Spis treści. Wykaz skrótów Słowo wstępne... 23

Transkrypt

1 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Słowo wstępne ROZDZIAŁ 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa Sprawa rodzinna jako sprawa cywilna? Brak definicji, zasad i przesłanek rozstrzygnięcia Brak zasad ingerencji we władzę rodzicielską Równość dzieci i rodziców w stosunku cywilnym a rodzinnym Ekwiwalentność stosunku cywilnego w prawie rodzinnym Orzekanie pod wykonanie, a nie na oddziaływanie Związek przyczynowo -skutkowy Sprawa opiekuńcza cel i założenia Postępowanie dowodowe Współpraca sądu z organami i instytucjami wspierającymi rodzinę Tajemnica zawodowa a dobro dziecka Mediacja jako nieodzowny element postępowania opiekuńczego Przymusowa mediacja Rodzinne ośrodki diagnostyczno -konsultacyjne Problemy z pojęciem władzy rodzicielskiej Skuteczność i wykonalność orzeczeń opiekuńczych Wszczęcie sprawy z urzędu Dziecko jako centralna postać postępowania opiekuńczego? Reprezentacja dziecka Reprezentacja dziecka ze względu na konflikt rodziców Samodzielne wykonywanie władzy rodzicielskiej a współdziałanie w istotnych sprawach dziecka Reprezentacja dziecka nieznanych rodziców lub rodziców nieznanych z miejsca pobytu

2 3.2. Wysłuchanie dziecka Równość dzieci w zakresie ochrony sądowej Zarządzanie kognicją i sprawami sądu rodzinnego Wprowadzenie Problem składu orzekającego Uzasadnianie orzeczeń wydawanych na posiedzeniu niejawnym Odformalizowanie wezwań i doręczeń Wyłączenie domniemania prawnego z art. 62 k.r.o Oczywiste uchybienie terminu do zaprzeczenia pochodzenia dziecka Opłata od wniosków Ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka po jego śmierci Efekt mrożący w prawie rodzinnym Wokół krytyki sądownictwa Rodzina i jej ochrona w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ROZDZIAŁ 2. Komentarz do spraw o kontakty z dzieckiem i o ich wykonanie Pojęcie kontaktów z dzieckiem Uprawnieni do kontaktów Zagadnienia proceduralne Uwagi ogólne Dziecko jako uczestnik postępowania Kontakty z dzieckiem w sprawach o rozwód i separację Kumulacja spraw o kontakty z dzieckiem i o władzę rodzicielską Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem Przebieg postępowania sądowego Pierwsze posiedzenie Określenie przedmiotu i zakresu postępowania Dwa modele postępowania Przesłanki rozstrzygnięcia Przesłanki ogólne Zgodna wola rodziców Dobro dziecka Rozsądne życzenia dziecka Przesłanki szczególne Poważne zagrożenie dla dobra dziecka Zagrożenie dla dobra dziecka Rozstrzygnięcie Rozstrzygnięcia główne Rozstrzygnięcia dodatkowe Wykonanie kontaktów z dzieckiem Założenia metodologiczne

3 6.2. Stan przed nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r Stan po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r Odebranie dziecka przez kuratora na podstawie przepisów obowiązujących od 13 sierpnia 2011 r Sankcja pozbawienia władzy rodzicielskiej Kontakty w przedszkolu, szkole, szpitalu Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii RODK Postanowienie w przedmiocie wysłuchania dziecka w pokoju przyjaznych przesłuchań Ugoda w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem Postanowienie o ograniczeniu kontaktów z dzieckiem Skierowanie na mediację Sprawozdanie z mediacji Wniosek o wykonanie kontaktów z dzieckiem Postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty Postanowienie o nakazaniu zapłaty ROZDZIAŁ 3. Komentarz do spraw o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej Zagadnienia proceduralne Warunki formalne wniosku Plan wychowawczy Skład sądu Przebieg postępowania sądowego Czynności wstępne Mediacja Postępowanie dowodowe Rozstrzygnięcie sprawy Rozstrzygnięcia standardowe Rozstrzygnięcia niestandardowe Władza naprzemienna piecza naprzemienna opieka równoważna Wykonanie orzeczenia Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o uregulowanie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej

4 6.2. Skierowanie na mediację Sprawozdanie z mediacji Plan wychowawczy ROZDZIAŁ 4. Komentarz do spraw o ograniczenie władzy rodzicielskiej Wprowadzenie do problematyki dotyczącej ograniczenia władzy rodzicielskiej Uwagi ogólne. Terminologia Dobro dziecka Interes społeczny Władza rodzicielska Artykuł 109 k.r.o. jako podstawa prawna ograniczenia władzy rodzicielskiej Uwagi ogólne Charakter formalnoprawny zarządzeń z art. 109 k.r.o Inne kwestie formalnoprawne związane z art. 109 k.r.o Przesłanki faktyczne stosowania art. 109 k.r.o Rodzaje zarządzeń sądu opiekuńczego według art. 109 k.r.o Związek między sposobem sprawowania władzy rodzicielskiej a rozwojem dziecka Osamotnienie dziecka (choroba sieroca) Potrzeba afiliacji Rodzaje nadzoru interwencyjnego sprawowanego przez sąd opiekuńczy Najczęściej występujące zaniedbania rodziców Inne przyczyny uwarunkowane społecznie wpływające destrukcyjnie na rodziny Stan wyuczonej bezradności rodzin Emigracja zarobkowa rodziców i jej wpływ na dziecko Zjawisko przemocy w rodzinie jego istota Rodzaje przemocy i jej wpływ na dziecko Wykonywanie praw małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym Właściwa ocena zachowań rodziców i dzieci jako podstawa wyboru odpowiedniego środka nadzoru Zarządzenia doraźne zobowiązujące rodziców do wyrażenia zgody na badanie lekarskie lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych Dwie formy wyrażenia przez sąd opiekuńczy stanowiska w przedmiocie udzielenia małoletniemu świadczeń zdrowotnych (wyrażenie zgody i zezwolenie) Zgoda sądu na zabieg operacyjny albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta Prawo małoletniego pacjenta do uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia oraz prawo wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia mu świadczenia zdrowotnego

5 9.4. Kwestia wypisu małoletniego pacjenta ze szpitala lub innej placówki podmiotu leczniczego Inne zarządzenia doraźne sądu opiekuńczego Zarządzenia sądu opiekuńczego o charakterze trwałym Kilka uwag ogólnych o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Wspieranie rodziny Asystent rodziny Placówka wsparcia dziennego Zarządzenie sądu opiekuńczego w przedmiocie skierowania rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną pomoc Inne zarządzenia sądu opiekuńczego ograniczające władzę rodzicielską (art pkt 2 k.r.o.) Poddanie rodziców ograniczeniom, jakim podlega opiekun Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez zakazanie rodzicom dokonywania określonych czynności bez zgody sądu Poddanie wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego Nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Zagadnienia szczegółowe Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi Skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego Skierowanie do placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi Powierzenie zarządu majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi jako sposób ograniczenia władzy rodzicielskiej (art k.r.o.) Ograniczenie władzy rodzicielskiej na podstawie art pkt 5 k.r.o Znaczenie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Kilka uwag wstępnych na temat pieczy zastępczej. Trochę historii Rozwiązania prawne szczegółowe. Piecza zastępcza. Wybrane zagadnienia Osoby i instytucje, w których umieszcza się dziecko Kwestia imiennego wskazania rodziny zastępczej Ograniczenie władzy rodzicielskiej wskutek umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej Wykonanie orzeczenia o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

6 16. Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej ROZDZIAŁ 5. Komentarz do spraw o pozbawienie władzy rodzicielskiej Zagadnienia proceduralne Status dziecka w postępowaniu Zbieg postępowania rozwodowego z postępowaniem opiekuńczym z zakresu władzy rodzicielskiej Przesłanki pozbawienia władzy rodzicielskiej Zagadnienia ogólne Rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich Nadużywanie władzy rodzicielskiej Trwała przeszkoda Niewykorzystanie udzielonej pomocy Kryterium dobra małoletniego jako przesłanka rozstrzygnięcia Przebieg postępowania Wszczęcie sprawy Przebieg postępowania dowodowego Rozstrzygnięcie Apelacja Skutki prawomocnego pozbawienia władzy rodzicielskiej Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej ROZDZIAŁ 6. Komentarz do spraw o przysposobienie Wprowadzenie Rodzaje przysposobienia Przysposobienie pełne Przysposobienie pełne nierozwiązywalne Uprawnieni do wyrażenia zgody blankietowej Postępowanie w przedmiocie wyrażenia zgody Przysposobienie niepełne Przysposobienie zagraniczne Tryb kwalifikowania do adopcji zagranicznej Przysposobienie wspólne Przysposobienie dzieci przez małżeństwa homoseksualne Przysposobienie ze wskazaniem

7 3. Zagadnienia proceduralne Warunki formalne wniosku Uczestnicy postępowania Przebieg postępowania sądowego Przesłanki merytoryczne rozstrzygnięcia Przysposobienie w razie śmierci przysposabiającego lub przysposobionego Ponowne przysposobienie Skutki prawne ponownej adopcji po śmierci przysposabiającego Wpływ sprawy o przywrócenie władzy rodzicielskiej na postępowanie o przysposobienie Skutki przysposobienia Władza rodzicielska Nazwisko przysposobionego Nowy akt urodzenia przysposobionego Imię przysposobionego Tajemnica przysposobienia Kontakty rodziców naturalnych z przysposobionym Ustalenie pochodzenia dziecka przysposobionego Nadzór sądu opiekuńczego nad rodziną adopcyjną Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o przysposobienie Wzór postanowienia o przysposobieniu ROZDZIAŁ 7. Komentarz do spraw o rozwiązanie przysposobienia Zagadnienia proceduralne Strony procesu Interwencja uboczna Rozwiązanie przysposobienia po śmierci jednej ze stron stosunku przysposobienia Niedopuszczalność rozwiązania przysposobienia Przebieg postępowania sądowego Przesłanki rozstrzygnięcia Ważne powody Trudności wychowawcze Zerwanie więzi rodzinnej Wina wyłączna po stronie żądającego rozwiązania przysposobienia Zasady współżycia społecznego jako ważny powód Rozwód przysposabiającego Dobro dziecka

8 3.3. Przesłanki rozwiązania przysposobienia po uzyskaniu pełnoletności przez przysposobionego Zakres orzekania o obowiązku alimentacyjnym Alimentacja przysposabiającego a obowiązek alimentacyjny rodziców naturalnych Termin wymagalności Skutki rozwiązania przysposobienia Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór pozwu o rozwiązanie przysposobienia Wzór wyroku orzekającego rozwiązanie przysposobienia ROZDZIAŁ 8. Komentarz do spraw o ustanowienie rozdzielności majątkowej Wprowadzenie Wpływ zmiany ustawodawstwa na podstawy faktyczne zgłaszanych powództw Żądanie rozwodu a ustanowienie przez sąd przymusowej rozdzielności majątkowej Powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie jednego z małżonków Ważne powody jako przesłanka ustanowienia rozdzielności Ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie wierzyciela jednego z małżonków Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej a powrót do wspólności ustawowej Wpływ ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na podział majątku wspólnego Ustanie wspólności majątkowej a odpowiedzialność za długi Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism i orzeczeń Wzór pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami Wzór wyroku o ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami ROZDZIAŁ 9. Komentarz do spraw o alimenty na dziecko Warunki formalne pozwu Określenie i uzasadnienie żądania Skutki braku adresu pozwanego Strony procesu Sprawy typowe

9 2.2. Sprawy nietypowe Wierzyciel dłużnika alimentacyjnego jako powód w sprawie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego Wyjątki od reguły Alimenty od dziadków Uprzywilejowanie roszczeń alimentacyjnych Właściwość przemienna Zwolnienie od kosztów sądowych Zabezpieczenie roszczenia Szczegółowe zagadnienia procesowe Czynności przed rozprawą Dopuszczalność rozpoznania sprawy Właściwe zakwalifikowanie powództwa Sprawy o podwyższenie i o obniżenie alimentów Przebieg postępowania Przygotowanie rozprawy Posiedzenie wstępne Ugoda Postępowanie dowodowe Działanie sądu z urzędu Rozstrzygnięcie Cechy stosunku alimentacyjnego Ogólne przesłanki rozstrzygnięcia Przesłanki szczególne roszczeń dzieci przeciwko rodzicom Związanie granicami żądania (wygaśnięcie a obniżenie alimentów) Sentencja orzeczenia Uwagi ogólne Rygor natychmiastowej wykonalności Początkowa data zasądzenia alimentów Sposób zapłaty Osoba uprawniona do odbioru alimentów Numer PESEL Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Usprawiedliwione potrzeby Możliwości dochodowe i majątkowe Samodzielność dziecka Inne orzeczenia Wzory pism procesowych Pozew o alimenty Pozew o podwyższenie alimentów Pozew o obniżenie alimentów Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego Pozew o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

10 ROZDZIAŁ 10. Komentarz do spraw o ustalenie ojcostwa i łącznie z nimi dochodzone roszczenia Zagadnienia proceduralne Strony procesu Interwencja uboczna Legitymacja prokuratora Termin na wytoczenie powództwa Warunki formalne pozwu Zakres kognicji sądu Dochodzenie roszczeń majątkowych Uwagi ogólne Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego Roszczenia dziecka Nazwisko dziecka Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej Rozstrzygnięcie o kosztach Przebieg postępowania Gdy nie ma sporu co do pochodzenia dziecka Gdy jest spór co do pochodzenia dziecka Przebieg postępowania, gdy domniemany ojciec nie żyje Skutki wyroku Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o ustanowienie kuratora Wzór pozwu o ustalenie ojcostwa i alimenty ROZDZIAŁ 11. Komentarz do spraw o ustanowienie opieki Wprowadzenie Postępowanie w sprawie ustanowienia opieki nad małoletnim i ubezwłasnowolnionym całkowicie Dziecko jako uczestnik postępowania Przebieg postępowania sądowego Poszukiwanie kandydatów na opiekuna Normatywne kryteria, jakie powinien spełniać kandydat na opiekuna Objęcie opieki Zezwolenia sądu opiekuńczego Nadzór sądu nad sprawowaniem opieki Zwolnienie z opieki Skutki zwolnienia opiekuna Ustanie opieki Zasady odpłatności opieki Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

11 8. Wzory pism procesowych i orzeczeń Wzór wniosku o ustanowienie opieki Wzór postanowienia o ustanowieniu opieki ROZDZIAŁ 12. Komentarz do spraw o ustanowienie kuratora Wprowadzenie Kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo Uprawnienia kuratora Kurator dla dziecka poczętego (kurator ventris) Kurator osoby niepełnosprawnej (kurator debilis) Kurator osoby nieobecnej (kurator absentis) Zasady odpłatności kuratora Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór wniosku o ustanowienie kuratora do zarządu majątkiem ROZDZIAŁ 13. Komentarz do spraw o leczenie odwykowe alkoholików Jak jest obecnie? Jak być powinno? Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzory pism procesowych i orzeczeń Wniosek o leczenie odwykowe Postanowienie o zarządzeniu przymusowych badań Postanowienie o zobowiązaniu do leczenia ROZDZIAŁ 14. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na wydanie małoletniemu paszportu Prawo do paszportu istota i ograniczenia Podstawy właściwości i kognicji sądu opiekuńczego Istotna sprawa dziecka czy rodziców? Wysłuchanie rodziców Zabezpieczenie wniosku Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór wniosku ROZDZIAŁ 15. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na świadczenie zdrowotne Wprowadzenie Świadczenia zdrowotne Charakterystyka zgody Zagadnienia ogólne Znaczenie zgody Forma zgody

12 3.4. Rodzaje zgody Zgoda właściwa Zgoda zastępcza Orzeczenie sądu Zgoda kumulatywna Zgoda niewadliwa Zagadnienia wprowadzające Informacja o stanie zdrowia Informacja zastępcza Granice informacji Forma informacji Świadczenia zdrowotne bez zgody Zagadnienia wstępne Niezwłoczna pomoc lekarska Ryzyko utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu Zmiana zakresu bądź metody leczenia Spory między rodzicami dotyczące zgody na udzielenie dziecku świadczenia zdrowotnego Dostęp do informacji o dziecku i jego dokumentacji medycznej Przebieg postępowania przed sądem opiekuńczym Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Wzór orzeczenia ANEKS Ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (wyciąg) Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw Skorowidz przedmiotowy