073 µg/l. Taka sytuacja jest możliwa gdy lek jest obecny w ściekach w postaci metabolitów sprzężonych z kwasem glukuronowym, które z kolei podczas procesów oczyszczania mogą ulec odszczepieniu i uwolnić formę macierzystą leku [18]. Antyseptyczny środek triclosan obok produktów leczniczych jest również przedmiotem szczególnej uwagi specjalistów. Wykazano, iż pod wpływem światła w środowisku może przekształcać się w trujące dioksyny a w kontakcie z chlorowaną wodą w chloroform [3]. Triclosan oznaczono w badanych ściekach surowych i oczyszczonych odpowiednio w stężeniu 0,166 i 0,093 µg/l co oznacza, że został w 44% usunięty w procesie oczyszczania ścieków. Większość danych literaturowych wskazuje jednak na ponad 80% redukcję triclosanu podczas oczyszczania metodą osadu czynnego [19]. Rysunek 2. Stężenie farmaceutyków w ściekach surowych i oczyszczonych z oczyszczalni Kraków Płaszów, µg/l oraz stopień redukcji zanieczyszczeń. Figure 2. Concentration of studied pharmaceutical in Kraków Płaszów WWTP influent and effluent, µg/l with removal rates. 5. Podsumowanie Ścieki jako próbki środowiskowe są trudne do analizy substancji śladowych ze względu na swoją bogatą matrycę. Pomimo, że istnieją bardziej nowoczesne i czułe techniki analizy leków w środowisku (m.in. LC MS/MS, LC ESI MS/MS) oznaczanie metodą GC/MS jest skuteczne i nadal popularne w wielu placówkach naukowo badawczych. Przedstawiona w niniejszej pracy procedura analityczna z etapem ekstrakcji do fazy stałej na złożu HLB i analizą GC/MS umożliwiła wykrycie sześciu farmaceutyków (w tym związków kojarzonych z farmaceutykami) w krakowskich ściekach komunalnych na poziomie już od 2 ng/l (LOD: 0,006 0,362 µg/l dla ścieków surowych; 0,002 0,121 µg/l dla ścieków oczyszczonych). Wysokie stężenia w ściekach surowych rzędu kilku µg/l zaobserwowano dla NLPZ dostępnych bez recepty, które zarazem, za wyjątkiem diklofenaku, zostały w wysokim stopniu usunięte w następstwie procesów oczyszczania. Nie zmienia to faktu, że chociaż na poziomie śladowych stężeń związki te są obecne w ściekach oczyszczonych i emitowane do wód powierzchniowych.
6 Otrzymane wyniki wskazują, że problem przedostawania się farmaceutyków do środowiska naturalnego dotyczy również wód Małopolski. Obecne w środowisku leki mogą być groźne szczególnie w perspektywie czasu, stąd konieczność ich badań i monitoringu w środowisku. Literatura [1] United States Geological Survey (USGS), [2] Barnes K. K., Kolpin D. W., Furlong E. T., Zaugg S. D., Meyer M. T., Barber L. B.: A national reconnaissance of pharmaceuticals and other organic wastewater contaminants in the United States -- I) Groundwater, Science of The Total Environment, Vol. 402, Issue 2-3, [3] Bester K.: Triclosan in a sewage treatment process - balances and monitoring data, Water Research, Vol. 37, Issue 16, [4] Carballa M., Omil F., Lema J. M., Llompart M., García-Jares C., Rodríguez I., Gómez M., Ternes T.: Behavior of pharmaceuticals, cosmetics and hormones in a sewage treatment plant, Water Research, Vol. 38, Issue 12, [5] Dębska J., Kot-Wasik A., Namieśnik J.: Determination of nonsteroidal antiinflammatory drugs in water samples using liquid chromatography coupled with diode-array detector and mass spectrometry, Journal of Separation Science, Vol. 28, Issue 17, [6] Dębska J., Kot-Wasik A., Namieśnik J.: Fate and Analysis of Pharmaceutical Residues in the Aquatic Environment, Vol. 34, Issue 1, [7] Felis E., Miksch K., Surmacz-Górska J., Ternes T.: Presence of pharmaceutics in wastewater from waste water treatment plant "Zabrze-Śródmieście" in Poland, Archives of Environmental Protection, Vol. 31, Issue 3, [8] Focazio M. J., Kolpin D. W., Barnes K. K., Furlong E. T., Meyer M. T., Zaugg S. D., Barber L. B., Thurman M. E.: A national reconnaissance for pharmaceuticals and other organic wastewater contaminants in the United States -- II) Untreated drinking water sources, Science of The Total Environment, Vol. 402, Issue 2-3, [9] Garrison A.W., Pope J.D., F.R A.: Analysis of organic compounds in domestic wastewater. In: Identification and Analysis of Organic Pollutants in Water, Ann Arbor Science Publisher Inc, Ann Arbor, [10] Gołaś J., Górecki J., Styszko-Grochowiak K., Iwanicha A., Sosnowska K.: Kinetic studies of selected derivatisation process used in chromatography and mass spectrometry for environmental samples, 10th international symposium on 'Kinetics in analytical chemistry' : Cape Town, South Africa, December [11] Halling-Sorensen B., Nielsen N. S., Lanzky S. F., Ingerslev F.: Occurrence, fate, and effects of pharmaceutical substances in the environment - a rewiev, Chemosphere, Vol. 36, Issue 2, [12] Heberer T.: Occurrence, fate, and removal of pharmaceutical residues in the aquatic environment: a review of recent research data, Toxicology Letters, Vol. 131, Issue 1-2, [13] Hignite C., Azarnoff D. L.: Drugs and drugs metabolites as environmental contaminants: chlorophenoxyisobutyrate and salicyclic acid in sewage water effluent, Life Sciences, Vol. 20, Issue 2, [14] Kasprzyk-Hordern B., Dąbrowska A., Vieno N., Kronberg L., Nawrocki J.: Occurrence of Acidic Pharmaceuticals in the Warta River in Poland, Chemical Analysis, Vol. 53, Issue 289, [15] Kasprzyk-Hordern B., Dinsdale R. M., Guwy A. J.: Multi-residue method for the determination of basic/neutral pharmaceuticals and illicit drugs in surface water by solid-phase extraction and ultra performance liquid chromatography-positive electrospray ionisation tandem mass spectrometry, Journal of Chromatography A, Vol. 1161, Issue 1-2, [16] Kolpin D. W., Furlong E. T., Meyer M. T., Thurman E. M., Zaugg S. D., Barber L. B., Buxton H. T.: Pharmaceuticals, Hormones, and Other Organic Wastewater Contaminants in U.S. Streams, : A National Reconnaissance, Vol. 36, Issue 6, [17] Konieczko P., Namieśnik J.: Ocena i kontrola jakości wyników pomiarów analitycznych, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, [18] Lacey C., McMahon G., Bones J., Barron L., Morrissey A., Tobin J. M.: An LC-MS method for the determination of pharmaceutical compounds in wastewater treatment plant influent and effluent samples, Talanta, Vol. 75, Issue 4, [19] Mičge C., Choubert J. M., Ribeiro L., Eusčbe M., Coquery M.: Fate of pharmaceuticals and personal care products in wastewater treatment plants - Conception of a database and first results, Environmental Pollution, Vol. 157, Issue 5, [20] PMR - Rynek farmaceutyczny w Polsce 2009; Rynek produktów OTC w Polsce 2010, [21] Sebok Á., Vasanits-Zsigrai A., Helenkár A., Záray G., Molnár-Perl I.: Multiresidue analysis of pollutants as their trimethylsilyl derivatives, by gas chromatography-mass spectrometry, Journal of Chromatography A, Vol. 1216, Issue 12, 2009.
7 [22] Ternes T. A.: Analytical methods for the determination of pharmaceuticals in aqueous environmental samples, TrAC Trends in Analytical Chemistry, Vol. 20, Issue 8, [23] Ternes T. A.: Occurrence of drugs in German sewage treatment plants and rivers, Water Research, Vol. 32, Issue 11, [24] Togola A., Budzinski H.: Analytical development for analysis of pharmaceuticals in water samples by SPE and GC MS, Analytical and Bioanalytical Chemistry, Vol. 388, Issue 3, [25] Zhang Y., Geißen S.-U., Gal C.: Carbamazepine and diclofenac: Removal in wastewater treatment plants and occurrence in water bodies, Chemosphere, Vol. 73, Issue 8, KATARZYNA NOSEK, KATARZYNA STYSZKO, JANUSZ GOŁAŚ Determination of selected nonsteroidal anti inflammatory drugs, triclosan and bisphenol A in municipal wastewater by Gas Chromatography Mass Spectrometry (GC/MS) Keywords pharmaceuticals triclosan wastewater GC/MS SPE Abstract Occurrence and determination of the pharmaceuticals in aquatic environment is relatively new area of research, which has received much attention over recent years. This paper presents a quantitative method for the determination nonsteroidal antiinflammatory drugs (NSAIDs) like ketoprofen, naproxen, diclofenac, lipid regulators bezafibrate, triclosan and bisphenol A in Kraków Płaszów WWTP influent and effluent. Samples were isolated and concentrated on solid phase extraction (SPE) step, derivatized with N-metylo-N-Trimetylosililo-trifluoroacetoamid (MSTFA) and analyzed by gas chromatography mass spectrometry. Most of pharmaceuticals of interests was present in WWTP effluent and influent at concentration ppb to ppm.
Woltamperometryczne oznaczenie paracetamolu w lekach i ściekach
Analit 6 (2018) 45 52 Strona czasopisma: http://analit.agh.edu.pl/ Woltamperometryczne oznaczenie lekach i ściekach Voltammetric determination of paracetamol in drugs and sewage Martyna Warszewska, Władysław
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WYBRANYCH NIESTEROIDOWYCH LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH I PRZECIWZAPALNYCH W ŚRODOWISKU WODNYM
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2015.9(2)064 2015;9(2) Edyta KUDLEK 1, Jolanta BOHDZIEWICZ 1, Mariusz DUDZIAK 1 i Klaudiusz GRÜBEL 2 OZNACZANIE WYBRANYCH NIESTEROIDOWYCH LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ
IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ Prof. dr hab. inż. Agata Kot-Wasik, prof. zw. PG agawasik@pg.gda.pl 11 Rozdzielenie + detekcja 22 Anality ZNANE Co oznaczamy? Anality NOWE NIEZNANE WWA
Bardziej szczegółowoNowopojawiające się zanieczyszczenia organiczne w odciekach składowiskowych i wodach gruntowych
VIII Krajowa Konferencja Bioindykacyjna 18-20.04.2018r. Kraków Nowopojawiające się zanieczyszczenia organiczne w odciekach składowiskowych i wodach gruntowych Justyna Kapelewska Urszula Kotowska, Joanna
Bardziej szczegółowoOznaczanie wybranych farmaceutyków w próbach wody
Oznaczanie wybranych farmaceutyków w próbach wody WPROWADZENIE Dynamiczny rozwój społeczno gospodarczy doprowadził do degradacji środowiska wodnego, które w wyniku działalności człowieka narażone jest
Bardziej szczegółowoJAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE
JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE 1 Granica wykrywalności i granica oznaczalności Dr inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12
Bardziej szczegółowoWALIDACJA - ABECADŁO. OGÓLNE ZASADY WALIDACJI
WALIDACJA - ABECADŁO. 1 OGÓLNE ZASADY WALIDACJI Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 80-233 GDAŃSK e-mail:piotr.konieczka@pg.gda.pl
Bardziej szczegółowoOZNACZENIE JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE w HPLC
OZNACZENIE JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE w HPLC prof. Marian Kamiński Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska CEL Celem rozdzielania mieszaniny substancji na poszczególne składniki, bądź rozdzielenia tylko wybranych
Bardziej szczegółowoWstęp. Abstract. Streszczenie
Streszczenie Silanizacja polarnych grup funkcyjnych jest jedną z metod derywatyzacyjnych, których przeprowadzenie jest niezbędne w analizie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoCHROMATOGRAFIA CHROMATOGRAFIA GAZOWA
CHROMATOGRAFIA CHROMATOGRAFIA GAZOWA CHROMATOGRAFIA GAZOWA Chromatografia jest fizycznym sposobem rozdzielania gdzie rozdzielane składniki rozłożone są między dwiema fazami, Z których: jedna jest nieruchoma
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż.
Pestycydy i problemy związane z ich produkcja i stosowaniem - problemy i zagrożenia związane z występowaniem pozostałości pestycydów w środowisku; Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją - problem
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Derywatyzacja w analizie środowiskowej zanieczyszczeń typu jony metali i jony metaloorganiczne
Destylacja z parą wodną jako metoda wzbogacania i izolacji zanieczyszczeń organicznych z próbek wodnych i stałych w środowiskowej analizie chromatograficznej Destylacja z parą wodną może być stosowana
Bardziej szczegółowoRys. 1. Chromatogram i sposób pomiaru podstawowych wielkości chromatograficznych
Ćwiczenie 1 Chromatografia gazowa wprowadzenie do techniki oraz analiza jakościowa Wstęp Celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności obsługi chromatografu gazowego oraz wykonanie analizy jakościowej za pomocą
Bardziej szczegółowoTECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW W PRÓBACH WODY.
OZNACZANIE WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW W PRÓBACH WODY. Wprowadzenie: Dynamiczny rozwój społeczno gospodarczy doprowadził do degradacji środowiska wodnego, które w wyniku działalności człowieka narażone jest
Bardziej szczegółowoANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II
ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 1 Przygotowanie próbek do oznaczania ilościowego analitów metodami wzorca wewnętrznego, dodatku wzorca i krzywej kalibracyjnej 1. Wykonanie
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 CHROMATOGRAFIA GAZOWA WPROWADZENIE DO TECHNIKI ORAZ ANALIZA JAKOŚCIOWA
Bardziej szczegółowoChemia kryminalistyczna
Chemia kryminalistyczna Wykład 2 Metody fizykochemiczne 21.10.2014 Pytania i pomiary wykrycie obecności substancji wykazanie braku substancji identyfikacja substancji określenie stężenia substancji określenie
Bardziej szczegółowoBifenylo-4-amina. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE. mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1 Centralny Instytut Ochrony Pracy
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s. 101 106 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1 Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowo2-Metyloazirydyna. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 143 147 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 2-Metyloazirydyna
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 Oznaczanie benzoesanu denatonium w skażonym alkoholu etylowym metodą wysokosprawnej
Bardziej szczegółowo4,4 -Metylenodianilina
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 137 142 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowoTECHNIKA SPEKTROMETRII MAS ROZCIEŃCZENIA IZOTOPOWEGO (IDMS)-
TECHNIKA SPEKTROMETRII MAS ROZCIEŃCZENIA IZOTOPOWEGO (IDMS)- - narzędzie dla poprawy jakości wyników analitycznych Jacek NAMIEŚNIK i Piotr KONIECZKA 1 Wprowadzenie Wyniki analityczne uzyskane w trakcie
Bardziej szczegółowoMETODYKA OZNACZANIA BARWNIKÓW ANTOCYJANOWYCH
Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw METODYKA OZNACZANIA BARWNIKÓW ANTOCYJANOWYCH I KAROTENÓW W OWOCACH BRZOSKWINI METODĄ CHROMATOGRAFICZNĄ Autorzy: dr inż. Monika Mieszczakowska-Frąc
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC.
Temat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC. H H N CH 3 CH 3 N N N N H 3 C CH 3 H H H H H Paracetamol Kofeina Witamina C Nazwa chemiczna: N-(4- hydroksyfenylo)acetamid
Bardziej szczegółowoThe occurrence of non-steroidal anti-inflammatory drugs in wastewater and water environment and methods of their removal selected issues
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska ISSN 1733-4381, vol. 17, issue 1 (2015), p. 33-38 http://awmep.org The occurrence of non-steroidal anti-inflammatory drugs in wastewater and water environment
Bardziej szczegółowoOKREŚLANIE STRUKTURY RÓŻNYCH TOKSYN PRZY ZASTOSOWANIU TECHNIKI CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ SPRZĘŻONEJ ZE SPEKTROMETREM MASOWYM (HPLC-MS)
KREŚLANIE STRUKTURY RÓŻNYC TKSYN PRZY ZASTSWANIU TECNIKI CRMATGRAFII CIECZWEJ SPRZĘŻNEJ ZE SPEKTRMETREM MASWYM (PLC-MS) Dr inż.agata Kot-Wasik Dr anna Mazur-Marzec Katedra Chemii Analitycznej, Wydział
Bardziej szczegółowoIN SELECTED FOOD SAMPLES. Streszczenie -
* IN SELECTED FOOD SAMPLES Streszczenie - - * - 152 Oznaczenia BB-29 2,4,5-tribromobifenyl BB-52 2,2,4,5 -tetrabromobifenyl BB-49 2,2,5,5 -tetrabromobifenyl BB-101 2,2,4,5,5 -pentabromobifenyl BB-153 2,2,4,4,5,5
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie witaminy E w oleju metodą HPLC ANALIZA PRODUKTÓW POCHODZENIA NATURALNEGO
Bardziej szczegółowoParation metylowy metoda oznaczania
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2004, nr 4(42), s. 81-86 dr TERESA NAZIMEK Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki 20-950 Lublin ul. Jaczewskiego 2 Paration metylowy metoda oznaczania Numer
Bardziej szczegółowoIlościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką GC/FID
Ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką GC/FID WPROWADZENIE Pojęcie chromatografii obejmuje grupę metod separacji substancji, w których występują diw siły: siła powodująca ruch cząsteczek w określonym
Bardziej szczegółowoWalidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB
Walidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Walidacja Walidacja jest potwierdzeniem przez zbadanie i przedstawienie
Bardziej szczegółowoWalidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Bardziej szczegółowoNitroetan UWAGI WSTĘPNE. Nitroetan jest bezbarwną oleistą cieczą o charakterystycznym,
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s.117 121 Nitroetan metoda oznaczania inż. AGNIESZKA WOŹNICA dr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy
Bardziej szczegółowoJAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH
JAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH dr inż. Agnieszka Wiśniewska EKOLAB Sp. z o.o. agnieszka.wisniewska@ekolab.pl DZIAŁALNOŚĆ EKOLAB SP. Z O.O. Akredytowane laboratorium badawcze
Bardziej szczegółowoCz. 5. Podstawy instrumentalizacji chromatografii. aparatura chromatograficzna w skali analitycznej i modelowej - -- w części przypomnienie -
Chromatografia cieczowa jako technika analityki, przygotowania próbek, wsadów do rozdzielania, technika otrzymywania grup i czystych substancji Cz. 5. Podstawy instrumentalizacji chromatografii aparatura
Bardziej szczegółowoChemia środków ochrony roślin Katedra Analizy Środowiska. Instrukcja do ćwiczeń. Ćwiczenie 2
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Chemia środków ochrony roślin Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń Ćwiczenie 2 Ekstrakcja pestycydów chloroorganicznych z gleby i opracowanie metody analizy
Bardziej szczegółowoNH 2. Numer CAS:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 67 72 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowo1,4-Dioksan metoda oznaczania
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 141 146 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 1,4-Dioksan
Bardziej szczegółowo2. Ż. Bargańska, J. Namieśnik, Pesticide analysis of bee and bee product samples, Crit. Rev. Anal. Chem., 40 (2010) 159.
Publikacje w czasopismach z Listy Filadelfilskiej: 1. A. Dołęga, K. Baranowska, Ż. Jarząbek, ((4-Hydroxymethyl-1H-imidazole-N3)bis(tritert-butoxysilanethiolato-2O,S)cadmium(II), Acta Crystal., E64 (2008)
Bardziej szczegółowoMetody przygotowywania próbek do celów analitycznych. Chemia analityczna
START Metody przygotowywania próbek do celów analitycznych 1 Chemia analityczna Dr inż. Jerzy Górecki Katedra Chemii Węgla i Nauk o Środowisku WEiP D -11 p. 202 gorecki@agh.edu.pl Specjacja rtęci INFORMACJE
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 6 WYBRANE PROCEDURY DERYWATYZACJI ANALITÓW W CHROMATOGRAFII GAZOWEJ Pracownia
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 Ekstrakcja pestycydów chloroorganicznych z gleby i opracowanie metody
Bardziej szczegółowoOpracowanie metodyk METODYKA OZNACZANIA KWASU ASKORBINOWEGO,
Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw Opracowanie metodyk METODYKA OZNACZANIA KWASU ASKORBINOWEGO, KWASU JABŁKOWEGO I KWASU CYTRYNOWEGO W JABŁKACH, GRUSZKACH I BRZOSKWINIACH Autorzy: dr
Bardziej szczegółowoCHROMATOGRAFIA GAZOWA analiza ilościowa - walidacja
CHROMATOGRAFIA GAZOWA analiza ilościowa - walidacja 1 Dr hab. inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 8-233 GDAŃSK e-mail: piotr.konieczka@pg.gda.pl
Bardziej szczegółowoFlawedo pokroić w paski o szerokości < 2 mm a następnie paski pokroić w drobną kostkę.
Przygotowanie próbek Skórki cytrusów Do badania należy przygotować fragment skórki o powierzchni 3 6 cm². Za pomocą noża oddzielić albedo od flawedo. Flawedo pokroić w paski o szerokości < 2 mm a następnie
Bardziej szczegółowoDiacetyl. Numer CAS:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 79 84 Diacetyl jest cieczą o barwie żółtej i intensywnym zapachu związek o dużych stężeniach ma zapach podobny do zapachu chinonu, a o mniejszych
Bardziej szczegółowo4-Metylopent-3-en-2-on
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2007, nr4(54), s. 79 84 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 4-Metylopent-3-en-2-on
Bardziej szczegółowoFormularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010
Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010 Opis ogólny kursu: 1. Pełna nazwa przedmiotu: Metody Chromatografii... 2. Nazwa jednostki prowadzącej: Wydział Inżynierii i Technologii
Bardziej szczegółowoOCENA FUNKCJONOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W DYNOWIE THE EVALUATION OF WASTEWATER TREATMENT PLANT IN DYNÓW
Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie OCENA FUNKCJONOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W DYNOWIE Abstrakt W artykule przedstawiono charakterystykę jakościową ścieków dopływających i odpływających z
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1 Analiza jakościowa w chromatografii gazowej Wstęp
Pracownia dyplomowa III rok Ochrona Środowiska Licencjat (OŚI) Ćwiczenie 1 Analiza jakościowa w chromatografii gazowej Wstęp Chromatografia jest metodą fizykochemiczną metodą rozdzielania składników jednorodnych
Bardziej szczegółowon-butan Numer CAS: 106-97-8 CH3 CH2 CH2 CH3 n-butan, metoda analityczna, metoda chromatografii gazowej, powietrze na stanowiskach
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s. 107 112 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 n-butan metoda
Bardziej szczegółowoConception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of
Conception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of environmental protection" Koncepcja zagospodarowania odpadów wiertniczych powstających podczas wierceń lądowych i morskich w
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 OPTYMALIZACJA ROZDZIELANIA MIESZANINY WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW METODĄ
Bardziej szczegółowoCENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE. ... nowe możliwości. ... new opportunities
CENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE... nowe możliwości... new opportunities GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA fluidalnym przy ciśnieniu maksymalnym 5 MPa, z zastosowaniem różnych
Bardziej szczegółowo1,2-Epoksy-3- -fenoksypropan
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 93 98 inż. AGNIESZKA WOŹNICA mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja węglowodorów aromatycznych techniką GC-MS
Identyfikacja węglowodorów aromatycznych techniką GC-MS Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 1.Wstęp teoretyczny Zagadnienie rozdzielania mieszanin związków
Bardziej szczegółowoW analizie oznaczania tetracyklin w paszach leczniczych zastosowano micelarną fazę ruchomą składająca się z 7% butanolu, 0,02 M kwasu szczawiowego i
STRESZCZENIE W części wstępnej pracy przedstawiono charakterystykę pasz oraz omówiono właściwości fizykochemiczne, zakres i mechanizm działania tetracyklin. Przedyskutowano występowanie pozostałości tych
Bardziej szczegółowoMetody chromatograficzne (rozdzielcze) w analizie materiału biologicznego (GC, HPLC)
Metody chromatograficzne (rozdzielcze) w analizie materiału biologicznego (GC, HPLC) Chromatografia jest fizykochemiczną metodą rozdzielania składników jednorodnych mieszanin w wyniku ich różnego podziału
Bardziej szczegółowoBadania trwałości i jednorodności wytworzonych materiałów referencyjnych gleby i kormorana
Badania trwałości i jednorodności wytworzonych materiałów referencyjnych gleby i kormorana Katedra Chemii Środowiska i Bioanalityki Wydział Chemii Uniwersytet Mikołaja Kopernika ul. Gagarina 7, Toruń Osad
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Danuta WOCHOWSKA Jerzy JEZNACH
Danuta WOCHOWSKA Jerzy JEZNACH Katedra Kształtowania Środowiska SGGW Department of Environmental Improvement WAU Skuteczność hydrofitowego systemu doczyszczania ścieków komunalnych obciąŝonych zmiennym
Bardziej szczegółowo1,4-Fenylenodiamina. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2008, nr 4(58), s. 147 152 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 1,4-Fenylenodiamina
Bardziej szczegółowoBADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
Bardziej szczegółowoKALIBRACJA. ważny etap procedury analitycznej. Dr hab. inż. Piotr KONIECZKA
KALIBRAJA ważny etap procedury analitycznej 1 Dr hab. inż. Piotr KONIEZKA Katedra hemii Analitycznej Wydział hemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 8-233 GDAŃK e-mail: piotr.konieczka@pg.gda.pl
Bardziej szczegółowoAdypinian 2-dietyloheksylu
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2005, nr 4(46), s. 95-100 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Adypinian 2-dietyloheksylu
Bardziej szczegółowoSterowanie jakości. cią w laboratorium problem widziany okiem audytora technicznego
Sterowanie jakości cią w laboratorium problem widziany okiem audytora technicznego Ewa Bulska Piotr Pasławski W treści normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 zawarto następujące zalecenia dotyczące sterowania
Bardziej szczegółowoOznaczanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w surowicy ludzkiej techniką GC/MS: optymalizacja procedury ekstrakcyjnej leków* 1
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS PRACA ORYGINALNA Oznaczanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w surowicy ludzkiej techniką GC/MS: optymalizacja procedury ekstrakcyjnej leków* 1 GC/MS determination
Bardziej szczegółowoJAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE
JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE 1 Przykład walidacji procedury analitycznej Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/1 80-33 GDAŃSK
Bardziej szczegółowoCHROMATOGRAFIA II 18. ANALIZA ILOŚCIOWA METODĄ KALIBRACJI
CHROMATOGRAFIA II 18. ANALIZA ILOŚCIOWA METODĄ KALIBRACJI Wstęp Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczanie stężenia n-propanolu w metanolu metodą kalibracji. Metodą kalibracji oznaczamy najczęściej jeden
Bardziej szczegółowoDETERMINATION OF THE THYREOSTATS IN ANIMAL MUSCLE TISSUE BY MATRIX SOLID-PHASE DISPERSION (MSPD) AND LIQUID CHROMATOGRAPHY TANDEM MASS SPECTROMETRY
Rocz Panstw Zakl Hig 2012, 63, Nr 3, 353-357 ZASTOSOWANIE METODY EKSTRAKCJI ROZPRASZANIA PRÓBKI W FAZIE STAŁEJ (MSPD) DO OZNACZANIA TYREOSTATYKÓW W TKANCE MIĘŚNIOWEJ ZWIERZĄT METODĄ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ
Bardziej szczegółowoMetoda analityczna oznaczania chlorku winylu uwalnianego z materiałów i wyrobów do żywności
Załącznik nr 4 Metoda analityczna oznaczania chlorku winylu uwalnianego z materiałów i wyrobów do żywności 1. Zakres i obszar stosowania Metoda służy do urzędowej kontroli zawartości chlorku winylu uwalnianego
Bardziej szczegółowoAnalityka pozostałości farmaceutyków w żywności i próbkach środowiskowych
Analityka pozostałości farmaceutyków w żywności i próbkach środowiskowych Anna Białk, Piotr Stepnowski* Dzięki ogromnym nakładom przemysłu farmaceutycznego przy jednoczesnym postępie nauki i rozwoju technik
Bardziej szczegółowoMetody analizy jakościowej i ilościowej lipidów powierzchniowych i wewnętrznych owadów
Metody analizy jakościowej i ilościowej lipidów powierzchniowych i wewnętrznych owadów Dr Marek Gołębiowski INSTYTUT OCHRONY ŚRODOWISKA I ZDROWIA CZŁOWIEKA ZAKŁAD ANALIZY ŚRODOWISKA WYDZIAŁ CHEMII, UNIWERSYTET
Bardziej szczegółowoAnilina. Numer CAS: anilina, metoda analityczna, metoda chromatografii cieczowej, powietrze na stanowiskach
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 17 22 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowo2,2 -Dichloro-4,4 - -metylenodianilina
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2010, nr 1(63), s.125 130 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA 1 prof. dr. hab. BOGUSŁAW BUSZEWSKI 2 1 Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowoLaboratorium Utylizacji Odpadów (Laboratorium Badawcze Biologiczno Chemiczne)
Laboratorium Utylizacji Odpadów (Laboratorium Badawcze Biologiczno Chemiczne) mgr inż. Maria Sadowska mgr Katarzyna Furmanek mgr inż. Marcin Młodawski Laboratorium prowadzi prace badawcze w zakresie: Utylizacji
Bardziej szczegółowoAzirydyna. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 23 27 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Azirydyna metoda
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODOWISKA - laboratorium ĆWICZENIE 6. OZNACZANIE ŚLADOWYCH ILOŚCI FENOLU W WODACH POWIERZCHNIOWYCH
CHEMIA ŚRODOWISKA - laboratorium ĆWICZENIE 6. OZNACZANIE ŚLADOWYCH ILOŚCI FENOLU W WODACH POWIERZCHNIOWYCH Głównymi chemicznymi zanieczyszczeniami wód są detergenty, pestycydy (fosforoorganiczne, polichlorowęglowodorowe),
Bardziej szczegółowoJakościowa i ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką chromatografii gazowej
Jakościowa i ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką chromatografii gazowej WPROWADZENIE Pojęcie chromatografii obejmuje grupę metod separacji substancji, w których występują diw siły: siła powodująca
Bardziej szczegółowoOznaczanie zawartości rtęci całkowitej w tkankach kormorana czarnego i wybranych gatunków ryb z zastosowaniem techniki CVAAS
Oznaczanie zawartości rtęci całkowitej w tkankach kormorana czarnego i wybranych gatunków ryb z zastosowaniem techniki CVAAS Piotr Konieczka 1, Małgorzata Misztal-Szkudlińska 2, Jacek Namieśnik 1, Piotr
Bardziej szczegółowoCyjanamid. Numer CAS: N C N
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2007, nr 4(54), s. 51 56 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Cyjanamid metoda
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA DO KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW ANALITYCZNYCH. Piotr KONIECZKA
1 NARZĘDZIA DO KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW ANALITYCZNYCH Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 80-952 GDAŃSK e-mail: kaczor@chem.pg.gda.pl
Bardziej szczegółowoPROBLEM MIKROZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH W ŚCIEKACH OCZYSZCZONYCH
PROBLEM MIKROZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH W ŚCIEKACH OCZYSZCZONYCH Justyna ROGOWSKA, Joanna RATAJCZYK, Wojciech RATAJCZYK, Lidia WOLSKA Zakład Toksykologii Środowiska Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem
Bardziej szczegółowo2-Cyjanoakrylan etylu
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 73 78 mgr JOANNA KOWALSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 2-Cyjanoakrylan etylu
Bardziej szczegółowoOCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM
ścieki przemysłowe, złoże biologiczne Katarzyna RUCKA, Małgorzata BALBIERZ* OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM Przedstawiono wyniki laboratoryjnych badań
Bardziej szczegółowoDichlorometan. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 135 140 inż. AGNIESZKA WOŹNICA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Dichlorometan
Bardziej szczegółowoJakość wyników specjacyjnego oznaczania pierwiastków techniką HPLC-ICP-MS
Jakość wyników specjacyjnego oznaczania pierwiastków techniką HPLC-ICP-MS Danuta Barałkiewicz, Izabela Komorowicz, Barbara Pikosz, Magdalena Belter Pracownia Analizy Spektroskopowej Pierwiastków Wydział
Bardziej szczegółowoŚlesin, 29 maja 2019 XXV Sympozjum Analityka od podstaw
1 WYMAGANIA STAWIANE KOLUMNIE CHROMATOGRAFICZNEJ w chromatografii cieczowej Prof. dr hab. inż. Agata Kot-Wasik Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska agawasik@pg.edu.pl 2 CHROMATOGRAF
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 6 Wyodrębnianie i analiza terpenów ANALIZA PRODUKTÓW POCHODZENIA NATURALNEGO
Bardziej szczegółowoANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II. OznaczanieBTEX i n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej benzyną metodą GC/FID oraz GC/MS 1
OznaczanieBTEX i n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej benzyną metodą GC/FID oraz GC/MS 1 ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 5 Oznaczanie BTEX oraz n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej
Bardziej szczegółowoANALIZA EFEKTYWNOŚCI USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ ZE ŚCIEKÓW W OCZYSZCZALNI W WOLI DALSZEJ K/ŁAŃCUTA
Polish Journal for Sustainable Development Tom 19 rok 215 * JUSTYNA KOC-JURCZYK, ŁUKASZ JURCZYK Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy Katedra Biologicznych Podstaw Rolnictwa i Edukacji Środowiskowej
Bardziej szczegółowoKwas trichlorooctowy
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2012, nr 1(71), s. 105 109 Kwas trichlorooctowy metoda oznaczania dr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Bardziej szczegółowoBADANIE ZAWARTOŚCI WIELOPIERŚCIENIOWYCH WĘGLOWODORÓW AROMATYCZNYCH (OZNACZANIE ANTRACENU W PRÓBKACH GLEBY).
BADANIE ZAWARTOŚCI WIELOPIERŚCIENIOWYCH WĘGLOWODORÓW AROMATYCZNYCH (OZNACZANIE ANTRACENU W PRÓBKACH GLEBY). Wprowadzenie: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to grupa związków zawierających
Bardziej szczegółowo1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH
1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH 1.1. przygotowanie 20 g 20% roztworu KSCN w wodzie destylowanej 1.1.1. odważenie 4 g stałego KSCN w stożkowej kolbie ze szlifem 1.1.2. odważenie 16 g wody destylowanej
Bardziej szczegółowoV Kongres Browarników, października 2015, Ustroń
V Kongres Browarników, 14-16 października 2015, Ustroń Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki I Przedsiębiorczości w Łomży Instytut Technologii Żywności I Gastronomii Profil związków lotnych w piwach z dodatkiem
Bardziej szczegółowoCH 2 BrCl. Numer CAS:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2004, nr 4(42), s. 25-30 mgr BARBARA ROMANOWICZ Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera 00-950 Łódź ul. św. Teresy 8 Bromochlorometan metoda oznaczania
Bardziej szczegółowoMieszczakowska-Frąc M., Kruczyńska D Metodyka oznaczania antocyjanów w owocach żurawiny. Metodyka OZNACZANIA ANTOCYJANÓW W OWOCACH ŻURAWINY
Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw Metodyka OZNACZANIA ANTOCYJANÓW W OWOCACH ŻURAWINY Autorzy: dr inż. Monika Mieszczakowska-Frąc dr inż. Dorota Kruczyńska Opracowanie przygotowane
Bardziej szczegółowoWykorzystanie chromatografii cieczowej z detektorem masowym (LC/MS) do oznaczania leków przeciwdepresyjnych we krwi*
ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2008, LVIII, 171-176 PRACE oryginalne Ewa Pufal, Marzena Sykutera Wykorzystanie chromatografii cieczowej z detektorem masowym (LC/MS) do oznaczania leków przeciwdepresyjnych we krwi*
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC.
Temat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC. H N N N N N H 3 C H H Paracetamol Kofeina Witamina C Nazwa chemiczna: N-(4- hydroksyfenylo)acetamid Nazwa
Bardziej szczegółowo