Tereny chronione w Polsce i na świecie. Janusz Radziejowski Wszechnica Polska Szkoła Wyższa TWP w Warszawie POLEKO, Poznań, 2010 r

Transkrypt

1 Tereny chronione w Polsce i na świecie Janusz Radziejowski Wszechnica Polska Szkoła Wyższa TWP w Warszawie POLEKO, Poznań, 2010 r

2 Cele prezentacji Przedstawienie stanu obszarów chronionych na świecie Omówienie współczesnych założeńtworzenia i funkcjonowania obszarów chronionych Omówienie podstaw przestrzennych form ochrony przyrody w UE Analiza stanu obszarowej ochrony przyrody w Polsce

3 Definicja parków w wg IUCN Ściśle zdefiniowana przestrzeńgeograficzną, uznana (przez odpowiednie władze i społecznośćlokalną), przeznaczona i zarządzana -poprzez środki prawne lub teżinne efektywne środki -dla osiągnięcia długoterminowych celów w zakresie ochrony przyrody, wraz z występującymi tam usługami ekosystemowymi i walorami kulturowymi.

4 Obszary chronione wg Europejskiej Federacji Parków Narodowych i Parków Natury EUROPAC

5 Międzynarodowe formy ochrony przyrody Na mocy Konwencji o obszarach wodno-błotnych zwanej Konwencją Ramsarską chroni się obszary mające znaczenie jako środowisko życiowe ptactwa wodnego

6 Kategorie obszarów w chronionych wg IUCN (2008)

7 Udział powierzchni chronionej w powierzchniach poszczególnych krajów

8 Wzrost powierzchni obszarów chronionych w latach

9 Przyrost liczby i powierzchni obszarów chronionych w latach Rok Liczba obszarów Powierzchnia w mln km , , , , , >

10 Odsetek obiektów chronionych na poszczególnych kontynentach (świat 100%) Afryka 7497 Antarktyda 0% Australia i Oceania 9% Afryka 7% Ameryka Płd i Karaiby 5% Azja 22% Środkowy Wschód i Afryka Płn 1% Ameryka Pł 13% Europa 43%

11 Największe obszary chronione na świecie 1.Park Narodowy Północno Wschodnia Grenlandia, 97,2 mln ha 2.Obszar chroniony Ar-Rub al Khali, Arabia Saudyjska, 64 mln ha 3.Obszar Chroniony Wysp Feniks (Phoenix Islands), 41 mln ha, Kiribati 4.Morski Pomnik Narodowy Papahặnaumokuặkea 35mln ha (Hawaje) USA 5.Morski Park Wielka Bariera Koralowa, Australia, 34, 5 mln ha 6.Rezerwat Qiantang Chiny, ok 29,8 mln.ha 7.Morski Park Wyspa Macquarie, Australia, ok. 16 mln ha 8. Rezerwat Przyrody Sanjiangyuan, Chiny, 15,2 mln ha 9.Rezerwat Morski Galapagos, Ekwador, 13,3 mln.ha 10.Północna Strefa Ochrony Przyrody, Arabia Saudyjska. 10 mln ha

12 V Kongres Parków w Durbanie, 2003 Plan działańz Durbanu zaleca m.in. by obszary chronione przez odpowiednie zarządzanie: przyczyniały siędo ograniczanie sfery ubóstwa, uwzględniały interesy społeczności lokalnych, która winna byćwłączana w systemy zarządzani tymi obszarami

13 V Kongres Parków w w Durbanie, 2003 Plan działań z Durbanu

14 Obszary chronione w art. 8 Konwencji o różnorodności biologicznej Każda Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeb: ustanawia system obszarów chronionych lub obszarów na których musząbyćpodjęte specjalne działania w celu ochrony różnorodności biologicznej; opracowuje w miarępotrzeby zalecenia dotyczące wyznaczania, ustanawiania i zarządzania obszarami chronionymi lub obszarami, na których należy podjąćszczególne działania w celu ochrony różnorodności biologicznej; obejmuje odpowiednimi regulacjami i zarządza zasobami biologicznymi ważnymi dla zachowania różnorodności biologicznej zarówno na obszarach objętych ochrona jak i poza ich granicami, mając na względzie zapewnienie ochrony tych zasobów i zrównoważone ich użytkowanie;... wspiera z punktu widzenia środowiska racjonalny i zrównoważony rozwój na obszarach sąsiadujących z obszarami chronionymi, mając na uwadze wzmocnienie ochrony tych obszarów

15 Program prac na rzecz obszarów w chronionych VII Konferencja Uczestników Konwencji o Różnorodności Biologicznej w Kuala Lumpur, 2004 r,

16 Powierzchnia obszarów w chronionych w poszczególnych krajach Europy (2005)

17 Europejska Karta Zrównowa wnoważonej onej Turystyki na Obszarach Chronionych, EUROPARC, 2002

18 Sieć Natura 2000

19 Natura 2000 rozwój j systemu

20 Sytuacja formalna obszarów w chronionych w Polsce Parki narodowe prymat ochrony przyrody, podlegającentralnej administracji rządowej, uzgodnienia z administracją lokalna Rezerwaty przyrody prymat ochrony przyrody, podlegają administracji rządowej, uzgodnienia z administracją lokalną; Obszary NATURA prymat ochrony przyrody, przy warunkowym dopuszczeniem innych form zagospodarowania, podlegają administracji rządowej, przy nadzorze KE, nie do końca wyjaśniona rola społeczności lokalnych Parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu prymat zrównoważonego użytkowania (różne formy), podlegają regionalnym władzom samorządowymi, nadzór administracji rządowej Pomniki przyrody, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo krajobrazowe podlegająwładzom lokalnym, nadzór admnistracji rządowej

21 Obszary chronione w Polsce , ,9 Odsetek poszczególnych kategorii obszarów chronionych w powierzchni Przyrost powierzchni obszarów chronionych w Polsce

22 Międzynarodowe formy ochrony przyrody w Polsce Statut światowego rezerwatu biosfery Programu UNESCO "Człowiek i Biosfera" (MaB) przyznano: Białowieskiemu Parkowi Narodowemu, Babiogórskiemu Parkowi Narodowemu, Kampinoski Park Narodowy, Bieszczadzkiemu Parkowi Narodowemu, (który jest częściątrójstronnego Polsko-Słowacko Ukraińskiego MRB), Słowińskiemu Parkowi Narodowemu, rezerwatowi "Jezioro Łuknajno, Poleskiemu Parkowi Narodowemu w ramach MRB Zachodniego Polesia. Częścią międzynarodowych rezerwatów biosfery: słowackopolskiego i czesko -polskiego -sątakże parki narodowe: Tatrzański oraz Karkonoski. Białowieski Park Narodowy zostałw 1979 r. zaliczony do obiektów stanowiących światowe dziedzictwo dóbr kultury i przyrody (World Heritage Sites). W latach ostatnich do tej kategorii zaliczony zostałmujzakowski Park Krajobrazwy

23 Zalecenia Doskonalićnależy dialog pomiędzy administracjąochrony przyrody a społecznościami lokalnymi i organizacjami społecznymi; Włączaćspołeczności lokalne i organizacje pozarządowe w proces podejmowania decyzji w zakresie tworzenia nowych obszarów chronionych, czy też ich rozwoju; Doskonalić należy system planowania przestrzennego w obrębie obszarów chronionych w powiązaniu z lokalnymi systemami planowania i z udziałem społeczności lokalnych; Istniejące konflikty interesów w relacji ochrona przyrody samorządy i społeczności lokalne wymagajądziałańmających na celu rozwiązania ich w ramach istniejącego prawa i w duchu zrównoważonego rozwoju; Rozwijaćtrzeba świadomośćspołecznąochrony przyrody oraz korzyści, które społeczności lokalne mogąodnosićz istnienia obszarów chronionych