1. wydarzenie, w którym ginie wiele osób lub dochodzi do dużych strat materialnych;

Transkrypt

1 Katastrofa 1. wydarzenie, w którym ginie wiele osób lub dochodzi do dużych strat materialnych; 2. zjawisko tragiczne w skutkach, obejmujące swoim zasięgiem duży obszar; 3. całkowite niepowodzenie jakiegoś przedsięwzięcia; Slajd 1

2 Katastrofy ekologiczne nieodwracalne zmiany struktury i funkcji ekosystemów bez możliwości wytworzenia się zespołów lub ogniw zastępczych, z powodu zachwiania równowagi w tych ekosystemach. Slajd 2

3 Katastrofy ekologiczne naturalne Wywołane przez czynniki niezależne od człowieka Slajd 3

4 Katastrofy ekologiczne antropogeniczne powodowane działalnością człowieka, Slajd 4

5 Katastrofy ekologiczne Czy (czyli) złe gospodarowanie środowiskiem? dr Andrzej Woźnica Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski w Katowicach

6 Przyczyny katastrof ekologicznych nadmierna eksploatacja środowiska wprowadzanie obcych gatunków do środowiska zastosowanie niewłaściwych sposobów ochrony przyrody nierozważne zagospodarowywanie środowiska Slajd 6

7 Nadmierna eksploatacja środowiska - Jezioro Aralskie W latach 60-tych, władza radziecka postanawia zamienić pustynie w środkowej Azji w żyzne pola uprawne dla upraw bawełny. Stworzono systemy nawadniające wykorzystujące wodę rzek Syr-Daria i Amu-Daria - głównych źródeł zasilania Jeziora Aralskiego. Foto. NASA Slajd 7

8 Nadmierna eksploatacja środowiska - Jezioro Aralskie Brak racjonalnej gospodarki wodnej ujemny bilansu wodny w jeziorze. dopływy rzek: Amu-Darii i Syr-Darii stanowią 1/7 dopływu sprzed zmiany gospodarki wodnej. wzrost zasolenia (od 10 do 15 ). Slajd 8

9 Nadmierna eksploatacja środowiska - Jezioro Aralskie Slajd 9

10 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Inwazyjny gatunek obcy (ang. invasive alien species, IAS): gatunek obcy, którego introdukcja i/lub rozprzestrzenianie się zagraża różnorodności biologicznej. ( Slajd 10

11 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) - roślina zielna z rodziny selerowatych (Apiaceae). - pochodzi z rejonu Kaukazu; - od lat 50 do 70 XX wieku wprowadzany był do uprawy w różnych krajach bloku wschodniego jako roślina pastewna; -sok ze świeżych roślin wywołuje zmiany skórne; - jest niezwykle trudny do zwalczenia; Slajd 11

12 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Nad zbiornikiem goczałkowickim pojawiają się masowo między innymi: rdestowiec ostrokończysty Reynoutria japonica nawłoć kanadyjska Solidago canadensis niecierpek himalajski Impatiens roylei Walp. Slajd 12

13 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Efektem uwalniania zwierząt z hodowli jest pojawienie się obcych dla naszego środowiska gatunków ssaków: Norka amerykańska wizon (Neovison vison) Szop pracz Procyon lotor Jenot Nyctereutes procyonoides zwierzyna_lowna/jenot_6 Slajd 13

14 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Wielkoszczur gambijski (Cricetomys gambianus) Slajd 14

15 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne, wielkoszczur gambijski Gary W. Witmer, Nathan P. Snow, Patrick W. Burke Evaluating commercially available rodenticide baits for invasive Gambian giant pouched rats (Cricetomys gambianus). Crop Protection, 29, Slajd 15

16 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne w 2003 w Stanach Zjednoczonych zanotowano wyjątkowo dużą liczbę przypadków małpiej ospy (ang. monkeypox) u ludzi wirus małpiej ospy podwyższoną zachorowalność w USA wiąże się z hodowlą Wielkoszczura gambijskiego nosiciel małpiej ospy Slajd 16

17 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Myksomatoza (łac. Myxomatosis cuniculi) zakaźna, wirusowa choroba królików domowych i dzikich (wyjątkowo występuje u zajęcy); po raz pierwszy zaobserwowano ją w Urugwaju pod koniec XIX w; pierwsze mało skuteczne próby zwalczania królików w Australii; 1950 jako roznosicieli wirusów użyto komarów; w ciągu roku zasięg choroby objął obszar, na przebycie którego króliki potrzebowały 50 lat; Slajd 17

18 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne/zastosowanie niewłaściwych środków ochrony przyrody Epidemie generowane przez człowieka Paul Felix Armand-Delille ( ) lekarz, bakteriolog, profesor, członek Francuskiej Akademii Medycznej, który nieumyślnie doprowadził w latach 50 ubiegłego wieku do upadku populacji królików w Europie. lecznica-oaza.strefa.pl/biblioteka/artykuly/kroliki/myksomatoza.htm Slajd 18

19 Wprowadzanie nowych gatunków roślin i zwierząt - gatunki inwazyjne Myksomatoza 1952 r. - introdukcja wirusa w Chateau Maillebois. Dwa zarażone króliki w zamkniętej posesji miały zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. 6 tygodni - unicestwienie 98% populacji królika w obrębie posiadłości, cztery miesiące - pierwszy martwy królik chory ma myxomatozę 50 km od posesji, 1954 r. choroba stwierdzona w Czechosłowacji skąd przedostała się do Polski. Prof. Armand-Delille zmarł w roku 1963, który był według chińskiego kalendarza rokiem królika. Slajd 19

20 Zastosowanie niewłaściwych środków ochrony przyrody - Macquarie Island - World Heritage Macquarie Island - World Heritage (54 30 S, E) Slajd 20

21 Zastosowanie niewłaściwych form ochrony przyrody - Macquarie Island - World Heritage Wprowadzenie wirusa myxomy Początek eksterminacji kotów Śmierć ostatniego kota Bergstrom D.M., Lucieer A., Kiefer K., Wasley J., Belbin L., Pedersen T.K., Chown S.L Indirect effects of invasive species removal devastate World Heritage Island Journal of Applied Ecology. 2009, 46, Slajd 21

22 Zastosowanie niewłaściwych form ochrony przyrody - Macquarie Island - World Heritage Slajd 22

23 Zastosowanie niewłaściwych form ochrony przyrody - Macquarie Island - World Heritage Slajd 23

24 nierozważne zagospodarowywanie środowiska Wylesienia Beskidów mogą być spowodowane naturalną umieralnością świerka problem stanowi monokultura wiekowa lasów tego regionu Franz Joseph I Slajd 24

25 Nierozważne zagospodarowywanie przestrzeni Powódź przejściowe zjawisko hydrologiczne polegające na wezbraniu wód rzecznych lub morskich w ciekach wodnych, zbiornikach lub na morzu powodujące po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego zatopienie znacznych obszarów lądu - dolin rzecznych, terenów nadbrzeżnych lub depresyjnych, doprowadzające do wymiernych strat społecznych i materialnych. Slajd 25

26 Nierozważne zagospodarowywanie przestrzeni Hochwasser Stande w Ybbs nad Dunajem Slajd 26

27 Mądry człowiek uczy się na własnych błędach, prawdziwy mędrzec uczy się na cudzych. Slajd 27

28 nadmierna eksploatacja środowiska wprowadzanie obcych gatunków do środowiska zastosowanie niewłaściwych sposobów ochrony przyrody nierozważne zagospodarowywanie środowiska Slajd 28

29 Model DPSIR DPSIR analiza przyczynowo skutkowa dla opisania interakcji środowiskowych i społecznych. W Unii Europejskiej badania dotyczące opracowania wskaźników prezentujących stan i ochronę środowiska w powiązaniu z rozwojem gospodarczym wykonywane są przez Europejską Agencję Środowiska (EEA). Opracowywane przez Agencję raporty oparte są na metodzie D P S I R Slajd 29

30 Model DPSIR Driving forces of environmental change (czynniki sprawcze zmian środowiskowych) Pressures on the environment (presja środowiskowa) State of the environment (stan środowiska) Impacts on population, economy, ecosystems (wpływ na środowisko, ekonomię, ekosystem) Response of the society (reakcja na obserwowane zjawiska) Slajd 30

31 DPSIR - narzędzie dla zintegrowanego zarządzania środowiskiem Slajd 31

32 Identyfikacja kluczowych problemów i metody ich rozwiązywania (DPSIR) Presja PRESURE Wyznaczenie presji wywoływanych przez czynniki sprawcze i ich oddziaływanie na stan zbiornika i jego otoczenia; Wpływ na.. IMPACT Ocena oddziaływania czynników sprawczych na jakość wody w zbiorniku krytyczne elementy w zarządzaniu zbiornikiem Slajd 32

33 Nierozważne zagospodarowanie przestrzeni - przewidywanie powodzi Dzięki zastosowaniu systemów umożliwiających modelowanie 3D możemy operować obrazem przestrzennym zlewni z możliwością uwzględnieniem poziomu wody. Slajd 33

34 Nierozważne zagospodarowanie przestrzeni - skutki złego planowania przestrzennego? Nałożenie modelu obszaru zalewowego na zdjęcie satelitarne i obraz braku predykcji zagrożeń w trakcie projektowania lokalizacji osiedli mieszkaniowych Slajd 34

35 Nierozważne zagospodarowanie przestrzeni - skutki złego planowania przestrzennego? OLBRYCH hydrologia, inżynieria środowiska Mikołaj Olbrych Slajd 35

36 Dziękuję za uwagę