Komentarze z wokandy. Komentarz. do spr aw rodzinnych. Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz. pod redakcją Jacka Ignaczewskiego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Komentarze z wokandy. Komentarz. do spr aw rodzinnych. Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz. pod redakcją Jacka Ignaczewskiego"

Transkrypt

1

2 Komentarze z wokandy Komentarz do spr aw rodzinnych Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz pod redakcją Jacka Ignaczewskiego Wydanie 2 Warszawa 2014

3 Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Paragrafik Studio Grafiki Wszystkie zamieszczone we wzorach pism i orzeczeń przykładowe dane osób, organizacji oraz wymienione w nich miejsca są fikcyjne. Żadne skojarzenia z jakimikolwiek rzeczywistymi osobami nie są zamierzone ani nie należy się ich doszukiwać. Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN (wersja drukowana) ISBN (e-pub) ISBN (e-pdf) LexisNexis Polska Sp. z o.o. Adgar Park West, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 Na wokandzie Na wokandzie Rozdział Sprawa Strona Sędzia referent Sprawy opiekuńcze komentarz ogólny Sprawy o kontakty z dzieckiem i o ich wykonanie Sprawy o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej Sprawy o ograniczenie władzy rodzicielskiej Sprawy o wykonanie orzeczenia o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej 25 Jacek Ignaczewski 118 Jacek Ignaczewski 222 Jacek Ignaczewski 281 Jadwiga Skibińska- -Adamowicz 375 Jacek Ignaczewski 5. Sprawy o pozbawienie władzy rodzicielskiej 392 Jacek Ignaczewski 6. Sprawy o przysposobienie 447 Helena Ciepła 7. Sprawy o rozwiązanie przysposobienia 522 Helena Ciepła 8. Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej 578 Helena Ciepła 9. Sprawy o alimenty na dziecko 610 Jacek Ignaczewski 10. Sprawy o ustalenie ojcostwa i łącznie z nimi dochodzone roszczenia 727 Jacek Ignaczewski 11. Sprawy o ustanowienie opieki 768 Helena Ciepła 12. Sprawy o ustanowienie kuratora 801 Helena Ciepła 13. Sprawy o leczenie odwykowe alkoholików 817 Jacek Ignaczewski 5

5 Na wokandzie Sprawy o wyrażenie zgody na wydanie małoletniemu paszportu Sprawy o wyrażenie zgody na świadczenie zdrowotne 832 Jacek Ignaczewski 844 Jacek Ignaczewski 6

6 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Słowo wstępne ROZDZIAŁ 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa Sprawa rodzinna jako sprawa cywilna? Brak definicji, zasad i przesłanek rozstrzygnięcia Brak zasad ingerencji we władzę rodzicielską Równość dzieci i rodziców w stosunku cywilnym a rodzinnym Ekwiwalentność stosunku cywilnego w prawie rodzinnym Orzekanie pod wykonanie, a nie na oddziaływanie Związek przyczynowo -skutkowy Sprawa opiekuńcza cel i założenia Postępowanie dowodowe Współpraca sądu z organami i instytucjami wspierającymi rodzinę Tajemnica zawodowa a dobro dziecka Mediacja jako nieodzowny element postępowania opiekuńczego Przymusowa mediacja Rodzinne ośrodki diagnostyczno -konsultacyjne Problemy z pojęciem władzy rodzicielskiej Skuteczność i wykonalność orzeczeń opiekuńczych Wszczęcie sprawy z urzędu Dziecko jako centralna postać postępowania opiekuńczego? Reprezentacja dziecka Reprezentacja dziecka ze względu na konflikt rodziców Samodzielne wykonywanie władzy rodzicielskiej a współdziałanie w istotnych sprawach dziecka Reprezentacja dziecka nieznanych rodziców lub rodziców nieznanych z miejsca pobytu

7 Spis treści 3.2. Wysłuchanie dziecka Równość dzieci w zakresie ochrony sądowej Zarządzanie kognicją i sprawami sądu rodzinnego Wprowadzenie Problem składu orzekającego Uzasadnianie orzeczeń wydawanych na posiedzeniu niejawnym Odformalizowanie wezwań i doręczeń Wyłączenie domniemania prawnego z art. 62 k.r.o Oczywiste uchybienie terminu do zaprzeczenia pochodzenia dziecka Opłata od wniosków Ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka po jego śmierci Efekt mrożący w prawie rodzinnym Wokół krytyki sądownictwa Rodzina i jej ochrona w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ROZDZIAŁ 2. Komentarz do spraw o kontakty z dzieckiem i o ich wykonanie Pojęcie kontaktów z dzieckiem Uprawnieni do kontaktów Zagadnienia proceduralne Uwagi ogólne Dziecko jako uczestnik postępowania Kontakty z dzieckiem w sprawach o rozwód i separację Kumulacja spraw o kontakty z dzieckiem i o władzę rodzicielską Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem Przebieg postępowania sądowego Pierwsze posiedzenie Określenie przedmiotu i zakresu postępowania Dwa modele postępowania Przesłanki rozstrzygnięcia Przesłanki ogólne Zgodna wola rodziców Dobro dziecka Rozsądne życzenia dziecka Przesłanki szczególne Poważne zagrożenie dla dobra dziecka Zagrożenie dla dobra dziecka Rozstrzygnięcie Rozstrzygnięcia główne Rozstrzygnięcia dodatkowe Wykonanie kontaktów z dzieckiem Założenia metodologiczne

8 Spis treści 6.2. Stan przed nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r Stan po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r Odebranie dziecka przez kuratora na podstawie przepisów obowiązujących od 13 sierpnia 2011 r Sankcja pozbawienia władzy rodzicielskiej Kontakty w przedszkolu, szkole, szpitalu Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii RODK Postanowienie w przedmiocie wysłuchania dziecka w pokoju przyjaznych przesłuchań Ugoda w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem Postanowienie o ograniczeniu kontaktów z dzieckiem Skierowanie na mediację Sprawozdanie z mediacji Wniosek o wykonanie kontaktów z dzieckiem Postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty Postanowienie o nakazaniu zapłaty ROZDZIAŁ 3. Komentarz do spraw o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej Zagadnienia proceduralne Warunki formalne wniosku Plan wychowawczy Skład sądu Przebieg postępowania sądowego Czynności wstępne Mediacja Postępowanie dowodowe Rozstrzygnięcie sprawy Rozstrzygnięcia standardowe Rozstrzygnięcia niestandardowe Władza naprzemienna piecza naprzemienna opieka równoważna Wykonanie orzeczenia Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o uregulowanie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej

9 Spis treści 6.2. Skierowanie na mediację Sprawozdanie z mediacji Plan wychowawczy ROZDZIAŁ 4. Komentarz do spraw o ograniczenie władzy rodzicielskiej Wprowadzenie do problematyki dotyczącej ograniczenia władzy rodzicielskiej Uwagi ogólne. Terminologia Dobro dziecka Interes społeczny Władza rodzicielska Artykuł 109 k.r.o. jako podstawa prawna ograniczenia władzy rodzicielskiej Uwagi ogólne Charakter formalnoprawny zarządzeń z art. 109 k.r.o Inne kwestie formalnoprawne związane z art. 109 k.r.o Przesłanki faktyczne stosowania art. 109 k.r.o Rodzaje zarządzeń sądu opiekuńczego według art. 109 k.r.o Związek między sposobem sprawowania władzy rodzicielskiej a rozwojem dziecka Osamotnienie dziecka (choroba sieroca) Potrzeba afiliacji Rodzaje nadzoru interwencyjnego sprawowanego przez sąd opiekuńczy Najczęściej występujące zaniedbania rodziców Inne przyczyny uwarunkowane społecznie wpływające destrukcyjnie na rodziny Stan wyuczonej bezradności rodzin Emigracja zarobkowa rodziców i jej wpływ na dziecko Zjawisko przemocy w rodzinie jego istota Rodzaje przemocy i jej wpływ na dziecko Wykonywanie praw małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym Właściwa ocena zachowań rodziców i dzieci jako podstawa wyboru odpowiedniego środka nadzoru Zarządzenia doraźne zobowiązujące rodziców do wyrażenia zgody na badanie lekarskie lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych Dwie formy wyrażenia przez sąd opiekuńczy stanowiska w przedmiocie udzielenia małoletniemu świadczeń zdrowotnych (wyrażenie zgody i zezwolenie) Zgoda sądu na zabieg operacyjny albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta Prawo małoletniego pacjenta do uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia oraz prawo wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia mu świadczenia zdrowotnego

10 Spis treści 9.4. Kwestia wypisu małoletniego pacjenta ze szpitala lub innej placówki podmiotu leczniczego Inne zarządzenia doraźne sądu opiekuńczego Zarządzenia sądu opiekuńczego o charakterze trwałym Kilka uwag ogólnych o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Wspieranie rodziny Asystent rodziny Placówka wsparcia dziennego Zarządzenie sądu opiekuńczego w przedmiocie skierowania rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną pomoc Inne zarządzenia sądu opiekuńczego ograniczające władzę rodzicielską (art pkt 2 k.r.o.) Poddanie rodziców ograniczeniom, jakim podlega opiekun Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez zakazanie rodzicom dokonywania określonych czynności bez zgody sądu Poddanie wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego Nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Zagadnienia szczegółowe Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi Skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego Skierowanie do placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi Powierzenie zarządu majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi jako sposób ograniczenia władzy rodzicielskiej (art k.r.o.) Ograniczenie władzy rodzicielskiej na podstawie art pkt 5 k.r.o Znaczenie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Kilka uwag wstępnych na temat pieczy zastępczej. Trochę historii Rozwiązania prawne szczegółowe. Piecza zastępcza. Wybrane zagadnienia Osoby i instytucje, w których umieszcza się dziecko Kwestia imiennego wskazania rodziny zastępczej Ograniczenie władzy rodzicielskiej wskutek umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej Wykonanie orzeczenia o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

11 Spis treści 16. Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej ROZDZIAŁ 5. Komentarz do spraw o pozbawienie władzy rodzicielskiej Zagadnienia proceduralne Status dziecka w postępowaniu Zbieg postępowania rozwodowego z postępowaniem opiekuńczym z zakresu władzy rodzicielskiej Przesłanki pozbawienia władzy rodzicielskiej Zagadnienia ogólne Rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich Nadużywanie władzy rodzicielskiej Trwała przeszkoda Niewykorzystanie udzielonej pomocy Kryterium dobra małoletniego jako przesłanka rozstrzygnięcia Przebieg postępowania Wszczęcie sprawy Przebieg postępowania dowodowego Rozstrzygnięcie Apelacja Skutki prawomocnego pozbawienia władzy rodzicielskiej Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej ROZDZIAŁ 6. Komentarz do spraw o przysposobienie Wprowadzenie Rodzaje przysposobienia Przysposobienie pełne Przysposobienie pełne nierozwiązywalne Uprawnieni do wyrażenia zgody blankietowej Postępowanie w przedmiocie wyrażenia zgody Przysposobienie niepełne Przysposobienie zagraniczne Tryb kwalifikowania do adopcji zagranicznej Przysposobienie wspólne Przysposobienie dzieci przez małżeństwa homoseksualne Przysposobienie ze wskazaniem

12 Spis treści 3. Zagadnienia proceduralne Warunki formalne wniosku Uczestnicy postępowania Przebieg postępowania sądowego Przesłanki merytoryczne rozstrzygnięcia Przysposobienie w razie śmierci przysposabiającego lub przysposobionego Ponowne przysposobienie Skutki prawne ponownej adopcji po śmierci przysposabiającego Wpływ sprawy o przywrócenie władzy rodzicielskiej na postępowanie o przysposobienie Skutki przysposobienia Władza rodzicielska Nazwisko przysposobionego Nowy akt urodzenia przysposobionego Imię przysposobionego Tajemnica przysposobienia Kontakty rodziców naturalnych z przysposobionym Ustalenie pochodzenia dziecka przysposobionego Nadzór sądu opiekuńczego nad rodziną adopcyjną Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o przysposobienie Wzór postanowienia o przysposobieniu ROZDZIAŁ 7. Komentarz do spraw o rozwiązanie przysposobienia Zagadnienia proceduralne Strony procesu Interwencja uboczna Rozwiązanie przysposobienia po śmierci jednej ze stron stosunku przysposobienia Niedopuszczalność rozwiązania przysposobienia Przebieg postępowania sądowego Przesłanki rozstrzygnięcia Ważne powody Trudności wychowawcze Zerwanie więzi rodzinnej Wina wyłączna po stronie żądającego rozwiązania przysposobienia Zasady współżycia społecznego jako ważny powód Rozwód przysposabiającego Dobro dziecka

13 Spis treści 3.3. Przesłanki rozwiązania przysposobienia po uzyskaniu pełnoletności przez przysposobionego Zakres orzekania o obowiązku alimentacyjnym Alimentacja przysposabiającego a obowiązek alimentacyjny rodziców naturalnych Termin wymagalności Skutki rozwiązania przysposobienia Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór pozwu o rozwiązanie przysposobienia Wzór wyroku orzekającego rozwiązanie przysposobienia ROZDZIAŁ 8. Komentarz do spraw o ustanowienie rozdzielności majątkowej Wprowadzenie Wpływ zmiany ustawodawstwa na podstawy faktyczne zgłaszanych powództw Żądanie rozwodu a ustanowienie przez sąd przymusowej rozdzielności majątkowej Powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie jednego z małżonków Ważne powody jako przesłanka ustanowienia rozdzielności Ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie wierzyciela jednego z małżonków Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej a powrót do wspólności ustawowej Wpływ ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na podział majątku wspólnego Ustanie wspólności majątkowej a odpowiedzialność za długi Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism i orzeczeń Wzór pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami Wzór wyroku o ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami ROZDZIAŁ 9. Komentarz do spraw o alimenty na dziecko Warunki formalne pozwu Określenie i uzasadnienie żądania Skutki braku adresu pozwanego Strony procesu Sprawy typowe

14 Spis treści 2.2. Sprawy nietypowe Wierzyciel dłużnika alimentacyjnego jako powód w sprawie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego Wyjątki od reguły Alimenty od dziadków Uprzywilejowanie roszczeń alimentacyjnych Właściwość przemienna Zwolnienie od kosztów sądowych Zabezpieczenie roszczenia Szczegółowe zagadnienia procesowe Czynności przed rozprawą Dopuszczalność rozpoznania sprawy Właściwe zakwalifikowanie powództwa Sprawy o podwyższenie i o obniżenie alimentów Przebieg postępowania Przygotowanie rozprawy Posiedzenie wstępne Ugoda Postępowanie dowodowe Działanie sądu z urzędu Rozstrzygnięcie Cechy stosunku alimentacyjnego Ogólne przesłanki rozstrzygnięcia Przesłanki szczególne roszczeń dzieci przeciwko rodzicom Związanie granicami żądania (wygaśnięcie a obniżenie alimentów) Sentencja orzeczenia Uwagi ogólne Rygor natychmiastowej wykonalności Początkowa data zasądzenia alimentów Sposób zapłaty Osoba uprawniona do odbioru alimentów Numer PESEL Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Usprawiedliwione potrzeby Możliwości dochodowe i majątkowe Samodzielność dziecka Inne orzeczenia Wzory pism procesowych Pozew o alimenty Pozew o podwyższenie alimentów Pozew o obniżenie alimentów Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego Pozew o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

15 Spis treści ROZDZIAŁ 10. Komentarz do spraw o ustalenie ojcostwa i łącznie z nimi dochodzone roszczenia Zagadnienia proceduralne Strony procesu Interwencja uboczna Legitymacja prokuratora Termin na wytoczenie powództwa Warunki formalne pozwu Zakres kognicji sądu Dochodzenie roszczeń majątkowych Uwagi ogólne Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego Roszczenia dziecka Nazwisko dziecka Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej Rozstrzygnięcie o kosztach Przebieg postępowania Gdy nie ma sporu co do pochodzenia dziecka Gdy jest spór co do pochodzenia dziecka Przebieg postępowania, gdy domniemany ojciec nie żyje Skutki wyroku Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o ustanowienie kuratora Wzór pozwu o ustalenie ojcostwa i alimenty ROZDZIAŁ 11. Komentarz do spraw o ustanowienie opieki Wprowadzenie Postępowanie w sprawie ustanowienia opieki nad małoletnim i ubezwłasnowolnionym całkowicie Dziecko jako uczestnik postępowania Przebieg postępowania sądowego Poszukiwanie kandydatów na opiekuna Normatywne kryteria, jakie powinien spełniać kandydat na opiekuna Objęcie opieki Zezwolenia sądu opiekuńczego Nadzór sądu nad sprawowaniem opieki Zwolnienie z opieki Skutki zwolnienia opiekuna Ustanie opieki Zasady odpłatności opieki Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

16 Spis treści 8. Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o ustanowienie opieki Wzór postanowienia o ustanowieniu opieki ROZDZIAŁ 12. Komentarz do spraw o ustanowienie kuratora Wprowadzenie Kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo Uprawnienia kuratora Kurator dla dziecka poczętego (kurator ventris) Kurator osoby niepełnosprawnej (kurator debilis) Kurator osoby nieobecnej (kurator absentis) Zasady odpłatności kuratora Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór wniosku o ustanowienie kuratora do zarządu majątkiem ROZDZIAŁ 13. Komentarz do spraw o leczenie odwykowe alkoholików Jak jest obecnie? Jak być powinno? Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o leczenie odwykowe Postanowienie o zarządzeniu przymusowych badań Postanowienie o zobowiązaniu do leczenia ROZDZIAŁ 14. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na wydanie małoletniemu paszportu Prawo do paszportu istota i ograniczenia Podstawy właściwości i kognicji sądu opiekuńczego Istotna sprawa dziecka czy rodziców? Wysłuchanie rodziców Zabezpieczenie wniosku Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór wniosku ROZDZIAŁ 15. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na świadczenie zdrowotne Wprowadzenie Świadczenia zdrowotne Charakterystyka zgody Zagadnienia ogólne Znaczenie zgody Forma zgody

17 Spis treści 3.4. Rodzaje zgody Zgoda właściwa Zgoda zastępcza Orzeczenie sądu Zgoda kumulatywna Zgoda niewadliwa Zagadnienia wprowadzające Informacja o stanie zdrowia Informacja zastępcza Granice informacji Forma informacji Świadczenia zdrowotne bez zgody Zagadnienia wstępne Niezwłoczna pomoc lekarska Ryzyko utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu Zmiana zakresu bądź metody leczenia Spory między rodzicami dotyczące zgody na udzielenie dziecku świadczenia zdrowotnego Dostęp do informacji o dziecku i jego dokumentacji medycznej Przebieg postępowania przed sądem opiekuńczym Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór orzeczenia ANEKS Ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (wyciąg) Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw Skorowidz przedmiotowy

18 Wykaz skrótów Wykaz skrótów Wykaz skrótów Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego EKPC Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) GKRPA Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 121) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) k.p.c. k.p.k. KPP k.r.o. KZS Lexis.pl MoP NP niepubl. OSA OSN OSNC OSNCK OSNCP OSNP OSNPG OSP ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.) ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) Kwartalnik Prawa Prywatnego ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.) Krakowskie Zeszyty Sądowe Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. Monitor Prawniczy Nowe Prawo niepublikowany Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego (od 1945 r. do 1962 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Karna (do 1961 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 2003 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Prokuratury Generalnej Orzecznictwo Sądów Polskich 19

19 Wykaz skrótów OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal. Palestra p.a.s.c. ustawa z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz ze zm.) PiM Prawo i Medycyna PL Przegląd Legislacyjny p.p.m. ustawa z 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432) Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo Prz. Sejm. Przegląd Sejmowy PS Przegląd Sądowy reg. sąd. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 259) Rej. Rejent RODK rodzinny ośrodek diagnostyczno -konsultacyjny r.o.z.d.r. rozporządzenie MS z 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno -konsultacyjnych (Dz.U. Nr 97, poz. 1063) RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny r.w.u.p.k. rozporządzenie MS z 12 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) SN Sąd Najwyższy u.d.l. ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 217 ze zm.) u.d.p. ustawa z 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 268 ze zm.) u.k.s. ustawa z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) u.k.s.c. ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) u.o.z.p. ustawa z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz ze zm.) u.p.n. ustawa z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 382) u.p.o.u.a. ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.) u.p.p.r. ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz ze zm.) u.p.s. ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) USC urząd stanu cywilnego u.s.p. ustawa z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.) 20

20 Wykaz skrótów u.w.r.p.z. u.w.t.p.a. u.z.l. ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 135 ze zm.) ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.) ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz z zm.)

21 Słowo wstępne Słowo wstępne Słowo wstępne Niniejsza publikacja zrywa z dotychczasowym kanonem komentowania abstrakcyjnych przepisów w oderwaniu od konkretnych spraw, w których znajdują one zastosowanie. O jakości prawa decyduje bowiem nie litera prawa, a skutki, jakie ono wywiera w procesie jego stosowania. Konwencja komentowania spraw, a nie przepisów, umożliwia przedstawienie biegu postępowań sądowych w aspekcie materialnym i procesowym w wielopłaszczyznowym ujęciu. Komentarz zawiera więc omówienie obowiązujących przepisów i ich wpływu na bieg postępowania z perspektywy zabezpieczenia praw rodziny i dziecka oraz realizacji funkcji ochronnych sądownictwa opiekuńczego. Wnioski z tej analizy nie są zadowalające. W publikacji nie ograniczono się jednak do krytyki, lecz wskazano także na konkretne rozwiązania, których celem jest usunięcie dostrzeżonych nieprawidłowości. Wydanie drugie to więcej komentarza, więcej spraw, a także więcej orzecznictwa, które dodatkowo wzbogacono o wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego, poświęcone rodzinie i jej szczególnej ochronie prawnej. Komentarz wzbogacono także o aneks, w którym zamieszczony jest m.in. rządowy projekt założeń fundamentalnych zmian w zakresie ochrony osób niepełnosprawnych, co ma bezpośredni związek z ratyfikowaniem przez Polskę Konwencji o ochronie osób niepełnosprawnych. Projekt wraz z wynikami konsultacji publicznych i opiniowania jest dostępny na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Komentarz polecam prawnikom zajmującym się prawem rodzinnym, studentom oraz aplikantom, ale przede wszystkim przedstawicielom doktryny 23

22 Słowo wstępne prawa rodzinnego, aby nie ignorowali doświadczeń praktyki orzeczniczej i aby wnioski zawarte w niniejszej publikacji były przyczynkiem rzetelnych badań naukowych, opartych na swobodzie myśli, a nie na przyzwyczajeniu do tradycji prawa rodzinnego, jako przedsionka prawa cywilnego. Bez doktryny nie jest możliwe normatywne dopełnienie prawa rodzinnego! Olsztyn, marzec 2014 r. Jacek Ignaczewski

23 Jacek Ignaczewski Rozdział 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej 1. Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa Rozdział 1 Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej 1. Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa W latach 60. ubiegłego stulecia byliśmy świadkami wielkiej debaty na temat separacji prawa rodzinnego od cywilnego. Łatwo spostrzec, że dyskusja przesądzająca o prawie rodzinnym jako części prawa cywilnego odbyła się dokładnie pół wieku temu. Sam upływ czasu sprawia, że warto wrócić ponownie do tematu. Dzisiejsze pojmowanie rodziny i praw dziecka jest diametralnie różne od tego sprzed półwiecza. Wystarczy wskazać na Konwencję z 20 listopada 1989 r. o prawach dziecka (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.), by dostrzec, że w stosunkach rodzinnych mamy do czynienia z samodzielnym podmiotem. Powiedzenie dzisiaj, że dzieci i ryby nie mają głosu, jest zupełnie nie na miejscu, zdezaktualizowało się pod wpływem międzynarodowego prawodawstwa. Z dzisiejszej perspektywy upodmiotowienia dziecka w rodzinnych relacjach widać, jak wiele korzyści z tego wynika, oraz że warto podążać dalej w tym kierunku i usuwać wszelkie bariery, jakie stoją na drodze tego długofalowego procesu. Jedną z takich barier, jak się wydaje, jest tradycyjne ujmowanie prawa rodzinnego jako cząstki prawa cywilnego. To swoisty kaganiec rozwojowy prawa rodzinnego, czego wymiernym przykładem jest brak skodyfikowanych zasad tego prawa, które jak żadne inne jest oparte na aksjologii. Nawet zasada dobra dziecka nie jest podniesiona do rangi naczelnej zasady prawa rodzinne- Jacek Ignaczewski 25

24 Rozdział 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej go. Wynika to właśnie ze wspomnianych ograniczeń, gdyż skoro prawo rodzinne jest częścią prawa cywilnego, to Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera autonomicznej części ogólnej. Zamiast naczelnych skodyfikowanych zasad prawa rodzinnego mamy więc skodyfikowane zasady prawa cywilnego w prawie rodzinnym. Problem jednak w tym, że takie zasady, jak autonomia woli stron stosunku prawnego, ekwiwalentność świadczeń, równość stron, wykonalność orzeczeń, adekwatność związku przyczynowego to siatka pojęć w gruncie rzeczy obca prawu, które ze swej istoty każdy problem ujmuje z perspektywy dobra dziecka. Można powiedzieć, że wszystkie fundamentalne zasady prawa cywilnego w prawie rodzinnym pozostają w cieniu dobra dziecka. W czasach, kiedy oczywistą prawdą jest stwierdzenie, że prawa człowieka zaczynają się od praw dziecka, niniejsza praca jest próbą powrotu do dyskusji na temat odrębności prawa rodzinnego od prawa cywilnego. O jakości prawa świadczy nie tyle jego zapisana litera, ile stosowanie. Praktyka stosowania prawa decyduje w ostatecznym rozrachunku o ocenie prawa jako takiego, a trzeba przy tym zauważyć, że prawo rodzinne nie spełnia oczekiwań. Procedury sądowe praktycznie rzecz biorąc nie przewidują środków i metod rozładowania konfliktów i napięć w rodzinie. Próżno także szukać skutecznych rozwiązań przeciwdziałającym zaniedbaniom i niedomaganiom wychowawczym. Mediacja, z którą łączono tak wielkie nadzieje, okazała się instytucją o wymiarze symbolicznym. Sądowe postępowanie umiejscawia sędziów w roli arbitra systemowo rzecz biorąc niezaangażowanego w udzielanie rodzinie pomocy w przezwyciężeniu rodzinnych kryzysów, dysfunkcji i konfliktów. Prawo rodzinne nie spełnia oczekiwań. Od lat formułowane są pod jego adresem te same zarzuty: przedłużające się postępowania, dzielenie problemów rodziny na sprawy i tryby, konfliktogenność procedur sądowych, nikła skuteczność i wykonalność orzeczeń sądów opiekuńczych. Zastrzeżenia te są podnoszone niezależnie od okręgu sądowego i sądu, w którym rozpoznawane są sprawy rodzinne. Gruntowne nowelizacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w ostatnich latach nie wpłynęły na poprawę tej sytuacji. Przeciwnie obserwujemy lawinowy wzrost liczby skarg i wniosków o interwencję, kierowanych do instytucji kontrolnych. 26 Jacek Ignaczewski

25 1. Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa To są można powiedzieć odwieczne bolączki sądownictwa opiekuńczego, które nie ustają pod rządami gruntownie znowelizowanego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jeśli śledzi się statystyki skarg do instytucji kontrolnych, takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka, to można dostrzec znaczący wzrost ich liczby. Powstają stowarzyszenia ochrony praw ojców, matek, rodziny. Postuluje się likwidowanie sądownictwa opiekuńczego. Wśród sędziów rodzinnych wzmaga się frustracja i bezsilność. W ujęciu koniunkturalnym można więc mówić o kryzysie sądownictwa opiekuńczego, konsekwentnie pozbawianego swych pierwotnych funkcji na rzecz unifikacji sądownictwa rodzinnego z sądownictwem cywilnym. Może to oznaczać, że mamy do czynienia z problemem natury systemowej. Prawo rodzinne zatem może być dotknięte jakimś metodologicznym błędem, który w ostatecznym rozrachunku przesądza o tym, że sądownictwo rodzinne nie spełnia pokładanych w nim nadziei. Oceniając system prawa, można stwierdzić, że dla jego równowagi niezbędne jest wyodrębnienie prawa rodzinnego, którego zadaniem jest realizowanie funkcji ochronnej, podniesionej do rangi równorzędnej z funkcją represyjną prawa karnego i funkcją odszkodowawczą prawa cywilnego. Upoważnia do tego konstytucyjna zasada szczególnej ochrony rodziny, która z różnych powodów znajduje się w kryzysie. Takiej ochrony nie może zapewnić prawo rodzinne, które nie ma swojego autonomicznego miejsca w systemie prawa. Umiejscowienie prawa rodzinnego na obrzeżach prawa cywilnego sprawia, że jest ono traktowane adekwatnie do tej pozycji czyli marginalnie. Prawem rodzinnym zajmują się więc cywiliści nieznający specyfiki spraw rodzinnych. Nie powstają katedry prawa rodzinnego, przez co nie rozwija się nauka i metodyka tego prawa Sprawa rodzinna jako sprawa cywilna? Nie ma merytorycznych podstaw do stwierdzenia, że z przepisu art. 1 k.p.c., regulującego zakres przedmiotowy postępowań cywilnych, wynika, że wszystkie sprawy podlegające rozpoznaniu na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego są sprawami cywilnymi, a więc wynikającymi ze stosunków cywilnoprawnych. Przykładem są sprawy ubezpieczeń Jacek Ignaczewski 27

26 Rozdział 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej społecznych, które niepodważalnie nie należą do kategorii sprawy cywilnej. Również sprawy z zakresu prawa pracy nie są zaliczane do kategorii spraw ze stosunku cywilnoprawnego. Diametralnie inaczej ujmowane są sprawy rodzinne, gdyż w tej mierze panuje także ugruntowane stanowisko, że są to typowe sprawy cywilne. Żaden przepis prawny nie rozstrzyga kwestii, co jest, a co nie jest sprawą cywilną. W nauce prawa wskazuje się, że tę problematyczną kwestię rozstrzygają trzy wyznaczniki: podmioty stosunku prawnego, przedmiot regulacji oraz metoda regulacji. W terminologii cywilistycznej podmiotami stosunków rodzinnych są osoby fizyczne, w prawie rodzinnym nazywane rodzicami i dziećmi. Kryterium to z pewnością nie jest wystarczające do wyodrębnienia sprawy rodzinnej ze sprawy cywilnej. Podobnie przedmiot regulacji do takiej próby nie jest przekonujący, gdyż zarówno prawo rodzinne, jak i prawo cywilne reguluje stosunki o charakterze majątkowym oraz niemajątkowym. Tak więc zasadniczego znaczenia w rozważaniach na temat sprawy cywilnej nabiera metoda regulacji. Już to wskazuje, że niekoniecznie sprawa rodzinna ujmowana jako sprawa cywilna wynika z istoty rzeczy. Decyduje w ostatecznym rozrachunku przyjęta metoda regulacji. Na prawo rodzinne można patrzeć z trzech punktów widzenia: przez pryzmat dobra dziecka, interesów rodziców albo rzecz można ujmować w ten sposób, że dziecko jest uznane za dobro państwowe. Jeżeli pod wpływem rozwoju praw człowieka i praw dziecka w szczególności dwa ostatnie punkty widzenia nie są dzisiaj do zaakceptowania, to pozostaje wniosek o potrzebie wyboru takiej metody regulacji, która pozwoli rozstrzygać sprawy rodziny przez pryzmat dobra dziecka. Ogólna cywilistyka nie daje takiego rezultatu. Istotnie, obowiązujący Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie daje podstaw do stwierdzenia, że przyjęta w nim metoda regulacji uprawnia do wniosku, że mamy do czynienia z odrębną gałęzią prawa. Sytuacja diametralnie by się zmieniła, gdyby w ramach reformy prawa rodzinnego zmieniono Kodeks rodzinny i opiekuńczy w ten sposób, iż zawierałby w sobie część ogólną i szczególną z odesłaniem posiłkowym, że w zakresie nieuregulowanym mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. Odpowiednie stosowanie nie oznacza, że w takim zakresie wszystkie przepisy cywilne podlegałyby odpowiedniemu dostosowaniu do reguł prawa rodzinnego i że nie moż- 28 Jacek Ignaczewski

Spis treści. Wykaz skrótów... 19. Słowo wstępne... 23

Spis treści. Wykaz skrótów... 19. Słowo wstępne... 23 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.................................................. 19 Słowo wstępne.................................................. 23 ROZDZIAŁ 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych

Bardziej szczegółowo

Ubezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1

Ubezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1 Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne Larysa Ludwiczak Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Joanna Ośka Opracowanie redakcyjne: Agata Raczkowska

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział I. Władza rodzicielska. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

Spis treści. Rozdział I. Władza rodzicielska. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa................................................ Wykaz skrótów............................................. Wykaz literatury............................................ XIII XV XIX Rozdział I.

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Wykaz literatury Przedmowa do wydania Piątego Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające Rozdział II.

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Wykaz literatury Przedmowa do wydania Piątego Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające Rozdział II. SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa do wydania Piątego... XI XIII XV Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo rodzinne i prawo opiekuńcze w systemie prawa... 3 I. Pojęcie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Rozdział I. Władza rodzicielska

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Rozdział I. Władza rodzicielska Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XIII XV XIX Rozdział I. Władza rodzicielska A. Komentarz tezowy... 3 Kodeks rodzinny i opiekuńczy.... 3 Tytuł II. Pokrewieństwo i powinowactwo... 3 Dział

Bardziej szczegółowo

Prawo rodzinne i opiekuńcze. Wydanie 5. Autor: Marek Andrzejewski

Prawo rodzinne i opiekuńcze. Wydanie 5. Autor: Marek Andrzejewski Prawo rodzinne i opiekuńcze. Wydanie 5. Autor: Marek Andrzejewski Wykaz skrótów Wykaz literatury Przedmowa do wydania Piątego Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające 1. Prawo rodzinne i prawo opiekuńcze

Bardziej szczegółowo

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 1. 2. Prawne definicje rodziny Wspieranie rodziny w świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej Prawne definicje

Bardziej szczegółowo

PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE. Autor: Tadeusz Smyczyński

PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE. Autor: Tadeusz Smyczyński PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE Autor: Tadeusz Smyczyński Wprowadzenie ő 1. Rodzina jako zjawisko społeczne i prawne rodziny i jej funkcje 2. Funkcje rodziny II. Powstanie rodziny III. Skład rodziny IV. Więzi

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp...

Spis treści. Wstęp... Wstęp... Wykaz skrótów... XIII XI CZĘŚĆ 1... 1 Zagadnienie 1. Zawarcie małżeństwa... 3 1.1. Zawarcie małżeństwa przed kierownikiem USC... 3 1.1.1. Przesłanki zawarcia małżeństwa... 3 1.1.2. Dokumenty niezbędne

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... XVII Wykaz skrótów... XIX

Spis treści. Przedmowa... XVII Wykaz skrótów... XIX Przedmowa... XVII Wykaz skrótów... XIX Wykaz literatury... XXIII Wprowadzenie... 1 1. Rodzina jako zjawisko społeczne i prawne... 2 I. Pojęcie rodziny i jej funkcje... 2 1. Pojęcie... 2 2. Funkcje rodziny...

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ I. PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE

CZĘŚĆ I. PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Od redaktora... XIII XV CZĘŚĆ I. PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 3 1. Prawo rodzinne i prawo opiekuńcze... 4 2. Źródła prawa rodzinnego...

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Notki o autorach... Wstęp... XIII Wykaz skrótów...

Spis treści. Notki o autorach... Wstęp... XIII Wykaz skrótów... Notki o autorach... Wstęp... XIII Wykaz skrótów... Zagadnienie 1. Zawarcie małżeństwa... 1 1.1. Zawarcie małżeństwa przed kierownikiem USC... 2 1.1.1. Przesłanki zawarcia małżeństwa... 2 1.1.2. Dokumenty

Bardziej szczegółowo

Rozdział I. Pisma procesowe i orzeczenia sądowe dotyczące małżeństwa... 1

Rozdział I. Pisma procesowe i orzeczenia sądowe dotyczące małżeństwa... 1 Przedmowa... XI Wykaz skrótów... XV Rozdział I. Pisma procesowe i orzeczenia sądowe dotyczące małżeństwa... 1 1. Pozew o ustalenie w przedmiocie zmiany płci... 3 2. Wyrok ustalający zmianę płci (1)...

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... V Wstęp... Wstęp do wydania drugiego... VIII Wykaz skrótów... XV Wybrana literatura... XVII

Spis treści. Przedmowa... V Wstęp... Wstęp do wydania drugiego... VIII Wykaz skrótów... XV Wybrana literatura... XVII Spis treści Przedmowa... V Wstęp... VII Wstęp do wydania drugiego... VIII Wykaz skrótów... XV Wybrana literatura... XVII Rozdział I. Rodzina i prawo rodzinne... 1 1. Rodzina i powiązania rodzinne... 1

Bardziej szczegółowo

Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji

Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji Kazusy Katarzyna Celiƒska-Grzegorczyk Wojciech Sawczyn Andrzej Skoczylas pod redakcjà Andrzeja Skoczylasa Wydanie 2 Kazusy

Bardziej szczegółowo

ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDÓW W ZAKRESIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ I KONTAKTÓW SYTUACJI KONFLIKTÓW MIĘDZY RODZICAMI. SSO Maria Prusinowska

ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDÓW W ZAKRESIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ I KONTAKTÓW SYTUACJI KONFLIKTÓW MIĘDZY RODZICAMI. SSO Maria Prusinowska ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDÓW W ZAKRESIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ I KONTAKTÓW SYTUACJI KONFLIKTÓW MIĘDZY RODZICAMI SSO Maria Prusinowska WŁADZA RODZICIELSKA WEDŁUG KODEKSU RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO Art. 93 1. Kro

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów...

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... XIII XVII Rozdział I. Małżeństwo... 1 1. Pozew o ustalenie w przedmiocie zmiany płci przygotowany przez pełnomocnika... 3 2. Pozew o ustalenie w przedmiocie zmiany

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13 Wykaz skrótów................................. 11 Wstęp....................................... 13 ROZDZIAŁ 1. Materialnoprawne aspekty ubezwłasnowolnienia... 17 1.1. Zaburzenia psychiczne jako przesłanka

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... 13

Spis treści. Wykaz skrótów... 13 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.............................................. 13 Wstęp..................................................... 15 1. Uwagi ogólne materialne i procesowe.........................

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów...

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Przedmowa... Wykaz skrótów... XI XV Rozdział I. Pisma procesowe i orzeczenia sądowe dotyczące małżeństwa... 1 1. Pozew o ustalenie w przedmiocie zmiany płci... 3 2. Wyrok ustalający zmianę płci (1)...

Bardziej szczegółowo

Komentarze z wokandy. Komentarz. do spr aw rodzinnych. Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz

Komentarze z wokandy. Komentarz. do spr aw rodzinnych. Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz Komentarze z wokandy Komentarz do spr aw rodzinnych Helena Ciepła Jacek Ignaczewski Jadwiga Skibińsk a-adamowicz pod redakcją Jack a Ignaczewskiego Wydanie 1, 2012 Opracowanie redakcyjne: Joanna Pastuszka,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... Wybrana literatura... Przedmowa... Wstęp... XXII

Spis treści. Wykaz skrótów... Wybrana literatura... Przedmowa... Wstęp... XXII Wykaz skrótów... Wybrana literatura... Przedmowa... XI XIII XV Wstęp... XXII Rozdział I. Rodzina i powiązania rodzinne... 1 1. Rodzina i powiązania rodzinne... 1 2. Prawo rodzinne i źródła prawa rodzinnego...

Bardziej szczegółowo

Spis treści Rozdział I. Pochodzenie dziecka.wstępna charakterystyka 1. Ustalenie pokrewieństwa i statusu rodzinnego 2.

Spis treści Rozdział I. Pochodzenie dziecka.wstępna charakterystyka 1. Ustalenie pokrewieństwa i statusu rodzinnego 2. str. Przedmowa..................................................... V Wykaz skrótów.................................................. XIII Rozdział I. Pochodzenie dziecka.wstępna charakterystyka.............

Bardziej szczegółowo

Prawo rodzinne i opiekuńcze

Prawo rodzinne i opiekuńcze Małgorzata Łączkowska Anna Natalia Schulz Anna Urbańska-Łukaszewicz Prawo rodzinne i opiekuńcze testy pytania kazusy tablice 2. wydanie REPETYTORIA C H BECK Prawo rodzinne i opiekuńcze W sprzedaży: A.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wprowadzenie... Wykaz skrótów...

Spis treści. Wprowadzenie... Wykaz skrótów... Wprowadzenie... Wykaz skrótów... IX XIII Część I. Wzory pism procesowych w sprawach rodzinnych... 1 Uwagi wstępne... 3 Dział I. Wzory pozwów i wniosków wszczynających postępowanie nieprocesowe w sprawach

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... 13. Przedmowa... 15. Wprowadzenie... 27

Spis treści. Wykaz skrótów... 13. Przedmowa... 15. Wprowadzenie... 27 Wykaz skrótów..................................................... 13 Przedmowa........................................................ 15 Wprowadzenie.....................................................

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski. Protokolant Katarzyna Bartczak

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski. Protokolant Katarzyna Bartczak Sygn. akt III CZP 19/15 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 maja 2015 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski Protokolant Katarzyna Bartczak

Bardziej szczegółowo

PRAWO RODZINNE. Autorzy: Arkadiusz Krzysztof Bieliński, Maciej Pannert. Wykaz skrótów Wybrana literatura Przedmowa Wstęp

PRAWO RODZINNE. Autorzy: Arkadiusz Krzysztof Bieliński, Maciej Pannert. Wykaz skrótów Wybrana literatura Przedmowa Wstęp PRAWO RODZINNE Autorzy: Arkadiusz Krzysztof Bieliński, Maciej Pannert Wykaz skrótów Wybrana literatura Przedmowa Wstęp Rozdział I. Rodzina i powiązania rodzinne 1.Rodzina i powiązania rodzinne 2.Prawo

Bardziej szczegółowo

KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY

KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY Przedmowa... Wykaz skrótów... IX XI KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY... 1 Tytuł II. Pokrewieństwo i powinowactwo... 1 Dział I. Przepisy ogólne... 3 Art. 61 7. Pokrewieństwo... 3 Art. 61 8. Powinowactwo...

Bardziej szczegółowo

Przedmowa Wykaz skrótów

Przedmowa Wykaz skrótów Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów V XIII Rodzice - dzieci Rozdział I. Pochodzenie dziecka. Wstępna charakterystyka l 1. Ustalenie pokrewieństwa i statusu rodzinnego 2 I. Uwagi wstępne 2 II. Ustalenie

Bardziej szczegółowo

Zdzisław Krzemiński. Alimenty i ojcostwo. Komentarz

Zdzisław Krzemiński. Alimenty i ojcostwo. Komentarz Zdzisław Krzemiński Alimenty i ojcostwo Komentarz Zdzisław Krzemiński Alimenty i ojcostwo Komentarz 3. wydanie Warszawa 2008 Stan prawny na 1 stycznia 2008 Wydawca: Izabela Dorf Sk³ad i ³amanie: Studio

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... 11. Wstęp... 13

Spis treści. Wykaz skrótów... 11. Wstęp... 13 Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 13 ROZDZIAŁ I. Instytucje prawne regulujące sytuację dziecka w rodzinie... 17 1. Władza rodzicielska... 17 1.1. Rodzice... 17 1.2. Reprezentowanie małoletniego... 21 1.3. Zakres

Bardziej szczegółowo

PRAWO RODZINNE. Autor: Jerzy Strzebinczyk

PRAWO RODZINNE. Autor: Jerzy Strzebinczyk PRAWO RODZINNE Autor: Jerzy Strzebinczyk Wykaz skrótów Przedmowa do wydania trzeciego Część pierwsza Zagadnienia wprowadzające ő 1. Źródła, systematyka i przedmiot prawa rodzinnego 1. Powojenne regulacje

Bardziej szczegółowo

LexisNexis Polska Sp. z o.o.

LexisNexis Polska Sp. z o.o. Redaktor prowadzący: Agnieszka M. Zagozda Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska Sygn. akt III CZP 91/14 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 grudnia 2014 r. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek Protokolant Bożena Kowalska

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Słowo wstępne ROZDZIAŁ I. Zaskarżalność apelacją... 19

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Słowo wstępne ROZDZIAŁ I. Zaskarżalność apelacją... 19 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów.................................................... 15 Słowo wstępne.................................................... 17 ROZDZIAŁ I. Zaskarżalność apelacją..................................

Bardziej szczegółowo

Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych

Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Komentarz Anna Ostrowska Kamil Sikora Wydanie 1 Stan prawny na 1 stycznia 2012 roku Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Anna Ostrowska:

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE CYWILNE TESTY, ĆWICZENIA, DIAGRAMY. Paweł Cioch Edyta Gapska Joanna Studzińska

POSTĘPOWANIE CYWILNE TESTY, ĆWICZENIA, DIAGRAMY. Paweł Cioch Edyta Gapska Joanna Studzińska POSTĘPOWANIE CYWILNE TESTY, ĆWICZENIA, DIAGRAMY Paweł Cioch Edyta Gapska Joanna Studzińska Warszawa 2012 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 9 CZĘŚĆ PIERWSZA TESTY 11 Rozdział 1 Zagadnienia wstępne postępowanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa do siódmego wydania Przedmowa do czwartego wydania Przedmowa do pierwszego wydania... 19

Spis treści. Przedmowa do siódmego wydania Przedmowa do czwartego wydania Przedmowa do pierwszego wydania... 19 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.......................................................... 13 Przedmowa do siódmego wydania........................................ 15 Przedmowa do czwartego wydania.......................................

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 43/07

Uchwała z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 43/07 Uchwała z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 43/07 Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) Sędzia SN Iwona Koper (sprawozdawca) Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Joanny

Bardziej szczegółowo

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji Art KRO

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji Art KRO KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji Art. 61 9 113 6 KRO Polecamy nasze publikacje: Pod red. Tadeusza Smyczyńskiego PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE, Tom 12 System

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka Sygn. akt III CZP 48/07 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 czerwca 2007 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Marian Kocon Protokolant Bożena

Bardziej szczegółowo

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Rozwód po nowelizacji

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Rozwód po nowelizacji KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Rozwód po nowelizacji Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: J. Ignaczewski OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY PO NOWELIZACJI. ART. 128 144 1 KRO J. Ignaczewski MAŁŻEŃSKIE

Bardziej szczegółowo

SPRAWY ROZWODOWE zakres usług: 1. Rozwód. - bez orzekania o winie; - z orzekaniem o winie; - z orzekaniem o władzy rodzicielskiej;

SPRAWY ROZWODOWE zakres usług: 1. Rozwód. - bez orzekania o winie; - z orzekaniem o winie; - z orzekaniem o władzy rodzicielskiej; SPRAWY ROZWODOWE zakres usług: 1. Rozwód - bez orzekania o winie; - z orzekaniem o winie; - z orzekaniem o władzy rodzicielskiej; - z ustaleniem alimentów na dzieci; - z orzekaniem alimentów dla małżonka;

Bardziej szczegółowo

Ustawa o świadku koronnym

Ustawa o świadku koronnym Ustawa o świadku koronnym Komentarz Andrzej Kiełtyka Bolesław Kurzępa Andrzej Ważny pod redakcją Andrzeja Ważnego Wydanie 1 Stan prawny na 1 sierpnia 2013 roku Warszawa 2013 Komentarz do poszczególnych

Bardziej szczegółowo

Spis treści Tytuł I Małżeństwo Tytuł II Pokrewieństwo i powinowactwo

Spis treści Tytuł I Małżeństwo Tytuł II Pokrewieństwo i powinowactwo Spis treści Tytuł I Małżeństwo...5 Dział I Zawarcie małżeństwa...5 Dział II Prawa i obowiązki małżonków...15 Dział III Małżeńskie ustroje majątkowe...18 Rozdział I Ustawowy ustrój majątkowy...18 Rozdział

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... XIII

Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... XIII Wstęp... XI Wykaz skrótów... XIII Zagadnienie 1. Dopuszczalność drogi sądowej i pojęcie sprawy cywilnej... 1 1. Wiadomości wprowadzające... 1 2. Rodzaje postępowania cywilnego przykładowe podziały... 3

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów Spis treści Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 1 Pytania 1 7 Rozdział II. Podstawowe zasady i przesłanki postępowania cywilnego

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów XIII

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów XIII Wykaz skrótów XIII Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 1 Pytania 1 7 Rozdział II. Podstawowe zasady i przesłanki postępowania cywilnego 5 Pytania

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów str. 9. Wprowadzenie str. 11. Rozdział pierwszy Postępowanie cywilne w praktyce sądowej str Uwagi ogólne str.

Wykaz skrótów str. 9. Wprowadzenie str. 11. Rozdział pierwszy Postępowanie cywilne w praktyce sądowej str Uwagi ogólne str. Podstawowym warunkiem sprawności i efektywności czynności sądowych jest wykonywanie ich metodycznie, a więc planowo i systematycznie oraz racjonalnie i skutecznie - z uwzględnieniem pryncypialnych zadań

Bardziej szczegółowo

BLOK PRAWA CYWILNEGO PRAWO CYWILNE POSTĘPOWANIE CYWILNE PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE USTAWA O WŁASNOŚCI LOKALI

BLOK PRAWA CYWILNEGO PRAWO CYWILNE POSTĘPOWANIE CYWILNE PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE USTAWA O WŁASNOŚCI LOKALI BLOK PRAWA CYWILNEGO PRAWO CYWILNE POSTĘPOWANIE CYWILNE PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE USTAWA O WŁASNOŚCI LOKALI USTAWA O OCHRONIE PRAW LOKATORÓW, MIESZKANIOWYM ZASOBIE GMINY I O ZMIANIE KODEKSU CYWILNEGO

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Iwona Budzik

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Iwona Budzik Sygn. akt III CZP 73/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 listopada 2016 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz Protokolant Iwona Budzik

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów XIII

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów XIII Wykaz skrótów XIII Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Postępowanie administracyjne 1 Pytania 1 44 Rozdział II. Postępowanie przed sądami administracyjnymi 43 Pytania 45 89 Rozdział III. Postępowanie

Bardziej szczegółowo

Postępowania odrębne w sprawach małżeńskich i stosunkach pomiędzy rodzicami a dziećmi. Zajęcia nr 4

Postępowania odrębne w sprawach małżeńskich i stosunkach pomiędzy rodzicami a dziećmi. Zajęcia nr 4 Postępowania odrębne w sprawach małżeńskich i stosunkach pomiędzy rodzicami a dziećmi Zajęcia nr 4 W postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich rozpoznawane są sprawy: o ustalenie istnienia lub nieistnienia

Bardziej szczegółowo

Spis treści Tytuł I Małżeństwo Tytuł II Pokrewieństwo i powinowactwo

Spis treści Tytuł I Małżeństwo Tytuł II Pokrewieństwo i powinowactwo Spis treści Tytuł I Małżeństwo...5 Dział I Zawarcie małżeństwa...5 Dział II Prawa i obowiązki małżonków...15 Dział III Małżeńskie ustroje majątkowe...18 Rozdział I Ustawowy ustrój majątkowy...18 Rozdział

Bardziej szczegółowo

Przedmowa do wydania szesnastego

Przedmowa do wydania szesnastego Spis treści Wykaz skrótów Wykaz ważniejszej literatury Przedmowa Przedmowa do wydania szesnastego Rozdział I. Zagadnienia ogólne 1. Pojęcie sprawy cywilnej i postępowania cywilnego 2. Rodzaje postępowania

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO 2. KIERUNEK: PEDAGOGIKA 3. POZIOM STUDIÓW: PODSTAWOWY

KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO 2. KIERUNEK: PEDAGOGIKA 3. POZIOM STUDIÓW: PODSTAWOWY KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO 2. KIERUNEK: PEDAGOGIKA 3. POZIOM STUDIÓW: PODSTAWOWY 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III rok, VI semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS:

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Marta Romańska (sprawozdawca) Sygn. akt IV CZ 27/13 POSTANOWIENIE Dnia 12 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Marta Romańska (sprawozdawca) w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

W ADZA RODZICIELSKA I KONTAKTY Z DZIECKIEM

W ADZA RODZICIELSKA I KONTAKTY Z DZIECKIEM S DOWE KOMENTARZE TEMATYCZNE pod redakcj¹ Jacka Ignaczewskiego W ADZA RODZICIELSKA I KONTAKTY Z DZIECKIEM Adam Bodnar, Agata Gójska, Jacek Ignaczewski, Leszek Kuziak, Anna Œledziñska-Simon, Robert Zegad³o

Bardziej szczegółowo

Postępowanie cywilne. Kryteria wyodrębnienia. Kryteria II Postępowanie nieprocesowe

Postępowanie cywilne. Kryteria wyodrębnienia. Kryteria II Postępowanie nieprocesowe Postępowanie cywilne Postępowanie nieprocesowe Kryteria wyodrębnienia Wach: przekształcenie prawa Menger: działanie prewencyjne sądu Hellwig: piecza prawna Odmienność zasad procesowych Inkwizycyjność Prawomocność

Bardziej szczegółowo

Spis treści Uwagi ogólne Charakterystyka strony powodowej Udział w postępowaniu po stronie powodowej

Spis treści Uwagi ogólne Charakterystyka strony powodowej Udział w postępowaniu po stronie powodowej Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XIX Wykaz literatury... XXIII Rozdział I. Materialnoprawne zagadnienia związane z instytucją 1. Pojęcie sprostowania prasowego i jego funkcje... 1. Pojęcie sprostowania

Bardziej szczegółowo

Prawo rodzinne i opiekuńcze

Prawo rodzinne i opiekuńcze Ćwiczenia Becka Michał Snitko-Pleszko Prawo rodzinne i opiekuńcze tablice testy 2. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck Ćwiczenia Becka Prawo rodzinne i opiekuńcze W sprzedaży: (red.) J. Ignaczewski MAŁŻEŃSKIE

Bardziej szczegółowo

Spis treści Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające 1. Rodzina jako zjawisko społeczne i prawne 2. Stan cywilny

Spis treści Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające 1. Rodzina jako zjawisko społeczne i prawne 2. Stan cywilny str. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Rodzina jako zjawisko społeczne i prawne... 2 I. Pojęcie rodziny i jej funkcje... 2 II. Powstanie rodziny... 5 III.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY PRAWA DLA PEDAGOGÓW cz. II

PODSTAWY PRAWA DLA PEDAGOGÓW cz. II PODSTAWY PRAWA DLA PEDAGOGÓW cz. II Zakres zdolności do czynności prawnych zależy od Wieku Ubezwłasnowolnienia Wiek a zdolność do czynności prawnych Brak zdolności do czynności prawnych do ukończenia 13

Bardziej szczegółowo

Kodeks cywilny, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz.380

Kodeks cywilny, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz.380 1 Podstawa prawna. Kodeks cywilny, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz.380 ze zm.) Kodeks postępowania cywilnego, ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. (tekst jedn. Dz.U. 2016

Bardziej szczegółowo

Postępowanie cywilne 13. Znaczenie rozprawy. Posiedzenia sądowe Rozprawa Postępowania odrębne I

Postępowanie cywilne 13. Znaczenie rozprawy. Posiedzenia sądowe Rozprawa Postępowania odrębne I Postępowanie cywilne 13 Rozprawa Postępowania odrębne I Znaczenie rozprawy Centralny punkt procesu Kulminacja wydanie orzeczenia Realizuje zasady naczelne postępowania (ustność, jawność itd.) Ma znaczenie

Bardziej szczegółowo

UG - nr. UG - nr UG - nr UG - nr. UG - nr UG - nr UG - nr UG - nr 2014 UG - nr 2014

UG - nr. UG - nr UG - nr UG - nr. UG - nr UG - nr UG - nr UG - nr 2014 UG - nr 2014 data Temat wykladu grupa Wykładowca sala godzina 2013-1-10 Blok cywilny. Rozprawa a posiedzenie w postępowaniu cywilnym, jej przygotowanie, protokół z jej przebiegu 2013-1-10 Blok cywilny. Pozew, pismo

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... XV Wykaz ważniejszej literatury... XXI Przedmowa... XXVII Przedmowa do wydania szesnastego... XXIX

Spis treści. Wykaz skrótów... XV Wykaz ważniejszej literatury... XXI Przedmowa... XXVII Przedmowa do wydania szesnastego... XXIX Wykaz skrótów... XV Wykaz ważniejszej literatury... XXI Przedmowa... XXVII Przedmowa do wydania szesnastego... XXIX Rozdział I. Zagadnienia ogólne... 1 1. Pojęcie sprawy cywilnej i postępowania cywilnego...

Bardziej szczegółowo

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10

Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10 Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10 Zakończenie postępowania w rozumieniu art. 598 2 2 k.p.c. dotyczy jego fazy rozstrzygającej. Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział 1. Spadki 1 Pytanie 1 41 16 Pytanie 42 257 Część B. Kazusy Kazus 1. Zmiana postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku 183 Kazus 2.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. zażalenia powodów na postanowienie Sądu Okręgowego w P.

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. zażalenia powodów na postanowienie Sądu Okręgowego w P. Sygn. akt I CZ 111/08 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 5 lutego 2009 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Barbara Myszka SSN Kazimierz Zawada w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: dr Justyna Stadniczeńko Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:

Bardziej szczegółowo

ROZWÓD aspekty proceduralne i materialnoprawne.

ROZWÓD aspekty proceduralne i materialnoprawne. Marta Witoszyńska Sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi KONSPEKT WYKŁADU Z ZAKRESU PRAWA RODZINNEGO NA SZKOLENIE ORGANIZOWANE W SŁOKU W DNIACH 27-29 LISTOPADA 2009r. PRZEZ OKRĘGOWĄ IZBĘ RADCÓW PRAWNYCH W ŁODZI

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05 Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05 Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz Sędzia SN Jan Górowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jadwigi

Bardziej szczegółowo

KRO PASC. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Prawo o aktach stanu cywilnego. Zamów książkę w księgarni internetowej. Stan prawny: luty 2015 roku 3.

KRO PASC. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Prawo o aktach stanu cywilnego. Zamów książkę w księgarni internetowej. Stan prawny: luty 2015 roku 3. KRO Kodeks rodzinny i opiekuńczy PASC Prawo o aktach stanu cywilnego Stan prawny: luty 2015 roku Zamów książkę w księgarni internetowej 3. WYDANIE Stan prawny na 2 lutego 2015 r. Wydawca: Małgorzata Stańczak

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy

Spis treści. Wykaz skrótów. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział 1. Spadki 1 Pytanie 1 41 Rozdział II. Prawo rodzinne 16 Pytanie 42 257 Część B. Kazusy Rozdział I. Spadki 183 Kazus 1. Zmiana postanowienia w przedmiocie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego

UCHWAŁA składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Sygn. akt III CZP 72/11 UCHWAŁA składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 5 czerwca 2012 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Wojciech Katner SSN Anna Owczarek SSN Henryk

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 29/14. Dnia 8 maja 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 29/14. Dnia 8 maja 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt V CZ 29/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 maja 2014 r. SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Antoni Górski SSN Kazimierz Zawada w sprawie z powództwa małoletniego

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów Spis treści Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Postępowanie administracyjne 1 Pytania 1 40 Rozdział II. Postępowanie przed sądami administracyjnymi 29 Pytania 41 84 Rozdział III.

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 26 czerwca 2001 r., III CZP 30/01

Uchwała z dnia 26 czerwca 2001 r., III CZP 30/01 Uchwała z dnia 26 czerwca 2001 r., III CZP 30/01 Sędzia SN Maria Grzelka (przewodniczący), Sędzia SN Iwona Koper (sprawozdawca), Sędzia SN Marek Sychowicz Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Miasta i Gminy

Bardziej szczegółowo

Sąd i referendarz sądowy. mgr Przemysław Kraszewski

Sąd i referendarz sądowy. mgr Przemysław Kraszewski Sąd i referendarz sądowy mgr Przemysław Kraszewski Pojęcie sądu ujęcie ustrojowe wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda

POSTANOWIENIE. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda Sygn. akt III SPP 15/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 kwietnia 2017 r. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda w sprawie ze skargi

Bardziej szczegółowo

KRO. Stan prawny na 10 sierpnia 2018 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Prawo o aktach stanu cywilnego

KRO. Stan prawny na 10 sierpnia 2018 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Prawo o aktach stanu cywilnego KRO Kodeks rodzinny i opiekuńczy PASC Prawo o aktach stanu cywilnego Stan prawny na 10 sierpnia 2018 r. KRO Kodeks rodzinny i opiekuńczy PASC Prawo o aktach stanu cywilnego TEKSTY USTAW Zamów książkę w

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt V CSK 302/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 lutego 2016 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Karol Weitz w sprawie

Bardziej szczegółowo

Władza rodzicielska i kontakty - ćwiczenia dla aplikantów II

Władza rodzicielska i kontakty - ćwiczenia dla aplikantów II Władza rodzicielska i kontakty - ćwiczenia dla aplikantów II roku. Kazus 1 Małoletnia Izabela W. licząca lat 16 i pół, urodziła małoletnią Karolinę, ojcem dziecka jest też osoba niepełnoletnia. Sąd Rejonowy

Bardziej szczegółowo

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO KOMENTARZ Helena Ciepła, Dariusz Zawistowski, Tadeusz Żyznowski KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO pod redakcją Henryka Doleckiego Tadeusza Wiśniewskiego Tom IV Artykuły 730 1088 Stan prawny: 1 lipca 2011 r.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 5/12. Dnia 30 marca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 5/12. Dnia 30 marca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt III CZP 5/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 30 marca 2012 r. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Anna Owczarek w sprawie z urzędu na

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I. Postępowanie zabezpieczające. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

Spis treści. Część I. Postępowanie zabezpieczające. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa............................................... Wykaz skrótów............................................ Wykaz literatury........................................... XIII XV XIX Część I. Postępowanie

Bardziej szczegółowo

Wykład Postępowanie cywilne 22 II 2011

Wykład Postępowanie cywilne 22 II 2011 Wykład Postępowanie cywilne 22 II 2011 1. Jakim środkiem zaskarżenia jest skarga kasacyjna 2. Dopuszczalność skargi kasacyjnej 3. Niedopuszczalność skargi kasacyjnej 4. Legitymacja do wniesienia skargi

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Część I. Postępowanie zabezpieczające

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Część I. Postępowanie zabezpieczające Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XVII XXIII Część I. Postępowanie zabezpieczające A. Komentarz tezowy... 3 Ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r.

Bardziej szczegółowo

Spis treści Wstęp Wykaz najważniejszych skrótów Kodeks postępowania cywilnego z r. (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.

Spis treści Wstęp Wykaz najważniejszych skrótów Kodeks postępowania cywilnego z r. (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm. Wstęp... Wykaz najważniejszych skrótów... XXI Kodeks postępowania cywilnego z 17.11.1964 r. (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.) (wyciąg)... 1 Artykuł 1. [Sprawy cywilne]... 1 Artykuł 2. [Droga sądowa]...

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) Sygn. akt III CZ 54/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 grudnia 2016 r. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA Skarga o wznowienie postępowania jest instytucją wyjątkową w tym znaczeniu, że przysługuje wyłącznie od ściśle określonych orzeczeń i na ściśle określonej podstawie. Ratio

Bardziej szczegółowo

ROZWÓD, A OPIEKA NAD DZIECKIEM. Czym jest władza rodzicielska?

ROZWÓD, A OPIEKA NAD DZIECKIEM. Czym jest władza rodzicielska? Marlena Dawidowicz, Robert Cisek Recenzja: dr Grzegorz Trojanowski ROZWÓD, A OPIEKA NAD DZIECKIEM Rozwód jako trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego skutkuje nie tylko zmianą sytuacji między samymi

Bardziej szczegółowo

P R O G R A M SZKOLENIA DLA SĘDZIÓW ORZEKAJĄCYCH W SPRAWACH RODZINNYCH lutego 2008 Jastrzębia Góra

P R O G R A M SZKOLENIA DLA SĘDZIÓW ORZEKAJĄCYCH W SPRAWACH RODZINNYCH lutego 2008 Jastrzębia Góra KCSK 1410-106/ 07 P R O G R A M SZKOLENIA DLA SĘDZIÓW ORZEKAJĄCYCH W SPRAWACH RODZINNYCH 27 29 lutego 2008 Jastrzębia Góra WYBRANE ZAGADNIENIA KPC, DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA PRZED SĄDEM RODZINNYM I OPIEKUŃCZYM

Bardziej szczegółowo

Postanowienie. z dnia 17 maja 2007 r. Sąd Najwyższy III CZP 44/07

Postanowienie. z dnia 17 maja 2007 r. Sąd Najwyższy III CZP 44/07 Postanowienie z dnia 17 maja 2007 r. Sąd Najwyższy III CZP 44/07 Przewodniczący: Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (spr.). Sędziowie SN: Iwona Koper, Zbigniew Kwaśniewski. Protokolant: Bożena Nowicka. Sąd

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1

KOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1 KOMENTARZ Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Dorota Habrat WYDANIE 1 Warszawa 2014 Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Wojciech

Bardziej szczegółowo

Postępowanie cywilne. Istota postępowania kasacyjnego. Orzeczenia, od których przysługuje skarga kasacyjna 2012-03-25

Postępowanie cywilne. Istota postępowania kasacyjnego. Orzeczenia, od których przysługuje skarga kasacyjna 2012-03-25 Postępowanie cywilne Skarga kasacyjna Wznowienie postępowania Stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Istota postępowania kasacyjnego Nadzwyczajny środek zaskarżenia To nie trzecia instancja

Bardziej szczegółowo