WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SZCZECINIE OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W I PÓŁROCZU 2015 ROKU Szczecin, wrzesień 2015 r. 1

2 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie dr n. med. Małgorzata Domagała Dobrzycka 2

3 Opracował Zespół Kierowników Działu Nadzoru Sanitarnego i Działu Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie 3

4 S P I S T R E Ś C I str. I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH 7 1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych Zatrucia i zakażenia pokarmowe Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w sezonie od r. do r Decyzje administracyjne w I półroczu 2015 r Wirusowe zapalenia wątroby Wirusowe zapalenie wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby typu B+C ( zakażenie mieszane) Wirusowe zapalenie watroby inne i nie określone Choroby przenoszone drogą płciową Gruźlica Grypa sezonowa/nadzór nad grypą SENTINEL Choroby zakaźne wieku dziecięcego Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu Wirusowe zapalenie opon mózgowych Wirusowe zapalenie mózgu Inwazyjna choroba meningokokowa Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS Borelioza z Lyme Styczność, narażenie na wściekliznę potrzeba szczepień Realizacja szczepień ochronnych Rejestracja niepożądanych odczynów poszczepiennych 32 II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA Wstęp Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę Nadzór nad jakością wody do spożycia Warunkowa przydatność wody do spożycia Brak przydatności wody do spożycia Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Ważniejsze modernizacje i rozbudowa sieci wodociągowych Awarie 45 III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO 45 IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 50 I KĄPIELISK 4.1 Obiekty użyteczności publicznej. Informacje ogólne 50 4

5 4.2 Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne Ustepu ogólnodostępne Domy Pomocy Społecznej, inne placówki organizacyjne pomocy społecznej oraz 51 placówki zapewniające całodobową opiekę Noclegownie i domy dla bezdomnych Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie 54 powyższe usługi Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu Dworce autobusowe Dworce, stacje i przystanki kolejowe Środki transportu Tereny rekracyjne Cmentarze i domy pogrzebowe Inne obiekty użyteczności publicznej Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Plywalnie 63 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ Podmioty działalności leczniczej Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Dezynfekcja Utrzymanie bieżącej czystości Sterylizacja Zaopatrzenie szpitali w wodę Postępowanie z bielizną szpitalną Postepowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z 88 uwzględnieniem spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi 5.2. Prosektoria i postępowanie ze zwłokami Zakażenia szpitalne i ocena działalności Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową 104 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Nadzór bieżący nad zakładami pracy Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz nad produktami biobójczymi Choroby zawodowe Środki zastepcze 112 VII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ 113 VIII. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH IX. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 9.1. Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia i materiałów i wyrobów przeznaczonych do 119 kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych 9.2 Nadzór nad produkcją pierwotną

6 9.3 Jakość zdrowotna środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z 122 żywnością 9.4. Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami, organami samorządowymi 128 podejmowana w ramach określonych akcji 9.5. Znakowanie środków spożywczych Ocena sposobu żywienia i podejmowania działania związane z edukacją dotyczącą 130 prawidłowego żywienia 9.7. Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia 131 żywieniowego oraz środkami zpożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi oraz nową żywnością 9.8. Nadzór nad przebiegiem imprez masowych Dzialania akcyjne 132 X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI 133 ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO 10.1 Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa 134 zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 roku Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców 134 i opiekunów pt. Czyste powietrze wokół nas Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych Nie pal przy 137 mnie, proszę Program profilaktyki antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i 139 gimnazjów Znajdź właściwe rozwiązanie Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2015r Program edukacyjny Trzymaj Formę Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i 147 innych środków psychoaktywnych w tym ARS czyli jak dbac o miłość? ARS czyli jak dbać o miłość? Główne akcje realizowane na terenie woj. zachodniopomorskiego Bezpieczne ferie Zimowe 2015 r Światowy dzień Zdrowia pod hasłem Z pola na stół uczyń jedzenie bezpiecznym kwiecień 2015 r Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych w tym tzw. dopalaczy Profilaktyka grypy Programy wojewódzkie Program przedszkolny dot. zdrowia jamy ustnej i zapobiegania próchnicy zdrowe zęby 155 mamy marchewke zjadamy Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych na lata w tym 156 realizacja zadań w ramach projektu Szkoła promująca Europejski Kodeks Walki z Rakiem Inne przedsięwzięcia 158 Świerzb wszawica 159 Akcja uwaga kleszcze:! 159 W n i o s k i S p i s t a b e l S p i s r y c i n 6

7 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH 1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych W I półroczu 2015r. rejestracja zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne odbywała się wzorem lat ubiegłych w oparciu o aktualne definicje przypadków chorób zakaźnych opracowane na potrzeby nadzoru epidemiologicznego. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych na obszarze woj. zachodniopomorskiego była stabilna za wyjątkiem ospy wietrznej, płonicy, krztuśca oraz wirusowego zapalenia wątroby typu C. Należy podkreślić, że niekorzystna sytuacja epidemiologiczna ospy wietrznej występuje w całej Polsce od kilku lat przy czym zapadalność w I półroczu 2015r. wynosiła 320,42 na 100 tys. mieszkańców w stosunku do wskaźnika zapadalności 415,63 na 100 tys. w I półroczu 2014r. Również w woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie nastąpił spadek zachorowań na ospę wietrznązachorowalność w I półroczu 2015r. wynosiła 360,65 na 100 tys. mieszkańców natomiast w 2014r. 410,04 - mimo to sytuację należy ocenić jako niekorzystną. Ponadto po spadku zachorowań na krztusiec w I półroczu 2014r i całym 2014r. (zgłoszono wówczas 16 zachorowań w 2014r. i tylko 6 w I półroczu 2014r.) nastąpił znaczny wzrost zachorowań - w I półroczu 2015r. zarejestrowano już 63 zachorowania przy czym najwyższą zachorowalność odnotowano w grupie dzieci i młodzieży w wieku r.ż. Niekorzystna sytuacja epidemiologiczna dotyczyła również płonicy - zapadalność w populacji zwiększyła się z 30,83 na 100 tys. w I półroczu 2014r. do 54,28 w tym samym okresie 2015r. Analiza sytuacji epidemiologicznej wirusowych zapaleń wątroby typu B i C zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim wykazała znaczny wzrost zachorowań, co spowodowane było w części zmianami definicji wzw typu B i zgłaszaniem do nadzoru wcześniej nie wykazywanych przypadków nosicielstwa oraz poprawą zgłaszalności wzw typu C. Skutkowało to wzrostem zapadalności na wzw typu B w regionie z 0,52 na 100 tys. w I półroczu 2014r. do 4,61 na 100 tys. w I półroczu 2015r. W odniesieniu do wzw typu C wskaźnik zapadalności zwiększył się w analizowanym okresie z 1,8 w I półroczu 2014r. do 5,36 na 100 tysięcy w I półroczu 2015r. Wzorem lat ubiegłych kontynuowano ciągłe monitorowanie grypy i zakażeń grypopodobnych ze szczególnym uwzględnieniem wzmożonego nadzoru epidemiologicznego oraz gotowości w prowadzaniu działań przeciwepidemicznych w I kwartale kiedy to występuje szczyt sezonu epidemicznego zachorowań. W związku z tym poza rejestracją zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę wzorem lat ubiegłych realizowany był nadzór wirusologiczny Sentinel we współpracy z wybranymi lekarzami medycyny rodzinnej. W nadzorze Sentinel w sezonie 2014/2015 (wrzesień-sierpień) uczestniczyło 39 lekarzy z 3 powiatów, którzy pobrali 126 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 16 dodatnich wyników, co stanowiło 12,7% pobranych ogółem próbek. W analizowanym okresie potwierdzono laboratoryjnie grypę u 90 osób w tym 37 dzieci do 14 roku życia tj. o 57 więcej niż w I półroczu 2014r. (zdiagnozowano wtedy 33 zachorowania, w tym 2 u dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarły 3 osoby. Należy podkreślić iż sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych na terenie województwa mimo iż uległa pogorszeniu w stosunku do I półrocza 2014r. była korzystniejsza niż w Polsce. Ma to wpływ również na wzrost liczby potwierdzonych przypadków grypy w odniesieniu do potwierdzeń zachorowań w I półroczu 2014r. Ponadto w 2014r. nastąpił spadek szczepień przeciwko grypie, co także miało niekorzystny wpływ na sytuację epidemiologiczną grypy w I półroczu 2015r. 7

8 Wzmożony nadzór przeciwepidemiczny nadal prowadzony jest w ogniskach chorób przenoszonych drogą pokarmową, których ogólna liczba mimo iż była mniejsza niż w roku ubiegłym tj. zmniejszyła się z 24 do 18-u to jednak analiza występowania ognisk w sezonie letnim (od 1.06 do r.) wykazała ich znaczny wzrost z 6 w 2014r. do 19, w tym okresie. Należy również podkreślić iż kontynuowany jest wypracowany od lat schemat nadzoru przy zgłoszeniach podejrzeń zachorowań i zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową. W I półroczu 2015r. szczegółowej analizie poddawano każdy przypadek zachorowania na odrę w związku ze wzmożoną liczbą zachorowań na terenie Niemiec. Analizowano ogniska zakażeń szpitalnych pod kątem ustalania przyczyn ognisk i podejmowanych działań przeciwepidemicznych. Należy podkreślić iż współpraca z Zespołami Zakażeń Szpitalnych jest od lat kontynuowana stąd zgłaszalność ognisk poprawia się w I półroczu 2015r. zgłoszono do Państwowej Inspekcji Sanitarnej 13 ognisk epidemicznych tj. o 5 ognisk więcej niż w I półroczu 2014, których źródło zakażenia ustalono w 9 przypadkach. W I półroczu 2015r. zgłoszono chorób podlegających rejestracji w meldunkach dwutygodniowych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (MZ- 56) tj. o 1560 mniej niż w analogicznym okresie 2014 r., kiedy to wpłynęło zgłoszeń. Spośród wszystkich zgłoszonych chorób 23,53% tj osób hospitalizowano. Należy podkreślić, że od 3 lat następuje poprawa zgłaszalności zakażeń i chorób zakaźnych, co jest wynikiem kontynuacji intensywnych działań nadzorowych podejmowanych przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w tym zakresie. W pierwszym półroczu 2015r. na terenie woj. zachodniopomorskiego wśród chorób podlegających zgłoszeniu nie odnotowano zachorowań na: cholerę, dur brzuszny, dury rzekome A, B, C, dur wysypkowy, czerwonkę bakteryjną, kryptosporydiozę, dżumę, tularemię, wąglik, brucelozę, błonicę, nosaciznę, gronkowcowe zatrucie pokarmowe, leptospirozę, jersiniozę pozajelitową, legionelozę, ziarnicę weneryczną, ornitozy, dur wysypkowy, gorączkę Q, encefalopatie gąbczaste, poliomyelitis, wściekliznę, kleszczowe zapalenie mózgu, gorączkę denga, gorączkę zachodniego Nilu, żółtą gorączkę, wirusowe gorączki krwotoczne, choroby wywołane przez hantawirusy, ospę prawdziwą, pryszczycę, malarię, wągrzycę, włośnicę, zespół hemolityczno - mocznicowy w przebiegu zak. E. coli, grypę ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi, wrodzone choroby wirusowe i inne zakażenia i choroby pasożytnicze, zatrucia grzybami, SARS - zespół ostrej niewydolności oddechowej. Zagrożenie zachorowaniami na te choroby mimo iż nie jest wysokie, wymaga jednak utrzymania stałego nadzoru ze względu na potencjał epidemiologiczny, a także znaczenie kliniczne i możliwość zawleczenia z innych stref klimatycznych. W I półroczu 2015 w stosunku do I półrocza 2014 zwiększyła się liczba przypadków zachorowań m.in. na: krztusiec (z 6 przypadków w I półroczu 2014r. do 63 w I półroczu 2015r.), zatrucia pokarmowe wywołane przez Salmonella (z 40 przypadków w I półroczu 2014r. do 68 przypadków w I półroczu 2015r.), wirusowe zapalenie wątroby typu B (z 9 przypadków w I półroczu 2014r. do 80 przypadków w I półroczu 2015r.), wirusowe zapalenie wątroby typu C (z 53 przypadków w I półroczu 2014r. do 93 przypadków w I półroczu 2015r.), płonicę (z 530 przypadków w I półroczu 2014r. do 933 przypadków w I półroczu 2015r.), grypa i zakażenia grypopodobne (z przypadków w I półroczu 2014r. do przypadków w I półroczu 2015r.) inwazyjną chorobę meningokokową (z 5 przypadków w I półroczu 2014r. do 8 przypadków w I półroczu 2015r.) gruźlicę (z 103 przypadków w I półroczu 2014r. do 123 przypadków w I półroczu 2015r.). 8

9 Natomiast w stosunku do roku ubiegłego zmniejszyła się liczba przypadków zachorowań m.in. na: wirusowe zakażenia jelitowe nie określone (z 683 przypadków w I półroczu 2014r. do 337 przypadków w I półroczu 2015r.); boreliozę z Lyme (z 176 przypadków w I półroczu 2014r. do 156 przypadków w I półroczu 2015r.); wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy (z 1430 przypadków w I półroczu 2014r. do 912 przypadków w I półroczu 2015r.); wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 (z 771 przypadków w I półroczu 2014r. do 575 przypadków w I półroczu 2015r.); lambliozę (z 49 przypadków w I półroczu 2014r. do 34 przypadków w I półroczu 2015r.); ospę wietrzną (z 7048 przypadków w I półroczu 2014r. do 6199 przypadków w I półroczu 2015r.); różyczkę (z 137 przypadków w I półroczu 2014r. do 90 przypadków w I półroczu 2015r.). W I półroczu 2015r. zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim 36 zgonów z powodu chorób zakaźnych (wg miesięcznych raportów zgonów), co stanowi ponad 2,5-krotny wzrost w stosunku do 2014r. (zgłoszono wtedy tylko 14 zgonów). Najwięcej zgonów bo aż 38,9% spowodowanych było posocznicą wywołaną przez Streptococcus pneumoniae inne bakterie Gram ujemne, pałeczki Salmonella, meningokoki, paciorkowce z grupy A, paciorkowce nieokreślone oraz beztlenowce (14 przypadków). Ponadto zarejestrowano 11 zgonów z przebiegu gruźlicy potwierdzonej badaniami bakteriologicznymi wyłącznie posiewem i innymi nieokreślonymi sposobami, 3 z powodu grypy z zapaleniem płuc wywołanej zidentyfikowanym wirusem grypy, 2 zgony w przebiegu zapalenia płuc wywołanego przez Haemophilus influenzae, 1 zgon wywołany przez Streptococcus pneumoniae, 2 w przebiegu zakażenia jelita cienkiego i grubego wywołanego Clostridium difficile, 1 spowodowany chorobą wywołaną przez HIV, 1 zgon wywołany przez Streptoccocus pneumoniae jako przyczynę innych chorób oraz 1 zgon z powodu tężca. Tab. 1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim w latach (I półrocze) 2014 r. I półrocze 2014 r r. I półrocze Liczba zachorowań zapadalność liczba zachorowań zapadalność liczba zachorowań Lp. Jednostka chorobowa 1 Salmonellozy zatrucia pokarmowe 40 2, , ,96 2 Salmonellozy zakażenia pozajelitowe 1 0, ,82 2 0,12 4 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe , , ,21 5 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe 7 0,41 8 0, ,08 6 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy , , ,06 7 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat , , , Krztusiec 6 0, , ,67 9 Płonica (szkarlatyna) , , ,28 10 Inwazyjna choroba meningokokowa 5 0, ,70 8 0,47 w tym neuroinfekcje 4 0, ,58 3 0,17 11 Borelioza z Lyme , , ,08 zapadalność 9

10 12 Styczność i narażenie na wściekliznę /potrzeba szczepień/ , , ,18 13 Wirusowe zapalenie mózgu 4 0,23 6 0,35 5 0,29 14 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 12 0, , ,99 15 Ospa wietrzna , , ,65 16 Odra 0 0,00 1 0,05 8 0,47 17 Różyczka 137 7, , ,24 a Wirusowe zapalenia wątroby 65 3, , ,12 b w tym WZW typu "A" 2 0,12 4 0,23 0 0,00 c w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe 9 0, , ,66 18 w tym WZW typu "C" ( * wg. definicji przypadku z 2009/2014 i 2005r. ** wg. def z 2014r.) 53* 3,08 160* 9,33 93** 5,42 19 AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności 4 0,23 9 0,52 2 0,12 20 Nowo wykryte zakażenia HIV 17 0, , ,28 22 Świnka 74 4, , ,78 23 Inwazyjna choroba pneumokokowa 23 1, , ,69 24 Gruźlica 103 6, , ,17 Grypa i podejrzenia zachorowań na grypę 25 ogółem , , ,17 w tym dzieci do 14 r.ż , , ,01 2 Wskaźniki zapadalności za I pół. 2015r. obliczono wg danych GUS liczby ludności w Polsce i woj. zachodniopomorskim stan na r. 1 Współczynnik zapadalności obliczony w stosunku do liczebności populacji dzieci w grupie wiekowej 0-2 r.ż. na 100 tys. 2 Współczynnik zapadalności obliczony w stosunku do liczebności populacji dzieci w grupie wiekowej 0-14 r.ż. na 100 tys Zatrucia i zakażenia pokarmowe W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 121 przypadków bakteryjnych zatruć pokarmowych (współczynnik zapadalności 7,06 na 100 tys. mieszkańców), w tym w 68 przypadkach zachorowań czynnikiem etiologicznym była Salmonella, w 3 przypadkach jad kiełbasiany. Hospitalizowano łącznie 49 osób. W porównaniu do I półrocza 2014r. zaobserwowano wzrost zachorowań na bakteryjne zatrucia pokarmowe, bowiem do r. zarejestrowano 48 przypadków zatruć pokarmowych, w tym w 41 przypadkach zachorowań których czynnikiem etiologicznym była Salmonella. W I półroczu 2015r. zarejestrowano 5 przypadków zakażenia pozajelitowego wywołanego pałeczkami z grupy Salmonella, w tym 3 pod postacią posocznicy. Zakażenia wystąpiły u: 4 mężczyzn w wieku 46 lat, 62 lat, 63 lat, 75 lat oraz u 3 letniego dziecka. W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 227 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych (współczynnik zapadalności 13,24 na 100 tys. mieszkańców). Wśród wszystkich zachorowań 193 wywołanych było przez Clostridium difficile,15 przez Campylobacter, 5 przez E. coli inną i BNO, 2 przez Yersinia enterocolitica lub pseudotubeculosis oraz 1 przez E.coli biegunkotwórczą. Hospitalizowano 215 chorych. W porównaniu do I półrocza 2014r. zaobserwowano niewielki spadek występowania bakteryjnych zakażeń jelitowych, bowiem do r. zgłoszono 246 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych (współczynnik zapadalności 14,32 na 100 tys. mieszkańców), 150 wywołanych było przez Clostridium difficile, 7 przez Campylobacter, 6 przez E. coli inną i BNO oraz 5 przez Yersinia enterocolitica lub pseudotubeculosis. Hospitalizowano 172 chorych. Mimo poprawy sytuacji epidemiologicznej bakteryjnych zakażeń jelitowych nadal utrzymuje się w tej grupie niekorzystna sytuacja zakażeń o etiologii 10

11 Clostridium difficile bowiem w porównaniu do I półrocza 2014r. liczba zarejestrowanych zakażeń zwiększyła się o 43 przypadki. W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 1328 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 77,42 na 100 tys. mieszkańców), w tym 912 wywołanych przez rotawirusy. Hospitalizowano 1019 chorych, wśród których prawie połowę tj. 505 (49,56%) stanowiły dzieci do lat 2. W I półroczu 2015r. w Polsce natomiast zarejestrowano zachorowań wywołanych rotawirusami. Pomimo, że w województwie odnotowano spadek zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej, w tym także rotawirusowej (w I półroczu 2014r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 2257 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych) to w skali całego kraju zauważalny jest niewielki wzrost przypadków tych zakażeń, w tym także wywołanych przez rotawirusy. W analizowanym okresie w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 1573 przypadki biegunek i zapaleń żołądkowo-jelitowych BNO, o prawdopodobnym zakaźnym pochodzeniu (współczynnik zapadalności 91,7 na 100 tys. mieszkańców), w tym 521 u dzieci do lat 2. Hospitalizowano 661 chorych. W porównaniu do I półrocza 2014r. zapadalność na biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO zarówno w woj. zachodniopomorskim jak i w całej Polsce nieznacznie spadła, bowiem w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano wtedy 1792 przypadki biegunek i zapaleń żołądkowo-jelitowych BNO (współczynnik zapadalności 104,25 na 100 tys. mieszkańców). Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w I półroczu 2015r. w Polsce i w woj. zachodniopomorskim zostały przedstawione w tabela 2. Tab.2. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. Lp. Jednostka chorobowa Polska woj. zachodniopomorskie Liczba Zapadalność Liczba Zapadalność zachorowań zachorowań 1. Salmoneloza zatrucie pokarmowe , ,97 2. Salmoneloza- posocznica 50 0,13 3 0,18 3. Salmoneloza inne zakażenia pozajelitowe 35 0,09 2 0,12 4. Czerwonka bakteryjna 3 0, Clostridium difficile , ,25 6. Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis 80 0,21 2 0,12 7. Zatrucie jadem kiełbasianym /botulizm/ 9 0,02 3 0,18 8. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy , ,17 9. Biegunka i zapalenie żołądkowo jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat , ,01 /na 100 tys. dzieci do lat 2 11

12 Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim. Ogółem wystąpiło 18 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową: 1. Sanatorium Uzdrowiskowe ORW Kołobrzeg Podczele "HOLTUR"; 2. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38, Oddział Chirurgii Ogólnej; 3. Ośrodek Wypoczynkowy "ADRIA", ul. Sikorskiego 13 w Rewalu; 4. Dworek Pomorski Sp. z o.o. Luboradza 4 w Barwicach; 5. Klinika Pediatrii, Ednokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego SPSK nr 1 PUM, ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie; 6. Dom Wczasowy Panorama, ul. Kamieńska 25 w Trzęsaczu; 7. Europejskie Przedszkole Niepubliczne "Twórczej Aktywności Dziecka", ul. Świerszczowa 14 w Szczecinie; 8. Hotel "Pałac nad jeziorem", ul. Szkolna 4a w Chociwlu; 9. Ośrodek Wczasowy "Piramida I", ul. Północna 9 w Darłowie; 10. Ośrodek Wypoczynkowy OLYMP 3, ul. Kasprowicza 15 w Kołobrzegu; oraz 8 ognisk rodzinnych w mieszkaniach prywatnych W ww. przypadkach: ogółem narażonych na choroby przenoszone drogą pokarmową było 1081 osób; zachorowało 260 osób, w tym 96 dzieci do 14 roku życia; hospitalizowano 24 osoby, w tym 20 dzieci do 14 roku życia. Czynnikami etiologicznymi w ogniskach były: Rotawirus, aż w 8 ogniskach; Salmonella w 3 ogniskach; Bakterie z gr. coli w 2 ogniskach; w 5 ogniskach czynnika etiologicznego nie ustalono. Analizując dane w analogicznym okresie roku 2014, zauważyć można, iż nieznacznie zmniejszyła się liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową, bowiem w I półroczu 2014 r. wystąpiły 24 ogniska. W odniesieniu do ogólnej liczby zgłoszonych ognisk, zauważyć można, że nie zmieniła się liczba ognisk w obiektach żywienia zbiorowego, w stosunku do roku ubiegłego, natomiast spadła liczba ognisk występujących w mieszkaniach prywatnych. Na uwagę zasługuje fakt, iż większość ognisk, tak jak w roku ubiegłym miała podłoże wirusowe. Tab.3. Zestawienie liczby ognisk zbiorowych zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową oraz liczby narażonych i chorych, w tym dzieci do 14 roku życia na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2006 I półrocze 2015 Rok liczba ognisk liczba narażonych liczba chorych ogółem w tym dzieci do 14 r.ż

13 I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w sezonie od r. do r. Ogółem wystąpiło 19 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową. 1. Ośrodek Wczasowy "Piramida I", ul. Północna 9 w Darłowie; 2. Ośrodek Wypoczynkowy OLYMP 3, ul. Kasprowicza 15 w Kołobrzegu; 3. Ośrodek Kolonijno-Wczasowy "Dziejba Leśna", ul. Słoneczna 2 w Pogorzelicy; 4. Ośrodek Wypoczynkowo-Rehabilitacyjny PT "EWA", ul. Górna 16, w Ustroniu Morskim; 5. Centrum Bankietowo Konferencyjne Ambasador, ul. Wojska Polskiego 67, w Szczecinie; 6. Baza Obozowa ZHP Chorągiew Dolnośląska Hufiec w Łagiewnikach, obozująca przy ul. Polnej, w Pobierowie; 7. Zespół Palcówek Oświatowych Dom Wczasów Dziecięcych, ul. Marcinkowskiego 10, w Myśliborzu; 8. Ośrodek Wypoczynkowy "Komandor" ul. Sołdka 2 w Pogorzelicy; 9. Szkoła Aktywnego Wypoczynku "Frajda ", ul. Czarnocin 2, w Stepnicy; 10. Publiczne Przedszkole nr 11 "Jarzębinka", os. Kasztanowe 54 w Szczecinie; 11. Uzdrowisko Połczyn Grupa PGU S.A. -Zakład Lecznictwa "Gryf", "Podhale", "Irena" ul. Zdrojowa 6, w Połczynie Zdroju; 12. Obóz Sportowy z Międzyszkolnego Uczniowskiego Klubu Sportowego 7 Mysłowice przebywający w Zespole Szkolno-Przedszkolnym, na ul. B. Krzywoustego 4 w Stepnicy; 13. Uzdrowisko Połczyn Grupa PGU S.A. -Zakład Lecznictwa "Podhale", "Borkowo", ul. Zdrojowa 6, w Połczynie Zdroju. oraz 5 ognisk rodzinnych w mieszkaniach prywatnych. W ww. przypadkach: ogółem narażonych na choroby przenoszone drogą pokarmową było 4158* osób zachorowało 278* osób, w tym 148* dzieci do 14 roku życia hospitalizowano 10* osób, w tym 7* dzieci do 14 roku życia * liczby mogą ulec zmianie po weryfikacji końcowych opracowań ognisk do r. W porównaniu do sezonu letniego 2014 r. zauważyć można, że w znacznym stopniu zwiększyła się liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową zgłoszonych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, bowiem w ubiegłym sezonie takich ognisk zgłoszono jedynie 6. Należy przy tym zauważyć, że porównując okres od r. do r. 13

14 z analogicznym okresem roku 2014 nie zauważa się znaczących różnic w liczbie zgłoszonych ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową, ponieważ w roku 2014 zgłoszono 29 ognisk, natomiast w roku 2015 zgłoszono ich 34. Można zatem przyjąć, że okres ich występowania przesunął się na okres sezonu letniego. W porównaniu do ubiegłego sezonu zwiększyła się o 186 osób liczba chorujących osób, w tym także liczba chorych dzieci do 14 roku życia o 107 osób na co niewątpliwy wpływ miało wystąpienie zachorowań w ośrodkach gdzie wypoczywała duża liczba dzieci stąd łatwość transmisji zakażeń wirusowych również drogą kontaktową. Ponadto w sezonie ubiegłym nie odnotowywano ognisk rodzinnych, natomiast w tym sezonie zgłoszono ich aż 5. Do chwili opracowania przedmiotowej oceny udało się ustalić czynnik etiologiczny w 6 ogniskach tj. w 3 ogniskach czynnikiem etiologicznym była Salmonella, w 1 rotawirus, w 1 Staphylococcus aureus, w 1 bakterie z gr. Coli. W 8 ogniskach nie udało ustalić się czynnika etiologicznego, a objawy chorobowe były krótkotrwałe i łagodne co daje podstawy wnioskowania iż zachorowania wywołały czynniki wirusowe. Jako prawdopodobną przyczynę zachorowań wskazywane były produkty żywnościowe najczęściej pochodzenia zwierzęcego, jednakże ze względu na brak możliwości wykonania badań produktów podejrzanych (brak tych produktów) nie można ustalić czy były one rzeczywiście źródłem zakażeń. Należy przy tym zaznaczyć, że w dwóch ogniskach jako prawdopodobną przyczynę zakażeń wskazano żywność skażoną wtórnie przez personel, u którego uzyskano wyniki dodatnie w kierunku patogenów chorobotwórczych. Nie bez znaczenia są również czynniki wspomagające, które stwierdza się w części dochodzeń epidemiologicznych tj. niezachowanie warunków sanitarno-higienicznych w kuchni oraz nieprzestrzeganie procedur p/epidemicznych w pomieszczeniach, w tym mycia rąk przez personel pracujący z żywnością, co stwierdza się analizując wynik badań ze sprzętu i rąk personelu, a także kontrolując bieżący stan sanitarny pomieszczeń Decyzje administracyjne w I półroczu 2015r. W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim wydano 13 decyzji w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną nakazujących osobom podejrzanym lub osobom, u których rozpoznano zakażenie lub zachorowanie na chorobę zakaźną, poddawanie się obowiązkom wynikającym z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 947, z późn. zm.) Wydane decyzje administracyjne dotyczyły w: 10 przypadkach zatruć lub zakażeń salmonellą i związanego z tymi zakażeniami zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby; 2 przypadkach zachorowań na gruźlicę lub styczności z chorym na gruźlicę i konieczności poddawania się badaniom, leczeniu i hospitalizacji; 1 przypadku obowiązku poddania się konsultacji w Poradni Chorób Zakaźnych po narażeniu na wściekliznę celem ustalenia wskazań do szczepień Wirusowe zapalenia wątroby W Polsce najczęściej zachorowania wywoływane są przez wirusy A, B lub C, rzadziej dochodzi do mieszanego zapalenia wątroby zarówno wirusem B i C. W I połowie 2015r. w Polsce zarejestrowano 3695 zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby (współczynnik zapadalności 9,60 na 100 tys. mieszkańców), podczas gdy w analogicznym okresie ubiegłego roku zgłoszono 2448 (współczynnik zapadalności 6,36 na 100 tys. mieszkańców) zachorowania. 14

15 W woj. zachodniopomorskim zachorowania utrzymywały się na poziomie: 65 (współczynnik zapadalności 3,78 na 100 tys. mieszkańców) w I połowie 2014r. i 174 w analogicznym okresie br. (współczynnik zapadalności 10,14 na 100 tys. mieszkańców). Wzrost zarejestrowanych przypadków wynika przede wszystkim ze zmian definicji WZW typu B, bowiem od 2015r. rejestruje się również dotychczas nie ujmowane w analizach przypadki nosicielstwa Wirusowe zapalenie wątroby typu A W Polsce w I połowie 2014r. zanotowano 34 przypadki zachorowań (współczynnik zapadalności 0,09 na 100 tys. mieszkańców). Do r. zgłoszono 17 zachorowań na WZW typu A (współczynnik zapadalności 0,04 na 100 tys. mieszkańców). Na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2014r. odnotowano 2 przypadki zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A (współczynnik zapadalności 0,12 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie bieżącego roku nie zarejestrowano przypadków zachorowań Wirusowe zapalenie wątroby typu B W Polsce zachorowalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) obniża się stopniowo od lat 90-tych, tj. od chwili wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Również działania związane z profilaktyką zakażeń szpitalnych, zwłaszcza poprawa procesów sterylizacji sprzętu medycznego mają znaczenie w poprawie sytuacji epidemiologicznej. W 2014r. na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wprowadzono nową definicję zapalenia wątroby typu B bliżej nieokreślonego, wg której zgłaszane są także osoby będące nosicielami wirusowego zapalenia wątroby, którzy w latach ubiegłych byli rejestrowani jedynie jako nosiciele antygenu Hbs. Spowodowało to wzrost zarejestrowanych przypadków zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim. W I połowie 2014r. w Polsce zarejestrowano 916 zachorowań na wzw B (współczynnik zapadalności 2,38 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie tego roku liczba zachorowań wyniosła 1713 zachorowań (współczynnik zapadalności 4,45 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowało 79 osób (współczynnik zapadalności 4,61 na 100 tys. mieszkańców), wszystkie zgłoszone przypadki to zachorowania przewlekłe i bliżej nieokreślone. Natomiast w I połowie 2014r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowało 9 osób (współczynnik zapadalności 0,52 na 100 tys. mieszkańców), wszystkie zgłoszone przypadki to zachorowania przewlekłe. Największą liczbę zachorowań stwierdzono w grupie wiekowej lat, częściej chorowali mężczyźni, co obrazuje tabela 4 i 5. Tab.4 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2014r. i 2015r., według płci Rok kobiety mężczyźni liczba zachorowań

16 Tab.5 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2014r. i 2015r., według grup wiekowych grupy wiekowe Liczba zachorowań 2014r. I półrocze Liczba zachorowań 2015r. I półrocze >71-5 razem: Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym na świecie i w kraju. Liczba zakażonych wirusem typu C zapalenia wątroby w Polsce nie jest dokładnie oszacowana, ze względu na bezobjawowy najczęściej przebieg choroby i może sięgnąć kilkuset tysięcy, stąd wykrycie tego zakażenia jest często przypadkowe, a % zachorowań rozpoznawanych jest w fazie zmian przewlekłych. W 2015r. w Polsce na potrzeby nadzoru epidemiologicznego zrezygnowano z rejestracji przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu C wg definicji z 2005r, rejestracji podlegają jedynie przypadki zachorowań potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. Odnotowano wzrost zachorowań na wzw typu C zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim. W I połowie 2015r. w Polsce zarejestrowano (WZW C wg definicji przypadku z 2014r.) 1944 zachorowań na WZW typu C (współczynnik zapadalności 5,05 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie 2014r. liczba zachorowań wyniosła 1468 (współczynnik zapadalności 3,81 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015r. na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. zachorowały 92 osoby (współczynnik zapadalności 5,36 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 31 osób chorych w I połowie 2014r. (współczynnik zapadalności 1,80 na 100 tys. mieszkańców). Rejestracji podlegały statystycznie 93 przypadki tej kategorii bowiem uwzględniono 1 przypadek osoby, u której wystąpiło zakażenie mieszane B+C. W tabeli 6 przedstawiono zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. Tab.6 Liczba przypadków zachorowań i współczynniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby C ogółem w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I połowie 2014r. i 2015r. w oparciu o definicję zachorowania z 2014r. Rok 2014r. 2015r. Liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska , ,05 województwo zachodniopomorskie 31 1, ,42 16

17 Najwięcej zachorowań na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2015r. zaobserwowano w grupie wiekowej lat 26 przypadków (tab.7). Zachorowały 44 kobiety i 48 mężczyzn, co przedstawiono w tabeli 8. Tab.7 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. według grup wiekowych na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2014r. i 2015r. grupy wiekowe Liczba zachorowań Liczba zachorowań 2014r. I półrocze 2015r. I półrocze > razem: Tab.8 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. według płci na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2014r. i 2015r. Lata kobiety mężczyźni liczba zachorowań Wirusowe zapalenie wątroby typu B + C (zakażenie mieszane) W Polsce w I połowie 2014r. 22 osoby zachorowały na wirusowe zapalenie wątroby typu B + C (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie bieżącego roku zakażenie mieszane zarejestrowano u 10 osób (współczynnik zapadalności 0,03 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie br. odnotowano 1 przypadek zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B + C (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) u 66-letniego mężczyzny w porównaniu do I połowie 2014r. kiedy to nie zarejestrowano takich zachorowań Wirusowe zapalenie wątroby inne i nieokreślone W I połowie 2015r. w Polsce zarejestrowano 11 przypadków wirusowego zapalenia wątroby o etiologii innej i nieokreślonej (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,03) tj. o 3 przypadki więcej niż w analogicznym okresie roku 2014r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,02). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2014r. i 2015r. zarejestrowano po 1 przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu E (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,06) Choroby przenoszone drogą płciową Od dnia 1 stycznia 2012r. zmianie uległ system rejestrowania chorób przenoszonych drogą płciową monitorowanych do tego okresu przez SP Wojewódzki Szpital Zespolony w 17

18 Szczecinie: Poradnię Dermatologiczną na podstawie umowy zawartej z Zachodniopomorskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Szczecinie. Tak jak w przypadku rejestracji chorób zakaźnych podlegających zgłaszalności, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny właściwy dla miejsca rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej prowadzi rejestr zakażeń i zachorowań, dodatnich wyników badań laboratoryjnych oraz zgonów na choroby przenoszone drogą płciową, które podlegają zgłaszalności na podstawie art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (j. t. Dz. U. z 2013r. Nr 947, poz z późn. zm.). W I półroczu 2015r. zarejestrowano 29 przypadków zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową tj. znacznie mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego, kiedy to zarejestrowano 49 takich zgłoszeń. W analizowanym okresie zachorowało 24 mężczyzn, 4 kobiety i 1 noworodek płci żeńskiej. Największą liczbę zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową wykazał powiat szczeciński 7 przypadków, w pozostałych powiatach zgłoszono pojedyncze zachorowania. Na uwagę zasługuje fakt, że zgłaszalność zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w stosunku do porównywalnego okresu w roku 2015 uległa znacznemu zmniejszeniu. Brak badań przesiewowych w kierunku kiły, nieujawnianie partnerów seksualnych osób zakażonych, a także brak należytej staranności w dopełnianiu obowiązku zgłaszalności tych chorób przez lekarzy powoduje w dalszym ciągu niedoszacowanie zgłaszanej liczby zachorowań, a tym samym brak możliwości rzetelnej oceny sytuacji epidemiologicznej w tym zakresie. Zbiorczą analizę zarejestrowanych w I półroczu w latach przypadków chorób przenoszonych drogą płciową w woj. zachodniopomorskim przedstawia tabela nr 9. Tab.9. Liczba zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Lp. ICD10 Nazwa I półrocze 2013 r. I półrocze 2014 r. I półrocze 2015 r. 1. A50 Kiła wrodzona i kiła noworodków A Kiła wtórna A51.5 Kiła utajona wczesna A52.8 Kiła utajona późna A51.9,A Kiła inna i nieokreślona A52.9,A53 6. A54 Rzeżączka Inne choroby wywołane A przez Chlamydie 1.5. Gruźlica Od 1 stycznia 2012r. nadzór nad gruźlicą prowadzą właściwi Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni. Do tego czasu na mocy porozumienia zadania te wykonywane były przez Poradnię Gruźlicy i Chorób Płuc mieszczącą się przy Specjalistycznym Szpitalu im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie. Zgodnie z właściwością dla miejsca leczenia gruźlicy prowadzony był rejestr pacjentów leczonych w poradniach na terenie powiatu, natomiast od 1 stycznia 2014r. system rejestracji gruźlicy jest analogiczny do innych chorób zakaźnych i zakażeń podlegających zgłaszalności zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi tj. przypadek zachorowania rejestrowany jest zgodnie z miejscem zachorowania (taka sprawozdawczość z podziałem na poradnie przekazywana jest w systemie kwartalnym do Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie). Ponadto każdy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny właściwy dla miejsca zachorowania na gruźlicę monitoruje zapadalność na gruźlicę na nadzorowanym 18

19 terenie oraz prowadzi dochodzenie epidemiologiczne w środowisku osoby chorej, w tym wdraża działania przeciwepidemiczne w uzasadnionych przypadkach. W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. zarejestrowano 123 przypadki zachorowania na gruźlicę i objęto nadzorem 260 osób z otoczenia osób chorych. Liczba zarejestrowanych zachorowań w stosunku do I półrocza 2014r. zwiększyła się o 20 przypadków. W analizowanym okresie 2015r. podobnie jak w latach poprzednich znaczną większość zachorowań stanowili mężczyźni. W I półroczu zachorowało 82 mężczyzn i 41 kobiet. Największa liczba zachorowań miała miejsce w grupie wiekowej lata wśród osób zamieszkujących na terenie miast, co przedstawia tabela nr 10. Tab.10. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r w podziale na płeć, grupy wiekowe oraz miejsce zamieszkania Gruźlica w tym Wyszczególnienie wszystkie płucna innych postacie razem zakaźna niezakaźna narządów WOJEWÓDZTWO w tym: Miasto Wieś Mężczyźni Kobiety Wg grup wiekowych i więcej Najwięcej zgłoszeń odnotowano w powiecie szczecińskim 32 przypadki, koszalińskim - 20 przypadków oraz sławieńskim - 14 przypadków. Pozostałe powiaty również zgłaszały nowe pojedyncze zachorowania. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2013r., 2014r. oraz 2015r. przedstawiona została w tabeli nr 11. Tab.11. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Lp. ICD10 Nazwa I półrocze 2013r. I półrocze 2014r. I półrocze 2015r. 1. A15 Gruźlica układu oddechowego bakteriologicznie i histologicznie potwierdzona 2. A16 Gruźlica układu oddechowego nie potwierdzona bakteriologicznie i histologicznie 3. A18 Gruźlica innych narządów A19 Gruźlica prosówkowa Inne

20 1.6. Grypa sezonowa / nadzór nad grypą SENTINEL Sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. uległa pogorszeniu. W I półroczu 2015r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy (zapadalność 6167,00 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności ,69 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w I półroczu 2014r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy - (zapadalność 4 474,78 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności ,78 na 100 tys. mieszkańców). W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osoby (zapadalność 2 955,17 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 9 072,01 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia). Natomiast w analogicznym okresie 2014r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osób (zapadalność 1881,42 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 6311,16 na 100 tys. mieszkańców). W analizowanym okresie potwierdzono laboratoryjnie grypę u 90 osób w tym 37 dzieci do 14 roku życia tj. o 57 więcej niż w I półroczu 2014r. (zdiagnozowano wtedy 33 zachorowania, w tym 2 u dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarły 3 osoby. Należy podkreślić iż sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych na terenie województwa mimo iż uległa pogorszeniu w stosunku do I półrocza 2014r. była korzystniejsza niż w Polsce. Ma to wpływ również na wzrost liczby potwierdzonych przypadków grypy w odniesieniu do potwierdzeń zachorowań w I półroczu 2014r. Ponadto w 2014r. nastąpił spadek szczepień przeciwko grypie, co także miało niekorzystny wpływ na sytuację epidemiologiczną grypy w I półroczu 2015r. Grypa sezonowa monitorowana jest także w systemie SENTINEL, którego głównym założeniem jest monitorowanie grypy pod kątem epidemiologicznym, a także wirusologicznym. Lekarze, którzy wyrazili deklarację uczestniczenia w nadzorze nad grypą w systemie SENTINEL, oprócz konieczności zbierania danych epidemiologicznych pobierają jednocześnie materiał do badań wirusologicznych od pacjentów podejrzanych o zakażenie wirusem grypy zgodnie z instrukcją NIZP-PZH. Nadzór ten prowadzony jest cotygodniowo przez cały rok, tj. przez 52 tygodnie. Szczególnego wzmocnienia wymaga w trakcie sezonu epidemicznego tj. od początku października danego roku do końca września kolejnego roku, co pozwala na monitorowanie aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych w danym rejonie badawczym. W nadzorze Sentinel w sezonie 2014/2015 (wrzesień - sierpień) uczestniczyło 39 lekarzy z powiatów: Police, Stargard Szczeciński, Szczecin. Podczas funkcjonowania nadzoru udało się pobrać 126 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 16 dodatnich wyników, co stanowiło 12,7% pobranych ogółem próbek. Dla porównania w sezonie 2013/2014 w woj. zachodniopomorskim pobrano 179 wymazów, spośród których nie wyizolowano wirusów grypy i innych zakażeń grypopodobnych. Wśród ogółu dodatnich wyników potwierdzono w sezonie 2014/2015: 7 zakażeń wirusem grypy typu A, 1 zakażenie grypą AH1, 6 zakażeń wywołanych grypą AH3, 2 zakażenia wirusem grypy typu B. Częstość pobrań wynosiła 1,8 na 1000 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zgłoszonych w okresie sprawozdawczym. Należy zauważyć, że liczba próbek pobranych w ramach Sentinelu nadal utrzymuje się na wysokim poziomie i jest najlepszym wynikiem spośród województw dzięki dobrej współpracy z lekarzami medycyny rodzinnej współpracującymi od lat w nadzorze. Natomiast w Polsce w sezonie 2014/2015 potwierdzono laboratoryjnie w ramach systemu 222 przypadki grypy (tj.79 przypadków grypy A, 18-AH1, 17-AH3 i 108-grypy B). Ponadto 20

21 uzyskano dodatnie wyniki w kierunku: 1 adenowirusów, 3 wirusy RSV, 4-parainfluenza typ1, 2- parainfluenza typ Choroby zakaźne wieku dziecięcego Tab.12. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. Lp. Jednostka chorobowa Polska Woj. zachodniopomorskie Liczba Zapadalność Liczba Zapadalność zachorowań zachorowań 1. Ostre porażenia wiotkie u 18 0, dzieci w wieku 0-14 r.ż. 2. Odra 31 0,08 8 0,47 3. Krztusiec , ,68 4. Ospa wietrzna , ,37 5. Różyczka , ,25 6. Świnka /nagminne zapalenie przyusznic/ , ,79 W I półroczu 2015r. zarejestrowano 1 zachorowanie na ostre porażenie wiotkie u dziecka do 14 r. ż., podczas gdy w I półroczu 2014r. odnotowano 2 przypadki tych zachorowań. Przypadek zachorowania dotyczył 11-letniego chłopca ze Stargardu Szczecińskiego z brakiem danych na temat szczepień w kierunku Polio, które bezpośrednio przed zachorowaniem przyjechało na teren Polski z Libii i Tunezji. W analizowanym okresie zrejestrowano 8 zachorowań na odrę natomiast w poprzednim półroczu nie zarejestrowano żadnego przypadku. Zachorowania na odrę zgłoszono z 3 powiatów województwa zachodniopomorskiego (Myślibórz, Szczecin, Świnoujście). Należy podkreślić iż żadne zachorowanie nie miało związku epidemiologicznego z zachorowaniami na terenie Niemiec, natomiast w 2 przypadkach udowodniono związek epidemiologiczny z przypadkiem pierwotnym - 1 kolejne zachorowanie dotyczyło osoby z kontaktu. Zarówno w woj. zachodniopomorskim jaki i całym kraju zauważalny jest nieznaczny spadek zachorowań na ospę wietrzną, z kolei odnosząc się do zachorowań na różyczkę, należy zauważyć utrzymujący się już w latach wcześniejszych spadek zgłaszalności tej jednostki chorobowej. W woj. zachodniopomorskim zgłoszono o 47 przypadków różyczki mniej niż w analogicznym okresie roku 2014, natomiast w skali całego kraju takich zgłoszeń było aż o 3255 mniej. Liczba zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic (świnkę) od lat utrzymuje się na podobnym poziomie, i tak np.: w I półroczu 2014 roku odnotowano 74 zachorowania, natomiast niewiele mniej w I półroczu 2015 roku - 65 przypadków. W I półroczu 2015 zaobserwowano wzrost zachorowań na krztusiec w woj. zachodniopomorskim, jak również w skali całego kraju. Dla porównania, w I półroczu 2014r. w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano tylko 6 przypadków zachorowania na krztusiec, natomiast w analizowanym okresie już 63 przypadki. W Polsce odnotowano 859 zachorowań na krztusiec w I półroczu 2014r., natomiast w analizowanym okresie 2015r. zarejestrowano 2322 przypadków krztuśca. Zachorowania na tę chorobę w woj. zachodniopomorskim zgłoszono z 7 powiatów (Szczecinek 31, Szczecin 12, Wałcz - 10, Sławno 4, Drawsko Pomorskie 3, Koszalin - 2, Gryfino - 1). Analiza grup wiekowych, w których wystąpiły zachorowania wykazała, że 3 zachorowania dotyczyły grupy najmłodszych dzieci do 2 roku życia, w wieku lat 7 osób, w wieku 6-10 lat 3 osoby, w wieku lat 18 21

22 osób, w wieku lat 20 osób oraz 12 zachorowań u osób dorosłych. Należy podkreślić iż najwyższą zachorowalność odnotowano w grupie dzieci i młodzieży w wieku r.ż. Szczegółową analizę zachorowań na krztusiec w Polsce i woj. zachodniopomorskim przedstawiają tabela 13 i 14. Tab.13. Liczba zachorowań na krztusiec w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach (I półrocze) Polska woj. zachodniopomorskie I półrocze Tab.14. Liczba zachorowań na krztusiec w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Polska Zapadalność na 100 tys. mieszkańców woj. zachodniopomorskie Zapadalność na 100 tys. mieszkańców I półrocze ,81 9 0,53 I półrocze , ,60 I półrocze , ,59 I półrocze , ,45 I półrocze ,23 6 0,35 I półrocze , , Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Do r. w Polsce zarejestrowano 1110 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 2,87 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 61 zachorowań (współczynnik zapadalności 3,56 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie ubiegłego roku w Polsce zarejestrowano 1250 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu, a w woj. zachodniopomorskim odnotowano 41 zachorowania Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu W I połowie 2015r. zanotowano w Polsce 453 zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 1,17 na 100 tys. mieszkańców), w województwie zachodniopomorskim 32 zachorowania (współczynnik zapadalności 1,87 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w I połowie 2014r. w Polsce zarejestrowano

23 zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 1,13 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 21 zachorowania (współczynnik zapadalności 1,22 na 100 tys. mieszkańców). Po przeanalizowaniu wywiadów epidemiologicznych z zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu w 20 przypadkach ustalono czynnik etiologiczny: w 3 przypadkach Neisseria meningitidis, w 6 przypadkach Streptococcus pneumoniae, w 1 przypadku Haemophilus influenzae, w 1 przypadku Streptococcus agalactiae, w 4 przypadkach Staphylococcus aureus, w 1 przypadku Escherichia coli, w 1 przypadku Listeria monocytogenes, w 3 przypadkach zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych w przebiegu boreliozy Wirusowe zapalenie opon mózgowych W I połowie 2015r. w Polsce odnotowano 288 zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowych (współczynnik zapadalności 0,74 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 17 zachorowań (współczynnik zapadalności 0,99 na 100 tys. mieszkańców). Rok wcześniej w Polsce wystąpiło 395 zachorowań za zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii wirusowej (współczynnik zapadalności 1,03 na 100 tys. mieszkańców) i 12 zachorowań w woj. zachodniopomorskim współczynnik zapadalności 0,70 na 100 tys. mieszkańców) Wirusowe zapalenie mózgu Do r. w Polsce zgłoszono 98 zachorowań na wirusowe zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,25 na 100 tys. mieszkańców), w tym 28 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu. W woj. zachodniopomorskim w tym samym okresie zarejestrowano 5 zachorowań na zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,29 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1 opryszczkowe zapalenie mózgu i 4 wirusowe zapalenia mózgu nieokreślone. Dla porównania, w I połowie 2014r. w Polsce na wirusowe zapalenie mózgu zachorowało 107 osób (współczynnik zapadalności 0,28 na 100 tys. mieszkańców). Podobnie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 4 przypadki (współczynnik zapadalności 0,23 na 100 tys. mieszkańców). Ponadto w woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015r. zanotowano 1 zachorowanie na zapalenie mózgu inne i nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) oraz 6 przypadków zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych o nieokreślonej etiologii (współczynnik zapadalności 0,35 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie w Polsce zanotowano 218 przypadków zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o nieokreślonej etiologii (współczynnik zapadalności 0,57 na 100 tys. mieszkańców) i 53 przypadki zapalenia mózgu o etiologii innej i nieokreślonej (współczynnik zapadalności 0,14 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie ubiegłego roku w Polsce zanotowano również 53 zachorowania na zapalenie mózgu nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,14 na 100 tys. mieszkańców) i 262 zachorowania na zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,68 na 100 tys. mieszkańców). Podczas gdy w woj. zachodniopomorskim zanotowano 3 zachorowania na zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,17 na 100 tys. mieszkańców) oraz 1 zachorowanie na zapalenie mózgu nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców). 23

24 1.9 Inwazyjna choroba meningokokowa Na terenie Polski w I połowie 2015r. zanotowano 131 przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (współczynnik zapadalności 0,34 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 8 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,47 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych. W jednym przypadku choroba przebiegała pod postacią zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, w czterech pod postacią posocznicy, w dwóch pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, natomiast w jednym przypadku choroba miała przebieg nieokreślony. Podział zachorowań z uwzględnieniem grupy wiekowej i miejsca zgłoszenia zachorowania przedstawia tabela 15. Tab. 15 Inwazyjna choroba meningokokowa w woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015r. z uwzględnieniem wieku i miejsca wystąpienia zachorowania miejscowość Grupa wiekowa <1r. 1-3 l. 4-7 l l l l l l. +60 l. Ogółem Myślibórz 1 1 Sławno 1 1 Stargard Szcz. 1 1 Szczecin Razem: w tym zakończone zgonem Czynnikiem etiologicznym zachorowań były bakterie Neisseria meningitidis należące do następujących grup serologicznych: grupy serologicznej B 6 przypadków ( w tym 2 zgony), grupy serologicznej C 1 przypadek, w 1 przypadku nie udało się określić grupy serologicznej. Wszystkie zachorowania objęto nadzorem epidemiologicznym. Osobom z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę- łącznie objęła ona 73 osoby. Nie występowały ogniska inwazyjnej choroby meningokokowej. W analogicznym okresie ubiegłego roku w Polsce zanotowano 100 przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (współczynnik zapadalności 0,26 na 100 tys. mieszkańców), w tym 71 przypadki przebiegały pod postacią zapalenia opon mózgowordzeniowych i/lub mózgu (współczynnik zapadalności 0,18 na 100 tys. mieszkańców), 57 przypadków pod postacią posocznicy (współczynnik zapadalności 0,15 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2014r. odnotowano 5 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,29 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych. W dwóch przypadkach choroba przebiegała pod postacią zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, w jednym pod postacią posocznicy oraz w dwóch pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych. Żadne zachorowanie nie zakończyło się zgonem. 24

25 1.10 Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS Epidemia HIV/AIDS stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego na świecie i w Polsce. Wirus nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus-hiv), wykazuje powinowactwo do komórek układu odpornościowego, zwłaszcza limfocytów T CD4+, a w związku z tym poprzez zniszczenie systemu odpornościowego organizmu, doprowadza do zespołu nabytego upośledzenia odporności - AIDS (ang. acquired immune deficiency syndrome). Nieleczony zespół AIDS po około 7-11 latach od zakażenia i charakteryzujące go zakażenia oportunistyczne bezpośrednio doprowadzają do zgonu pacjenta. Terapia antyretrowirusowa zmieniła w zasadniczy sposób przebieg zakażenia HIV i umożliwia pacjentom zakażonym wieloletnie życie z pełnieniem funkcji społecznych i rodzinnych do czasu naturalnej śmierci. Wg danych szacunkowych wykrywanych jest ok. 1/3 przypadków zakażeń HIV m.in. ze względu na przewlekłość zakażenia i brak potrzeby wykonywania testów a-hiv. Główną drogą zakażenia pozostaje transmisja seksualna przez osoby podejmujące ryzykowne zachowania. Obecnie w Polsce obserwuje się wzrost liczby zakażeń HIV drogą kontaktów seksualnych, w tym wśród mężczyzn mających seks z mężczyznami w populacji osób w wieku lat. Poważnym problemem klinicznym i epidemiologicznym w wielu krajach, w tym także w Polsce nadal pozostaje późne rozpoznawanie zakażenia HIV (tzw. late testers) dopiero w fazie pełnoobjawowego AIDS, co jest czynnikiem pogarszającym rokowanie pacjenta i sprzyja rozprzestrzenianiu epidemii. Od wdrożenia badań w 1985r. do 30 kwietnia 2015r. (przy uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych przypadków) stwierdzono zakażenie HIV u obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych było co najmniej 6085 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1342 zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz 2317 poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Ogółem odnotowano 3229 zachorowań na AIDS; 1298 chorych zmarło (dane NIZP-PZH, brak danych pełnych za I półrocze do czasu zakończenia opracowania ). W I półroczu 2015r. w Polsce stwierdzono 753 nowe zakażenia HIV. Współczynnik zapadalności na HIV na 100 tys. mieszkańców wynosił 1,96 i był wyższy w stosunku do I półrocza 2014r., kiedy wynosił 1,23 (zarejestrowano wówczas 475 zakażeń). Tylko w I półroczu 2015r. zachorowało na AIDS 69 osób (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 0,18) tj. porównywalna ilość do analogicznego okresu 2014r. kiedy zachorowało 71 osób - zapadalność wynosiła również 0,18 na 100 tys. Rejestracja zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów w poszczególnych województwach nie jest zbieżna z ogólną liczbą zakażonych HIV i chorych na AIDS w rejestrze centralnym w NIZP-PZH, bowiem sprawozdania miesięczne podlegają weryfikacji i korektom przez cały rok ze względu na możliwość wykazywania osób zakażonych kilka razy (osoby testują się kilkakrotnie w różnych miejscach w Polsce) oraz anonimowe testowanie i weryfikację badań laboratoryjnych z różnych ośrodków. Ponadto od 2013r. NIZP-PZH wykazuje pacjentów testujących się anonimowo bez wskazania województwa w kategorii brak danych, podczas gdy są oni rejestrowani w rejestrze wojewódzkim zakażeń. Wśród nowo wykrytych zakażeń HIV w Polsce w okresie od r. nadal największą grupę stanowiły osoby, które nie podawały dróg zakażenia 232 osoby. Wśród osób, u których udało się ustalić przyczynę zakażenia, największą grupę podobnie jak w latach ubiegłych stanowiły osoby utrzymujące ryzykowne kontakty seksualne 88 osób (26,67%). W obrębie grupy pacjentów, którzy ulegli zakażeniu przez seks, przeważali mężczyźni mający seks z mężczyznami - 66 osób nad osobami o orientacji heteroseksualnej- 25

26 22 osoby. Do końca kwietnia 2015r. w Polsce nie urodziły się dzieci z matek zakażonych wirusem HIV (tabela 16.). Tab.16. Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w latach (do 30.04) lata homo i biseksualiści zakażeni w związku ze stosowaniem środków odurzających chorzy na hemofilię grupa zakażonych dzieci z matek HIV (+) brak przyczyny zakażenia RAZEM (do30.04) * dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH Do r. (wg danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano łącznie 744 osób zakażonych wirusem HIV, natomiast w samym 2015 roku (I półrocze) zarejestrowano 22 nowe zakażenia (o 5 więcej niż w I półroczu 2014r.). Współczynnik zapadalności wynosił 1,28 na 100 tys. mieszkańców. Zgłoszone przypadki zostały potwierdzone w następujących laboratoriach referencyjnych dla diagnostyki zakażeń HIV: Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej Fundacji Akademii Medycznej we Wrocławiu, Laboratorium Diagnostyka Region Centralno-Wschodni w Warszawie, Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie oraz Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie. W analizowanym okresie w woj. zachodniopomorskim zespół AIDS rozpoznano u 2 osób. Nie zarejestrowano zgonów z powodu AIDS. Od początku epidemii do r. zachorowało łącznie 164 osoby, z których 57 zmarło (tabela 17). Tab.17 Analiza zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów w woj. zachodniopomorskim w latach (do 30.06) Lata dane ilościowe zakażenia HIV AIDS Zgony dane skumulo wane dane ilościowe kontakty heteroseksualne zapadalność zapadalność dane skumulo wane dane ilościowe umieraln ość dane skumulo wane , , , , , , , ,

27 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * 1, , , , , ** 3, , , , , , (do 30.06) 22 1, , *13 zachorowań rozpoznano przed 2011rokiem natomiast zgłoszono z opóźnieniem **dane uwzględniają również zakażenia wykryte w PKD w Szczecinie i Koszalinie, których nie wykazuje ze względu na zmianę rejestracji NIZP-PZH, uwzględniając badania anonimowe w kategorii brak danych Na terenie woj. zachodniopomorskiego funkcjonuje od stycznia 2015r. jeden Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny (PKD) w Szczecinie wykonujący anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym poradnictwem przed i po teście. Punkt działa w systemie ciągłym od 1997r. Do końca 2014r. pracował jeszcze jeden PKD w Koszalinie, który zawiesił działalność bowiem żadna organizacja pozarządowa nie zdecydowała się na złożenie oferty w tym zakresie. W I półroczu 2015r. wykonano w PKD w Szczecinie 523 badania serologiczne (spadek o 70 badań w stosunku do I półrocza 2014r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV. W 2014r. wykonano łącznie w Punktach 1407 badań serologicznych (spadek o 211 badań w stosunku do 2013r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV. W I półroczu 2015r. odnotowano dalszy spadek testujących się kobiet w ciąży, kierowanych do badań przez lekarzy ginekologów, na co wpływ miały działania Zespołu ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS - w 2014r. badania tylko w tej grupie w PKD w Szczecinie wykonano u 400 kobiet, natomiast w I półroczu 2015r. - tylko u 29 ciężarnych. Zakażenie wirusem HIV wśród pacjentów PKD w I półroczu 2015r. wykryto u 3 osób tj. o 4 mniej niż w I półroczu 2014r. Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych. Wśród osób zakażonych wszystkie przypadki dotyczyły mężczyzn o orientacji homoseksualnej (2 osoby) i biseksualnej (1 osoba). Dane dot. liczby wykonanych badań w kierunku HIV w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych w latach (do ) przedstawia rycina nr 1. 27

28 Ryc.1 Liczba wykonanych badań w kierunku HIV w Punktach Konsultacyjno- Diagnostycznych w Szczecinie i Koszalinie w latach (do r.) z uwzględnieniem wyników dodatnich 1.11 Borelioza z Lyme (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa, łac. borreliosis, ang. Lyme disease, Lyme borreliosis). W I półroczu 2015r. w Polsce zanotowano 4810 zachorowania na boreliozę (współczynnik zapadalności 12,50 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie ubiegłego roku zanotowano 4691 przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 12,19 na 100 tys. mieszkańców) W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. zgłoszono 156 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 9,09 na 100 tys. mieszkańców). Jest to spadek o 11,36% w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy zarejestrowano 176 zachorowań (współczynnik zapadalności 10,24 na 100 tys. mieszkańców). Liczbę zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce jak i w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. przedstawia tabela 18. Tab. 18. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015 r. I półrocze 2014 I półrocze 2015 liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska , ,50 Województwo zachodniopomorskie , ,09 Wśród postaci klinicznych boreliozy wyróżnić można: rumień wędrujący (erytema migrant EM), Borrelial lymphocytoma (BL), przewlekłe zanikowe zapalenie skóry ( acrodermatitis chronica atrophicans ACA), 28

29 zapalenie stawów (Lyme artritis LA), zapalenie mięśnia sercowego (Lyme carditis LC) neuroboreliozę. W przeważającej większości w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. borelioza występowała pod postacią rumienia wędrującego osób, w 35 przypadkach pod postacią artralgii, a w 2 przypadkach jako neuroborelioza. Większość zachorowań leczona była w trybie ambulatoryjnym, 21 osób wymagało hospitalizacji Styczność, narażenie na wściekliznę potrzeba szczepień Wścieklizna jest chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez wirus neurotropowy, przenoszony na człowieka w następstwie pogryzienia bądź zanieczyszczenia uszkodzonej skóry lub błony śluzowej śliną zakażonych zwierząt. U ludzi wirus ten atakuje układ nerwowy, co objawia się ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego, które niemal zawsze prowadzi do śmierci. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i domowe (tj. psy, wilki, lisy, kojoty, psy dingo, nietoperze, ale także wiewiórki i koty). Jedynym sposobem zapobiegania śmiertelnym skutkom zakażenia jest jak najwcześniejsze wdrożenie szczepień p/wściekliźnie, a w szczególnych przypadkach stosowanie surowicy odpornościowej. Taka profilaktyka przynosi bardzo dobre efekty. Decyzja o podjęciu szczepień p/wściekliźnie zawsze poprzedzona jest wnikliwym wywiadem epidemiologicznym, w którym należy rozważyć: rodzaj ekspozycji; gatunek zwierzęcia które pokąsało (domowe, dzikie) oraz okoliczności towarzyszące ekspozycji. W każdym przypadku ekspozycji na zakażenie należy dążyć do: schwytania podejrzanego o wściekliznę zwierzęcia, celem przeprowadzenia obserwacji weterynaryjnej; poddania padłego lub zabitego zwierzęcia badaniom w kierunku wścieklizny - co często pozwala wykluczyć wściekliznę, a tym samym nie wymaga wdrożenia szczepień. Od wielu lat na terenie woj. zachodniopomorskiego nie stwierdzono zachorowań ludzi na wściekliznę. W I półroczu 2015r. potwierdzone zostało natomiast 1 zachorowanie na wściekliznę u martwego nietoperza znalezionego na terenie miasta Szczecin. Na terenie miasta wyznaczone zostały przez Inspekcję Weterynaryjną obszary zagrożone wścieklizną oraz wszczęto dochodzenie epizootyczne. W tym czasie prowadzone były również działania edukacyjne dot. zagrożenia oraz profilaktycznych zachowań w kontaktach ze zwierzętami. W I półroczu 2015r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano 175 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie oraz hospitalizowano 3 osoby. W tym samym czasie w Polsce odnotowano 3570 przypadki styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie, o 307 mniej niż w pierwszym półroczu 2014r. Wskaźnik zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. wynosił 10,2 i był porównywaln do analogicznego okresu roku 2014-ego, kiedy to wynosił 10,06 na 100 tys. Najczęstszą przyczynę podejmowania szczepień u ludzi stanowiły pokąsania przez zwierzęta domowe, głównie psy i koty. Należy podkreślić iż problem pokąsań przez zwierzęta domowe, bez nadzoru utrzymuje się w województwie od lat. Liczbę przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach (I półrocze) przedstawia tabela

30 Tab.19. Liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach (I półrocze) Teren I półrocze 2012 roku 2013 rok 2014 rok 2015rok Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Polska , , , ,28 województwo zachodnio - pomorskie 162 9, , , ,2 2. Realizacja szczepień ochronnych Szczepienia okazały się najskuteczniejszym dotąd narzędziem zwalczania chorób zakaźnych i istotnie przyczyniły się do zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności z powodu tych chorób. Poprzez szczepienia osiągnięto spektakularne sukcesy eradykacji niektórych chorób zakaźnych np. ospy prawdziwej, a dąży się do eliminacji innych tj. poliomyelitis, odra czy różyczka. Masowe szczepienia ludności Polski również doprowadziły do znacznego ograniczenia ryzyka zachorowania m.in.na błonicę, tężec, wirusowe zapalenia wątroby typu B i gruźlicę u dzieci. Antygen podany w postaci szczepionki prowadzi, podobnie jak w procesie przechorowania, do powstania odporności przeciwzakaźnej. Odporność poszczepienna ma istotne korzyści indywidualne dla pacjenta, ale także jej znaczenie analizuje się w wymiarze populacyjnym, ze względu na tzw. odporność zbiorowiskową (populacyjną). Istotą tego zjawiska jest zmniejszanie się szans na zachorowanie osób nieuodpornionych, przy wzroście proporcji osób uodpornionych w populacji. Stąd konieczność edukowania społeczeństwa w zakresie korzyści szczepień, zwłaszcza że tzw. ruchy antyszczepionkowe stanowią realne zagrożenie dla odporności zbiorowiskowej uzyskanej poprzez szczepienia ochronne. Uodpornienie czynne dzieci, młodzieży i osób dorosłych w Polsce prowadzone jest w oparciu o realizację Programu Szczepień Ochronnych (PSO). Program ten ogłaszany jest corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, publikowanego do końca 31 października roku poprzedzającego realizację Programu Szczepień Ochronnych - na podstawie art. 17, ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2013r. poz. 947 z późn.zm). Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2015r. stanowiącym załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 30 października 2014r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2015 (Dz. Urz. MZ. z 2014r. poz. 72) zmienionym Komunikatem GIS z dnia 13 marca 2015r. (Dz. Urz. MZ. z 2015r. poz. 14) obowiązkowym szczepieniom przeciw: gruźlicy, WZW typu b, błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), zakażeniom Haemophilus Influenzae typu b podlegają dzieci w 1 r. ż.; błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), zakażeniom Haemophilus Influenzae typu b, odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 2 r. ż.; 30

31 błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) podlegają dzieci w 6 r. ż.; odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 10 r. ż.; błonicy i tężcowi podlega młodzież w 14 r. ż.; błonicy i tężcowi podlega młodzież w 19 r. ż.; pneumokokom podlegają dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 5 roku życia cierpiące na schorzenia i wybranych grup ryzyka określone w 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz z późn.zm.); ospie wietrznej podlegają dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń i dzieci z ich otoczenia, które dotychczas nie chorowały na ospę wietrzną oraz dzieci do ukończenia 12 roku życia narażone na zakażenie ze względów środowiskowych; tężcowi osoby zranione, narażone na zakażenie; wściekliźnie podlegają osoby mające styczność ze zwierzęciem chorym na wściekliznę lub podejrzanym o zakażenie wirusem wślieklizny; WZW typu B podlegają osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie, w tym również osoby w zaawansowanej fazie choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30ml/min oraz osoby dializowane; ponadto dzieci i młodzież, które nie zostały wcześniej zaszczepione zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych. W 2015 r. PSO na terenie woj. zachodniopomorskiego realizowany był przez 351 świadczeniodawców w 469 gabinetach szczepień (stan na dzień 15 kwietnia 2015r.) w tym m.in. w: 21 oddziałach noworodkowych; 23 izbach przyjęć lub Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych; 4 oddziałach chirurgicznych; 5 poradniach chirurgicznych; 50 gabinetach szczepień dla dzieci i młodzieży; 295 gabinetach szczepień wspólnych dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych; 48 gabinetach szczepień dla osób dorosłych; 3 w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach; 1 uczelni wyższej; 3 poradniach profilaktyki wścieklizny; 3 stacjach dializ; 9 poradniach zakładowych; 4 innych gabinetach szczepień. U świadczeniodawców znajdowało się kart uodpornienia (stan na dzień 30 czerwca 2015 r.) w tym kart uodpornienia dzieci i młodzieży do 20 r. ż. Pielęgniarki wykonujące obowiązkowe szczepienia ochronne miały ukończony w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w tym zakresie i były na bieżąco szkolone w trakcie kontroli przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Szczepienia zalecane określone w części II PSO są wykonywane przez świadczeniodawców, z którymi NFZ zawarł umowy o udzielanie tych świadczeń oraz dodatkowo w prywatnych punktach szczepień ochronnych tj. Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Świnoujściu; Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Chopina 22; 31

32 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Kadłubka 10 11; Spółdzielnia Pracy Lekarzy,,Medicus w Szczecinie Pl. Zwycięstwa 1; Przychodnia Medyczna,, PRAMED w Szczecinie ul. Wyzwolenia 7; Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Zachodniopomorskie Centrum Leczenia i Profilaktyki w Szczecinie, ul. Bolesława Śmiałego 33; Ośrodek Medycyny Pracy w Kołobrzegu, ul. Kupiecka 5a / 33; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej,,SALUS Przecław; Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Koszalinie, Poradnia Medycyny Podróży w Szczecinie ul. Szpitalna 2; Centrum Medyczne LUXMED w Szczecinie ul. Abramowskiego 128 A; Przychodnia Portowa Sp. z o. o. Certyfikowany Ośrodek Medycyny Podróży w Szczecinie, ul. Energetyków 2. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oferta szczepień dot. osób wyjeżdżających za granicę, zwłaszcza do krajów strefy tropikalnej, w celu profilaktyki chorób endemicznych występujących na tamtym obszarze. Niektórych kraje wymagają również okazania Międzynarodowej Książeczki Szczepień z wpisem dokonanym przez jednostki do tego uprawnione, co uprawnia dopiero do wjazdu na terytorium danego państwa. Szczepienia dla osób podróżujących są odpłatne, jeżeli jednak wyjazd wiąże się z wykonywanym zawodem, profilaktyka ta finansowana była zgodnie z zasadami dotyczącymi wszystkich szczepień pracowniczych. W zależności od rejonu, do którego planowana była podróż, wykonywane były następujące szczepienia przeciw n/w chorobom: żółta gorączka; błonica; tężec; cholera; dur brzuszny; WZW typu A; WZW typu B; ostre nagminne porażenie dziecięce poliomyelitis; japońskie zapalenie mózgu; kleszczowe zapalenie mózgu; zakażenia N. meningitidis przed wyjazdem do strefy endemicznej; wścieklizna szczepienie zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na wściekliznę Szczepienie przeciw żółtej gorączce jest obowiązujące w przypadku podróży do obszaru uznanego przez WHO za zagrożony zakażeniem wirusem żółtej gorączki, zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (zwłaszcza do niektórych krajów Afryki i Azji Południowej). Szczepienie powinno być wpisane do Międzynarodowej Książeczki Szczepień przez uprawniony punkt szczepień. Szczepienie jest ważne przez 10 lat począwszy od 10 dnia po szczepieniu. 2.1 Rejestracja Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych W I półroczu 2015 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zgłoszono łącznie 18 niepożądanych odczynów poszczepiennych (tj. o 17 mniej w stosunku do I półrocza 2014r.) w tym 2 poważne i 16 łagodnych, z czego: 4 odczyny poszczepienne po szczepieniu przeciw gruźlicy szczepionką BCG; 32

33 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Pentaxim; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciw tężcowi szczepionką Tetana; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B szczepionką Euvax B; 4 odczyny poszczepienne po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi szczepionką DTP; 2 odczyny poszczepienne po szczepieniu szczepionką Infanrix, IPV, HIB; 2 odczyny poszczepienne po szczepieniu szczepionką Infanrix, Polio Sabin, DTPa; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Infanrix Hexa; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Infanrix Hexa, Rotarix; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciw pneumokokom szczepionką Prevenar 13; Infanrix, IPV, HIB; Hospitalizowano 2 dzieci, wśród których jako przyczyny hospitalizacji lekarze wskazywali: 1 odczyn poważny drgawki z silną dusznością i utrata przytomności, temperatura 39 C- 39,4 C po podaniu szczepionki Infanrix, IPV, HIB; 1 odczyn poważny niedowład kończyny prawej, brak napięcia kończyny prawej górnej po podaniu szczepionki DTP. Problem na terenie województwa stanowią osoby uchylające się od obowiązku szczepień ochronnych. Pomimo, iż sukcesywnie prowadzone są działania edukacyjne w stosunku do rodziców uchylających się od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym w I półroczu 2015 roku wzrosła o 176 liczba osób nie poddających się temu ustawowemu obowiązkowi w stosunku do I półrocza 2014r., tym samym kształtowała się na poziomie 1,6 na 1000 osób w wieku 0 19 lat. W przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym wdrażane jest postępowanie egzekucyjne, które zgodnie z właściwością kierowane jest do Wojewody Zachodniopomorskiego. Od roku 2014 sporządza się dodatkowo półroczne sprawozdanie z działań przymuszających osoby uchylające się od obowiązku szczepień, które przekazywane jest do Głównego Inspektora Sanitarnego. Liczbę osób uchylających się od obowiązku szczepień w I półroczu 2015r. w stosunku do lat na terenie woj. zachodniopomorskiego przedstawia tabela nr 20. Tab.20. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień w latach I półrocze na terenie woj. zachodniopomorskiego Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień PSSE 2009 rok w tym w I półroczu 2010 rok w tym w I półroczu 2011 rok w tym w I półroczu 2012 rok w tym w I półroczu 2013 roku w tym w I półroczu 2014 rok w tym w I półroczu I półrocze 2015r. woj. zach-pom Istotny wpływ na wzrost liczby wykazywanych w sprawozdaniach osób nie poddających się obowiązkowi szczepień ochronnych na terenie województwa miały intensywne działania edukacyjne podejmowane w latach , m.in. fakt przeprowadzenia wspólnego z przedstawicielami świadczeniodawców szkolenia, podczas 33

34 którego przedstawiono schemat postępowania w przypadku nie poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym oraz zobowiązanie podczas kontroli świadczeniodawców do wykazywania w Kwartalnych sprawozdaniach z obowiązkowych szczepień ochronnych wg informacji zawartych w kartach uodpornienia przechowywanych przez składającego sprawozdanie aktualnej liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych. Ponadto należy podkreślić iż wśród liczby wykazanych osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych w I półroczu 2015r. są również osoby, które były wykazane w poprzednich sprawozdaniach, a część z nich nadal nie dopełniło tego obowiązku. W okresie od 1 stycznia 2015r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej podjęli działania przymuszające w stosunku do osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych m.in. poprzez: wysłanie 190 upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej (za potwierdzeniem odbioru); wystawienie 108 tytułów wykonawczych i skierowanie 115 wniosków do Wojewody o egzekucję administracyjną. Reasumując w woj. zachodniopomorskim dotychczas nie odnotowano drastycznego spadku uodpornienia przeciw chorobom zakaźnym i poziom wyszczepialności w zakresie chorób zakaźnych należy uznać za zadawalający, mimo że na koniec czerwca 2015r. nadal nie dopełniało obowiązku szczepień 280 osób. Niemniej należy obserwować i rzetelnie monitorować sytuację dot. niedopełniania obowiązku szczepień, bowiem ma to istotny wpływ na osiągnięcie odporności zbiorowiskowej w populacji. Wymaga to szczególnego zaangażowania i mobilizacji wszystkich jednostek biorących udział w realizacji PSO. WNIOSKI: 1. Sytuację epidemiologiczną ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową należałoby uznać za niekorzystną w stosunku do roku ubiegłego mimo iż liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową zmniejszyła się do 18 w stosunku do 24 ognisk, które wystąpiły w I półroczu 2014r. Należy podkreślić iż nie zmieniła się liczba ognisk w obiektach żywienia zbiorowego w stosunku do roku ubiegłego, natomiast spadła liczba ognisk występujących w mieszkaniach prywatnych z 14 w I półroczu 2014r. do 8 w analizowanym okresie. Na uwagę zasługuje również fakt wzrostu liczby ognisk w sezonie letnim (od 1.06.do r.) z 6 w roku ubiegłym do 19. W porównaniu do ubiegłego sezonu letniego zwiększyła się o 186 osób liczba chorujących osób, w tym także liczba chorych dzieci do 14 roku życia o 107 osób na co niewątpliwy wpływ miało wystąpienie zachorowań w ośrodkach gdzie wypoczywała duża liczba dzieci, stąd łatwość transmisji zakażeń wirusowych również drogą kontaktową. Ponadto w sezonie ubiegłym nie odnotowywano ognisk rodzinnych, natomiast w tym sezonie zgłoszono ich aż 5. Na uwagę zasługuje fakt, iż większość zgłoszonych ognisk miała podłoże wirusowe, a przebieg łagodny i krótkotrwały. Należy przy tym zaznaczyć, że w dwóch ogniskach jako prawdopodobną przyczynę zakażeń wskazano żywność skażoną wtórnie przez personel, u którego uzyskano wyniki dodatnie w kierunku patogenów chorobotwórczych. Nie bez znaczenia są również czynniki wspomagające, które stwierdza się w części dochodzeń epidemiologicznych tj. niezachowanie warunków sanitarno-higienicznych w kuchni oraz nieprzestrzeganie procedur p/epidemicznych w pomieszczeniach, w tym mycia rąk przez personel pracujący z żywnością, co stwierdza się analizując wynik badań ze sprzętu i rąk personelu, a także kontrolując bieżący stan sanitarny pomieszczeń. Każdorazowo po otrzymaniu zgłoszenia podejmowane były przez właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych natychmiastowe działania przeciwepidemiczne w ogniskach co pozwalało ograniczać ich zasięg. 34

35 2. W I półroczu 2015r. sytuacja epidemiologiczna inwazyjnej choroby meningokokowej była stabilna. Nie odnotowano ognisk epidemicznych zachorowań. Zgłoszono 8 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,47 na 100 tys. mieszkańców) w porównaniu do 5 zachorowań w I półroczu 2014r. (współczynnik zapadalności 0,29 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych przy czym większość (4 zachorowania) wystąpiły w grupie wiekowej do 3 lat. W sześciu przypadkach chorobę wywołały bakterie Neisseria meningitidis serogrupy B (w tym 2 zachorowania zakończyły się zgonem), w jednym - serogrupa C meningokoków, natomiast w jednym nie udało się określić serogrupy bakterii. Wszystkie zachorowania objęto nadzorem epidemiologicznym, a 73 osobom z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę. 3. Epidemiologia większości chorób zakaźnych wieku dziecięcego na terenie woj. zachodniopomorskiego była korzystniejsza w porównaniu do I półrocza 2014r. w przypadku ospy wietrznej, różyczki i świnki. Spadek zachorowań nastąpił w liczbie zarejestrowanych zgłoszeń ospy wietrznej z 7048 przypadków w I półroczu 2014r. do 6199 w I półroczu 2015r.- mimo to sytuacja epidemiologiczna na tle innych chorób w tej grupie jest niezadawalająca, bowiem wskaźnik zapadalności wynosił 360,65 na 100 tys. i był najwyższy. Spadła tj. o 47 liczba zachorowań na różyczkę, których w I półroczu 2015 roku odnotowano jedynie 90, podczas gdy w I półroczu 2014 roku zarejestrowano 137 zachorowań. Zaobserwowano natomiast znaczny wzrost zachorowań na krztusiec w porównaniu do I półrocza 2014r., bowiem zarejestrowano aż 63 zachorowania w stosunku do 6 przypadków z I półrocza 2014r. Odnotowano także wzrost zachorowań na odrę: wystąpiło 8 zachorowań w tym 2 powiązane ze sobą epidemiologicznie oraz płonicę, której zapadalność wzrosła z 530 przypadków w I połowie 2014r. do 933 w analizowanym okresie. 4. Analiza sytuacji epidemiologicznej grypy sezonowej i zachorowań grypopodobnych wykazała pogorszenie na co wpływ miał spadek szczepień przeciwko grypie w 2014r., oraz zmiany genetyczne wirusa grypy w trakcie sezonu 2014/ mimo to była korzystniejsza niż w Polsce. W I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osoby (zapadalność 2955,17 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 9072,01 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia), w stosunku do analogicznego okresie 2014r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osób (zapadalność 1881,42 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 6311,16 na 100 tys. mieszkańców). Należy podkreślić, że zapadalność na grypę była niższa w stosunku do całego kraju (zapadalność w Polsce wynosiła 6167 na 100 tys. mieszkańców). W analizowanym okresie potwierdzono laboratoryjnie grypę u 90 osób w tym 37 dzieci do 14 roku życia tj. o 57 więcej niż w I półroczu 2014r. (zdiagnozowano wtedy 33 zachorowania, w tym 2 u dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarły 3 osoby. W sezonie 2014/2015 kontynuowano aktywną współpracę z 39 lekarzami w zakresie nadzoru wirusologicznego Sentinel, dzięki któremu pobrano 126 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 16 dodatnich wyników, co stanowiło 12,7% pobranych ogółem próbek. Na terenie woj. zachodniopomorskiego potwierdzono laboratoryjnie grypę u potwierdzono laboratoryjnie grypę u 90 osób w tym 37 dzieci do 14 roku życia tj. o 57 więcej niż w I półroczu 2014r. (zdiagnozowano wtedy 33 zachorowania, w tym 2 u dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarły 3 osoby. 5. W I półroczu 2015r. niewielkiej poprawie uległa sytuacja epidemiologiczna boreliozy w woj. zachodniopomorskim i była korzystniejsza niż w Polsce. W Polsce w tym okresie zanotowano 4810 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 12,50 na 100 tys. 35

36 mieszkańców) w stosunku do 4691 przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 12,19 na 100 tys. mieszkańców) w I półroczu 2014r. W woj. zachodniopomorskim natomiast w I półroczu 2015r. zgłoszono 156 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 9,08 na 100 tys. mieszkańców). tj. o 20 mniej w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy zarejestrowano 176 zachorowań (współczynnik zapadalności 10,24 na 100 tys. mieszkańców). 6. W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. odnotowano 123 przypadki zachorowań na gruźlicę tj. o 20 więcej w stosunku do I półrocza 2014r., kiedy to zarejestrowano 103 przypadki. Mimo to sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w woj. zachodniopomorskim od lat jest korzystniejsza niż w Polsce. W analizowanym okresie 2015r. podobnie jak w latach poprzednich znaczną większość zachorowań stanowili mężczyźni. W I półroczu zachorowało 82 mężczyzn i 41 kobiet. Największa liczba zachorowań miała miejsce w grupie wiekowej lata wśród osób zamieszkujących na terenie miast. Zdecydowana większość zachorowań, bo 99 dotyczyła zakaźnej postaci płucnej gruźlicy tj. pacjentów w okresie prątkowania. Każdorazowo w takich sytuacjach podejmowano dochodzenie epidemiologiczne w środowisku pacjenta, którym objęto w analizowanym okresie 260 osób, a w 2 przypadkach wdrażano działania administracyjne związane z koniecznością hospitalizacji. 7. Sytuacja epidemiologiczna wirusowego zapalenia wątroby typu B i C w I półroczu 2015r. w województwie była niekorzystna w stosunku do I półrocza 2014r. i Polski. (współczynnik zapadalności na wzw typu B wynosił 4,66 na 100 tys. mieszkańców w stosunku do współczynnika zapadalności 4,38 na 100 tys. mieszkańców w Polsce). Natomiast na WZW typu C w I połowie 2015r. zachorowały 93 osoby (współczynnik zapadalności 5,42 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 53 osób, które zachorowały w I połowie 2014r. (współczynnik zapadalności 3,08 na 100 tys. mieszkańców). W dochodzeniach epidemiologicznych jako prawdopodobne źródło zakażenia osoby chorujące wskazywały m.in. wykonywanie zabiegów medycznych (m.in. chirurgicznych i dentystycznych) i niemedycznych (w tym tatuaże, dożylna podaż środków psychoaktywnych). Analiza pogorszenia sytuacji epidemiologicznej wymaga dłuższego okresu obserwacji bowiem w 2014r. zmianie uległa definicja wzw typu B dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego (zgłaszani są również nosiciele nie rejestrowani w latach ubiegłych) natomiast w przypadku wzw typu C wzrasta świadomość społeczna konieczności diagnostyki w związku z realizowanym na terenie województwa wspólnie z NIZP-PZH oraz GIS Projektem 5 Zapobieganie zakażeniom HCV. HCV Jestem świadom. 8. Realizacja szczepień ochronnych w I półroczu 2015r. w woj. zachodniopomorskim była na poziomie zadawalającym mimo iż na koniec czerwca 2015r. uchylało się od obowiązku szczepień 280 osób. Niepokojącym jest natomiast utrzymujący się trend wzrostowy liczby osób nie poddających się temu ustawowemu obowiązkowi, który kształtował się na poziomie 1,6 na 1000 osób w wieku 0 19 lat i był wyższy w stosunku do I półrocza 2014r., kiedy wynosił 1,15. W I półroczu roku 2015 uchylało się od szczepień łącznie 571 osób tj. o 176 więcej w stosunku do I półrocza 2014 roku. Pomimo, iż sukcesywnie prowadzone są działania edukacyjne w stosunku do rodziców uchylających się od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym od dwóch lat utrzymuje się tendencja wzrostowa osób (najczęściej rodziców dzieci) uchylających się od tego ustawowego obowiązku. Wobec powyższego w celu utrzymania odporności zbiorowiskowej populacji będą kontynuowane działania informacyjne, a w przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym wdrażane będzie postępowanie egzekucyjne, które zgodnie z właściwością kierowane jest 36

37 do Wojewody Zachodniopomorskiego (w I półroczu 2015r. wystawiono 108 tytułów wykonawczych i skierowano 115 wniosków do Wojewody o egzekucję administracyjną). II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA 2.1. Wstęp Nadzór nad jakością wody do spożycia sprawowali właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w oparciu o kryteria zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.) oraz na podstawie sprawozdań z badań wykonanych przez: Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody, tj. 20 państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych na terenie woj. zachodniopomorskiego, przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej; Na terenie woj. zachodniopomorskiego badania jakości wody do spożycia wykonywane były przez: laboratorium Państwowej Inspekcji Sanitarnej tj. Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Szczecinie: Oddziały w Szczecinie, Koszalinie, Kamieniu Pomorskim oraz Szczecinku, inne laboratoria spoza inspekcji, które posiadają udokumentowany system jakości badań, zatwierdzany każdego roku przez właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, w tym 18 laboratoriów zlokalizowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego. Częstotliwość i zakres kontroli jakości wody prowadzone były zgodnie z wymogami powyższego rozporządzenia. Zakres badania obejmował wymagany przepisami monitoring kontrolny oraz monitoring przeglądowy. W I półroczu 2015 r. w woj. zachodniopomorskim nadzorem sanitarnym objętych było ogółem 891 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 92 wodociągi, które nie prowadzą zbiorowego zaopatrzenia w wodę lecz produkują wodę na własne potrzeby. Woda dostarczana odbiorcom w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludności pochodzi z wodociągów opartych na ujęciach podziemnych oraz z jednego wodociągu zaopatrywanego z ujęcia powierzchniowego, tj. Jeziora Miedwie, które stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę do spożycia mieszkańców Szczecina i miejscowości Żelewo, Kołbacz, Stare Czarnowo położonych przy magistrali wodociągowej Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę W I półroczu 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się ogółem 983 wodociągów, w tym: 891 prowadziło zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia; 39 innych podmiotów zaopatrujących ludność w wodę do spożycia; 53 innych podmiotów wykorzystujące wodę jedynie na własne potrzeby np. zakłady produkujące żywność, szpitale. W trakcie I półrocza 2015 r. skontrolowano jakość dostarczanej wody przez wszystkie działające 891 (100 %) nadzorowane wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Nie skontrolowano pod względem jakości dostarczanej wody ogółem 19 podmiotów nieprowadzących zbiorowego zaopatrzenia w powiatach gryfińskim, kamieńskim i 37

38 kołobrzeskim z uwagi na sezonowe funkcjonowanie tych obiektów lub ich okresowe wyłączenie. W trakcie I półrocza 2015 r. skontrolowany został stan higieniczno-sanitarny 373 urządzeń wodociągowych, w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 19 decyzji administracyjnych. Stwierdzane nieprawidłowości najczęściej dotyczyły stanu sanitarnotechnicznego pomieszczeń hydroforni. Nadal realizowane jest sukcesywne zmniejszanie liczby wodociągów z grupy o niższej produkcji wody (<100 m 3 /d), co następuje na skutek przyłączenia tych obiektów do większych wodociągów oraz zwiększenia obszarów zaopatrzenia ludności w wodę pochodzącą z wodociągów o większej produkcji, co wpływa na poprawę jakości wody dostarczanej odbiorcom. W związku z powyższym w trakcie trwania I półrocza 2015 r. ubyło kolejne 14 ww. wodociągów zbiorowego zaopatrzenia oraz 2 inne podmioty nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia w wodę do spożycia. W okresie sprawozdawczym 891 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia na terenie woj. zachodniopomorskiego zarządzanych było przez 112 przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych. Najwięcej przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych prowadzi działalność na terenie powiatów: koszalińskiego (13), gryfińskiego (12), stargardzkiego (11), świdwińskiego (11), goleniowskiego (11), drawskiego (11), kamieńskiego (9), choszczeńskiego (9), zaś w powiecie białogardzkim, kołobrzeskim oraz m. Świnoujście zbiorowe zaopatrzenie w wodę realizowane jest przez tylko jedno przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na terenie danego powiatu. Tabela 21 Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. Rodzaj wodociągów Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia produkcja wody (w m 3 /d) Liczba wodociągów w ewidencji Liczba wodociągów skontrolowanych pod względem jakości dostarczanej wody < Inne podmioty zaopatrujące w wodę RAZEM Najwięcej wodociągów o produkcji wody mniejszej niż 100 m 3 /d znajduje się w powiatach: koszalińskim, gryfińskim, łobeskim, stargardzkim, choszczeńskim, gryfickim, drawskim. Liczbę wodociągów zbiorowego zaopatrzenia z podziałem na dobową produkcję wody oraz innych podmiotów w poszczególnych powiatach przedstawia poniższa tabela. 38

39 Tabela 22 Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. Nazwa PSSE Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi o produkcji: inne podmioty nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia RAZEM do Lp. m 3 /d m 3 /d m 3 /d m 3 /d 1. Białogard Choszczno Drawsko Pom Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pom Kołobrzeg Koszalin Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szcz Szczecin Szczecinek Świdwin Świnoujście Wałcz RAZEM Nadzór nad jakością wody do spożycia Badania jakości wody z wodociągów prowadzone były zgodnie z opracowanymi rocznymi harmonogramami pobierania próbek wody w zakresie monitoringu kontrolnego oraz monitoringu przeglądowego, z częstotliwością określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Do badań pobierano głównie próbki wody z sieci (u odbiorców) oraz wodę uzdatnioną (stacja uzdatniania wody). Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne badały jakość wody w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej, zgodnie z harmonogramem pobierania próbek ustalonym w porozumieniu z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym. Badania te obejmowały dodatkowo jakość wody surowej. Natomiast wyniki badań przekazywane były właściwym państwowym powiatowym inspektorom sanitarnym. Zgodnie z Harmonogramami pobierania próbek wody na terenie woj. zachodniopomorskiego zaplanowano w I półroczu 2015 pobranie ogółem próbek wody do spożycia, pobrano próbek, w tym 17 % poza harmonogramem tj. o 323 próbki więcej. Ponadplanowe próbki wody pobierane zostały w związku ze sprawdzeniem wykonania obowiązków nałożonych decyzjami, interwencjami ludności dot. złej jakości wody, badaniami powtórkowymi w przypadku nieprawidłowych wyników badań. Najwięcej poza planowych próbek wody do spożycia pobranych zostało w powiatach: stargardzkim, sławieńskim, koszalińskim, drawskim. 39

40 W trakcie trwania I półrocza 2015 r. w woj. zachodniopomorskim zakwestionowano łącznie 117 próbek ze względu na przekroczenia wskaźników mikrobiologicznych oraz łącznie 217 próbek ze względu na przekroczenia parametrów fizykochemicznych. W związku z kwestionowanymi wynikami badań wody do spożycia wydano łącznie 171 decyzji-rachunków na łączną kwotę ,74 zł oraz 3 grzywny w celu przymuszenia na łączną kwotę zł. Przekroczenia mikrobiologiczne Najwięcej próbek z przekroczeniami parametrów mikrobiologicznych stwierdzono w powiatach: choszczeńskim 11, stargardzkim 25, koszalińskim 9, goleniowskim 9 oraz polickim 8. W badanych próbkach wody nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych na terenie powiatu białogardzkiego oraz m. Świnoujście. Przekroczenia fizykochemiczne Najwięcej próbek z przekroczeniami fizykochemicznymi stwierdzono w powiatach: stargardzkim 31, koszalińskim 42, gryfińskim 19, gryfickim 18, kamieńskim 16, sławieńskim 17 oraz choszczeńskim 15. Nie stwierdzono w próbkach wody przekroczeń parametrów fizykochemicznych jedynie w powiecie kołobrzeskim. W przypadku, kiedy woda nie spełniała wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia właściwy państwowy inspektor sanitarny po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia ludzi wydawał decyzję orzekającą brak przydatności lub warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi. Obowiązywały również wydane w latach poprzednich 3 decyzje orzekające przydatność wody na warunkach przyznanego odstępstwa od dopuszczalnych wartości parametrycznych. W trakcie trwania I półrocza 2015 r. właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni na terenie woj. zachodniopomorskiego wydali łącznie: 7 decyzji w sprawie tymczasowego braku przydatności wody do spożycia dostarczanej przez 7 wodociągów, 127 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia dostarczanej przez 114 wodociągów. W trakcie trwania okresu sprawozdawczego uzyskano poprawę jakości wody poprzez wykonanie obowiązków zawartych w 112 decyzjach w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia, w tym 36 decyzjach wydanych w latach poprzednich. Na koniec okresu sprawozdawczego w woj. zachodniopomorskim 93 wodociągi produkowały wodę niespełniającą wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, na które obowiązywało w sumie: 93 decyzje w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia, w tym 6 decyzji dot. wskaźników mikrobiologicznych (ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2 o C po 72h lub bakterie grupy coli) oraz 87 decyzji dot. parametrów fizykochemicznych. 1 decyzja w sprawie braku przydatności wody do spożycia (wydana w 2014 r.) dot. wodociągu Karcino w pow. kołobrzeskim zaopatrującego 14 osób. 3 decyzje w sprawie udzielonego odstępstwa od norm w zakresie parametrów chemicznych wymienionych w zał. 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, tj. azotanów i boru 40

41 Warunkowa przydatność wody do spożycia Warunkową przydatność wody do spożycia właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny może stwierdzić po uwzględnieniu stopnia zagrożenia dla zdrowia w odniesieniu do parametrów z załącznika Nr 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (parametry charakteryzujące prawidłowość przebiegu procesów technologicznych tzw. parametry wskaźnikowe), które nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia. Dopuszczenia warunkowe udzielane są na czas określony, niezbędny do doprowadzenia jakości wody do wymagań normatywów. W trakcie trwania I półrocza 2015 wydano w sumie 127 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia, dodatkowo obowiązywało 78 decyzji wydanych w latach poprzednich, w tym 48 wydanych w 2014 r. Ogółem więc obowiązywało łącznie 205 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia w związku ze stwierdzonymi przekroczeniami, z czego do końca I półrocza wykonane zostały obowiązki zawarte w 112 decyzjach. Należy zaznaczyć, że większość tj. 148 obowiązujących decyzji sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia dotyczyło unormowania w wodzie parametrów fizykochemicznych, takich jak: mętność, żelazo, mangan, amonowy jon, zapach, barwa oraz w pow. kamieńskim: chlorki, sód. Pozostałe 57 decyzji dotyczyło unormowania w wodzie wskaźników mikrobiologicznych: ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 o C po 72 h oraz bakterii grupy coli. Widoczna jest zależność pomiędzy dobową produkcją wody oraz liczbą obowiązujących w okresie sprawozdawczym powyższych decyzji: 154 decyzje na wodociągi o produkcji wody poniżej 100 m 3 /d; 45 decyzji na wodociągi o produkcji wody m 3 /d; 6 decyzji na wodociągi o produkcji wody m 3 /d. Najwięcej decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia w trakcie I półrocza 2015 r. odnotowano w powiatach: stargardzkim (27), gryfickim (22), choszczeńskim (21), gryfińskim (18), koszalińskim (18), kamieńskim (18), goleniowskim (16), myśliborskim (15), pyrzyckim (14) Brak przydatności wody do spożycia Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny stwierdza brak przydatności wody do spożycia w przypadku wystąpienia w wodzie bakterii Escherichia coli i Enterokoków (paciorkowce kałowe), które stanowią swoisty wskaźnik zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody i ich obecność w wodzie wiąże się z koniecznością podjęcia natychmiastowych działań naprawczych. Od tych parametrów nie może być żadnych odstępstw. Stwierdzenie braku przydatności wody do spożycia następowało również w przypadku przekroczeń pozostałych wskaźników zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody tj. bakterii grupy coli oraz ogólnej liczby mikroorganizmów, po przeprowadzeniu oceny ryzyka zdrowotnego. W powyższych przypadkach właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny wydawał decyzję stwierdzającą brak przydatności wody do spożycia i obligującą zarządzającego wodociągiem do podjęcia natychmiastowych działań naprawczych. W ciągu trwania I półrocza 2015 r. wydanych zostało 7 decyzji w sprawie tymczasowego braku przydatności wody do spożycia (I półroczu 2014 r. wydano), co może wskazywać na pogorszenie jakości dostarczanej wody. 41

42 Ponadto na koniec okresu sprawozdawczego nadal obowiązywał stwierdzony w 2014 r. brak przydatności wody do spożycia dostarczanej przez wodociąg Karcino o produkcji wody poniżej 10 m 3 /d, który zaopatruje 14 osób w pow. kołobrzeskim. Właściciel wodociągu dostarcza mieszkańcom budynków Karcino 1 i Karcino 2 wodę do spożycia zapakowaną asortymentowo (butelkowaną). Wydane w I półroczu 2015 r. decyzje w sprawie braku przydatności wody do spożycia: 1. w pięciu przypadkach dotyczyły wodociągów o produkcji wody poniżej 100 m 3 /d w powiatach: drawskim 1 decyzja ze względu na ogólną liczbę mikroorganizmów w 22±2 o C po 72 h, gryfińskim 1 decyzja ze względu na bakterie grupy coli, sławieńskim 1 decyzja ze względu na Enterokoki oraz 2 decyzje ze względu na Enterokoki i bakterie grupy coli. 2. w jednym przypadku brak przydatności wody do spożycia dotyczył wodociągu o produkcji wody m 3 /d w powiecie: pyrzyckim 1 decyzja ze względu na bakterie Escherichia coli oraz bakterie grupy coli, 3. w jednym przypadku brak przydatności wody do spożycia dotyczył jedynie budynku szkoły podstawowej zaopatrywanej przez wodociąg o produkcji m 3 /d w powiecie: gryfińskim 1 decyzja ze względu na Enterokoki. Łącznie na stwierdzane braki przydatności wody do spożycia narażonych było mieszkańców woj. zachodniopomorskiego. Braki przydatności wody do spożycia orzekane w trakcie trwania I półrocza 2015 r. obowiązywały przez okres od 1 dnia w pow. gryfińskim do 15 dni w przypadku najdłużej trwającego w pow. drawskim. Konsumenci niezwłocznie informowani byli o zanieczyszczeniu wody do spożycia. Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne zapewniały mieszkańcom zastępcze źródła zaopatrzenia w wodę oraz prowadziły działania zmierzające do poprawy jakości wody (dezynfekcja, płukanie sieci, podłączenie do innego wodociągu, itp.). Na koniec I półrocza 2015 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego obowiązywała ww. jedna decyzja w sprawie braku przydatności wody do spożycia z wodociągu o produkcji wody poniżej 10 m 3 /d, który zaopatruje 14 osób w pow. kołobrzeskim Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia W przypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości w zakresie parametrów chemicznych (wymienionych w załączniku Nr 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi) przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne mogły występować do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej o wydanie zgody na czasowe odstępstwo od dopuszczalnych wartości parametrycznych. W trakcie trwania I półrocza 2015 r. nie wydano żadnej zgody na przywołane powyżej odstępstwo. Obowiązywały zaś trzy odstępstwa od dopuszczalnych wartości parametrycznych wydane w latach ubiegłych. Nieodpowiednią jakość wody w zakresie parametrów chemicznych dostarczały trzy wodociągi publiczne o produkcji wody poniżej 100 m 3 /d. Dwa ze względu na przekroczenia azotanów oraz jeden ze względu na przekroczenie boru, są to: wodociąg Stara Dziedzina w pow. myśliborskim; wodociąg Śniatowo w pow. kamieński; 42

43 wodociąg Morzyca w pow. stargardzkim. Tabela 23 Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia w woj. zachodniopomorskim obowiązujące w trakcie I półrocza 2015 r. Lp. Powiat wodociąg Prod. (m 3 /d) Liczba ludności 1. kamieński Śniatowo 13, myśliborski Stara Dziedzina 22, Numer i data wydania zgody PS-N-HK /13 z dnia r. I odstępstwo NHK z dnia r. II odstępstwo max. wartość mg/l Termin odstępstwa parametr 2, r. bor 60, r. azotany 3. stargardzki Morzyca 40,00 18 NHK /1060/54/14 z dnia I odstępstwo 65, r. azotany Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni na wniosek przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych wydali zgody na powyższe odstępstwa, bowiem udzielenie zgody nie stanowiło potencjalnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego a zapewnienie dostarczania wody o jakości zgodnej z normą nie mogło być zrealizowane niezwłocznie za pomocą żadnych innych środków Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia W takcie trwania I półrocza 2015 r. wodę o niestabilnych parametrach fizykochemicznych oraz zanieczyszczoną mikrobiologicznie dostarczało w sumie 216 wodociągów (warunkowa przydatność, brak przydatności oraz czasowe odstępstwo), co stanowi 22 % z 983 zewidencjonowanych wodociągów i innych podmiotów nie prowadzących zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Jedynie na terenie powiatu białogardzkiego w trakcie okresu sprawozdawczego nie obowiązywała żadna decyzja w sprawie jakości wody do spożycia. Nakazy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawane w wyniku sprawowanego monitoringu oraz prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne działania naprawcze przyczyniały się do eliminacji przyczyn niewłaściwej jakości wody. Pomimo prowadzonych działań naprawczych wg stanu na dzień r. w woj. zachodniopomorskim niewłaściwą jakość wody dostarczało jeszcze 93 (na dzień r. 77 wodociągów). Widoczna jest zależność pomiędzy liczbą przekroczeń norm jakości wody, a dobową produkcją wody. Najwięcej przekroczeń odnotowano w grupie wodociągów o produkcji poniżej 100 m 3 /d. Największa liczba wodociągów tej grupy dostarczających wodę o niewłaściwej jakości znajduje się w powiatach: stargardzkim, gryfickim, choszczeńskim, gryfińskim, koszalińskim, kamieńskim, goleniowskim, myśliborskim, pyrzyckim. Najczęściej kwestionowane w wodzie parametry to: żelazo, mangan, jon amonowy oraz podwyższona mętność. Są to parametry z grupy tzw. parametrów wskaźnikowych, które nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie konsumenta, są jednak ważnym wskaźnikiem niewłaściwie prowadzonych procesów uzdatniania wody (odżelazianie i odmanganianie) lub dystrybucji wody. Związki te nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów, są 43

44 jednak uciążliwe, pogarszają organoleptyczną jakość wody i powinny być usunięte w procesach uzdatniania przed podaniem wody do sieci wodociągowej. Pogorszenia jakości wody w zakresie mikrobiologicznym były spowodowane głównie awariami urządzeń, przeciekami na sieci, brakiem właściwej dezynfekcji po dokonanej konserwacji, złym stanem technicznym instalacji wewnętrznej, małym rozbiorem wody, brakiem regularnego płukania sieci, co mogło być skutkiem wtórnego zanieczyszczenia w związku z odkładaniem się w przewodach związków żelaza i manganu. W niektórych przypadkach nie udało się ustalić bezpośredniej przyczyny niewłaściwej jakości bakteriologicznej wody w systemie dystrybucji Ważniejsze modernizacje i rozbudowa sieci wodociągowych W trakcie trwania I półrocza 2015 kontynuowano działania modernizujące, z których najważniejsze to: w pow. gryfińskim wybudowano i oddano do użytku sieć wodociągową o dł. 3,5 km, która połączyła hydrofornię w Kołbaczu ze Starym Czarnowem. Inwestycja ta została zrealizowana w ramach Projektu Poprawa jakości wody w Szczecinie etap V. Wodociąg dostarczający wodę z hydroforni w Kołbaczu do Starego Czarnowa wykonany został z rur Ø 150, z żeliwa sferoidalnego. Ułożony został po trasie nieczynnej linii kolejowej. Dodatkowo w hydroforni zamontowano dwa oddzielne zestawy hydroforowe: jeden doprowadzający wodę do Kołbacza istniejącym rurociągiem, drugi doprowadzający wodę nowym rurociągiem do Starego Czarnowa. Oba zestawy hydroforowe są zasilane ze wspólnego rurociągu ssącego włączonego do starej Miedwianki. m. Szczecin - w dniu r. na terenie Zakładu Produkcji Wody Miedwie, należącego do Zakładu Wodociągów i Kanalizacji sp. z o. o w Szczecinie uruchomiono dużą farmę fotowoltaiczną, która ma produkować rocznie 1,85 GWh energii elektrycznej. Większość produkowanej energii zostanie wykorzystana na potrzeby własne Zakładu. Szacuje się, że dzięki wykorzystaniu energii na potrzeby własne, oszczędności wygenerowane na niezakupionej energii oraz sprzedaż nadwyżek do sieci umożliwią zwrot z inwestycji już po 5-6 latach. Planowany efekt ekologiczny inwestycji to zaoszczędzenie rocznie ok. 860 ton węgla i ograniczenie emisji CO 2 o ok ton. m. Szczecin - w ramach Regionalnego Planu Operacyjnego zrealizowano projekt inwestycyjny pn. Wymiana instalacji neutralizującej chlor w ZPW Miedwie. Chlor jest niezbędny w procesie uzdatniania wody pitnej. Nowa instalacja zapewnia zwielokrotnienie bezpieczeństwa urządzeń, a także okolicznych miejscowości, zabezpiecza przed skutkami wycieku chloru, który poza kontrolą jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia ludzi i zwierząt. w powiatach: drawskim, goleniowskim, gryfińskim, sławieńskim, koszalińskim i szczecineckim przyłączono do wodociągów o większej produkcji 14 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia o produkcji wody poniżej 100 m 3 /d oraz w powiatach: kołobrzeskim i polickim do wodociągów zbiorowego zaopatrzenia przyłączono 2 podmioty nieprowadzące zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Ponadto prowadzone były bieżące remonty pomieszczeń hydroforni, w celu uzdatniania wody montowano filtry (odżelaziacze, odmanganiacze) oraz prowadzono systematyczne płukanie i czyszczenie złóż filtracyjnych lub w razie potrzeby dokonywano wymiany złóż filtracyjnych. 44

45 2.6. Awarie W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły intensywne zdarzenia atmosferyczne prowadzące do braków w dostawie wody. Przerwy w dostawie wody zdarzały się sporadycznie i były krótkotrwałe. Spowodowane były m.in. remontami, awariami sieci wodociągowej, krótkotrwałymi wyłączeniami prądu, awariami stacji uzdatniania wody, usuwaniem przecieków na sieci oraz dezynfekcją sieci. W przypadku braku lub niedoboru wody w czasie awarii sieci wodociągowej woda dostarczana była beczkowozami, bądź też ludność korzystała z wody w opakowaniach jednostkowych. Awarie usuwane były niezwłocznie, w możliwie krótkim czasie. Ponadto przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne informowały właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych o zamiarze odcięcia dostawy wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego oraz o miejscach i sposobie udostępniania zastępczych punktów poboru wody, zgodnie z wymaganiem art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 139). Wnioski: 1. Korzystnym zjawiskiem jest utrzymujący się proces likwidacji małych wodociągów i rozbudowa wodociągów o bardziej złożonych systemach uzdatniania wody, pozwalających na produkcję i dostarczanie wody do spożycia o właściwej jakości. 2. Wzrasta świadomość konsumentów na temat wymagań, jakie powinna spełniać bezpieczna i zdrowa woda do spożycia. W związku z czym przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne podnoszą jakość świadczonych usług, starając się zapewnić dostarczenie produktu o jak najwyższej jakości III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZÓRU SANITARNEGO Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego dokonuje analizy projektowanych działań planistycznych, inwestycyjnych odnoszących się do obszarów gmin, powiatów, województwa zachodniopomorskiego, rozwiązań techniczno-budowlanych obiektów i infrastruktury oraz technologicznych procesów, pod kątem wpływu na zdrowie i życie ludzi. Sprawowanie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego ma na celu zapewnienie na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powstawały zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Analiza projektowanych rozwiązań przeprowadzana jest w szczególności w aspekcie oceny ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe. Analizą objęte były miejsca przebywania i zamieszkania ludzi, a także miejsca pracy, nauki, wychowania, sportu, rekreacji, wypoczynku, działalności leczniczej. Zakres kompetencyjny działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego określa ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (j.t. Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z późn. zm.), ale także i inne ustawy i akty wykonawcze. 45

46 Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I półroczu 2015 r. zajmowały stanowiska pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych m.in. w sprawie: - projektów, programów i strategii oraz innych dokumentów odnoszących się do terenów gmin i województwa zachodniopomorskiego, - planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na etapie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, - dokumentacji projektowych inwestycji, w szczególności projektów budowlanych, - zgód, opinii i uzgodnień wynikających z przepisów prawnych, - obiektów budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania przez właściwy organ. Dokonywana ocena pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyła takich przedsięwzięć inwestycyjnych, jak: obiekty handlowe, przemysłowe, usługowe, obiekty turystyczne, hotelarskie, obiekty wychowania i nauczania (szkoły, przedszkola), obiekty ochrony zdrowia (obiekty, w których prowadzona jest działalność lecznicza, apteki itp.), linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej, drogi, instalacje energii odnawialnej, np. elektrownie wiatrowe, stacje paliw, fermy zwierzęce. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni województwa zachodniopomorskiego, działając w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dokonywali: - uzgodnień dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów strategicznych tj. projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, innych planów i dokumentów np. koncepcji, planów, programów i strategii opracowanych dla gmin, województwa zachodniopomorskiego, - uzgodnień dotyczących odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla dokumentów wymienionych w odnośniku 1, - oceny projektów dokumentów wraz z prognozami oddziaływania na środowisku, wymienionych w odnośniku 1. Pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych opiniowane były również (innym trybem) projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W postępowaniu dotyczącym oceny oddziaływania przedsięwzięć kwalifikowanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko pion Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego woj. zachodniopomorskiego zajmował stanowiska: - w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, - w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko, - przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, - inne, w ramach przeprowadzanych ponownych ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. W procesie inwestycyjnym, na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz 46

47 rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych woj. zachodniopomorskiego uzgadniali dokumentację projektową inwestycji. Rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych, działając na podstawie uprawnień nadanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego, dokonywali uzgodnień dokumentacji projektowej w imieniu państwowego inspektora sanitarnego. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. zajmowali również stanowiska wyrażone w formie zgód, uzgodnień i opinii, dotyczące w szczególności: - spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, - opiniowania projektów i opisów osłon stałych oraz wentylacji w gabinetach wyposażonych w aparaty rentgenowskie, - uzgodnienia wskazań ekspertyz technicznych w zakresie przyjętych rozwiązań zamiennych w związku z niespełnieniem wymagań przepisów dotyczących warunków technicznych w obiektach budowlanych, - odstępstw od przepisów prawa m.in. w zakresie warunków technicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach, usytuowania urządzeń w budynkach i na terenie działki budowlanej. Stanowiska w zakresie odstępstw od przepisów dotyczyły m.in. takich zagadnień jak: obniżenie wysokości pomieszczeń, zagłębienie poniżej poziomu terenu oraz oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Stanowiska te odnosiły się również do usytuowania wyrzutni powietrza instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, a także odległości zlokalizowania zbiorników na nieczystości ciekłe, miejsc na kontenery na odpady stałe od okien i drzwi budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz od granicy z sąsiednią działką. Działania podejmowane w ramach sprawowanego Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego uwzględniały konieczność zapewnienia ludziom zdrowych warunków życia w miejscu ich zamieszkania i pobytu, i były skierowane na: oddzielanie obszarów przeznaczonych na zabudowę mieszkaniową od obszarów przemysłowych, tras komunikacyjnych itp. w celu ograniczenia niekorzystnego oddziaływania na mieszkańców; zabezpieczenie ludzi przed uciążliwością związaną z hałasem (miejska komunikacja, zakłady usługowe, przemysłowe, lotniska, itp.) poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych, takich jak np. ekrany akustyczne; ochronę ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym poprzez zastosowanie np. odpowiednich osłon i innych rozwiązań zabezpieczających; zagwarantowanie odpowiednich pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych warunków pobytu ludzi w budynkach, w odniesieniu do funkcji pomieszczeń, poprzez zapewnienie w nich m.in. właściwego oświetlenia, wysokości, kubatury, jakości środowiska wewnętrznego (w tym: wielkości wymiany powietrza, jego czystości, temperatury, wilgotności), a także bezpiecznych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych. W województwie zachodniopomorskim w I połowie 2015 roku organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego wydały m.in.: - około 257 uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów (w I połowie 2014 r. - około 261); 47

48 - ponad 340 opinii w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w I połowie 2014 r. - około 296); - ponad 300 zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych; - ponad 14 decyzji dotyczących spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (wydane przez pion ZNS); - około 589 stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, w tym 1 statek; 0 sprzeciwów wobec dopuszczenia do użytkowania (w I połowie 2014 r. - około 767, w tym 0 sprzeciwów); Przykłady inwestycji dopuszczonych do użytkowania pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r.: Obiekt handlowo - usługowy Czerwona Torebka w Gryficach, Poradnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Centrum Lekarsko - Pielęgniarskie w Trzebiatowie, Biogazownia w miejscowości Bara, Oczyszczalnia ścieków w Mieszkowicach, Centrum Stomatologiczne w Kamieniu Pomorskim, Dom Opieki Społecznej i Dzienny Ośrodek Wsparcia dla Osób Starszych w Koszalinie, Warsztat samochodowy w Pilchowie, Przedszkole publiczne w Pyrzycach, Apteka ogólnodostępna w Darłowie, Hotele w miejscowościach nadmorskich. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uzgodniły 134 dokumentacje projektowe pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych (w I połowie 2014 r ). Liczba uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych w I połowie 2015 r. przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych wyniosła 912 (w I połowie 2014 r ). W I połowie 2015 roku ogółem dokonano około 1050 uzgodnień projektów inwestycji, w tym około 86 % wszystkich projektów zostało uzgodnionych przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. Liczba kontroli oraz wizji lokalnych obiektów i terenów objętych przedmiotem Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I połowie 2015 r. to 750 (w I połowie 2014 r ). Wnioski: Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny sprawowany przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizuje ustawowe obowiązki i zadania w zakresie ochrony zdrowia publicznego, w szczególności poprzez: opiniowanie lub uzgadnianie pod względem higienicznym i zdrowotnym projektów planów zagospodarowania i innych dokumentów strategicznych m.in. w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, opiniowanie przedsięwzięć w ramach oceny oddziaływania na środowisko, uzgadnianie dokumentacji projektowych inwestycji, wydawanie zgód, uzgodnień i opinii dotyczących odstępstw od przepisów prawa, w tym określających warunki techniczne oraz warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, zajmowanie stanowisk w sprawie obiektów budowlanych przekazywanych do użytkowania. 48

49 Stanowiska organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego zajmowane są wyłącznie na wniosek zainteresowanych podmiotów lub w związku z wystąpieniami organów prowadzących postępowanie główne i dotyczą planowanych inwestycji lub zagospodarowania terenu. Ocena projektowanych rozwiązań skupia się w szczególności na ocenie ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka w miejscu jego zamieszkania i przebywania. Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego jest ściśle związana z liczbą przedsięwzięć planowanych do realizacji w województwie zachodniopomorskim. W I półroczu 2015 r. w porównaniu z I półroczem 2014 r. odnotowano wzrost: - o około 13 % liczby uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie ocen oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; - o około 5 % liczby opinii dotyczących projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; - o około 7 % uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. Spadek liczby wydawanych stanowisk dotyczył spraw: o około 1 % - opinii w ramach strategicznych ocen oddziaływania na środowisko; o około 40 % - uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; o około 24 % - stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych; Na podobnym poziomie (w porównaniu z I półroczem 2014 r.) kształtuje się liczba wydanych zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych; Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawując Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny odgrywa znaczącą rolę w ochronie zdrowia publicznego poprzez kreowanie polityki prewencyjnego ograniczania bądź eliminowania wystąpienia ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka: na etapie projektów strategii, planów i programów i innych dokumentów strategicznych opracowywanych dla terenu województwa zachodniopomorskiego; inspirując działania lokalnych organów administracji samorządowej m.in. w zakresie zachowania klimatu akustycznego bezpiecznego dla zdrowia obywateli, ochroną ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym, uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, zapewnienia terenów dla rekreacji i wypoczynku, wymagając przy uzgadnianiu planów zagospodarowania przestrzennego odpowiedniego, z punktu widzenia ochrony zdrowia, zagospodarowania terenów; wypowiadając się w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; poprzez ocenianie dokumentacji projektowej obiektów budowlanych i inwestycji infrastrukturalnych i wymaganie od inwestorów już na etapie planowania inwestycji spełnienia właściwych warunków sanitarnohigienicznych, w tym mających wpływ na środowisko wewnętrzne pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi w obiektach przeznaczonych do użytku ludności, produkcji spożywczej, działalności i usług dla ludności. 49

50 IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 4.1 Obiekty użyteczności publicznej. Informacje ogólne. W I półroczu 2015 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem obiekty użyteczności publicznej. Kontrole stanu sanitarnego przeprowadzono w 3985 z nich tj. skontrolowano 34,76% obiektów. Nadzorem sanitarnym zostały objęte następujące obiekty: ustępy publiczne skontrolowano 97 spośród 241 w ewidencji, co stanowi 40,25% obiektów, ustępy ogólnodostępne skontrolowano 35 spośród 64 w ewidencji, co stanowi 54,69%, domy pomocy społecznej skontrolowano 21 spośród 44 w ewidencji, co stanowi 47,73%, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej skontrolowano 8 spośród 32 w ewidencji, co stanowi 25%, placówki zapewniające całodobową opiekę skontrolowano 2 spośród 8 w ewidencji, co stanowi 25%, obiekty hotelarskie i inne, w których są świadczone usługi hotelarskie skontrolowano 404 spośród 1967 w ewidencji, co stanowi 20,54%, noclegownie i domy dla bezdomnych skontrolowano 5 spośród 22 w ewidencji, co stanowi 22,73%, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne, w których są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu, odnowy biologicznej skontrolowano 1033 spośród 2739 w ewidencji, co stanowi 37,71%, dworce autobusowe skontrolowano 11 spośród 13 w ewidencji, co stanowi 84,62%, dworce, stacje i przystanki kolejowe skontrolowano 49 spośród 95 w ewidencji, co stanowi 51,58%, przystanie jednostek pływających rekreacyjnych i sportowych skontrolowano 3 spośród 13 w ewidencji, co stanowi 23,08%, tereny rekreacyjne skontrolowano 471 spośród 1716 w ewidencji, co stanowi 27,45%, zakłady karne i areszty śledcze skontrolowano 11 spośród 16 w ewidencji, co stanowi 68,75%, cmentarze skontrolowano 35 spośród 496 w ewidencji, co stanowi 7,06%, domy przedpogrzebowe skontrolowano 9 spośród 49 w ewidencji, co stanowi 18,37%, pływalnie skontrolowano 104 spośród 237 w ewidencji, co stanowi 43,88%, inne obiekty użyteczności publicznej skontrolowano 1687 spośród 3711 w ewidencji, co stanowi 45,46%. 4.2.Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne W I półroczu 2015 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna objęła nadzorem 241 ustępów publicznych. Ogółem skontrolowano 97 ustępów, przeprowadzając 151 kontroli sanitarnych. Czynności kontrolne wykazały, że stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości skontrolowanych obiektów był zachowany, wyposażenie ustępów w armaturę sanitarną zależało od standardu. Obiekty wyposażone były w dostateczną ilość środków 50

51 czystościowych, dezynfekcyjnych i higienicznych. Jedynie w 12 obiektach wystąpiły nieprawidłowości higieniczno-sanitarne i techniczne dot.: braku dostępu do bieżącej ciepłej wody przy umywalkach, nieprawidłowego stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego powierzchni podłogowych tj. posadzki z ubytkami, pęknięciami terakoty oraz trwale zabrudzone, sufitów i ścian z ubytkami farby i tynku, odpadającą farbą, trwale zabrudzonych, niesprawnej wentylacji. Na poprawę stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego obiektów wydano 8 decyzji administracyjnych, w tym 2 decyzje zmieniające termin realizacji obowiązków. Wyegzekwowano nakazy 1 decyzji administracyjnej z lat ubiegłych. Wydano 6 decyzjirachunków na łączną kwotę 276,5 zł. Ponadto, wystosowano 1 upomnienie. Winnego zaniedbań ukarano grzywną w drodze mandatu karnego na kwotę 200 zł. Ustępy oraz dojścia do nich oznakowano w widoczny sposób. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 6 skontrolowanych obiektach Ustępy ogólnodostępne W I półroczu 2015 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem 64 ustępy ogólnodostępne, z których skontrolowano 35, przeprowadzając 43 kontrole sanitarne. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych ustępów ogólnodostępnych w trzech z nich stwierdzono nieprawidłowości: przy umywalkach brak dostępu do bieżącej ciepłej wody, powierzchnia podłogowa z pęknięciami i ubytkami terakoty, powierzchnie ścian i sufitów z ubytkami farby i tynku, wyeksploatowane urządzenia sanitarne, nieaktualna dokumentacja medyczna pracowników ustępu ogólnodostępnego. Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 2 decyzje administracyjne, obowiązki jednej z nich wyegzekwowano. Ponadto, wydano 3 decyzje - rachunki na łączną kwotę 72,82 zł. Na dzień r. zły stan techniczny występował w jednym ze skontrolowanych obiektów Domy pomocy społecznej, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz placówki zapewniające całodobową opiekę W dniu r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się: 44 domy pomocy społecznej, z których skontrolowano 21, 32 inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej, skontrolowano 8 z nich, 8 placówek zapewniających całodobową opiekę, skontrolowano 2. 51

52 Ogółem skontrolowano 31 domów pomocy społecznej, innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówek zapewniających całodobową opiekę, przeprowadzając 34 kontrole sanitarne. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych oceniano: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych, ciągów komunikacyjnych, klatek schodowych, stan higieniczno sanitarny i techniczny wyposażenia pomieszczeń, z których korzystają mieszkańcy placówek, zaopatrzenie obiektu w wodę do spożycia, postępowanie z odpadami medycznymi, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz dbałość o czystość na przyległym terenie. Obiekty w ramach standaryzacji systematycznie podnoszą poziom świadczonych usług. Przeprowadzone kontrole wykazały prawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości obiektów. Nieprawidłowości stwierdzono w 7 domach pomocy społecznej, tj.: ściany i sufity w: pomieszczeniach mieszkalnych, przedpokojach, pomieszczeniach higieniczno sanitarnych, pokojach dziennego pobytu, pomieszczeniu gospodarczym, w ciągach komunikacyjnych z pęknięciami, ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnie podłogowe z ubytkami, trudne do utrzymania w czystości, stolarka okienna i drzwiowa wypaczona z pęknięciami lub ubytkami, powierzchnie grzejników co. z ubytkami farby i śladami rdzy. W związku z niespełnieniem wymagań higieniczno-sanitarnych i technicznych określonych w obowiązujących aktach prawnych wydano 7 decyzji administracyjnych, w których nałożono obowiązki doprowadzenia obiektów do stanu zgodnego z wymaganiami sanitarnymi. Dwie z nich wyegzekwowano w 2015 r. Ponadto wydano 7 decyzji - rachunków na łączną kwotę 941,17 zł. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 5 skontrolowanych obiektach Noclegownie i domy dla bezdomnych Do dnia r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się: 9 noclegowni, 13 domów dla bezdomnych, z których skontrolowano 5 obiektów, wykonując 5 kontroli sanitarnych. Prowadzone czynności kontrolne wykazały nieprawidłowości w dwóch noclegowniach tj.: ściany i sufity w pokojach noclegowych oraz w magazynie środków czystości i sprzętu porządkowego trwale zabrudzone, z pęknięciami, ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnia podłogowa w pomieszczeniach higieniczno sanitarnych z ubytkami, pęknięciami terakoty, trudna do utrzymania w czystości, niesprawna wentylacja grawitacyjna, brak wydzielonego pomieszczenia/miejsca na składowanie bielizny czystej, w obiekcie brak oznakowania o zakazie palenia. 52

53 W związku ze stwierdzonymi uchybieniami wydano 2 decyzje merytoryczne na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów oraz decyzję zmieniającą termin realizacji obowiązków. Ponadto, wydano 2 decyzje - rachunki na łączną kwotę 200 zł. Na dzień r. zły stan techniczny występował w 3 skontrolowanych obiektach Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie W I półroczu 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 1967 obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, w tym: 117 hoteli, 10 moteli, 35 pensjonatów, 16 kempingów, 3 domy wycieczkowe, 83 schroniska, pola biwakowe, 1204 ośrodki wczasowe, 160 gospodarstw agroturystycznych, 339 innych obiektów np. kwatery turystyczne, pokoje hotelowe, pokoje gościnne, pokoje noclegowe, apartamenty, ośrodki szkoleniowo wypoczynkowe, ośrodki żeglarskie, ośrodki jeździeckie etc.). Skontrolowano 404 ww. obiekty, przeprowadzając w nich 445 kontroli sanitarnych. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych oceniano m.in.: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych wraz z wyposażeniem, ciągów komunikacyjnych, klatek schodowych, zaopatrzenie w wodę do spożycia, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz dbałość o czystość na przyległym terenie. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych w obiektach hotelarskich i innych obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie stwierdzane następujące nieprawidłowości: przy umywalkach brak dostępu do bieżącej ciepłej wody, w magazynie pościeli czystej ściany trwale zabrudzone oraz gromadzone są zbędne przedmioty m.in. leżaki, parawany, łóżeczka turystyczne, brak wydzielonego pomieszczenia lub miejsca do składowania bielizny brudnej, w pomieszczeniach pralni powierzchnie ścienne z łuszczącą się farbą, powierzchnie podłogowe z ubytkami, pęknięciami terakoty, w pokojach mieszkalnych powierzchnie ścienne i sufity trwale zabrudzone, z ubytkami farby i tynku, w pomieszczeniach higieniczno sanitarnych powierzchnie ścienne i sufity trwale zabrudzone, z przebarwieniami, z łuszczącą i odpryskującą farbą, ze śladami po zalaniu, ubytki silikonu i fug, urządzenia sanitarne wyeksploatowane tj. pęknięte umywalki, zniszczone obudowy kabin prysznicowych, wypełnienia silikonowe i fug z ciemnym nalotem, 53

54 sufity w domkach z pęknięciami płyty, ubytkami farby i tynku, płyty przy umywalkach z szarym nalotem świadczącym o zawilgoceniu, w pokojach mieszkalnych, w ciągach komunikacyjnych wykładziny dywanowe trwale zabrudzone, w sali bankietowej powierzchnia podłogowa wykonana z paneli na łączeniach z ubytkami, powierzchnia trudna do utrzymania w czystości, w pokojach mieszkalnych oraz pomieszczeniach higieniczno sanitarnych przy pokojach mieszkalnych oraz ogólnodostępnych zakurzone kratki wentylacyjne, wyeksploatowany sprzęt będący na wyposażeniu pokoi mieszkalnych m.in. fotele i sofy tapicerowane. Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie wydano 28 decyzji administracyjnych, w tym 4 decyzje zmieniające termin realizacji nakazów. W 2015 r. wyegzekwowano obowiązki 30 decyzji administracyjnych, w tym 27 decyzji wydanych w latach ubiegłych. Ponadto, wydano 28 decyzji - rachunków na łączną kwotę 1978,28 zł oraz wystosowano 5 upomnień. Winnych zaniedbań ukarano 9 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę zł. Nadzór prowadzony przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad obiektami hotelarskimi oraz innymi obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie, wykazuje sukcesywną poprawę ich stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego oraz wzrost poziomu świadczonych usług. Zauważalna poprawa jest proporcjonalna do rozwoju sektora prywatnego gospodarki. Ma to swoje uzasadnienie w istnieniu ogromnej konkurencji na rynku, która pozytywnie wpływa na ciągłe podnoszenie standardu świadczonych usług nie tylko pod względem różnorodności ale i ich jakości. Wiele podmiotów gospodarczych w swojej działalności dąży do poprawy funkcjonalności posiadanych pomieszczeń, zmiany wystroju wnętrz, wyposaża swoje obiekty w nowoczesne, dobrej jakości materiały sprzęty i urządzenia, jednocześnie zapewniając warunki zgodne z wymaganiami określonymi w obowiązujących aktach prawnych. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 21 skontrolowanych obiektach Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie powyższe usługi W okresie od r. do r. Państwowa Inspekcja Sanitarna objęła nadzorem 2739 ww. obiektów, w tym: 1213 zakładów fryzjerskich, 615 zakładów kosmetycznych, 33 zakłady tatuażu, 301 zakładów odnowy biologicznej, 577 innych zakładów, w których są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu, odnowy biologicznej. Skontrolowano 1033 z nich, przeprowadzając 1087 kontroli. Stan higieniczno sanitarny i techniczny większości kontrolowanych zakładów nie budził zastrzeżeń. W kontrolowanych obiektach dostępne były środki dezynfekcyjne o wymaganym spektrum działania. Preparaty posiadały na opakowaniach informacje w języku polskim. Preparaty 54

55 stosowane były zgodnie z informacją techniczną producenta dołączoną do jednostkowych opakowań w zakresie przygotowania roztworu roboczego, czasu dezynfekcji. W przypadku stosowania igieł jednorazowych, sprzęt jednorazowy był sterylny, posiadał aktualne terminy przydatności. Zakłady posiadały podpisane umowy z firmami specjalistycznymi na odbiór i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. Zakłady, w których wykonywane były zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek w większości posiadały opracowane i wdrożone procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Jednak w 55 przypadkach państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni wszczęli z urzędu postępowanie administracyjne w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami: brak do wglądu dokumentacji zezwalającej na użytkowanie pomieszczeń w zakresie kosmetyki, w kabinie ustępowej brak umywalki do mycia rąk z dostępem do bieżącej ciepłej i zimnej wody, w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych wypaczona, zniszczona stolarka drzwiowa i okienna, w pomieszczeniach zakładów ściany i sufity trwale zbrudzone, ze spulchnienia, śladami po zalaniu, z ubytkami farby i tynku, powierzchnie podłogowe z pęknięciami, ubytkami glazury, na zapleczach zakładów wykładziny podłogowe z ubytkami, trudne do utrzymania w czystości, na klatkach schodowych i w ciągach komunikacyjnych powierzchnie ścienne i sufity zawilgocone, z szarym nalotem, miejscami trwale zabrudzone, wykładziny podłogowe zniszczone, trudne do utrzymania w czystości, w pomieszczeniach zakładów fryzjerskich zniszczona tapicerka kanapy znajdującej się w holu oraz tapicerka foteli przy stanowiskach fryzjerskich i przy myjkach do włosów, niesprawna wentylacja mechaniczna w pomieszczeniach salonu fryzjerskiego, solarium i kabiny ustępowej, drzwi na zapleczu, prowadzące na zewnątrz, ze śladami korozji i odpryskami farby, brak wydzielonego miejsca do przechowywania sprzętu i środków do utrzymania czystości, brak rozdziału odzieży prywatnej i roboczej, brak wydzielonego miejsca do przetrzymywania odzieży ochronnej, brak prawidłowych warunków prania bielizny pochodzącej z zakładu, brak warunków do utrzymywania higieny rąk przez personel zakładu, mycie rąk odbywa się w myjce do mycia głów, brak preparatu do dezynfekcji rąk, przy stanowisku autoklawu sterylizacyjnego brak wentylacji oraz możliwość wietrzenia pomieszczenia przez otwieranie okien, w pomieszczeniu kabiny opalania natryskowego brak wentylacji, brak prawidłowo urządzonego stanowiska przeznaczonego do sterylizacji narzędzi kosmetycznych zapewniającego ciągłość procesów sterylizacji od przyjmowania narzędzi brudnych, mycia, dezynfekcji i sterylizacji, sterylizator usytuowany jest w pomieszczeniu socjalnym przy stanowisku do mycia naczyń, brak prawidłowych warunków do mycia narzędzi oraz sprzętu kosmetycznego, brak do wglądu procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi oraz procedur postępowania z odpadami medycznymi, brak procedury dotyczącej prawidłowej sterylizacji narzędzi kosmetycznych, powodujących naruszenie ciągłości tkanek ludzkich, 55

56 brak opracowanych procedur mycia, dezynfekcji narzędzi, powierzchni sprzętu fryzjerskiego oraz łóżka do opalania, brak dokumentacji potwierdzającej czas pracy lamp zamontowanych w łóżku do opalania, brak wyników badań skuteczności wentylacji mechanicznej w gabinecie masażu, w kabinie natryskowej, brak spisu i kart charakterystyk substancji niebezpiecznych stosowanych w zakładach, brak rejestru procesów sterylizacji narzędzi kosmetycznych oraz ich skuteczności, brak wyników badań biologicznej kontroli prowadzonych w zakładzie procesów sterylizacji narzędzi kosmetycznych. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 23 decyzje administracyjne oraz 4 decyzje zmieniające termin realizacji nakazów. W 2015 r. wyegzekwowano obowiązki określone w 13 decyzjach wydanych przed 2015 r. Ponadto, wydano 55 decyzji - rachunków na łączną kwotę 2919,39 zł. Winnych zaniedbań ukarano 22 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę 4650 zł. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 27 obiektach Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu Dworce autobusowe W I półroczu 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 13 dworców autobusowych, z których skontrolowano 11, przeprowadzając w nich 13 kontroli sanitarnych. W okresie sprawozdawczym tj. od r. do r. prowadzone kontrole stanu sanitarnego dworców autobusowych nie wykazały nieprawidłowości Dworce, stacje i przystanki kolejowe W dniu r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się: 25 dworców kolejowych, 19 stacji kolejowych, 51 przystanków kolejowych, z których skontrolowano 49 obiektów, wykonując 74 kontrole. Nieprawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny stwierdzono w 1 obiekcie, dotyczył on: trwale zabrudzonych ścian w przejściu łączącym perony, zniszczonej powierzchni balustrady drewnianej. Wszczęto postępowanie administracyjne w powyższym zakresie. Strona poinformowała o usunięciu stwierdzonych uchybień, co potwierdziła kontrola sprawdzająca. Umorzono postępowanie administracyjne. Zostanie wydana decyzja - rachunek. 56

57 Na dzień r. wszystkie dworce, stacje i przystanki kolejowe posiadały prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny Środki transportu W I połowie 2015 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęły nadzorem 1207 środków transportu, z których skontrolowano 316, tj.: 109 autobusów komunikacji publicznej, 8 autobusów turystycznych, 28 tramwajów, 99 wagonów w pociągach, 4 samochody do przewozu chorych, 52 samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, 5 samochodów do przewozu bielizny, 11 taksówek. Przeprowadzono 133 kontrole sanitarne. W okresie sprawozdawczym tj. od r. do r. prowadzone kontrole stanu sanitarno higienicznego i technicznego środków transportu wykazały nieprawidłowość dot. nierównych powierzchni ścian oraz sufitu znajdujących się w części ładunkowej środka transportu do przewozu bielizny, trudnych do utrzymania w czystości. W związku ze stwierdzonym uchybieniem na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego samochodu do przewozu bielizny wydano decyzję administracyjną oraz decyzję rachunek na kwotę 71,67 zł. Na dzień r. jeden środek transportu posiadał zły stan higieniczno sanitarny i techniczny Tereny rekreacyjne Do dnia r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 1716 terenów rekreacyjnych, w tym: 652 tereny zabaw dla dzieci, place zabaw; 751 piaskownic; 12 ogródków jordanowskich; 99 parków, zieleńców; 2 ogrody botaniczne, 100 plaż, 100 innych obiektów, w tym: przystanie wodne, porty jachtowe, kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli, tereny rekreacyjne nad jeziorami, etc. Skontrolowano 471 obiektów, wykonując w nich 379 kontroli sanitarnych. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych 7 placów zabaw dla dzieci posiadało zły stan sanitarno - porządkowy tj. przedmiotowe place porastały chwasty. Wobec organów odpowiedzialnych za place zabaw wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzonych nieprawidłowości. Przeprowadzone kontrole sprawdzające wykazały usunięcie uchybień. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano decyzję - rachunek na kwotę 71,67 zł. 57

58 Cmentarze i domy przedpogrzebowe W I półroczu 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 496 cmentarzy. Skontrolowano 35 z nich, prowadząc 35 kontroli sanitarnych. W trakcie przeprowadzanych czynności kontrolnych oceniano: stan higieniczno sanitarny i techniczny obiektów funkcjonujących na terenie cmentarzy, utrzymanie porządku w obrębie cmentarzy, w tym postępowanie z odpadami komunalnymi, stan punktów poboru wody oraz stan ogrodzeń cmentarzy. W okresie sprawozdawczym tj. od r. do r. kontrole stanu sanitarnego cmentarzy wykazały nieprawidłowości na 3 z nich. Stwierdzone uchybienia dot.: uszkodzonych ogrodzeń cmentarzy, uszkodzonych schodów wejściowych do budynku administracyjno-socjalnego, trwale zabrudzonych ściany w pomieszczeniach budynku administracyjno-socjalnego, uszkodzonych drzwi wejściowych do budynku administracyjno-socjalnego. Na poprawę stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego obiektów wydane zostały 3 decyzje administracyjne oraz 3 decyzje rachunki na kwotę 51 zł. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 3 obiektach. W I połowie 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 49 domów przedpogrzebowych, skontrolowano 9 z nich, wykonując 9 kontroli. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych, w pomieszczeniu do wykonywania ceremonii jednego z domów przedpogrzebowych stwierdzono nieprawidłowości dot. złego stanu sanitarno higienicznego i technicznego ścian oraz ościeżnic drzwi wejściowych. Wydano decyzję administracyjną. Ponadto, wydano decyzję - rachunek na kwotę 129 zł. Nie nakładano grzywny w drodze mandatu karnego. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w jednym obiekcie. W I połowie 2015 r. wydano ogółem 906 decyzji zezwalających na przeprowadzenie ekshumacji zwłok i szczątków ludzkich oraz 2 decyzje nie zezwalające na ekshumacje ze względu na: brak możliwości uzyskania zgody na ekshumację wszystkich osób uprawnionych do jej przeprowadzenia, brak porozumienia osób uprawnionych do przeprowadzenia ekshumacji (część osób była przeciwna ekshumacji). Do r. przeprowadzono 808 ekshumacji, z czego 650 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej tj. 80,45% ekshumacji. Kontrole polegające na nadzorze nad prawidłowym wykonaniem ekshumacji szczątków ludzkich wykazały, iż wykonywane były one zgodnie z wydawanymi decyzjami, zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 2011r.nr 1128, poz. 687 z późn. zm.), przy zachowaniu warunków sanitarnych, zgodnych z wymogami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze 58

59 zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153 poz z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz. U. z 2011 r. Nr 75 poz.405) tj.: pracownicy specjalistycznych firm pogrzebowych prowadzających czynności ekshumacyjne posiadali odzież ochronną jednorazowego użytku (kombinezony, rękawiczki, maseczki), która po zakończonej ekshumacji traktowana była jako odpad niebezpieczny, umieszczana w workach koloru czerwonego i oddawana do utylizacji pojemniki odbierały upoważnione do tego firmy (w specjalistycznych firmach pogrzebowych wydzielano miejsce na pojemniki, do których składowano użytą odzież ochronną jednorazowego użycia, folie, w których przewożono trumny), ziemię wydobywaną z grobu umieszczano na powierzchni zabezpieczonej nieprzepuszczalną, wytrzymałą matą, zwłoki/szczątki ekshumowane przed okresem mineralizacji tj. przed upływem 20 lat od dnia pochowania wydobywano wraz z trumną (bez jej otwierania) umieszczaną na czas przewozu w szczelnej skrzyni, wybitej blachą, w przypadku ekshumacji wykonywanej po upływie okresu mineralizacji wydobyte szczątki wraz z resztkami trumny umieszczano w nowej trumnie tzw. ekshumacyjnej, po wydobyciu zwłok/szczątków grób dezynfekowano i zasypano ziemią wydobytą z grobu a używane narzędzia poddawano dezynfekcji środkami posiadającymi atesty, stosowano następujące środki dezynfekcyjne: do dezynfekcji ziemi (m.in. roztwór preparatu Domestos, ACE, wapno chlorowane), a do dezynfekcji rąk (m.in. preparat AHD 2000, Manusan), transport zwłok/szczątków odbywał się środkami transportu przeznaczonymi do przewozu zwłok i szczątków ludzkich (autokarawanami) spełniającymi wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich (Dz. U. z 2007 r. Nr 249 poz. 1866), w przypadku przewozu zwłok/szczątków na odległość większą niż 60 km trumnę pieczętowano i umieszczano w szczelnie zamkniętym worku, z nieprzepuszczalnego tworzywa sztucznego, odpornego na uszkodzenia mechaniczne, na miejscu ponownego pochowania trumnę wydobywano ze skrzyni i chowano niezwłocznie bez jej otwierania, sąsiednie groby zabezpieczano przed zabrudzeniem matami ochronnymi, skrzynia, w której znajdowała się trumna oraz maty, na których składowano ziemię myto i dezynfekowano, po każdym użyciu, część przeznaczoną na umieszczanie trumny w środkach transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich myto i dezynfekowano środkami z atestami. Ponadto, przeprowadzono 52 kontrole środków transportu do przewozu zwłok lub szczątków ludzkich. W trakcie których szczególną uwagę zwracano na stan higienicznosanitarny i techniczny samochodów, rodzaj stosowanych środków czystości i sposób dezynfekcji. Stwierdzono, iż samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich były trwale oznakowane, w sposób wskazujący na jego przeznaczenie, podłoga wyłożona była materiałem łatwo zmywalnym i odpornym na działanie mieszanin niebezpiecznych. Na wyposażeniu samochodów znajdowały się worki na trumnę i szczątki, rękawice, maski, materiały opatrunkowe jednorazowe, apteczka pierwszej pomocy medycznej wraz z wyposażeniem i instrukcją jej udzielania, preparaty do dezynfekcji rąk i oryginalnie oznakowane pojemniki z preparatami dezynfekcyjnymi. 59

60 Na dzień r. wszystkie samochody do przewozu zwłok lub szczątków ludzkich posiadały prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny. Ogółem wydano 121 postanowień na wnioski prezydentów miast bądź starostów powiatów w sprawie sprowadzenia do kraju zwłok z zagranicy. Ponadto wydano 11 decyzji zezwalających na wywóz zwłok za granicę Inne obiekty użyteczności publicznej Do dnia r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 3711 innych obiektów użyteczności publicznej, w tym m. in. teatrów, bibliotek, muzeów, aptek, pralni, domów kultury, obiektów sportowych, etc. Skontrolowano 1687 z nich, przeprowadzając 823 kontrole sanitarne. W związku z niespełnieniem wymagań higieniczno-sanitarnych i technicznych określonych w obowiązujących aktach prawnych wydano 27 decyzji administracyjnych, w których nałożono obowiązki doprowadzenia obiektów do stanu zgodnego z wymaganiami sanitarnymi oraz 8 decyzji zmieniających termin realizacji obowiązujących nakazów. W 2015 r. wyegzekwowano 20 decyzji, w tym 11 z lat ubiegłych. Ponadto, wydano 27 decyzji - rachunków na łączną kwotę 1117,33 zł. Winnych zaniedbań ukarano 2 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę 300 zł. Wystosowano 2 upomnienia. Wnioski: Nadzór prowadzony przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad obiektami hotelarskimi oraz innymi obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie, wykazuje sukcesywną poprawę ich stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego oraz wzrost poziomu świadczonych usług Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Kąpieliska Zgodnie z art. 9 ust. 10b) ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r., poz. 469) sezon kąpielowy obejmuje okres pomiędzy dniem 15 czerwca a 30 września. Rada gminy wyznacza na swoim terenie, najpierw w drodze projektu uchwały (do dnia 15 kwietnia b. r.), a później uchwały (do dnia 31 maja b.r.) wykaz kąpielisk jakie będą organizowane w bieżącym sezonie kąpielowym. Sezon kąpielowy na kąpielisku, corocznie, określany jest przez radę gminy, która decyduje o okresie trwania sezonu kąpielowego na swoim terenie z uwzględnieniem ustawowo określonego sezonu. W I półroczu 2015 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zorganizowano 45 kąpielisk, w 13 powiatach: 32 kąpieliska morskie, w powiatach: sławieńskim 3, kamieńskim 6, kołobrzeskim 7, koszalińskim 7, gryfickim 8, m. Świnoujściu 1 oraz 13 kąpielisk śródlądowych, w powiatach: drawskim 1, gryfińskim 1, stargardzkim 1, myśliborskim 1, goleniowskim 2, m. Szczecin 3, szczecineckim 4. W porównaniu do sezonu kąpielowego 2014, zmniejszyła się liczba kąpielisk zorganizowanych w sezonie 2015 o 1 kąpielisko morskie (w pow. sławieńskim) oraz o 1 60

61 kąpielisko śródlądowe (w pow. drawskim nie zorganizowano 2 kąpielisk zaś w pow. myśliborskim zorganizowano 1 kąpielisko). Nie zorganizowano żadnych kąpielisk w powiatach: białogardzkim, choszczeńskim, polickim, pyrzyckim, wałeckim, łobeskim ale funkcjonowały tam tzw. miejsca wykorzystywane do kąpieli. Nadmienić należy, że na przestrzeni ostatnich lat w pow. świdwińskim, nie utworzono kąpielisk ani miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Przed rozpoczęciem sezonu kąpielowego organizatorzy w porozumieniu z właściwymi państwowymi powiatowymi inspektorami sanitarnymi ustalili harmonogramy pobierania próbek wody z kąpielisk. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pobierały próbki przed rozpoczęciem sezonu oraz w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia wody w ramach sprawowanej kontroli urzędowej zaś organizatorzy zaplanowali pobieranie próbek w trakcie sezonu w ramach prowadzonej przez nich kontroli wewnętrznej. Harmonogramy te uwzględniały terminy pobierania i analizy nie mniej niż czterech próbek wody w sezonie kąpielowym przez organizatora kąpieliska, w okresie funkcjonowania każdego kąpieliska, tak aby przerwa między badaniami nie przekraczała miesiąca. Po zaopiniowaniu harmonogramów pobierania próbek wody z kąpielisk, zaplanowano kontrole stanu sanitarno technicznego infrastruktury kąpielisk, tj. plaż, zejść na plażę, ustępów ogólnodostępnych, natrysków, przebieralni, miejsc gromadzenia odpadów komunalnych, tablic informacyjnych, itp. Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w I półroczu 2015 r. przebadali wszystkie kąpieliska, pobierając łącznie 96 próbek wody, z których zakwestionowano 2 próbki z kąpieliska śródlądowego Plaża Wojskowa w pow. szczecineckim, ze względu na przekroczenia dopuszczalnej liczby bakterii Escherichia coli. W związku z czym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinku wydał orzeczenie o nieprzydatności wody do kąpieli z dnia r., znak: PS-N.HK/ /15. Sprawdzające badania wody nie wykazały już przekroczeń - orzeczenie o przydatności wody do kąpieli z dnia r., znak: PS-N.HK/ /15. Organizatorzy kąpielisk w tym okresie pobrali łącznie 28 próbek wody z kąpielisk. Ryc. 2 Liczba i rodzaj kąpielisk w latach Kąpieliska śródlądow e 70 morskie 60 Liczba kąpielisk rok Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na bieżąco wydawał stosowne komunikaty informujące o przydatności wody do kąpieli w kąpieliskach na terenie woj. zachodniopomorskiego. Komunikaty te na bieżąco umieszczano 61

62 na stronie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie pod adresem Komunikaty Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie o przydatności wody do kąpieli wydawano również wspólnie dla kąpielisk i dla miejsc wykorzystywanych do kąpieli (dla których czas trwania sezonu określa organizator). Łącznie do dnia 30 czerwca 2015 r. wydano 8 wspólnych komunikatów informujących o przydatności wody do kąpieli w 38 kąpieliskach i 43 miejscach wykorzystywanych do kąpieli. W sezonie letnim 2015 funkcjonował już po raz trzeci pod adresem na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego internetowy, ogólnopolski Serwis kąpieliskowy, zgodnie z przepisem art. 163c ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r., poz. 469), który wskazuje, iż to Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi i aktualizuje internetowy serwis kąpieliskowy. W Serwisie kąpieliskowym zapewniono odrębny zakres uprawnień w części wprowadzania danych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz organizatorów kąpielisk. Serwis kąpieliskowy pełni rolę przewodnika dla społeczeństwa, informującego o jakości wody w kąpieliskach, wyznaczonych uchwałami rad gmin, na terenie całego kraju. Zawiera również m. in. takie dane jak: nazwa kąpieliska, akwen, adres, miejscowość, województwo, powiat, gmina, początek i koniec sezonu kąpielowego; długość linii brzegowej [m], jakość wody [przydatna, nieprzydatna], dane organizatora kąpieliska, dane organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, dane meteorologiczne, panujące na kąpielisku, w tym temperatura wody [ºC], temperatura powietrza [ºC], siła wiatru [B], rodzaj flagi [biała, czerwona], nazwa regionu wodnego, nazwa dorzecza, szerokość i długość geograficzna kąpieliska. Do zadań organizatora kąpieliska należało m.in. wykonywanie pomiarów warunków meteorologicznych na kąpielisku i bieżąca aktualizowała zapisów na tablicy informacyjnej jak również w Serwisie kąpieliskowym, stąd upoważnienie (login, hasło) do serwisu posiadał organizator, będący w kontakcie z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej Miejsca wykorzystywane do kąpieli W I półroczu 2015 r. w woj. zachodniopomorskim pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej było zorganizowanych 77 miejsc wykorzystywanych do kąpieli (mwdk): 32 morskie, w powiatach: gryfickim 1, kamieńskim 3, kołobrzeskim 8, sławieńskim 7, koszalińskim 10; m. Świnoujście 3 oraz 45 śródlądowych, w powiatach: białogardzkim 1, choszczeńskim 3, drawskim 8, goleniowskim 2, gryfińskim - 5, kamieńskim 1, kołobrzeskim 1, myśliborskim 3, polickim 2, pyrzyckim 2, sławieńskim 1, stargardzkim 1, szczecineckim 1; wałeckim - 9, łobeskim 5. Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w I półroczu 2015 r. pobrali łącznie 19 próbek wody z miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Nie stwierdzono zakwestionowanych próbek wody. Organizatorzy w tym okresie pobrali łącznie 127 próbek wody, z których zakwestionowano 1 próbkę w pow. gryfińskim, na miejscu wykorzystywanym do kąpieli Steklno ze względu na przekroczenia dopuszczalnej liczby bakterii Escherichia coli. W związku z czym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gryfinie wydał orzeczenie o braku przydatności wody do kąpieli z dnia r. znak: PS-N-HK/4415/282/15. Sprawdzające badania wody nie wykazały przekroczeń w związku z czym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gryfinie wydał orzeczenie o przydatności wody do kąpieli z dnia r., znak: PS-N-HK/4415/292/15. 62

63 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na bieżąco wydawał stosowne komunikaty informujące o przydatności wody do kąpieli w miejscach wykorzystywanych do kąpieli na terenie woj. zachodniopomorskiego. Komunikaty te na bieżąco umieszczano na stronie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie pod adresem Ryc. 3 Liczba i rodzaj miejsc wykorzystywanych do kąpieli w latach Miejsca wykorzystywane do kąpieli śródlądowe morskie 45 liczba rok Wnioski: 1. W sezonie kąpielowym 2015 zmniejszeniu uległa liczba zorganizowanych kąpielisk (45), tj. o 2 mniej niż w sezonie kąpielowym Zwiększyła się liczba miejsc wykorzystywanych do kąpieli (77), w porównaniu do sezonu kąpielowego 2014, gdzie zorganizowane były 73 miejsca. Jedynie w pow. świdwińskim podobnie jak w latach ubiegłych nie zorganizowano ani kąpielisk ani miejsc wykorzystywanych do kąpieli Pływalnie Za zapewnienie bezpieczeństwa kąpiących się osób jest odpowiedzialny podmiot prowadzący działalność, zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240). W przypadku pływalni jest to osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność w tym zakresie oraz właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta), zwani zarządzającym obszarem wodnym. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej ze względu na swoje zadanie statutowe, w tym m.in. zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych oraz ochronę osób korzystających z pływalni, wykonywały badania wody z częstotliwością i zakresem ustalonym w harmonogramach pobierania próbek wody. Pływalnie zaopatrywane są w przeważającej części w wodę pochodzącą z sieci wodociągowych oraz wyposażone są w automatyczne systemy oczyszczania i cyrkulacji wody, zapewniające automatyczne dozowanie środków dezynfekcyjnych oraz kontrolę parametrów jakości wody. 63

64 Nadzór nad jakością wody w pływalni W I półroczu 2015 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 236 pływalni, czyli basenów kąpielowych i wodnych urządzeń rekreacyjnych, w tym 7 Aqua Parków w następujących powiatach: w pow. białogardzkim 2; w pow. choszczeńskim 2; w pow. goleniowskim 4; w pow. gryfickim 52; w pow. gryfińskim 1; w pow. kamieńskim 23; w pow. kołobrzeskim 63; w pow. koszalińskim 20; w pow. myśliborskim 2; w pow. polickim 8; w pow. pyrzyckim 1; w pow. sławieńskim 16; w pow. stargardzkim 3; w pow. szczecineckim 3; w pow. świdwińskim 3; w pow. wałeckim 1; w m. Szczecin 16; w m. Świnoujście 16. Należy nadmienić, że w pow. drawskim oraz w pow. łobeskim na przestrzeni ostatnich lat brak jest obiektów, wyposażonych w pływalnie. Zaś największa liczba tego typu obiektów zlokalizowana jest na terenie powiatu kołobrzeskiego 63 baseny kąpielowe. Pływalnie kryte zlokalizowane są najczęściej w: obiektach szkolnych, hotelach, obiektach sportowych, ośrodkach wypoczynkowych, sanatoriach, zakładach opieki zdrowotnej oraz Aqua parkach. Pływalnie odkryte zlokalizowane są najczęściej w: ośrodkach wypoczynkowych, obiektach sportowych. Pływalnie mieszane zlokalizowane są najczęściej w: ośrodkach wypoczynkowych, Aqua parkach, hotelach oraz sanatoriach. Aqua Parki stanowią: 3 obiekty kryte oraz 4 obiekty mieszane. Z uwagi na brak obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących prowadzenia nadzoru nad jakością wody w pływalniach, Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni na nadzorowanym terenie indywidualnie podejmowali decyzję o zakresie i o częstotliwości badania próbek wody. Nadzór sprawowano w oparciu o ustalone Harmonogramy pobierania próbek wody. Nadzór nad jakością wody sprawowany jest przede wszystkim przez właścicieli obiektów, którzy coraz częściej na własny koszt prowadzili badania wody na pływalniach. Na terenie powiatu kołobrzeskiego zarządcy basenami kąpielowymi i wodnymi urządzeniami rekreacyjnymi najczęściej przeprowadzali badanie próbek wody we własnym zakresie, tj. w ramach tzw. kontroli wewnętrznej. Zaś w powiatach: choszczeńskim, polickim, pyrzyckim, stargardzkim, wałeckim i m. Świnoujście próbki wody z basenów kąpielowych i wodnych urządzeń rekreacyjnych pobierane były wyłącznie w ramach nadzoru sprawowanego przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni po zatwierdzeniu przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie harmonogramów pobierania próbek wody z basenów kąpielowych na 2015 r. pobierali próbki wody z częstotliwością 1 x na kwartał, a w przypadku obiektów szkolnych częstotliwość badania była większa, tj. 1 x na miesiąc. Na ogół zakres badania obejmował wskaźniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego: ogólna liczba mikroorganizmów tworzących kolonie w 1 ml wody po 48 h inkubacji, bakterie grupy coli, Escherichia coli, gronkowce koagulazo-dodatnie, Pseudomonas aeruginosa oraz oznaczenie stężenia chloru wolnego i chloru związanego. W okresie sprawozdawczym pobrano i przebadano łącznie próbek wody z basenów kąpielowych i wodnych urządzeń rekreacyjnych. Państwowi Powiatowi Inspektorzy 64

65 Sanitarni zaplanowali pobranie 652 próbek wody, pobrano zaś 691 próbek. Różnica ta wynika przeważnie z pobierania dodatkowych próbek w przypadku kwestionowania jakości wody. Zarządzający basenami kąpielowymi i wodnymi urządzeniami rekreacyjnymi w ramach tzw. kontroli wewnętrznej pobrali 327 próbek wody. Sposród pobranych próbek zakwetionowanych było ogółem 59 (5,8 %) próbek wody, w tym42 (4,1 %) ze względu na stwierdzone zanieczyszczenie mikrobiologiczne oraz 17 (1,7 %) ze wzgledu na wysokie stężenie chloru. W przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni nakazywali unieruchomienie obiektu i podjęcie skutecznych działań naprawczych w celu wyeliminowania z wody niebezpiecznych dla zdrowia mikroorganizmów. Przyczynami wystąpienia zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody może być niespełnienie wymagań higienicznych w zakresie prawidłowej eksploatacji pływalni oraz nieprzestrzeganie obowiązujących rygorów sanitarnych i przeciwepidemicznych przez osoby kąpiące się lub personel. W związku z powyższym wydanych zostało 8 decyzji administracyjnych, zakazujących korzystania z kąpieli w basenach kąpielowych i wodnych urządzeniach rekreacyjnych oraz nakazujących przeprowadzenie skutecznej dezynfekcji wody: w pow. kamieńskim 1; w pow. kołobrzeskim - 2; w pow. sławieńskim -1; m.szczecin - 2; w pow. świdwińskim 1; w pow. myśliborskim 1. Zaś sprawdzające badania próbek wody potwierdziły skuteczność przeprowadzonych działań naprawczych. W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości wydanych zostało łącznie 8 decyzji rachunków na kwotę 693, 92 zł Stan sanitarny pływalni W trakcie I półrocza 2015 r. nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęto 236 pływalni, czyli basenów kąpielowych i wodnych urządzeń rekreacyjnych, z których 104 skontrolowano pod względem stanu sanitarno technicznego obiektów przeprowadzając 121 kontroli. Na ogół stan techniczny basenów był poprawny, lecz stan bieżącej czystości budził zastrzeżenia. Stwierdzono zły stan sanitarno techniczny pływalni w następujących powiatach: kołobrzeskim, gdzie uchybienia dotyczyły głównie: ubytków na ścianach i brudnych ścian w przebieralniach, w m. Szczecin, gdzie uchybienia dotyczyły stanu sanitarno - technicznego stalowych belek elementów konstrukcyjnych stropu hali basenowej oraz w m. Świnoujście, gdzie uchybienia dotyczyły odprysków farby na ościeżnicach drzwi w toaletach, brudnych, przerdzewiałych kratek wentylacyjnych a także niewłaściwego stanu technicznego pomieszczenia szatni. Stwierdzony zły stan higieniczno sanitarny pływalni w powiatach: gryfickim, gdzie uchybienia dotyczyły głównie brudnych umywalek w pomieszczeniu maszynowni, środków do dezynfekcji przetrzymywanych bezpośrednio na podłodze oraz w pow. kołobrzeskim i kamieńskim, gdzie uchybienia dotyczyły głównie braku wydzielonego miejsca lub pomieszczenia do przechowywania zapasu czystych ręczników, braku apteczek I-szej pomocy, braku tacek kwasoodpornych w pomieszczeniach dozowania kwasu siarkowego. Stwierdzony zły stan techniczny obiektu w pow. gryfickim, gdzie uchybienia dotyczyły głownie zacieków na kasetonach, braku podestów na środki chemiczne, braku urządzeń do dezynfekcji stóp oraz w pow. kamieńskim, świdwińskim, m. Szczecin, gdzie uchybienia dotyczyły głównie: powierzchni ścian i sufitów w kabinach prysznicowych oraz powierzchni posadzki w pomieszczeniu uzdatniania wody. 65

66 W okresie I półrocza 2015 r. w związku z powyższymi nieprawidłowościami wydanych zostało ogółem 12 decyzji administracyjnych: w pow. gryfickim 2 decyzje w zakresie braku podestów przeznaczonych do przechowywania środków do dezynfekcji w pomieszczeniu dozowania podchlorynu sodu, zacieków na kasetonach sufitowych w pomieszczeniu kierownika obiektu oraz w ciągach komunikacyjnych przy szatniach z terminem wykonania do dnia r. (decyzja wykonana) oraz do dnia r. w odniesieniu do braku procedur obsługi urządzeń służących do uzdatniania wody. w pow. kołobrzeskim 5 decyzji w zakresie braku ratunkowego natrysku wodnego w pomieszczeniu dozowania kwasu siarkowego, na stanowisku dozowania substancji chemicznych, braku środków ochrony indywidualnej, brudnych i łuszczących się ścian oraz plam i zacieków na suficie w przebieralniach i w pomieszczeniu z natryskami (2 decyzje wykonano). w pow. świdwińskim 1 decyzja w zakresie złego stanu sanitarno technicznego ścian i sufitu w pomieszczeniu z natryskami, pomieszczeniu gospodarczym oraz w pomieszczeniu uzdatniania wody. Decyzja z terminem wykonania do dnia r. została wykonana. pow. kamieńskim 1 decyzja w zakresie prolongaty wykonania obowiązku z decyzji wydanej dnia r. dotyczącej ścian, sufitów i podłóg w pomieszczeniach: uzdatniania wody, sanitarno higienicznym, chlorowni, składowania środków dezynfekcyjnych z terminem wykonania do dnia r. w m. Świnoujście 2 decyzje w zakresie złego stanu sanitarno technicznego drzwi, ościeżnic w szatniach i silikonów na styku podłóg ze ścianami w pomieszczeniach z natryskami z terminem wykonania do dnia r. oraz r. (decyzje wykonane). m. Szczecin - 1 decyzja w zakresie złego stanu sanitarno technicznego stalowych belek elementów konstrukcyjnych stropu hali basenowej z terminem wykonania do dnia r. Łącznie w okresie sprawozdawczym wydano: 3 zalecenia i wszczęto 14 postępowań, administracyjnych, z których 2 umorzono. Wnioski: Korzystnym zjawiskiem zaobserwowanym jest wzrost świadomości właścicieli/zarządców basenów kąpielowych w zakresie odpowiedzialności za jakość zdrowotną wody basenowej co przejawia się w sukcesywnym wprowadzeniem przez nich badań wody basenowej w ramach środków własnych w tzw. kontroli wewnętrznej (obok tzw. kontroli urzędowej sprawowanej przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej). V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ 5. Podmioty działalności leczniczej W I półroczu 2015r. odnotowano wzrost liczby podmiotów działalności leczniczej będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w stosunku do lat ubiegłych. Zarejestrowanych było 4101 podmiotów tj. o 103 więcej niż w I półroczu 2014r. W analizowanym okresie przeprowadzono 1932 kontrole przez pion epidemiologii, w tym 1666 kontroli planowych, tj. o 160 kontrole mniej niż w I półroczu 2014 roku i 266 pozaplanowych, tj. o 122 kontroli mniej niż w I półroczu 2014 roku. Kontrole pozaplanowe 66

67 najczęściej wynikają z interwencji, wniosków o wydanie opinii sanitarnych dot. spełnienia warunków sanitarno-higienicznych pomieszczeń adekwatnych do rodzaju świadczeń leczniczych oraz kontroli sprawdzających. Na terenie woj. zachodniopomorskiego pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I półroczu 2015r. znajdowało się 36 szpitali oraz 6 podmiotów leczniczych, które świadczą usługi jako szpitale jednego dnia. Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych wraz z liczbą łóżek został przedstawiony w tabeli nr 24. Należy podkreślić, że 2 szpitale w ewidencji funkcjonują w obiektach na terenie 2 powiatów tj. SPSK Nr 1 w Szczecinie również w Policach, Szpital SP ZZOZ w Gryficach, także w filii w Resku, natomiast Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE" w Szczecinie obejmuje również strukturalnie budynek szpitala dziecięcego przy ul. Św. Wojciecha w Szczecinie. Ponadto w szpitalach w Szczecinku i Koszalinie nadal działają inne podmioty o statusie szpitala będące wyodrębnionymi niepublicznymi podmiotami działalności leczniczej. W Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym przy ul. Arkońskiej 4 w Szczecinie od marca 2015r. funkcjonuje Poradnia Onkologiczna z Punktem podawania cytostatyków. Natomiast w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM przy ul. Siedleckiej 2 w Policach powstała Klinika Perinatologii, Położnictwa i Ginekologii (z połączenia Kliniki Medycyny Rozrodu i Ginekologii oraz Kliniki Medycyny Matczyno-Płodowej). Na koniec I półrocza 2015r. przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie objęte kontrolą 12 podmiotów leczniczych. Tab.24. Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych na terenie woj. zachodniopomorskiego będących pod nadzorem PPIS i ZPWIS w Szczecinie (bez szpitali uzdrowiskowych) - stan na r. L.p. Nazwa i adres szpitala liczba łóżek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM 1. ul. Unii Lubelskiej 1, Szczecin 664 Filia Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM 182 ul. Siedlecka 2, Police 2. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego ul. Sokołowskiego 11, Szczecin Zdunowo Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE" ul. Mączna 4, Szczecin, z filią przy ul. Św. Wojciecha Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM Al. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska 4, Szczecin Zachodniopomorskie Centrum Onkologii ul. Strzałowska 22, Szczecin ZOZ Szpital Aresztu Śledczego Areszt Śledczy ul. Kaszubska 28, Szczecin Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o., Spółka komandytowa, ul. Langiewicza 28/U1, Szczecin 10 Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika 10. ul. Chałubińskiego 7, Koszalin 568 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc 11. ul. Niepodległości 44/48, Koszalin 92 Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDISON - Szpital 12. ul. Słoneczna 15, Koszalin 94 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej UROMED 13. ul. Głowackiego 7, Koszalin 10 67

68 Prywatna Lecznica Chirurgiczna "Praxis" 14. ul. Armii Krajowej 7, Koszalin Szpital Barlinek Sp. z o.o. 15. ul. Szpitalna 10, Barlinek Szpital w Dębnie Spółka z o.o. 16. ul. Kościuszki 58, Dębno Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej 470 ul. Niechorska 27, Gryfice 17. Filia SPZZOZ ul. Niechorska 27, Gryfice 82 Szpital w Resku ul. Szpitalna 8, Resko Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej 18. ul. Niedziałkowskiego 4A, Choszczno 401 Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2, Pyrzyce Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z o.o. 20. ul. Mieszka I 7, Świnoujście 112 Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. 21. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 196 Samodzielny Publiczny Szpital Rejonowy 22. ul. Wojska Polskiego 7, Nowogard 131 Szpitale Polskie S.A. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne 23. Polskie S.A., ul. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 146 Centrum Sercowo-Naczyniowe w Drawsku-Pomorskim, ul. B. Chrobrego 4, Drawsko 24. Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu 17 Samodzielny Publiczny Wielospecjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej 25. ul. Wojska Polskiego 27, Stargard Szczeciński 309 Regionalne Centrum Medyczne w Białogardzie Sp. z o.o. 26. ul. Chopina 29, Białogard 362 Regionalny Szpital w Kołobrzegu 27. ul. Łopuskiego 31, Kołobrzeg 424 Szpital Powiatowy w Sławnie 28. ul. I-go Pułku Ułanów 9, Sławno 161 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o.o. 29. ul. Parkowa 5, Gryfino 159 Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10 filia EMC Instytut Medyczny 30. S.A., Wrocław, ul. Pilczycka Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w 31. Połczynie-Zdroju przy ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn-Zdrój Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 w Szczecinku Ponadto na terenie miasta Szczecinek działają nw. oddziały szpitalne będące samodzielnymi podmiotami leczniczymi wykonującymi świadczenia szpitalne: Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii ALLENORT ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku, należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie Oddział Nefrologiczny, Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o.o. ul. Kilińskiego 7/4,6, Szczecinek NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka przy ul. Kościuszki 38b należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku Ponadto na terenie Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie działa: Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7, należący do AFFIDEA ONKOTERAPIA Sp. z o.o. w Warszawie, ul. Mokotowska Pod nadzorem PSSE w Szczecinie znajduje się również 6 podmiotów leczniczych, które świadczą usługi jako szpitale jednego dnia: Mediklinika Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 55, Szczecin - liczba łóżek - 5; 68

69 Artplastica Zakład Leczniczy Sp. z o. o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego 7, Szczecin - liczba łóżek - 6; Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA, ul. Jasełkowa 6, Szczecin - liczba łóżek - 2; Dom Lekarski S.A. w Szczecinie Ośrodek, ul Gombrowicza 23, Szczecin liczba łóżek 6; SONOMED Sp. z o.o., ul. Bandurskiego 98/U12, Szczecin liczba łóżek 5; Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin liczba łóżek Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Większość szpitali ma pozytywnie zaopiniowane przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie programy dostosowawcze do obowiązujących przepisów. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 618 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz.158). dostosowanie pomieszczeń i urządzeń zakładów opieki zdrowotnej do wymogów rozporządzenia zostało wydłużone do 31 grudnia 2016r. W analizowanym okresie w szpitalach kontynuowano wcześniej rozpoczęte remonty i prace modernizacyjne, jak również przeprowadzano bieżące prace mające na celu dostosowanie obiektów do właściwego stanu sanitarno-technicznego. Prace remontowomodernizacyjne i adaptacyjne, które poprawiały stan techniczny i funkcjonalny szpitali dot. m.in.: W Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie przy ulicy Chałubińskiego 7 w lutym 2015 roku został uruchomiony w nowych pomieszczeniach poddanych modernizacji Oddział Urologii (adaptowane pomieszczenia Oddziału Wewnętrznego C ). Zorganizowana izolatka posiada własny węzeł sanitarny wyposażony w kabinę natryskową, WC, myjniędezynfektornię (do izolatki prowadzi wejście poprzez śluzę umywalkowo-fartuchową). W Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 2 w Szczecinie wykonana została izolacja pionowa ścian przy RTG w budynku H, zabudowa na pojemniki z odpadami przy budynku A, przebudowa Pracowni Implantacji Stymulatorów oraz instalacja teletechniczna z gniazdami. Ponadto w trakcie realizacji jest termomodernizacja i przebudowa budynków szpitala, wymiana kanalizacji wewnętrznej oraz przełożenie centrali wentylacyjnej. Ponadto zakończono remont Kliniki Kardiochirurgii, której pomieszczenia zaopiniowano po remoncie oraz wydano opinie sanitarne dla pomieszczeń Oddziału Onkologii Klinicznej, Kliniki Ginekologii Operacyjnej i Onkologii Ginekologicznej Dorosłych i Dziewcząt a także Zintegrowanego Bloku Operacyjnego. W Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ZDROJE w Szczecinie wykonano łącznik 1A/15 i 1A/16 w realizowanym zadaniu inwestycyjnym Utworzenie Zachodniopomorskiego Centrum Opieki nad Kobietą i Dzieckiem w SPS ZOZ Zdroje. Do pomieszczeń łącznika przeprowadzono laboratorium mikrobiologiczne i laboratorium analityczne. Pozytywnie zaopiniowano pomieszczenia i wyposażenie Poradni Hematologicznej. W Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Szczecinie przeprowadzono remont poprzez malowanie niektórych pomieszczeń w Klinice Psychiatrii, Klinice Chirurgii Dziecięcej i Onkologii, Klinice Neurologii, Klinice Otolaryngologii i Onkologii, Klinice Reumatologii oraz Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Ponadto zostało uruchomione Centrum Diagnostyki i Leczenia Nowotworów Dziedzicznych, w którym wykonywane są świadczenia zdrowotne w 69

70 zakresie: Medycyny Nuklearnej; Centralnego Bloku Operacyjnego; Kliniki Hematologii z pododdziałem onkologii klinicznej i pododdziałem transplantacji szpiku kostnego Kliniki Ortopedii, Traumatologii i Onkologii Narządu Ruchu Izby Przyjęć dla Klinik znajdujących się w obrębie Centrum Diagnostyki i Leczenia Nowotworów Dziedzicznych, Poradni: Onkologicznej, Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej, Hematologii, Ortopedyczno Urazowej, Chirurgii Onkologicznej, Genetycznej, Chirurgii Szczękowej oraz Kliniki Chirurgii Ogólnej i Onkologii w obrębie działalności ambulatoryjnej i stacjonarnej. W Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie wymieniono część stolarki okiennej, wymieniono część pokrycia dachu na budynku A wraz z przemurowaniem kominów i wymianą orynnowania. Przebudowano pomieszczenia na pracownie cytostatyków w budynku Apteki Szpitalnej, fragmentu budynku M na potrzeby Centrum Diagnostyki Obrazowej, zakończono roboty polegające na przebudowie budynku byłej Apteki Szpitalnej na Laboratorium Szpitalne i Zakład Patomorfologii. Część robót budowlanych w trakcie realizacji. Ponadto zaopiniowane były następujące pomieszczenia: Poradni Reumatologicznej, Zakładu Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, Poradni Onkologicznej z Punktem Podawania Cytostatyków przy ul. Arkońskiej 4 oraz Poradni Endokrynologicznej w budynku przy ul. Broniewskiego 22. W Zachodniopomorskim Centrum Onkologii w Szczecinie zakończono prace budowlano-instalacyjne na inwestycji pn. Przebudowa budynku administracyjnego ze zmianą sposobu użytkowania pomieszczeń oraz przebudową instalacji zewnętrznych i zagospodarowaniem terenu. W Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie odnowiono poprzez malowanie pomieszczenia w Oddziale VII, Sali bariatrycznej w Oddziale I, dyżurki pielęgniarek, gabinetu rehabilitacyjnego i pomieszczeń gospodarczych Oddziału III oraz wykonano remont klatki schodowej i pomieszczenia biurowego w Dziale Administracji. W Szpitalu Aresztu Śledczego w Szczecinie przeprowadzono całkowity remont pomieszczenia Izby Chorych oraz wydzielono i wyremontowano stanowiska natryskowe przystosowane dla osób niepełnosprawnych w łaźniach. W Drawskim Centrum Specjalistycznym w dalszym ciągu trwa remont w poradni chirurgicznej i ortopedycznej oraz ciągów komunikacyjnych na parterze w Przychodni Przyszpitalnej. Ponadto przeprowadzane są bieżące prace remontowe. W Szpitalu Powiatowym Sp. z o.o. w Gryfinie wykonano następujące prace remontowe: w Oddziale Internistycznym dostosowanie łazienek dla osób niepełnosprawnych, wymiana 1 brodzika, uzupełnienie ubytków w glazurze ściennej i podłogowej, malowanie łazienek i korytarza, w gabinecie USG wymiana wykładziny podłogowej i malowanie, w piwnicy remont łazienki dla personelu, remont magazynu medycznego bloku operacyjnego oraz częściowe przełożenie dachu na budynku szpitala. W SPZOZ w Choszcznie przeprowadzono remont instalacji wodno-kanalizacyjnej, instalacji elektrycznej, malowanie sekretariatu, gabinetu lekarskiego, gabinetu ordynatora oddziału położniczo-ginekologicznego, brudownika w budynku nr 7 oddziału rehabilitacji, oddziału chirurgicznego, oddziału wewnętrznego oraz pracowni RTG. Ponadto w laboratorium, na sali obserwacyjnej oraz przedsionku SOR-u wykonano wymianę płytek oraz malowanie. Także przeprowadzono remont dachu budynku zaplecza leczniczo-diagnostycznego. W Szpitalu Regionalnym w Kołobrzegu przeprowadzono remont wysokiego i niskiego parteru budynku A i C bloku operacyjnego. Trwają prace związane z modernizacją (wymiana grzejników oraz oświetlenia na klatkach schodowych). W budynku D rozpoczęto prace remontowe w poradniach specjalistycznych. 70

71 W Szpitalu w Szczecinku Sp. z o.o. oddano do użytku pomieszczenia i urządzenia Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej wraz z blokiem operacyjnym ortopedycznym usytuowane na II piętrze nowego pawilonu oraz zaopiniowano pomieszczenia Laboratorium Mikrobiologicznego zlokalizowanego na wysokim parterze budynku przy ul. Ordona 22 (budynek PSSE w Szczecinku), które organizacyjnie funkcjonują od stycznia 2015r. jako część Szpitala. Ponadto przeprowadzono malowanie korytarza, łazienek, sali 103, 104, 108, gabinetu lekarskiego, świetlicy, brudownika, pokoju i korytarza w dziale zamówień publicznych, toalety dla personelu w oddziale dziecięcym i chirurgicznym. W dalszym ciągu trwa modernizacja oddziału ginekologiczno-położniczego i oddziału pediatrycznego (planowo - do kwiecień 2016 roku). W Samodzielnym Publicznym Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Gryficach na bieżąco prowadzane były remonty pomieszczeń. W Regionalnym Centrum Medycznym w Białogardzie Sp. z o.o. przeprowadzono remont w obrębie Oddziału Intensywnej Terapii i Anestezjologii malowanie całego oddziału oraz naprawy bieżące. W Szpitalnym Centrum Medycznym w Goleniowie Sp. z o.o. trwa modernizacja oddziału ginekologiczno- położniczego i oddziału wewnętrznego (planowo do kwietnia 2016r.). W Szpitalu Powiatowym w Sławnie przeprowadzono remont bieżący Oddziału Reumatologii, pomieszczeń Izby Przyjęć oraz remont części pomieszczeń składowania bielizny. Dokonano adaptacji pomieszczenia na dodatkowe WC w pracowni endoskopii, także adaptowano pomieszczenia na szatnie dla pracowników działu technicznego oraz dla pracowników Oddziału Chirurgiczno-Ortopedycznego. W Szpitalu Powiatowym w Pyrzycach przeprowadzono remont brudownika na Izbie Przyjęć, także wyremontowano pomieszczenia kuchni głównej, szatni pracowników placowych, wykonano remont magistrali zimnej wody z częściową wymianą instalacji elektrycznej oraz przeprowadzono adaptację pomieszczeń po oddziale położniczoginekologicznym na oddział wewnętrzny. Ponadto w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym zostało wyremontowano 3 sali chorych, 2 łazienki oraz magazynek. W Szpitalu w Dębnie Sp. z o.o. przeprowadzone remonty w zakresie przebudowy pomieszczenia przeznaczonego na utworzenie izolatki przy Izbie przyjęć, przebudowy pomieszczeń w celu adaptacji pod nowa lokalizację Poradni chirurgicznej. Wyremontowano i zaadaptowano pomieszczenie przeznaczone dla pro morte przy prosektorium, przystosowano część holu przy poradniach na I piętrze w celu utworzenia pracowni badań wysiłkowych i badań USG. Rozpoczęto remont budynku magazynu odpadów medycznych oraz budynku prosektorium. W Samodzielnym Publicznym Wielospecjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Stargardzie Szczecińskim wykonano remonty bieżące w Oddziałach: Rehabilitacyjnym, Chirurgii Ogólnej, Chorób Wewnętrznych, Pediatrii, Otolaryngologii oraz Specjalistycznych poradniach przyszpitalnych. W Oddziale Ginekologiczno- Położniczym przekształcono pomieszczenie magazynowe na łazienkę dla pacjentek. W Szpitalu w Barlinku Sp. z o.o. przeprowadzono remonty doraźne w obiektach szpitalnych (malowanie, naprawy bieżące oddział chirurgiczny, blok operacyjny).ponadto zaopiniowano pomieszczenia poradni onkologicznej ( funkcjonującej w istniejącej Poradni K w budynku C szpitala. W Szpitalu Miejskim im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp.z o.o. zaopiniowano pomieszczenia i urządzenia Poradni Skórno- Wenerologicznej zlokalizowanej na parterze budynku 71

72 W związku ze stwierdzonymi w czasie kontroli nieprawidłowościami w I półroczu 2015r. egzekwowano obowiązki decyzjami nakazującymi ich usunięcie oraz terminowość decyzji wydanych w latach poprzednich. Ze względu na sytuację finansową szpitali nałożone obowiązki wykonywane były sukcesywnie, terminy wykonania części zaleceń w niektórych podmiotach były przedłużone. Ponadto szpitale skontrolowane zostały pod kątem przestrzegania przepisów dot. zakazu palenia tytoniu na terenie zoz zgodnie z ustawą z dn o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 298). Nie stwierdzono w tym zakresie nieprawidłowości. Problem z zakazem palenia dot. natomiast oddziałów psychiatrycznych, w których, ze względu na specyfikę chorób pacjentów przebywających w tych oddziałach, trudno jest wyegzekwować ten zakaz. Szczególną uwagę podczas czynności kontrolnych prowadzonych w szpitalach poświęcano sprawdzeniu wdrożenia procedur przeciwepidemicznych i postępowania w przypadku podejrzenia/stwierdzenia zachorowania na chorobę wysoce zakaźną, w tym gorączkę krwiotoczną Ebola. Zakres kontroli dotyczył również dostosowania infrastruktury i organizacji szpitala w zakresie możliwości czasowej/ stałej izolacji pacjenta podejrzanego o zachorowanie lub z chorobą o wysokim potencjale zakaźności oraz uwzględniających zapewnienie warunków bhp personelowi zwłaszcza w kontekście środków ochrony osobistej Dezynfekcja Podobnie jak w latach ubiegłych w I półroczu 2015r. w szpitalach woj. zachodniopomorskiego do dezynfekcji stosowano preparaty, które posiadały wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz znak zgodności CE (znak bezpieczeństwa). Dobór preparatów uzależniony był od ich zastosowania tj. rodzaju powierzchni, stopnia zabrudzenia, możliwości organizacyjnych, kompatybilności ze środkiem dezynfekcyjnym. Zabiegi dezynfekcyjne stosowane były we wszystkich obszarach mających kontakt z materiałem organicznym. Stosowane preparaty dezynfekcyjne dobierano właściwie pod względem przeznaczenia i spektrum działania. Mycie i dezynfekcja narzędzi wielokrotnego użytku odbywała się w gabinetach zabiegowych, a także w wydzielonych pomieszczeniach centralnych sterylizatorni oraz na blokach operacyjnych. Środki dezynfekcyjne stosowane w placówkach przygotowywane były w oddziałach przez osoby przeszkolone wyposażone w środki ochrony indywidualnej lub/i pracowników firm zajmujących się utrzymaniem czystości w szpitalu, na podstawie stosownych umów. Środki dezynfekcyjne przechowywane były w dyżurkach i gabinetach zabiegowych w zamkniętych szafach lub w wydzielonych pomieszczeniach gospodarczych. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne dla potrzeb wszystkich szpitali było wystarczające. Proces mycia i dezynfekcji endoskopów jest w większości szpitali zautomatyzowany, co przyczynia się w znacznej mierze do zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów. Postępowanie w zakresie dekontaminacji z akcesoriami endoskopowymi w większości podmiotów było prawidłowe. Do badań i zabiegów endoskopowych używane są wyłącznie endoskopy ze szczelną optyką, umożliwiającą ich mycie i dezynfekcję w pełnym zanurzeniu. Endoskopy przechowywane są w szafach, w pozycji wiszącej- podczas kontroli zwracano uwagę na zabezpieczenie przed wtórną kontaminacją sprzętu po dezynfekcji. Na koniec I półrocza 2015r. na terenie woj. zachodniopomorskiego w użytku funkcjonowały 2 komory dezynfekcyjne w SPZZOZ w Gryficach oraz od roku w Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie, która usytuowana jest w obszarze Centralnej Stacji Przygotowania Łóżek. 72

73 Dezynfekcji komorowej podlegały materace, koce i poduszki. Koce i poduszki poddawane były również procesom dezynfekcji z zastosowaniem środków piorącodezynfekujących w pralniach wewnętrznych lub zewnętrznych. Ponadto celem ochrony materacy przed zanieczyszczeniem w części szpitali użytkowane są pokrowce z ekolastiku pozwalające na pranie ich w temperaturze 90 o C. Zaopatrzenie w środki czystościowe, dezynfekcyjne oraz osłony foliowe do transportu dla potrzeb poszczególnych szpitali było wystarczające Utrzymanie bieżącej czystości W I półroczu 2015r. za utrzymanie bieżącej czystości i porządku w obrębie szpitali znajdujących się na terenie woj. zachodniopomorskiego odpowiadały zewnętrzne firmy sprzątające w 36,12% szpitali, natomiast w I półroczu 2014r. takie rozwiązanie przyjęto w 28,57% szpitali. W 55,56% szpitali usługi sprzątania w placówce nadal wykonywał personel. Natomiast w 3 szpitalach (8,34%) usługi sprzątania w obszarach o podwyższonej aseptyce tj. bloki operacyjne, Oddziały Położniczo-Noworodkowe, Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Poradnia Nabytych Niedoborów Immunologicznych, w Laboratoriach wykonywał zatrudniony personel, w innych oddziałach za sprzątanie odpowiadały zewnętrzne firmy sprzątające. W Szpitalu Aresztu Śledczego osobami odpowiedzialnymi za utrzymanie bieżącej czystości byli osadzeni. Procesy utrzymania czystości oparte były na planie higieny szpitalnej określającej obszar, techniki oraz częstotliwość sprzątania, w tym procedury mycia i dezynfekcji sprzętu, a także pomieszczeń szpitalnych. Zgodnie z planem higieny szpitalnej stosowano zasadę rozdziału sprzętu do poszczególnych stref czystości. Usługi świadczone w zakresie utrzymania czystości i porządku prowadzone były kompleksowo przy użyciu sprzętu specjalistycznego w ilości zapewniającej ciągłość wykonywania czynności. Sprzęt do sprzątania przechowywany był w wydzielonych pomieszczeniach lub w brudownikach na oddziałach. Osoby odpowiadające bezpośrednio za sprzątanie współpracowały z pielęgniarkami oddziałowymi oraz epidemiologicznymi w zakresie przestrzegania procedur przeciwepidemicznych. Zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych służących do utrzymania czystości w poszczególnych komórkach organizacyjnych szpitala był wystarczający. Rażących zaniedbań w zakresie zachowania czystości bieżącej i porządku nie odnotowano. W uzasadnionych sytuacjach wykonywano zabiegi deratyzacji oraz dezynsekcji, najczęściej w pomieszczeniach piwnicznych i zapleczu szpitali. Interwencji w tym zakresie w analizowanym okresie nie zgłaszano Sterylizacja W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2015r. metody sterylizacji stosowane w praktyce szpitalnej nie uległy zmianie, prowadzone były analogicznie do lat ubiegłych, procesy sterylizacji w oparciu o metody termiczne oraz metody niskotemperaturowe. Podstawową metodą sterylizacji w podmiotach działalności leczniczej od wielu lat jest sterylizacja parowa urządzenia tego typu stanowią 75,93% ogółu urządzeń sterylizacyjnych w szpitalach woj. zachodniopomorskiego (108 urządzeń sterylizacyjnych). Urządzenia sterylizacyjne w szpitalach były obsługiwane przez przeszkolony w tym zakresie personel. Monitoring skuteczności procesów sterylizacji prowadzony był za pomocą testów chemicznych i biologicznych. W sterylizatorach nowszego typu praca urządzeń dokumentowana była w postaci wydruku komputerowego. Sterylizację sprzętu medycznego w obrębie szpitali prowadziło 20 szpitali tj. 55,56% ogółu placówek, 12 szpitali (tj. 33,33%) zlecało usługę sterylizacji firmom zewnętrznym, natomiast 3 szpitale sterylizację sprzętu medycznego prowadziło w obrębie szpitali oraz 73

74 korzystało z usług firm zewnętrznych (tj. 5,71%). NZOZ Medison w Koszalinie pracował wyłącznie w oparciu o sprzęt jednorazowy. Sterylizację dla własnych potrzeb oraz dla innych szpitali jednocześnie (przeważnie w zakresie sterylizacji gazowej) prowadziło 25,71% placówek. Ponadto część szpitali świadczyło usługi w zakresie sterylizacji dla przychodni i indywidualnych praktyk lekarskich. Do firm zewnętrznych świadczących usługi w zakresie sterylizacji dla szpitali woj. zachodniopomorskiego należą, m.in.: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych wykonawca CITONET, ul. Rolna 4 w Szczecinie, świadczące usługi dla: Szpitala Powiatowego Sp. z o.o., ul. Parkowa 5 w Gryfinie; SPSZOZ Zdroje ul. Mączna 4 w Szczecinie; SPWSZ ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii ul. Strzałkowska 22 w Szczecinie; AMC Art. Medical Center ul. Langiewicza 28/U1; Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin; 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie dla SPWSZ, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; SPSK nr 1 PUM w Szczecinie dla SPWSZ, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Szpital w Szczecinku Sp. z o.o. dla: Centrum Okulistyki Oka i Chirurgii Oddział Okulistyczny; Klinika Allenort Oddział Kardiologiczny ul. Kilińskiego 7 Szczecinek; Przyjazny Szpital w Połczynie Zdrój Sp. z o.o. Ponadto usługi w zakresie sterylizacji przeważnie gazowej świadczyły również inne szpitale i przychodnie: 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie, ul. Piotra Skargi dla: Szpitala Powiatowego w Pyrzycach oraz Szpitala Aresztu Śledczego w Szczecinie; NZOZ Nowy Szpital, ul. Narutowicza 6, Kostrzyn nad Odrą dla Szpitala w Dębnie Sp. z o.o., ul. Kościuszki 58; Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Gryficach dla Regionalnego Centrum Medycznego w Białogardzie Sp. z o.o. ; Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 PUM, ul. Powstańców Wielkopolskich 72 w Szczecinie dla Specjalistycznego Szpitala im. Sokołowskiego 11, Szczecin; Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony, ul. Arkońska 4 dla Samodzielnego Publicznego Szpitala Rejonowego w Nowogardzie; Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej ul. Niechorska 27 w Gryficach dla Regionalnego Centrum Medycznego w Białogardzie ul. Chopina 29; Szpital Wojewódzki w Koszalinie, ul. Chałubińskiego dla: Specjalistycznego Zespołu Gruźlicy i Chorób Płuc Koszalin ul. Niepodległości 44-48; Prywatnej Lecznicy Chirurgicznej PRAXIS Koszalin ul. Armii Krajowej 7; Oddziału Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7, należący do AFFIDEA ONKOTERAPIA Sp. z o.o. w Warszawie, ul. Mokotowska 49; Szpital w Szczecinku Sp. z o.o. dla: Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z o.o., Centrum Usług Medycznych Oddział Nefrologiczny ul. Kilińskiego 7 Szczecinek; Klinika Allenort Oddział Kardiologiczny ul. Kilińskiego 7 Szczecinek. W I półroczu 2015r. nie kwestionowano badań z kontroli sterylizacji parowej, co świadczy o skuteczności tej metody w procesie sterylizacji. Tab.25 Awaryjność sterylizatorów w I półroczu 2015r. w szpitalach woj. zachodniopomorskiego 74

75 Rok Sterylizatory Liczba sterylizatorów % Ilość awarii Awaryjność w % na ciepło suche parowe ,64% I półrocze 2015 na tlenek etylenu plazmowe parowo-formaldehydowy W I półroczu 2015r. odnotowano 12 awarii w grupie urządzeń sterylizacyjnych parowych, co stanowi 14,64% (tabela nr 22). Każdorazowo po naprawie urządzeń sterylizacyjnych przeprowadzany był kontrolny test biologiczny przed ich ponowną eksploatacją. Ponadto wśród użytkowników urządzeń sterylizacyjnych nadal upowszechniano wiedzę dot. monitoringu procesów sterylizacji w zależności od metody, opartą na aktualnych Ogólnych wytycznych sterylizacji wyrobów medycznych 2011 wskazującą m. in. na konieczność stosowania wskaźników biologicznych procesu nie rzadziej niż raz na trzy miesiące oraz po każdym usunięciu awarii, a także w każdym cyklu, gdy nie jest dostępny automatyczny pomiar i zapis parametrów krytycznych procesu (dot. sterylizacji parowej) Zaopatrzenie szpitali w wodę W trakcie trwania I półrocza 2015 na terenie woj. zachodniopomorskiego funkcjonały 43 szpitale, jednak na potrzeby charakterystyki zaopatrzenia w wodę wyróżniono 51 obiektów szpitalnych. Podstawowym źródłem zaopatrzenia dla większości obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego są wodociągi publiczne 39 obiektów, dla 11 obiektów podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę do spożycia jest wodociąg własny, natomiast dla jednego szpitala - ujęcie wody należące do uzdrowiska. Rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę stanowią: wodociąg własny, wodociąg sieciowy lub zbiorniki magazynujące wodę. Spośród powyższych 51 obiektów szpitalnych 25 (49%) nie posiada rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę. Nadzór nad jakością wody w szpitalach prowadzony był przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowanego monitoringu jakości wody. Badania wody prowadzone były z częstotliwością ustaloną w rocznym harmonogramie pobierania próbek. We wszystkich szpitalach jakość wody odpowiadała wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.). W żadnym ze szpitali woj. zachodniopomorskiego nie odnotowano przerw w dostawie wody oraz nie stwierdzono braków wody w jej niezbędnej ilości. Stan sanitarno - techniczny urządzeń wodociągowych i jakość wody W skontrolowanych w trakcie I półrocza 2015 r. szpitalach nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych zaś jakość wody do spożycia spełniała wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ponadto w I półroczu 2015 r. obowiązywała decyzja wydana w 2014 r. na: 75

76 1. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38, gdzie z przyczyn technicznych wyłączono rezerwowe, własne ujęcie wody. Decyzja nakazująca zapewnienie rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę z terminem wykonania do dnia r. została przez stronę wykonana w 2015 r., tj. po przeprowadzeniu prac modernizacyjnych ujęcie własne zostało ponownie uruchomione. Tabela 26 Zaopatrzenie szpitali w wodę przeznaczoną do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. 76

77 Lp. szpitali Nazwa Szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi Regionalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Białogardzie ul. Chopina 29 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Szpitale Polskie s.c Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pom. Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów Białogard Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Regionalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Białogardzie ul. Chopina 29 Regionalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Białogardzie ul. Szpitalna 7 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pom. Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie 1. tak nie ma nie ma 2 zbiorniki retencyjne o pojemności 176,2 m 3 /dobę każdy 2. tak nie ma nie ma nie ma 3. tak tak 1 zbiornik 4. tak tak 5. tak tak brak rezerwowego źródła - decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 Goleniów SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. tak tak SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Gryfice Łobez Gryfino Gryfino Kamień Pomorski SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład Pielęgnacyjno Opiekuńczy Psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław 7. tak tak 8. tak nie ma nie ma 2 zbiorników retencyjnych o pojemności 150 m³ 9. tak nie ma nie ma nie ma 10. tak nie ma nie ma nie ma 11. tak Szpital posiada dwa podłączenia do sieci wodociągo wej nie ma nie ma nie ma W programie dostosowawczy zaplanowano podłączenie szpitala do wodociągu miejskiego Resko. brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. w programie dostosowawczym - Szpital posiada dwa podłączenia do sieci wodociągowej, tzn. od ul. Dziwnowskiej i od ul. Szpitalnej 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Kołobrzeg Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego tak nie ma nie ma zbiornik o poj. 150 m Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. T. Chałubińskiego Koszalin Specjalistyczny Zespól Gruźlicy I Chorób Płuc ul. Niepodległości Koszalin Koszalin Koszalin Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespól Gruźlicy I Chorób Płuc ul. Niepodległości Koszalin 13. tak tak 14. tak tak 12. Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna 15 Koszalin Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna tak tak 13. NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Koszalin NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego tak nie ma nie ma Zbiornik o pojemności 400 l Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapii Sp. z. o. o Rondo ONZ 1, w Warszawie Oddział Radioterapii Koszalin Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapii Sp. z. o. o Rondo ONZ 1, w Warszawie Oddział Radioterapii w Koszalinie ul.chałubińskiego tak 18. tak tak 2 zbiorniki o pojemności 300 l 77

78 w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 Lp. szpitali Nazwa Szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi 16. Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna Barlinek Myślibórz Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna tak tak 2 zbiorniki po 4000 m Szpital w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki Dębno Myślibórz Szpital w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Pyrzyce Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II tak tak 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno Sławno Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów tak nie ma nie ma nie ma decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szcz. Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica tak 24. tak nie ma nie ma 2 zbiorniki o pojemności 450 m 3 Szczecin SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej tak nie ma nie ma nie ma SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Police Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 klinika Psychiatrii z oddziałem Dziennym Zespołu leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego tak tak w 2 zbiornikach po 100 m tak nie ma nie ma nie ma 28. tak tak 2 zbiorniki po 50 m³; zapas ok.6- godzinny 29. tak nie ma nie ma nie ma 30. tak tak 2 zbiorniki po 200 m³; zapas 24- godzinny 31. tak nie ma nie ma nie ma 32. tak tak 1 zbiornik 100 m³ brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. 26. Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałkowska 22 Szczecin Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym 27. ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szczecin ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. 28. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek Szczecinek Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki tak tak 29. Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z. o.o. z siedziba w Połczynie Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum usług Świdwin Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z. o.o. z siedziba w Połczynie Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie 36. Tak wodociąg ZL GRYF Połczyn- Zdrój ul. Solankowa 8 nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła wody ujęte to jest w programie dostosowawczym do r 78

79 Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój Lp. szpitali 30. Nazwa Szpital Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z. o. o ul. Mieszka I Świnoujście Nazwa Powiatu Świnoujście Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z. o. o ul. Mieszka I 7 Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy 37. tak rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik zbiornik o poj. 30 m 3 Uwagi 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia 38, Szczecin Szczecin Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia 38, Szczecin 38. tak nie ma nie ma nie ma AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin ARTPLASTICA Zakład Leczniczy Sp. z o.o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego Szczecin Szczecin Szczecin AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin ARTPLASTICA Zakład Leczniczy Sp. z o.o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego Szczecin 39. tak nie ma nie ma zbiornik o poj. 1 m tak nie ma nie ma nie ma 34. Centrum Medyczne SONOMED Sonomed Sp z o. o. SZCZECIN Szczecin Szczecin Centrum Medyczne SONOMED ul. Bandurskiego 98 Szczecin Centrum Medyczne SONOMED ul. POCZTOWA 28 Szczecin 41. tak nie ma nie ma zbiornik o poj. 800L 42. tak nie ma nie ma nie ma Gabinety lekarskie do konsultacji 35. MEDI-CLNQUE GROUP Sp z o. o Szczecin ul. Mickiewicza 55 Szczecin MEDI-CLNQUE Specjalistyczne Gabinety Lekarskie ul. Mickiewicza tak nie ma nie ma nie ma 36. VULMED Sp z o. o., Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 Szczecin VULMED Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne Jasełkowa tak nie ma nie ma nie ma Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 W Szczecinku należącego do Kliniki Allenort Sp. z.o.o. z siedzibą w Warszawie Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnia Usługi Medyczne Dializa Sp. z o. o. ul. Kilińskiego w Szczecinku NZOZ SALUS J Martyniuk Szpital psychiatryczny Szczecinek ul. Kościuszki 34 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek n należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PPODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku Centrum Naczyniowo ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem NAFIS S.A z siedziba w Poznaniu Szczecinek Szczecinek Szczecinek Szczecinek Drawsko Pomorskie Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 W Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o. o. ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku NZOZ SALUS J Martyniuk Szpital psychiatryczny Szczecinek ul. Kościuszki 34 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo- Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie 45. tak tak 46. tak tak 47. tak tak 48. tak tak 49. tak tak Rezerwowym źródłem jest ujecie własne Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o., przy ul. Kościuszki Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin, Szczecin Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin, 50. tak nie ma Obiekt nie kontrolowany w I półroczu 2015r 79

80 43. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin Szczecin Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin 51. tak nie ma Obiekt nie kontrolowany w I półroczu 2015r Nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad szpitalami obejmuje również kontrolę jakości ciepłej wody użytkowej, w celu wykrywania bakterii Legionella sp. Nadzór ten prowadzony jest zgodnie z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.). W 2015 r. zaplanowano skontrolowanie jakości ciepłej wody użytkowej w 40 obiektach szpitalnych, w tym: 24 obiektów szpitalnych w I półroczu oraz 16 obiektów szpitalnych w II półroczu 2015 r. Ze względu na brak stwierdzanych przekroczeń w badaniach przeprowadzonych kolejno w poprzednich latach, nie zaplanowano w 2015 r. badania ciepłej wody użytkowej w 8 obiektach szpitalnych. W dwóch nowych obiektach szpitalnych zaplanowano badanie na I kwartał 2016 r. W przypadku występowania w instalacji ciepłej wody użytkowej bakterii Legionella sp. w ilości powyżej 1000 jtk/100 ml wody (wysokie skażenie), wprowadzano zakaz używania ciepłej wody pod prysznicami oraz w celu uzyskania odpowiedniej jakości wody zdrowotnej nakazywano podjecie działań naprawczych m. in. przegląd techniczny sieci, w tym jej oczyszczenie, utrzymywanie właściwej temperatury ciepłej wody oraz odpowiednią jej dezynfekcję. W analizowanym okresie na terenie woj. zachodniopomorskiego przebadano łącznie 457 próbek ciepłej wody użytkowej, w tym 170 próbki pobrano obiektach w szpitalach. Skontrolowano zatem jakość ciepłej wody użytkowej w 25 obiektach szpitalach, Próbki pobrano w 20 szpitalach (25 obiektach w szpitalach), spośród których zakwestionowano 55 próbek w 12 szpitalach (14 obiektach szpitalnych). W 8 z przebadanych szpitali nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej wartości bakterii Legionella sp. Wystawiono 23 decyzje-rachunki na łączną kwotę 6901,56 zł. Za stwierdzone przekroczenia dopuszczalnej wartości bakterii Legionella Sp. w pobranych próbka ciepłej wody użytkowej. W I półroczu 2015 r. wydanych zostało na terenie woj. zachodniopomorskiego łącznie 8 decyzji administracyjnych zakazujących m.in. używania ciepłej wody z pryszniców oraz nakazujących podjęcie działań naprawczych, w stosunku do: 1. Szpitala Powiatowego w Białogardzie ul. Szpitalna 7; 2. Centrum Sercowo- Naczyniowe w Drawsku Pomorskim ul. Chrobrego 4; 3. SP ZZOZ Specjalistycznego Szpitala Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27; 4. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o.o. ul. Parkowa 5, Gryfino; 5. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50 - Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Spółka z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Gwardii Ludowej Połczyn Zdrój; 6. SP Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1; 7. Szpital Aresztu Śledczego ul. Kaszubska 28 Szczecin; 8. Szpital Miejski im. Jana Garduły Sp. z o. o. w Świnoujściu. 80

81 Ryc. 4. Liczba obiektów szpitalnych z uwzględnieniem liczby przebadanych obiektów, liczby pobranych próbek ciepłej wody użytkowej, zakwestionowanych próbek oraz wydanych decyzji odnośnie jakości ciepłej wody użytkowej w I półroczu 2015 r. Ryc. 5. Liczba obiektów szpitalnych z uwzględnieniem liczby przebadanych obiektów Na terenie woj. zachodniopomorskiego sukcesywnie zwiększa się liczba szpitali - obiektów szpitalnych (dot. szczególnie szpitali jednodniowych) w związku z czym 81

82 zwiększeniu ulega liczba nadzorowanych tego rodzaju obiektów w zakresie występowania bakterii Legionella sp. W oparciu o liczbę próbek w których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości Legionella sp. oraz liczbę wydanych decyzji w tym zakresie należy uznać, iż problem obecności tych bakterii w sieci ciepłej wody użytkowej szpitali pozostaje nadal aktualny Postępowanie z bielizną szpitalną W I półroczu 2015 r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną skontrolowano 28 z 43 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim, spośród których: bielizna szpitalna z 25 szpitali prana była w pralniach posiadających barierę higieniczną, bielizna szpitalna z 1 podmiotu tj. ze szpitala Aresztu Śledczego w Szczecinie, prana była we własnej pralni, która nie posiadała bariery higienicznej i działała w tzw. układzie tradycyjnym z zachowanym ciągiem jednokierunkowym. W pralni tej nie prowadzi się działalności związanej z praniem bielizny z innych podmiotów leczniczych. W 2014 r. zlikwidowana została pralnia własna w szpitalu gruźliczym w SP SZGiChP Koszalinie, która działała w układzie tradycyjnym z zachowanym ciągiem jednokierunkowym bez bariery higienicznej. W pralni prowadzona była wstępna chemiczna dezynfekcja odpowiednio bielizny pooperacyjnej oraz skażonej krwią i wydzielinami ustrojowymi, a także bielizna z oddziału zakaźnego i chorób płuc. Ponadto w 2 obiektach stosowano bieliznę jednorazową, tj. NZOZ UROMED w Koszalinie stosował jednorazową bieliznę pościelową, a pozostała bielizna prana była w pralni z barierą higieniczną, oraz w szpitalu AMC Art. Medical Center w Szczecinie (podmiot zajmujący się chirurgią plastyczną) stosowano bieliznę operacyjną jednorazowego użytku, a pozostała bielizna oddawana była do pralni chemicznej bez bariery higienicznej. Większość ze skontrolowanych w zakresie postępowania z bielizną szpitalną szpitali posiadała wydzielone główne magazyny bielizny czystej i brudnej. Szpital w Szczecinku nadal użytkował magazyny bielizny mieszczące się w przystosowanych pomieszczeniach piwnicznych obiektu, a Szpital w Stargardzie Szczecińskim korzystał z sąsiadujących magazynów pralni szpitalnej prowadzonej przez inny podmiot. Nadto Szpital w Białogardzie i Szpital w Drawsku Pomorskim oraz dwa szpitale koszalińskie - Szpital Wojewódzki i Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie - nie posiadały wydzielonych głównych magazynów bielizny czystej. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych przywożona była specjalistycznym transportem własnym pralni i składowana w głównych magazynach bielizny czystej. W przypadku nie wydzielenia takich magazynów w obiektach szpitalnych bielizna ta przekazywana była bezpośrednio na oddziały. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych zabezpieczona była na czas transportu przed wtórnym zanieczyszczeniem (przywożona była do szpitali w pojemnikach plastikowych, które dodatkowo zabezpieczone były workami albo zapakowana była w worki foliowe lub też w worki płócienne zabezpieczone workami foliowymi). Bielizna noworodkowa po procesie prania pakowana była w pakiety po kilkanaście sztuk, a pakiety dla noworodków poddawane były procesom sterylizacji w sterylizatorniach szpitalnych (z reguły sterylizowany był pierwszy pakiet noworodkowy oraz bielizna ze wskazań lekarskich). 82

83 Bielizna czysta z magazynów głównych transportowana była na oddziały w sposób zabezpieczający ją przed wtórnym zanieczyszczeniem (w podwójnych foliowych i płóciennych albo brezentowych workach, zabezpieczonych na zewnątrz workiem foliowym, które przed wniesieniem na oddziały zdejmowano). Na oddziałach bieliznę przechowywano w wydzielonych pomieszczeniach bądź miejscach tj. zamykanych szafach, przeznaczonych wyłącznie do przechowywania czystej bielizny. Wykaz obiektów szpitalnych skontrolowanych w I półroczu 2015 r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną oraz miejsc prania bielizny szpitalnej przedstawia tabela Nr 27 Poprawy nadal wymagają: warunki magazynowania bielizny szpitalnej w szczecińskim szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Św. Wojciecha, gdzie poprawy wymaga stan sanitarno - techniczny ścian w magazynie bielizny czystej oraz podłoga i ściany w magazynie bielizny brudnej (podłoga i ściany uszkodzone). Ze względu na stan pomieszczenie magazynu bielizny czystej wyłączono z użytkowania. Obiekt przy ul. Św. Wojciecha, korzysta z centralnego magazynu bielizny czystej w obiekcie przy ul. Mącznej; stan sanitarno techniczny pomieszczenia komory dezynfekcyjnej w pralni szpitala w Gryficach, gdzie odnowienia wymagają zawilgocone, z ubytkami farby ściany i sufit w pomieszczeniu komory dezynfekcyjnej. Ponadto odnowienia wymaga podłoga w magazynie bielizny czystej w szpitalu w Sławnie, gdzie stwierdzono ubytki i nieszczelności w położonej wykładzinie PCV oraz ściany pomieszczenia przeznaczonego do dezynfekcji i mycia środków transportu wewnętrznego bielizny czystej i brudnej oraz odpadów komunalnych w Szpitalu w Białogardzie, gdzie stwierdzono ubytki farby i tynku. Zalecono również wyposażenie pomieszczenia w umywalkę z baterią z ciepłą i zimną wodą oraz w dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym. W latach poprzednich Szpital w Gryfinie korzystał z pomieszczeń magazynów bielizny sąsiadującej pralni. Po zmianie w 2014 r. usługodawcy wykonującego pranie bielizny szpitalnej Szpital nie posiada pomieszczenia ani wydzielonego ogólnego miejsca do przechowywania brudnej bielizny szpitalnej. Tymczasowo bielizna brudna gromadzona jest w zamykanych pojemnikach transportowych zlokalizowanych w brudownikach na oddziałach. Funkcjonuje natomiast wydzielony magazyn bielizny czystej. Wojewódzki Szpital Zespolony przy ul Arkońskiej w Szczecinie jako jedyny szpital w woj. zachodniopomorskim posiada umowę na usługę prania i dzierżawienia bielizny ogólno szpitalnej w ramach której zarówno pranie, transport zewnętrzny jak i dzierżawa bielizny oraz dzierżawa pomieszczeń magazynów centralnych, w których przechowywana jest bielizna czysta oraz brudna, zlecona została firmie zewnętrznej tj. Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładowi Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa 11. Centralne magazyny bielizny czystej i brudnej na terenie szpitala funkcjonują w wyremontowanych i zmodernizowanych budynkach, a stan ich pomieszczeń jak i ich wyposażenia nie budzi zastrzeżeń. Zostały przeprowadzone prace remontowe poprawiające stan sanitarno techniczny kompleksu pomieszczeń magazynowych wchodzących w skład magazynu bielizny brudnej w Szpitalnym Centrum Medycznym Sp. z o.o. w Goleniowie, tj. część centralna magazynu bielizny brudnej wraz z przyległym przedsionkiem oraz przyległym pomieszczeniem porządkowym i pomieszczeniem ustępu, gdzie odnowiono ściany i podłogi (uzupełniono 83

84 ubytki glazury, terakoty, tynku, usunięto ślady zagrzybienia i łuszczącej się farby oraz odmalowano ich powierzchnie) oraz wyposażenie (oczyszczono armaturę, oczyszczono ze śladów korozji i pomalowano kaloryfer i uzupełniono ubytki w skrzydle drzwi). Poprawie uległy również warunki magazynowania bielizny szpitalnej w szczecińskim szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Mącznej, gdzie odnowiono ściany i sufit w magazynie bielizny brudnej, a półki regałów stanowiące wyposażenie magazynu bielizny wykonano z materiału umożliwiającego ich skuteczne mycie i dezynfekcję. Pralnia Szpitala w Gryficach prowadzi monitorowanie działań urządzeń pomiarowych temperatury i ciśnienia komory dezynfekcyjnej, co umożliwia potwierdzenie prowadzenia prawidłowych procesów dezynfekcji w pralni i potwierdza to dokumentacją. Tab. Nr 27 Wykaz miejsc prania bielizny szpitalnej w obiektach szpitalnych woj. zachodniopomorskiego skontrolowanych w I półroczu 2015 r. LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina 29* Białogard 2. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a* Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie* 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów * 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7* 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27* Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7* SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27* SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Miejsce prania bielizny szpitalnej** Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2015 r. Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 pralnia - z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2015 r. 84

85 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5* 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław* 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31* 10. SP Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7* 11. SP Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna 10* Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Konsorcjum Pralnicze Sp. z o. o. ul. Redestowa 65/67, Gdynia pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną bielizna szpitalna jednorazowego użytku pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2015 r. 18. Szpital Powiatowy w Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. obiekt szpitalny nie kontrolowany 85

86 Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2* Pyrzyce 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9* Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1* Jana Pawła II 2 w zakresie pralnictwa w Ip.2015 r. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach* SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego Konsorcjum Pralnicze Sp. z o.o. ul. Rdestowa 65/67, Gdynia pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72* 23. SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje * 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4* SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. pralnia poza szpitalna działająca w ramach Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładem Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa 11 - przy czym pranie realizuje Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. 86

87 27. ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna w układzie tradycyjnymi pralnia bez bariery higienicznej 28. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38* Szczecinek 29. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: KORTEX S. C. Kazimiera Cichowska, Piotr Cichowski, ul. Szczawiowa 55/57, Szczecin, pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną PHU Be Wa Beata Doroszyńska Osiedle Północ Przechlewo pralnia z barierą higieniczną 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin* 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** 34. "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin *** 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** 36. VULMED Spółka z ograniczoną Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 ul. Pocztowa 28 Szczecin ul. Bandurskiego 98/U12, Szczecin MEDI - CLINIQUE SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE Ul. Mickiewicza 55 Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. bielizna operacyjna jednorazowego użytku pozostała bielizna SAS Ekologiczna Pralnia Chemiczna s.c. Elżbieta Sas i Sławomir Sas, ul. Duńska 58b/u2, Szczecin pralnia - bez bariery higienicznej obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. 87

88 odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** 37. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** 38. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin*** 39. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 40. Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnią Usługi Medyczne Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku 41. NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 JASEŁKOWA 6 Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku.NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. 42. NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 43. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa I p r. PHU Be Wa Beata Doroszyńska Osiedle Północ Przechlewo pralnia z barierą higieniczną *- szpitale, w których znajdują się oddziały położnictwa, noworodkowe lub zespoły porodowe ** - wobec braku uregulowań prawnych w zakresie wymogów dla pralni piorących bieliznę szpitalną przyjętym kryterium był rozdział stref brudnej i czystej *** - szpitale jednodniowe Postępowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi W I półroczu 2015 r. objęto bieżącym nadzorem sanitarnym 1280 podmiotów leczniczych. W okresie sprawozdawczym z zakresu prowadzenia gospodarki odpadami medycznymi skontrolowano 770 z nich, co stanowi 60,2 %. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych nieprawidłowości z zakresu postępowania z odpadami medycznymi stwierdzono w 50 podmiotach leczniczych tj. 6,5 % skontrolowanych obiektów wydano 23 decyzje administracyjne, a w 27 przypadkach podjęto inne działania pokontrolne. W okresie sprawozdawczym w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami medycznymi skontrolowano 35 spośród 43 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w 88

89 ramach podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi szpitale prowadziły ewidencję ilościowojakościową wytwarzanych odpadów medycznych. Posiadały również opracowane i wdrożone procedury postępowania z odpadami medycznymi oraz zawarte umowy z firmami specjalistycznymi na ich odbiór i transport. Ze względu na wprowadzenie z początkiem 2014 r. roku przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 stycznia 2014 r. w sprawie dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych, podczas prowadzonych w 2014 r. kontroli podmiotów leczniczych informowano o ww. przepisie wykonawczym, w tym treści przepisu 4 rozporządzenia tj. o przekazywaniu wytwórcy odpadów dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych. Podobnie z początkiem 2015 r. informowano o wprowadzonych przepisach rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów. Zakaźne odpady medyczne wytworzone w szpitalach skontrolowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego unieszkodliwiane były przez termiczne spalanie w spalarniach. Na terenie województwa jedynie Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej, oraz SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 posiadają specjalistyczne spalarnie przystosowane do spalania zakaźnych odpadów medycznych. Tab. Nr 28 Szpitale prowadzące instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych na terenie woj. zachodniopomorskiego Lp. Szpital (podmiot leczniczy) 1. SP SK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1 2. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Spalarnia- typ Spalarnia własna ( typ EK 40CL ENVIKRAFT A-S DK-3460Birkeford, Dania) - Szczecin ul. Unii Lubelskiej 1 Spalarnia własna (piec obrotowy typ CR 1000) Gryfice, ul Niechorska 27 Szpitale, które nie posiadały specjalistycznych spalarni miały zawarte stosowne umowy na odbiór i transport odpadów medycznych w tym o właściwościach niebezpiecznych do miejsca ich unieszkodliwiania. Zakaźne odpady medyczne, były odbierane i transportowane do unieszkodliwienia przez firmy specjalistyczne (Tab. Nr 29) do spalarni odpadów zlokalizowanych w woj. zachodniopomorskim tj. do instalacji w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej i SP ZZOZ Specjalistycznym Szpitalu Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, oraz spalarni zlokalizowanych w woj. lubuskim tj. instalacji: w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. przy ul. Dekerta 1, Gorzów Wlkp., w woj. kujawsko pomorskim tj. instalacji w Bydgoszczy przy ul. Wojska Polskiego 65 MD- Pro EKO Sp. z o. o., a także spalarni zlokalizowanych w woj. pomorskim: w Gdańsku tj. Port Service Sp. z o. o. przy ul. Mjr. Henryka Sucharskiego Gdańsk i w Chojnicach EMKA S.A. przy ul. Leśnej 10 oraz do spalarni zlokalizowanej w woj. podkarpackim RAF- Ekologia Jedlicze Sp. z o. o. ul. Trzecieskiego 14, Jedlicze. Tab. Nr 29 Firmy specjalistyczne odbierające odpady medyczne ze skontrolowanych w I płroczu 2015 r. obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego 89

90 LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina Białogard 2. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie Firma odbierająca i transportująca odpady do miejsca ich unieszkodliwiania EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 "EKO - ABC" Sp. z o.o. Bełchatów, ul. Przemysłowa 7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 transport wewnętrzny Impel clearing do spalarni własnej P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz transport do spalarni w Gdańsku Port Service Sp. z o. o. przy ul. Mjr. Henryka Sucharskiego Gdańsk obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Generała Stefana Grota Roweckiego 6, Żyrardów transport własny Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie, 90

91 ul. Chałubińskiego 7 ul. Chałubińskiego 7 spalarnia: SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 77 Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 Medimar- odbiór odpadów medycznych Łękno 13, Będzino EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami 91

92 72 72 medycznymi w I p r. 23. SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin ul. Strzałowska ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin ul. Strzałowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Szczecinek Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w ul. Wojska Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: Konsorcjum firm: P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami RYMED s.c., Wiesiołów 8 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** 34. "SONOMED" Sonomed Sp. z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin *** 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 ul. Pocztowa 28 Szczecin ul. Bandurskiego 98/U12, Szczecin MEDI - CLINIQUE SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE ul. Mickiewicza 55 Szczecin Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. 92

93 36. VULMED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** 37. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin *** 38. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin*** 39. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 40. Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnią Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o.o. ul Kilińskiego 7 w Szczecinku 41. NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 43. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA 6 Szczecin Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku.NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów Medimar- odbiór odpadów medycznych Łękno 13, Będzino P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów Odpady medyczne o właściwościach niebezpiecznych, w tym o charakterze zakaźnym, do czasu odbioru przez firmy specjalistyczne magazynowane były na terenach szpitali w specjalnie przeznaczonych i wyposażonych do tego celu magazynach urządzonych w samodzielnych budynkach, pomieszczeniach piwnicznych i pomieszczeniach zlokalizowanych w przyziemiu lub kontenerach chłodniczych. Wszystkie skontrolowane obiekty szpitalne zapewniały magazyny przeznaczone do magazynowania odpadów medycznych, jednak nie wszystkie z nich spełniały konieczne wymagania higieniczne. Dostosowania do wymogów ze względu na stan sanitarno techniczny podłóg i ścian (spękania i ubytki betonu, ubytki tynku i farby oraz charakterystyczne wykwity i spuchnięcia) oraz likwidację progu przy drzwiach wejściowych wymaga pomieszczenie magazynu w Szpitalu w Dębnie oraz skorodowane skrzydło drzwi urządzenia chłodniczego przeznaczonego na przetrzymywanie zakaźnych odpadów medycznych o kodzie * będące na wyposażeniu tego magazynu. Podobnie w SPSZOZ Zdroje przy ul. Mącznej 4 w Szczecinie w zespole pomieszczeń magazynowych odnowienia wymagają podłogi, ściany oraz sufity. Ponadto magazyny te wymagają doposażenia w zamykane kontenery bądź boksy i odpowiednio w wentylację grawitacyjną bądź wentylację zapewniającej podciśnienie z zapewnieniem filtracji odprowadzanego powietrza. Również ze względu na stan podłogi 93

94 (podłoga z ubytkami betonu i farby trudna do utrzymania w czystości) prac remontowych wymagają pomieszczenia magazynów w SP Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym przy ul. Arkońskiej w Szczecinie oraz w Szpitalu w Stargardzie Szczecińskim. Poprawie natomiast uległ stan sanitarno techniczny ścian i sufitów pomieszczenia gospodarczego sąsiadującego z magazynem odpadów medycznych w szpitalu w Goleniowie (zlikwidowano charakterystyczne czarne wykwity i ślady zacieków oraz uzupełniono ubytki tynku i farby) oraz stan podłogi w magazynie odpadów w Filii SPSZOZ Zdroje przy ul. Wojciecha w Szczecinie. Ze względu na stan sanitarno - techniczny ścian i sufitów (ubytki tynku i farby oraz charakterystyczne wykwity i ślady zacieków) pomieszczenie magazynu w Szpitalu w Połczynie Zdroju przeniesiono do przeznaczonego na ten cel wolnostojącego budynku, w którym likwidacji wymaga próg przy drzwiach wejściowych. Zaznaczyć należy, że podmioty lecznicze w Szczecinku korzystają z jednego przynależnego do Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o. magazynu odpadów medycznych wyposażonego w klimatyzator, w którym dla każdego z nich zostały wydzielone boksy, a nadto dwukomorowa szafa chłodnicza na potrzeby Szpitala. W większości skontrolowanych obiektów szpitalnych transport odpadów z oddziałów szpitalnych do magazynu odpadów medycznych odbywał się wydzielonymi i przeznaczonymi do tego celu środkami transportu z zamykaną przestrzenią ładunkową. Szpital w Połczynie Zdroju zapewnił specjalistyczne wózki do wewnętrznego transportu odpadów medycznych, powstających na oddziałach, z zamkniętą przestrzenią ładunkową. Podobnie Filia SPSZOZ Zdroje przy ul. św. Wojciecha 7 zapewniła specjalistyczne wózki do wewnętrznego transportu odpadów medycznych powstających na oddziałach. Brak wewnątrzzakładowych środków transportu odpadów medycznych stwierdzono w Filii Szpitala w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Staszica. Wózki bądź pojemniki do transportu odpadów medycznych były dezynfekowane i myte w wydzielonych pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu bądź miejscach na zapleczach szpitali - w szpitalu w Barlinku, w Filii Szpitala w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Staszica oraz w Pyrzycach dezynfekcja i mycie pojemników i wózków do transportu wewnętrznego odpadów medycznych prowadzone były tymczasowo w nieprzystosowanych lub prowizorycznych pomieszczeniach bądź na wolnym powietrzu w miejscu utwardzonym, zaopatrzonym w bieżącą wodę. Poprawie uległ stan sanitarno techniczny podłogi w pomieszczeniu przeznaczonym do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów i pojemników wielokrotnego użycia w Szpitalu w Goleniowie, gdzie zapewniono gładką, łatwo zmywalną i umożliwiającą dezynfekcję powierzchnię podłogi. Szpitale są w trakcie dostosowywania gospodarki odpadami medycznymi do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940), a powyższe uchybienia ujęte zostały w wydanych decyzjach administracyjnych lub są uwzględnione w Programach Dostosowawczych. Częstotliwość odbioru odpadów medycznych uzależniona była od wyposażenia magazynów w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory oraz zdolności uzyskania temperatury magazynowania poniżej 10 0 C. Należy zaznaczyć, że zakaźne odpady medyczne o kodzie * magazynowane były w temperaturze poniżej 10 0 C. i odbierane z uwzględnieniem dopuszczalnego czasu 72 godzin przeznaczonych na ich magazynowanie. Szpitale, których magazyny nie posiadały wyposażenia w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory zaopatrzono w przenośne urządzenia chłodnicze (z reguły 2-3 lodówki) umożliwiające uzyskanie wymaganej temperatury magazynowania poniżej 10 0 C 94

95 W okresie sprawozdawczym zdarzały się nieprawidłowości m.in. w szczecińskich szpitalach dotyczące: braku przestrzegania obowiązujących procedur postępowania z odpadami medycznymi, jak np. przepełnione pojemniki do gromadzenia zakaźnych odpadów medycznych w miejscu ich wytwarzania, transport zakaźnych odpadów medycznych jedynie w workach bez wykorzystania środków transportu wewnętrznego z zamkniętą przestrzenią ładunkową w SP Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym, przetrzymywanie odpadów medycznych w przypadkowych nie przeznaczonych do tego miejscach w szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Mącznej oraz w SPZZOZ w Gryficach, gromadzenie odpadów medycznych w brudownikach na oddziałach w SPSK PUM 1, przepełnione w głównym magazynie odpadów medycznych pojemniki do gromadzenia zakaźnych odpadów medycznych o kodzie * przetrzymywane w niewłaściwej temperaturze w Filii SPSZOZ Zdroje przy ul. św. Wojciecha 7,przetrzymywanie zakaźnych odpadów medycznych o kodzie * w niewłaściwej temperaturze w Specjalistycznym Szpitalu im. Prof. A. Sokołowskiego. Nieprawidłowości natury bieżącej zostały usunięte bez zbędnej zwłoki Prosektoria i postępowanie ze zwłokami. W I półroczu 2015 r. w zakresie postępowania ze zwłokami ludzkimi skontrolowano 25 z 43 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim. W przypadku zgonu pacjenta w szpitalach posiadających chłodnie, zwłoki pozostawały przez co najmniej 2 godziny, od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, w salach pro - morte lub na oddziałach szpitalnych (w salach za parawanem), a następnie transportowane były do chłodni przeznaczonymi do tego celu środkami transportu kapsułami. Natomiast w szpitalach, które nie posiadały własnych chłodni, zwłoki nie wcześniej niż po 2 godzinach od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, przekazywane były do chłodni innych szpitali, chłodni przy cmentarzach komunalnych lub też do chłodni zakładów pogrzebowych. Wykaz prosektoriów i chłodni wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego, skontrolowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I półroczu 2015 r. przedstawia tabela Nr 30. W okresie sprawozdawczym w większości szpitali nie odnotowano zgłoszeń dotyczących niewłaściwego przechowywania zwłok w chłodniach oraz nieprawidłowości w postępowaniu ze zwłokami. W większości skontrolowanych szpitali nie było również zastrzeżeń do bieżącej czystości w prosektoriach i w pomieszczeniach pro-morte. Jedynie Szpital Polski Połczyn Zdrój nie zapewnia zamkniętej przestrzeni ładunkowej (kapsuły) do transportu zwłok (obowiązuje decyzja). W dalszym ciągu odnowienia w różnym zakresie wymagają ściany, sufity i podłogi pomieszczeń prosektorium szpitala w Barlinku (gdzie obowiązuje prolongowana w 2014 r. decyzja z terminem zakończenia działań naprawczych do r.) W Szpitalu w Białogardzie poprawy wymaga funkcjonalność pomieszczeń prosektury sekcyjnej, gdzie brak jest śluzy szatniowej (obowiązuje prolongowana do dnia r. decyzja). Również w Zakładzie Patomorfologii Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie zmiany wymaga funkcjonalność wejścia przeznaczonego dla przywożonych i wydawanych zwłok, osób bliskich zmarłemu, które jest wspólne z inną częścią szpitala - oddziałem ftyzjatrycznym. Natomiast prosektorium w Szpitalu im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim z powodu stanu sanitarno technicznego pomieszczeń pozostaje nadal wyłączone z użytkowania (wyłączenie nastąpiło w 2013 r.). 95

96 Ponadto poprawy wymaga stan sanitarno techniczny uszkodzonych i z ubytkami podłóg i ścian pomieszczeń: chłodni, przygotowywania zwłok i przechowywania noszy wchodzących w skład prosektorium Szpitala w Stargardzie Szczecińskim oraz stan sanitarno techniczny sufitu pomieszczenia chłodni i ścian sali sekcyjnej w prosektorium SPWSZ w Szczecinie przy ul. Arkońskiej, gdzie stwierdzono ślady zacieków i ubytki farby oraz charakterystyczne czarne plamy świadczące o korozji biologicznej. Również w Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie kontrola sanitarna Zakładu Patomorfologii i Medycyny Sądowej wykazała uchybienia sanitarno-techniczne. Nieprawidłowości dotyczyły: odprysków farb i tynku na ścianach i suficie w sali eksportacyjnej, ubytki glazury na ścianach w pomieszczeniu chłodni, brak siatek ochronnych przeciw owadom na oknach w pomieszczeniu wykrawania i krojenia parafinowych bloczków. Tab. Nr 30 Wykaz prosektoriów i chłodni szpitalnych wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego skontrolowanych w I półroczu 2015 r. LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Prosektorium na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną Miejsce przechowywania zwłok chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w Ip.2015 r. na terenie szpitala chłodnia szpitalna z salą sekcyjną ( 3 miejsca) dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: PGK Sp. z o.o. z siedzibą w Goleniowie ul. M. Konopnickiej 12. nie ma prosektorium na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna ( 4 miejsca) chłodnia szpitalna dzierżawca: firma Usługi Pogrzebowe Jerzy Furmańczyk, Nowogard, ul. Cmentarna 1A (2 miejsca) chłodnia szpitalna (13 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 96

97 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis Sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis Sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 nie ma prosektorium wyłączone z użytkowania w 2013 r. ze względu na stan sanitarno - techniczny na terenie szpitala Zakład Patomorfologii dzierżawca: A.Ambroziak PUH AVA ul. Handlowa Rościęcino na terenie szpitala Zakład Patomorfologii i Medycyny Sądowej nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym w Gryfinie PUK Sp. z o.o ul. Szczecińska 5 (10 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym w Kamieniu Pomorskim PGK Sp. z o.o. ul. Szczecińska 2, Kamień Pomorski ( 5 miejsc) chłodnia szpitalna ( 12 miejsc) chłodnia szpitalna ( 10 miejsc) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni zakładów pogrzebowych nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym lub zakładów pogrzebowych obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 97

98 Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (4 miejsca) obiekt szpitalny nie kontrolowany w Ip.2015 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w Ip.2015 r. na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica nie ma prosektorium SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (4 miejsca) chłodnia szpitalna (7 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Wojska Polskiego 27 chłodnia szpitalna ( 8 miejsc) chłodnia szpitalna ( 10 miejsc) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium (wyłączone z chłodnia szpitalna (32 miejsca) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), sekcje przeprowadza się w prosektorium SP Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie ul. A. Sokołowskiego 11 nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki 98

99 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie- Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: ul. Św. Wojciecha 7 eksploatacji w 2009r.) przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), sekcje przeprowadza się w prosektorium SP Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie ul. A. Sokołowskiego 11 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala bez sali sekcyjnej nie ma prosektorium nie ma prosektorium nie ma prosektorium chłodnia szpitalna (12 miejsc) chłodnia szpitalna ( 3 miejsca) nie ma chłodni szpitalnej, postępowanie ze zwłokami jest zgodne z wewnętrzną procedurą resortową chłodnia zakładu pogrzebowego (13 miejsc) usługi dla szpitala dla szpitala świadczy: P.P.H.U. STANDARBUD - Zakład Pogrzebowy Atena Szczecinek ul. Kościuszki 36 chłodnia zakładu pogrzebowego ZUP Połczyn- Zdrój ul. Powstańców Warszawskich 20A (3 miejsca) 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (6 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki 99

100 ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 34. "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin*** 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** 36. VULMED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** 37. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin 38. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin 39. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 40. Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnią Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z oo ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku 41. NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 ul. Pocztowa 28 Szczecin obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami ul. Bandurskiego 98/U12, w I p r Szczecin MEDI - CLINIQUE obiekt szpitalny nie kontrolowany SPECJALISTYCZNE w zakresie postępowania ze zwłokami GABINETY w I p r. LEKARSKIE ul. Mickiewicza 55 Szczecin Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA 6 Szczecin Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek ul. Gombrowicza 23 Szczecin Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23 Szczecin Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o.o, ul Kilińskiego 7 w Szczecinku.NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. I p r. 42. NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 100

101 Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 43. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie nie ma prosektorium chłodnia szpitalna szpitala Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie z salą sekcyjną dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 ( 3 miejsca) 5.3. Zakażenia szpitalne i ocena działalności Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych Zakażenia szpitalne stanowią istotny problem związany z ryzykiem hospitalizacji tym samym stanowią wyznacznik jakości opieki w podmiotach działalności leczniczej. W profilaktyce zakażeń kluczowe znaczenie ma właściwy system monitoringu i kontroli zakażeń aktywnie prowadzony przez Zespoły Zakażeń Szpitalnych we współpracy z mikrobiologami szpitalnymi analizującymi ocenę zagrożeń występujących w środowisku szpitalnym. Istotne znaczenie w prowadzeniu stałego nadzoru mikrobiologicznego ma aktywność laboratoriów mikrobiologicznych stąd niekorzystnym zjawiskiem jest brak w szpitalach woj. zachodniopomorskiego laboratoriów mikrobiologicznych. W takich przypadkach szpitale zlecają badania mikrobiologiczne jednostkom zewnętrznym (zlokalizowanym w części przypadków na terenie szpitali) - takie sytuacje występują w 63,88% szpitali. Natomiast w 13 szpitalach w woj. zachodniopomorskim laboratoria mikrobiologiczne wchodzą w część organizacyjną szpitala, co stanowi 36,11%. W I półroczu 2015 do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zostało zgłoszonych 13 ognisk epidemicznych tj. o 5 ognisk więcej niż w I półroczu 2014, z których 11 wystąpiło w szpitalach w Szczecinie. Ogniska wystąpiły w oddziale nefrologii (3 zdarzenia), pediatrii (2 ogniska), anestezjologii i intensywnej terapii (2 ogniska) oraz chorób wewnętrznych, hematologii, gastroenterologii, rehabilitacji kardiologicznej, obserwacyjno-zakaźnym i chirurgicznym po 1 ognisku. Poniżej w tabeli 23 przedstawiono zbiorczą analizę ognisk zakażeń szpitalnych w woj. zachodniopomorskim z uwzględnieniem czynników etiologicznych oraz ustalonego źródła zakażenia. Tab. 31 Zestawienie zbiorcze ognisk zakażeń szpitalnych w latach ( I półrocze 2015r.) w woj. zachodniopomorskim Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus oporny na erytromycynę i klindamycynę Staphylococcus aureus Pneumocystis jiroveci Norovirus Źródło 7 101

102 Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań I półrocze Czynnik etiologiczny Escherichia coli ESBL Rotavirus Enterobacter cloacae Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus MSSA Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomionas aeruginosa Adenowirusy Nieidentyfikowane wirusy Nie określono Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus Acinetobacter baumannii Rotawirus Staphylococcus areus metycylinowrażliwy Staphylococcus aureus MRSA Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Rotawirus Clostridium perfringens Klebsiella ozaenae Klebsiella pneumoniae ESBL Staphylococcus aureus MRSA Enterobacter cloacae ESBL Nie zidentyfikowano Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus MSSA Klebsiella pneumoniae ESBL Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Morganella morganii Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Clostridium difficile (w tym 1 szczep hiperwirulentny 027/NAP1/B1) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa Nie zidentyfikowano Acinetobacter baumannii Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Escherichia coli ESBL (w tym 1 prawdopodobny Źródło

103 Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Świerzbowiec ludzki Mycobacterium sp. Grypopodobne zachorowanie Źródło W analizie częstości występowania ognisk szpitalnych w ciągu ostatnich lat zauważalna była tendencja spadkowa do 2010r. oraz poprawa zgłaszalności ognisk zakażeń od 2011r. Wśród zarejestrowanych w I półroczu 2015r. ognisk epidemicznych zakażeniu uległo 67 osób, w tym 46 przypadków zakażeń potwierdzono badaniami mikrobiologicznymi oraz 21 osób uznano za zakażonych na podstawie objawów klinicznych. Źródło zakażenia ustalono w 9 przypadkach (co stanowi 69,23% ogółu), przy czym potwierdzonym lub prawdopodobnym źródłem w większości ognisk był skolonizowany lub zakażony pacjent oraz personel szpitala. Natomiast w I półroczu 2014r. było zarejestrowanych 8 ognisk, w których źródło zakażenia ustalono w 4 przypadkach co stanowi 50,0% ogółu zgłoszonych ognisk zakażeń. W sytuacji raportowania podejrzeń ognisk zakażeń szpitalnych każdorazowo w działania włączał się właściwy Zespół ds. Zakażeń Szpitalnych oraz wdrażane były stosowne procedury izolacji, pobierano badania bakteriologiczne oraz wprowadzano podwyższony reżim sanitarny w oddziałach objętych ogniskiem uwzględniając zasady izolacji w zależności od drogi transmisji patogenów. Ponadto analizowano dotychczasowe procedury w oddziałach, prowadzono działania edukacyjne i wykonywano kontrolne badania mikrobiologiczne. W każdym zgłoszonym ognisku zakażenia w działaniach przeciwepidemicznych brał udział również właściwy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny analizując tok postępowania zapobiegawczego wdrożonego przez Zespół w szpitalu. W I półroczu 2014r. kontynuowano współpracę z członkami Zespołów ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych m.in. poprzez roczną weryfikację sprawozdawczości z zakresu czynników alarmowych w poszczególnych szpitalach oraz analizę raportów ognisk zakażeń szpitalnych przekazywanych przez PPIS woj. zachodniopomorskiego. Ponadto dokonywano ocen wdrożonych procedur dot. postępowania przeciwepidemicznego na wypadek hospitalizacji osoby z podejrzeniem choroby wysoce zakaźnej, w tym gorączki krwotocznej Ebola, ze szczególnym uwzględnieniem stosowanych środków ochrony osobistej u personelu oraz warunków izolacji. W niektórych szpitalach (7 nadzorowanych przez ZPWIS w Szczecinie) nadal skład osobowy i kwalifikacje zespołów są niezgodne z wymogami prawnymi stąd wydane są decyzje administracyjne dot. zapewnienia w składzie osobowym zespołu osób spełniających kwalifikacje zgodne z Rozporządzeniem MZ z dnia r. w sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń szpitalnych (t.j. Dz.U. z 2014r., poz. 746) Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria Wśród podmiotów działalności leczniczej świadczących usługi medyczne w systemie ambulatoryjnym najliczniejszą grupę stanowiły przychodnie, ośrodki, poradnie i ambulatoria. Na początku 2015r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie woj. zachodniopomorskiego było 1173 podmioty tej grupy, tj. o 47 więcej w stosunku do 2014r. Część placówek realizowało obowiązki nałożone decyzjami administracyjnymi właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego celem poprawy stanu sanitarno-technicznego, funkcjonalnego i jakości świadczonych usług. Niektóre placówki tego typu mają zaplanowane remonty i modernizacje z terminem wykonania w kolejnych 103

104 latach co wynika z opracowanych programów dostosowania pomieszczeń i urządzeń podmiotów działalności leczniczej do wymagań fachowych i sanitarnych. We wszystkich skontrolowanych zakładach opieki ambulatoryjnej woj. zachodniopomorskiego opracowane i wdrożone były procedury przeciwepidemiczne, w tym: higienicznego mycia i dezynfekcji rąk, postępowania po ekspozycji, mycia narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z brudną bielizną i odpadami. Dezynfekcja prowadzona była zgodnie z procedurami wewnętrznymi zakładu. Preparaty dezynfekcyjne dobierano właściwie pod względem przeznaczenia i spektrum działania. Roztwory dezynfekcyjne przygotowywane były przez personel zakładu w pomieszczeniu gospodarczym lub gabinecie zabiegowym z zastosowaniem środków ochrony indywidualnej. Zapas środków dezynfekcyjnych zapewniał ciągłość czynności dezynfekcyjnych. Większość podmiotów posiadała na wyposażeniu urządzenia do sterylizacji parą wodną pod ciśnieniem lub też stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Zakłady, które nie posiadały urządzeń sterylizujących miały podpisaną umowę w przedmiotowym zakresie z innymi placówkami. Sprzęt wielorazowego użytku poddawany był dezynfekcji, myciu i suszeniu, a następnie pakietowaniu i sterylizacji w miejscu lub w placówkach, z którymi została podpisana umowa w tym zakresie. Utrzymanie czystości bieżącej i porządku odbywało się w systemie mieszanym tj. za proces ten w części obiektów odpowiedzialny był zatrudniony personel, natomiast w części usługi sprzątania powierzano firmom specjalistycznym. Skontrolowane placówki wytwarzające odpady medyczne posiadały umowy na ich odbiór z wyspecjalizowanymi i uprawnionymi firmami. Dokumentacja dotycząca gospodarki odpadami prowadzona była na bieżąco. Odpady segregowano w miejscu ich powstawania, gromadząc wykorzystywany jednorazowy sprzęt medyczny o ostrych zakończeniach w specjalistycznych pojemnikach zamykanych, oznaczonych prawidłowo o pojemności dostosowanej do ilości wytwarzanych odpadów. Odpady medyczne do czasu ich przekazania do spalarni przechowywano w urządzeniach chłodniczych przeznaczonych wyłącznie do tego celu lub wyznaczonych pomieszczeniach. Postępowanie z odpadami medycznymi było zgodne z opracowanymi procedurami. Odpady komunalne gromadzone były w oznakowanych workach foliowych i odbierane przez pracowników przedsiębiorstw komunalnych Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Na początku 2015r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w woj. zachodniopomorskim było 2567 podmiotów prowadzących działalność leczniczą wykonywaną przez praktykę zawodową tj. indywidualnych, indywidualnych specjalistycznych, grupowych praktyk lekarskich i dentystycznych oraz praktyk pielęgniarek i położnych, w których udzielane były świadczenia medyczne w systemie ambulatoryjnym. Liczba podmiotów do nadzoru zwiększyła się o 152 w stosunku do 2014r. W części podmiotów prowadzone były prace remontowe mające na celu poprawę stanu technicznego, funkcjonalnego i jakości świadczonych usług. Natomiast nowootwierane podmioty działalności leczniczej, starające się o decyzję właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego spełniają wymagania sanitarno-techniczne dla tego rodzaju podmiotów adekwatne do rodzaju wykonywanych świadczeń. Większość kontrolowanych podmiotów posiadało opracowane procedury dostosowane do specyfiki praktyk w zakresie: higienicznego mycia i dezynfekcji rąk, postępowania po ekspozycji, postępowania z odpadami medycznymi (instrukcje stanowiskowe), postępowania w przypadku skażenia powierzchni materiałem biologicznym, 104

105 mycia i dezynfekcji powierzchni, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania ze sprzętem po zakończonym sprzątaniu, mycia i dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego, postępowania z brudną bielizną. Sporadycznie występowały nieprawidłowości w tym zakresie, które egzekwowano wystawiając stosowne zalecenia pokontrolne i dokonując rekontroli w podmiotach. Utrzymaniem czystości bieżącej i porządku zajmowali się najczęściej pracownicy zatrudnieni w praktykach lub ich właściciele. Prace porządkowe oraz mycie i dezynfekcja powierzchni prowadzone były zgodnie ze zdefiniowaną procedurą. Zakłady posiadały umowy z firmami wykonującymi usługi w zakresie odbioru, transportu i utylizacji odpadów niebezpiecznych. Placówki posiadają wydzielone pomieszczenia gospodarcze lub miejsca do przechowywania sprzętu do sprzątania i środków czystościowych. Sprzęt był podzielony w zależności od stref czystości mikrobiologicznej. Wykorzystywany jest również sprzęt jednorazowy (nakładki na mopy, ściereczki). Zaopatrzenie w środki czystościowe i dezynfekcyjne było wystarczające. Sposób postępowania z narzędziami wielokrotnego użytku naruszającymi ciągłość tkanek w większości kontrolowanych podmiotów nie budził zastrzeżeń. Narzędzia medyczne wielorazowego użytku poddawane były dezynfekcji, myciu, pakietowaniu i sterylizacji w miejscu praktyki lub poza miejscem praktyki na podstawie umowy zawartej z innymi placówkami świadczącymi usługi w tym zakresie. Należy zauważyć, że w części praktyk stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Zgodnie z art. 5 ust.1 i ust.1a ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t. j. Dz. U. z 2015r., poz. 298) dot. przestrzegania zakazu palenia i właściwego oznakowania obiektu - obiekty służby zdrowia są oznakowane w sposób widoczny etykietą i znakiem graficznym określającym zakaz palenia na terenie obiektu. WNIOSKI: 1. W I półroczu 2015r. kontynuowane były prace remontowe i modernizacyjne w podmiotach działalności leczniczej celem poprawy stanu sanitarno - technicznego i funkcjonalnego. Stan sanitarny podmiotów działalności leczniczej na terenie woj. zachodniopomorskiego ulega ciągłej poprawie co wpływa na poprawę jakości świadczonych usług, jak też na bezpieczeństwo hospitalizowanych pacjentów. 2. W I półroczu 2015r. zarejestrowano 13 ognisk epidemicznych w szpitalach, w których zakażeniu uległo 67 osób tj. o 5 więcej niż w I półroczu 2014r. (zakażeniu uległo wówczas 52 osoby). Poprawie uległa identyfikacja źródeł zakażenia w ogniskach, bowiem źródło zakażenia ustalono w 9 przypadkach, tj. prawie 70% ogółu ognisk zakażeń szpitalnych, podczas gdy w analogicznym okresie 2014r. tylko w 4 zdarzeniach stanowiących 50% ogółu zakażeń epidemicznych. W sytuacji raportowania podejrzeń ognisk zakażeń szpitalnych każdorazowo działania podejmował właściwy Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych we współpracy z właściwym Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym analizującym tok postępowania zapobiegawczego wdrożonego przez Zespół w szpitalu. Wdrażane były również stosowne procedury izolacji w zależności od zagrożenia, pobierano badania bakteriologiczne oraz wzmacniano reżim sanitarny w oddziałach objętych ogniskiem. Ponadto analizowano dotychczasowe procedury w oddziałach, prowadzono działania edukacyjne i wykonywano kontrolne badania mikrobiologiczne. Należy podkreślić, że zgłaszalność ognisk zakażeń szpitalnych ulega poprawie dzięki kontynuacji współpracy z Zespołami Kontroli Zakażeń Szpitalnych, zwłaszcza specjalistami ds. epidemiologii. 3. W I półroczu 2015r. kontynuowano działania nadzorowe w zakresie egzekwowania prawidłowego pod względem merytorycznym wdrażania procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, egzekwowano również obowiązki nałożone dotychczasowymi decyzjami 105

106 administracyjnymi oraz zalecenia doraźne wpisywane w protokóły pokontrolne. Szczególną uwagę podczas czynności kontrolnych prowadzonych w szpitalach poświęcano sprawdzeniu wdrożenia procedur przeciwepidemicznych i postępowania w przypadku podejrzenia/stwierdzenia zachorowania na chorobę wysoce zakaźną, w tym gorączkę krwiotoczną Ebola, jak również zapewnienia warunków czasowej izolacji, a także organizacji pracy, uwzględniających zapewnienie warunków bhp personelowiminimalizujących ryzyko transmisji choroby wysoce zakaźnej. VI. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 6.1 Nadzór bieżący nad zakładami pracy W I-półroczu 2015 roku skontrolowano 1615 zakładów pracy tj. 18,1 % ogółu zakładów będących w ewidencji (wg stanu na dzień r.), w których przeprowadzono 1930 kontrole. Bieżący nadzór sanitarny obejmował kontrole przestrzegania w zakładach pracy przepisów dotyczących m.in.: warunków sanitarno-higienicznych w miejscu pracy, wprowadzania do obrotu i bezpiecznego stosowania substancji i mieszanin chemicznych, w tym produktów biobójczych, wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, występowania w środowisku pracy czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz szkodliwych czynników biologicznych, przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich pracowników, oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego. W związku ze stwierdzonymi, podczas przeprowadzanych czynności kontrolnych, uchybieniami (Ryc. 6) wydano 568 decyzji, zawierających 2046 nakazów/obowiązków (Ryc. 7), nałożono na pracodawców 4 grzywny w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 800 zł. Grzywny w drodze mandatu karnego zostały nałożone na podmioty zajmujące się: rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem i rybactwem (sekcja A, PKD 01 1 mandat); przetwórstwem przemysłowym (sekcja C, PKD 22 1 mandat); handlem hurtowym i detalicznym; naprawą pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle (sekcja G, PKD 45 1 mandat) oraz działalnością związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I, PKD 56 1 mandat). W wyniku przeprowadzonych działań kontrolnych wydano 214 decyzji dotyczących poprawy warunków pracy. Ryc. 6 Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas przeprowadzanych czynności kontrolnych. 106

107 Ryc. 7 Najczęstsze nakazy ujęte w wydanych decyzjach administracyjnych. W 215 skontrolowanych zakładach pracy występowały przekroczenia najwyższych dopuszczanych stężeń/natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, co stanowiło 13,3 % 107

108 skontrolowanych zakładów. W ww. zakładach pracy liczba pracowników pracujących w przekroczeniach NDS/NDN (ogółem) wyniosła 5207 osób (Ryc. 8). Ryc. 8. Pracownicy pracujący w przekroczeniach NDS/NDN czynników szkodliwych w środowisku pracy. Największą liczbę pracowników zatrudnionych na stanowiskach z przekroczeniami NDS i NDN stwierdzono w zakładach pracy zajmujących się produkcją wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli: produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania (PKD pracowników), w zakładach zajmujących się produkcją wyrobów spożywczych (PKD pracowników) oraz w zakładach zajmujących się produkcją metalowych wyrobów gotowych z wyłączeniem maszyn i urządzeń (PKD pracowników). Wydano 24 decyzje administracyjne dotyczące obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy. W wyniku czynności kontrolnych przeprowadzonych przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jak również działań będących ich następstwem, pracodawcy zobligowani byli do podejmowania działań mających bezpośredni wpływ na poprawę warunków pracy pracowników. Powyższe miało miejsce poprzez: doprowadzenie do właściwego stanu higieniczno-sanitarnego pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych obniżenie stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia opracowanie i udostępnienia pracownikom instrukcji stanowiskowych bhp zapewnienie odpowiedniej wentylacji w pomieszczeniach pracy oraz w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych zapewnienie bezpiecznego i higienicznego korzystania z pomieszczeń higienicznosanitarnych właściwe zabezpieczenie narzędzi ręcznych w zakładzie pracy poprawy oświetlenia na stanowiskach pracy zapewnienia szafek odzieżowych dla pracowników zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej zapewnienia pracownikom systemu I pomocy przedlekarskiej 108

109 6.2 Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Długotrwałe narażenie pracowników na działanie czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym może prowadzić do rozwoju zmian nowotworowych, które mogą ujawnić się wiele lat od chwili ustania narażenia. Dlatego też, występowanie tych czynników w środowisku pracy stanowi ważne zagadnienie z punktu widzenia zdrowia publicznego. Na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 roku skontrolowano 88 zakładów (przeprowadzono 92 kontrole), w których na stanowiskach pracy występowały substancje, mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (pył drewna twardego, promieniowanie jonizujące, benzyna silnikowa, benzen jako składnik paliw, związki chromu i niklu). Podczas przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzano m.in. następujące uchybienia: brak aktualnych badań i pomiarów czynnika rakotwórczego występującego w środowisku pracy, brak rejestru prac lub pracowników pracujących w narażeniu na szkodliwe czynniki rakotwórcze lub mutagenne, nie przekazanie właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu informacji dot. występowania w miejscu pracy substancji, mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak aktualnych badań lekarskich pracowników pracujących w narażeniu na szkodliwe czynniki rakotwórcze lub mutagenne, przekroczenie NDS pyłu drewna twardego. 6.3 Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne Pełniąc nadzór nad przestrzeganiem przepisów w zakresie występowania w środowisku pracy i narażenia pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych w I półroczu 2015 roku pracownicy pionu higieny pracy przeprowadzili 439 kontroli w 400 zakładach pracy. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych najczęściej stwierdzano następujące nieprawidłowości: brak oceny ryzyka dotyczącego czynników biologicznych, niezgodna z przepisami dokumentacja oceny ryzyka zawodowego w zakresie narażenia na czynniki biologiczne, brak procedur i instrukcji bezpiecznego postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, brak szkoleń pracowników w zakresie zagadnień dotyczących narażenia na czynniki biologiczne, brak rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia, brak rejestru pracowników pracujących w narażeniu na działanie szkodliwego czynnika biologiczne zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia. 6.4 Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz nad produktami biobójczymi Substancje chemiczne i ich mieszaniny stosowane były prawie we wszystkich obiektach objętych nadzorem, występowały w prowadzonych procesach technologicznych lub wykorzystywane były do zapewnienia właściwego stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń i urządzeń w zakładach pracy. 109

110 W I półroczu 2015 roku przeprowadzono: 189 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin (wyniki kontroli zestawiono w ryc. 9), 500 kontroli w zakresie stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin (wyniki kontroli zestawiono w ryc. 10). Ryc. 9 Substancje chemiczne i ich mieszaniny w województwie zachodniopomorskim w porównaniu do I półrocza 2013 i 2014 roku wprowadzanie do obrotu. Ryc. 10. Substancje chemiczne i ich mieszaniny w województwie zachodniopomorskim w porównaniu do I półrocza 2013 i 2014 roku stosowanie. 110

111 Ponadto przeprowadzono 76 kontroli z zakresu wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych nie wydano decyzji nakazujących wycofanie z obrotu produktów biobójczych. 6.5 Choroby zawodowe Choroby zawodowe są odzwierciedleniem stanu zdrowia pracujących, jak również higienicznych warunków pracy. Pozostają w związku z rozwojem przemysłu i stosowanymi technologiami, warunkami pracy oraz jej organizacją. W województwie zachodniopomorskim w I-półroczu 2015 roku zgłoszono 77 przypadków podejrzeń chorób zawodowych. Stwierdzono 24 choroby zawodowe, podczas gdy w tym samym okresie w roku 2014 stwierdzono 38 przypadków. Do najczęściej stwierdzanych chorób zawodowych należały choroby zakaźne lub pasożytnicze 13 przypadków w tym 12 przypadków boreliozy oraz 1 przypadek WZW typu C (Ryc. 11). Ryc. 11. Choroby zawodowe na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2015r. 111

112 6.6 Środki zastępcze Według znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nowa definicja środka zastępczego wskazuje, iż są to produkty zawierające co najmniej jedną nową substancję psychoaktywną lub inną substancję o podobnym działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, które mogą być użyte zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa. Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Saniatrnej w I półroczu 2015 roku systematycznie kontrolowali sklepy, w których zachodziło podejrzenie, iż wprowadzane są do obrotu produkty, które mogły być środkami zastępczymi. Ponadto kontynuowane były działania profilaktyczne mające na celu przekazanie informacji o skutkach używania dopalaczy. W powyższych sklepach przeprowadzono 12 kontroli podczas, których zabezpieczono 3144 produktów, co do których zachodziło podejrzenie, iż mogą być środkami zastępczymi. Nadto w ramach prowadzonych postępowań wydanych zostało 6 decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za wprowadzanie do obrotu środków zastępczych. Dodatkowo prowadzonych było 18 postępowań administracyjnych wobec osób fizycznych dotyczących wprowadzania do obrotu środków zastępczych. Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydali również 9 decyzji o których mowa w art. 27 c ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz 6 decyzji o których mowa w art. 27 c ust. 6 ww. ustawy. 112

113 Wnioski: W I półroczu roku 2015, podobnie jak w analogicznym okresie roku 2014, najczęściej stwierdzanymi chorobami zawodowymi były choroby zakaźne lub pasożytnicze (54,2% ogółu stwierdzonych przypadków w I półroczu 2015 roku). Działania techniczno-organizacyjne podejmowane przez pracodawców przyczyniają się do poprawy warunków pracy pracowników pracujących w narażeniu na działanie czynników szkodliwych w środowisku pracy. Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej z terenu woj. zachodniopomorskiego w zakresie dotyczącym nadzoru nad środkami zastępczymi, przyczyniają się do ograniczenia dostępu do powyższych produktów oraz prowadzą do zmniejszenia zagrożeń dla zdrowia i życia obywateli. VII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ Nadzór w zakresie ochrony radiologicznej na terenie województwa zachodniopomorskiego sprawowany jest przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie, który jest organem I instancji w tym zakresie i prowadzony jest wielotorowo zarówno w odniesieniu do pracowników, osób z ogółu ludności jak również w zakresie ochrony radiologicznej pacjenta. W I połowie 2015 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego pod nadzorem Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie znajdowało się 765 aparatów rentgenowskich w jednostkach stosujących promieniowanie jonizujące do celów medycznych w tym m.in.: 28 tomografów komputerowych, 22 mammografów, 63 aparaty do radiologii zabiegowej, 513 rentgenowskich aparatów stomatologicznych. W I połowie 2015 roku wydano 59 zezwoleń na uruchamianie i stosowanie aparatów rtg do celów medycznych oraz zezwoleń na uruchomienie pracowni rtg. Liczbę aparatów rentgenowskich, na które wydano zezwolenia w I półroczu 2015 roku w zależności od ich przeznaczenia przedstawia tabela 32. Dla porównania podano w tabeli również liczbę aparatów rtg na które wydano zezwolenia w I półroczu 2013 i 2014r. Tab. 32. Liczba aparatów rentgenowskich, na które wydano zezwolenia w I półroczu 2015r. oraz w I półroczu 2013 i 2014r. w zależności od ich przeznaczenia. Przeznaczenie aparatów rentgenowskich Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w I półroczu 2015 Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w I półroczu 2014 Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w I półroczu 2013 Radiologia zabiegowa Tylko do zdjęć Do zdjęć i prześwietleń Mammografy Stomatologiczne punktowe (wewnątrzustne) Stomatologiczne panoramiczne Densytometry Tomografy komputerowe Suma Niezmiernie istotnym elementem dla prowadzonego postępowania diagnostycznego jest zapewnienie nowoczesnej aparatury rentgenowskiej. Wyeksploatowana aparatura 113

114 utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia postawienie właściwej diagnozy medycznej i powoduje otrzymywanie zwiększonych dawek promieniowania, dlatego też jednym z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej była ocena jakości aparatury rtg w kontekście ochrony pacjenta. Przeprowadzone kontrole wykazały, że nie wszystkie stosowane aparaty rentgenowskie są w pełni sprawne i miały bezpośredni wpływ na naprawę lub wyłączenia z eksploatacji niesprawnego sprzętu. W I połowie 2015 roku przeprowadzono 97 kontroli w zakresie higieny radiacyjnej w 91 obiektach. W 52 obiektach stwierdzono nieprawidłowości. Wydano ogółem 118 decyzji w tym: 59 decyzji zezwalających na stosowanie aparatów rtg oraz decyzji na uruchomienie pracowni rentgenowskich, 20 decyzji wygaszających zezwolenia na stosowanie aparatów rtg oraz pracowni rtg, 32 decyzje nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, 7 decyzji nie dotyczących naruszeń - zmieniające wcześniej wydane decyzje, decyzje o zmianie nazwy jednostki, decyzje umarzające, 68 decyzji płatniczych - rachunków zobowiązujących do pokrycia kosztów kontroli. Wydano 49 opinii dotyczących projektów nowo budowanych lub adaptowanych pracowni RTG oraz wydano 26 opinii dot. budowy stacji elektroenergetycznych, budowy linii energetycznych, budowy farm wiatrowych. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 9 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności, dotyczące m.in.: 1) zapewnienia wykonywania w szpitalu testów ciążowych u kobiet w wieku rozrodczym, bezpośrednio przed wykonywaniem procedur z zakresu radiologii zabiegowej, 2) zapewnienia wykonywania i nadzorowania wykonywania badań i zabiegów przy użyciu promieniowania jonizującego przez osoby posiadające certyfikat potwierdzający ukończenie szkolenia oraz zdanie egzaminu z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta, 3) zapewnienia wykonywania badań i zabiegów z wykorzystaniem promieniowania jonizującego przez osoby posiadające aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia na działanie promieniowania jonizującego, 4) wstrzymania stosowania 8 aparatów rentgenowskich do zdjęć mammograficznych, stomatologicznych oraz stosowanych w radiologii zabiegowej do czasu usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości, 5) odsunięcia od pracy w narażeniu na działanie promieniowania 60 osób do czasu: a. uzyskania certyfikatu potwierdzającego ukończenie szkolenia oraz zdanie egzaminu z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta, b. uzyskania orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do pracy w narażeniu na działanie promieniowania, c. objęcia ich pomiarami dawek, 6) zapewnienia wewnętrznego nadzoru nad przestrzeganiem wymagań ochrony radiologicznej przez osobę posiadającą uprawnienia inspektora ochrony radiologicznej. 114

115 Podobnie jak w latach ubiegłych do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości podczas kontroli przeprowadzonych w jednostkach stosujących aparaturę rtg do celów medycznych było niewykonywanie lub nieregularne wykonywanie testów kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych 17 decyzji dotyczyło niniejszej nieprawidłowości. Podczas przeprowadzanych kontroli wykonywane są pomiary skuteczności osłon chroniących przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach rentgenowskich oraz pomiary promieniowania rentgenowskiego na stanowiskach pracy. W I połowie 2015 roku. wykonano pomiary dozymetryczne we wszystkich skontrolowanych jednostkach. W zdecydowanej większości przypadków osłony przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach i gabinetach rtg były wykonane prawidłowo zgodnie z zatwierdzonymi przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie projektami osłon, jednakże stwierdza się co raz więcej przypadków braku zgodności stanu faktycznego pracowni z uzgodnionym projektem. Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. W I połowie 2015 roku wykonano eksploatacyjne specjalistyczne testy fizycznych parametrów dla 35 aparatów rentgenowskich (22 dla aparatów rentgenowskich stomatologicznych do zdjęć wewnątrzustnych oraz 13 dla aparatów rentgenowskich ogólnodiagnostycznych). Przeprowadzone testy wykazały niedopuszczalne odchylenie fizycznych parametrów dla jednego rentgenowskiego stomatologicznego aparatu do zdjęć wewnątrzustnych, stosowanego w zakładzie stomatologicznym w Szczecinku. W I połowie 2015 roku wpłynął jeden wniosek od mieszkańca miejscowości Wiewiecko o przeprowadzenie pomiarów pola elektromagnetycznego, obawiającego się wpływu na zdrowie promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez linię elektroenergetyczną i stację transformatorową. Przeprowadzone pomiary na terenie posesji i w budynku nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych wartości natężenia pola elektromagnetycznego określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobu sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Wpłynęła również jedna anonimowa skarga dot. ochrony radiologicznej w pracowni radiologii stomatologicznej w Stargardzie Szczecińskim. Przeprowadzona kontrola w jednostce stosującej promieniowanie jonizujące w celach medycznych nie wykazała zasadności skargi. Przeprowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinie pomiary pól elektromagnetycznych niejonizujących w I połowie 2015 roku dla celów BHP oraz ochrony ludzi i środowiska wokół 18 urządzeń nie wykazały niebezpiecznego lub nadmiernego narażenia na pola elektromagnetyczne pomimo występowania stref ochronnych. Wartości wskaźników ekspozycji na stanowiskach pracy nie przekraczały jedności (W<1). W I połowie 2015 roku Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w Warszawie harmonogramem, przeprowadziła badania w podstawowej placówce pomiarów skażeń w kierunku zawartości izotopów cezu 137 w 13 próbkach środków spożywczych oraz 4 próbkach wody. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie zakwestionowano żadnej z przebadanych próbek. W ramach planu monitoringu żywności opracowanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego wykonano pomiary w kierunku zawartości izotopu cezu 137 w 3 próbkach żywności. Nie zakwestionowano żadnej próbki. 115

116 W I połowie 2015 roku nie odnotowano zdarzeń radiacyjnych na terenie województwa zachodniopomorskiego. Podsumowanie : 1 Przeprowadzone kontrole wykazały, że w wielu jednostkach stosujących aparaturę rentgenowską do celów medycznych nie są systematycznie wykonywane testy kontroli fizycznych parametrów aparatury radiologicznej. 2 W jednym szpitalu stwierdzono niewykonywanie testów ciążowych u kobiet w wieku rozrodczym, bezpośrednio przed wykonywaniem procedur z zakresu radiologii zabiegowej. 3 Nakazano wstrzymanie stosowania ośmiu aparatów rentgenowskich do czasu usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości. 4 Nakazano odsunięcie od pracy w narażeniu na działanie promieniowania 60 osób do czasu: objęcia ich pomiarami dawek, uzyskania certyfikatu potwierdzającego ukończenie szkolenia oraz zdanie egzaminu z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta, uzyskania orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do pracy w narażeniu na działanie promieniowania. 5 Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. 6 W zakładach pracy, w których wykonano pomiary natężenia pola elektromagnetycznego nie stwierdzono nadmiernego lub niebezpiecznego narażenia na pola elektromagnetyczne. 7 Nie odnotowano zdarzeń radiacyjnych na terenie województwa zachodniopomorskiego. 8 W wyniku przeprowadzenia badań pomiaru skażeń w kierunku zawartości izotopów cezu 137 w próbach środków spożywczych, próbach wody oraz próbach żywności, nie zakwestionowano żadnej z przebadanych próbek. VIII. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH W I półroczu 2014r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach prowadzonego nadzoru nad szkołami i placówkami oświatowo wychowawczymi skontrolowali 1008 ( 1118 w I półroczu 2014r. ) szkół i placówek oświatowo - wychowawczych spośród 2179 ( 2186 w 2014r. ) objętych nadzorem, w tym: 63 żłobki i kluby dziecięce, 339 przedszkoli/innych form wychowania przedszkolnego, 353 szkoły wszystkich typów, 253 inne placówki oświatowo wychowawcze.. Ponadto 147 placówek wypoczynku zimowego z 554 zgłoszonych przez organizatorów. Wszystkie skontrolowane placówki oświatowe oraz wypoczynku zlokalizowane są w budynkach spełniających wymagania w zakresie funkcjonalności określone dla obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych na stały lub czasowy pobyt ludzi. Przeprowadzono w nich łącznie 1404 kontrole (w tym w placówkach: stałych 1256, wypoczynku zimowego 148 ) w trakcie których ocenie poddano 45,2% placówek stałych oraz 66,2% sezonowych. Stwierdzone w ich wyniku nieprawidłowości oraz uchybienia skutkowały wydaniem 206 decyzji administracyjnych, 11 mandatów karnych na sumę 2100 zł. oraz w 58 przypadkach kierowano wystąpienia pokontrolne do organów prowadzących lub Nadzoru Budowlanego. 116

117 Podstawą prowadzonego postępowania administracyjnego było niespełnienie wymagań technicznych i sanitarnych określonych w obowiązujących przepisach w obiektach i pomieszczeniach w których odbywa się nauka lub pobytu dzieci i młodzieży. Głównie dotyczyły poprawy w zakresie: sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży ( 81 ), stanu sanitarno higienicznego toalet, w tym sprawności technicznej armatury sanitarnej oraz wyposażenia w środki higieniczne ( 47 ), ciągów komunikacyjnych w budynkach oświatowych ( tj. nawierzchni, schodów, zabezpieczeń kaloryferów ) oraz szatni ( 44 ), warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego oraz warunków do utrzymania higieny po zajęciach ( 18 ), złego stanu technicznego bloku żywieniowego ( 15 ), dostosowania mebli i/lub posiadania certyfikowanych mebli i sprzętu sportowego ( 13 ), planów lekcji ( 4 ), ciągów komunikacyjnych w budynkach ( nawierzchnie, schody, zabezpieczenie kaloryferów ( 4 ), braku procedur HACCP ( 6 ), nieprzestrzeganie GHP i GMP ( 3 ), gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej ( 1 ), systemu I pomocy, apteczki, instrukcje ( 1 ), innych tj. zapewnienia prawidłowej wentylacji w pomieszczeniach, doprowadzenia do prawidłowego stanu stolarki okiennej i drzwiowej, zapewnienia ciepłej wody w pomieszczeniach sanitarnych dla dzieci, zapewnienie właściwego oświetlenia, poprawy stanu technicznego sprzętu wyposażeniowego w placówkach ( 37). W 78 decyzjach administracyjnych zmieniono terminy wykonania nałożonych obowiązków, zgodnie z uzasadnionymi i udokumentowanymi wnioskami zobowiązanych. Jako główne przyczyny podawano: nie zapewnienie przez organy prowadzące ( Gminy, Starostwa) środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowych i wykonywanie części prac we własnym zakresie przez dyrektorów szkół, ustalone przez organy założycielskie harmonogramy prac remontowych na dany rok, nieprzewidziane sytuacje, które wymagają podjęcia priorytetowych działań niezgodnych z ustalonymi wcześniej harmonogramami, szeroki zakres prowadzonych robót. Rezultatem prowadzonej działalności kontrolno nadzorowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej w szkołach i placówkach było wyegzekwowanie obowiązków nałożonych w 78 decyzjach administracyjnych, w tym: 11 wydanych w 2014 oraz 67 z lat ubiegłych. Systematycznej poprawie ulega stan techniczny obiektów oświatowych w zakresie: termomodernizacji budynków oświatowych ( położenia nowych elewacji, pokryć dachowych ), prowadzonych remontów, modernizacji i prac konserwatorskich, rozbudowy placówek ( dobudowy sal lekcyjnych, pomieszczeń sanitarnych, zapewnienia prawidłowych standardow dostępności do urządzeń sanitarnych tj. umywalek, kabin ustępowych w pomieszczeniach sanitarnych, rozbudowy bloków sportowych, sal gimnastycznych, boisk, placów zabaw dla dzieci ), stanu higieniczno sanitarnego, estetyki ścian sufitów, powierzchni podłogowych w pomieszczeniach edukacyjnych, sanitarnych, ciągach komunikacyjnych, zabezpieczenia grzejników, poprawy warunków do utrzymania higieny osobistej uczniów i przedszkolaków, 117

118 poprawy stanu technicznego stolarki okiennej i drzwiowej w salach dydaktycznych, salach gimnastycznych oraz w ciągach komunikacyjnych, poprawy oświetlenia sztucznego w salach lekcyjnych i pomieszczeniach oraz stanu technicznego punktów świetlnych (wymiany instalacji elektrycznej). Zróżnicowany jest stan infrastruktury do realizacji zajęć z wychowania fizycznego, w 352 skontrolowanych szkołach na terenie woj. zachodniopomorskiego: 6 szkół posiadało jedynie salę gimnastyczną, 11 jedynie salę zastępczą lub rekreacyjną, 20 jedynie boisko sportowe, 33 salę gimnastyczną wraz z boiskiem, 44 salę zastępczą/ rekreacyjną z boiskiem, 14 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną z boiskiem, 5 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną bez boiska, 177 posiada szkolny zespół sportowy z boiskiem, 21 posiada szkolny zespół sportowy bez boiska, 21 placówek nie posiada infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, 26 niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia z wychowania fizycznego prowadzi na korytarzach, 145 szkół korzysta z infrastruktury do prowadzenia zajęć z wf poza placówką ( sal gimnastycznych, hal sportowych, siłowni, fitness, klubu, innej sali specjalistycznej). Prowadzone postępowanie administracyjne w zakresie poprawy stanu technicznego sal gimnastycznych wraz z zapleczem dotyczyło głównie: zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego nawierzchni boisk do gier sportowych oraz placów rekreacyjnych, zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego i funkcjonalności sal gimnastycznych wraz z zapleczem ( renowacja nawierzchni parkietowych, stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana oświetlenia, odnowienie ścian i sufitów, poprawy stanu sanitarno technicznego pomieszczeń sanitarnych, wykonanie lub doprowadzenie do prawidłowego stanu sanitarno - technicznego wentylacji w pomieszczeniach zaplecza jak również w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych przy sali gimnastycznej oraz szatniach). Pomimo stałej poprawy bazy sportowej do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w szkołach ( modernizacje istniejącej infrastruktury oraz oddawanie nowej ) warunki do utrzymania higieny po przeprowadzonych zajęciach oraz możliwości korzystania z nich nie są satysfakcjonujące, jedynie w 4 szkołach wszystkich typów zawsze po zajęciach uczniowie korzystają z natrysków funkcjonujących przy salach gimnastycznych w: 31 korzystają sporadycznie, 107 jedynie po dodatkowych zajęciach sportowych, 48 są nieużywane, 8 nieczynne. Wśród 1008 skontrolowanych placówek w 42 stwierdzono niewłaściwe warunki do utrzymania higieny w tym: w 8 nadal brak ciepłej wody przy wszystkich umywalkach, w 8 stwierdzono zaniedbania czystości i porządku, w 30 niewłaściwy stan techniczny pomieszczeń, pozostałe 966 zapewniły dzieciom i młodzieży prawidłowe warunki do utrzymania higieny, tj. takie, w których uczniowie mają dostęp do bieżącej ciepłej wody, mydła w dozownikach, suszarek do rąk lub ręczników jednorazowych, papieru toaletowego przy lub w kabinach WC, a także zapewniony właściwy stan techniczny oraz sanitarno higieniczny pomieszczeń i armatury sanitarnej. 118

119 W stosunku do 29 placówek prowadzone jest postępowanie administracyjne, w 14 wydano bieżące zalecenia/ wystąpienia pokontrolne, 8 osób winnych zaniedbań ukarano mandatami karnymi na kwotę 1600zł. Podsumowanie i wnioski: 1. Wyniki prowadzonego nadzoru sanitarnego w szkołach i placówkach wykazują tendencję stałej i systematycznej poprawy zarówno infrastruktury jak i stanu sanitarno - technicznego szkół i placówek, pomimo nie zapewnienia przez organy prowadzące środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowo - adaptacyjnych i nadal 8 placówek spośród skontrolowanych nie posiada ciepłej wody przy wszystkich umywalkach (jedynie przy 1 w każdym pomieszczeniu), 30 szkół ma problemy z zapewnieniem prawidłowego stanu technicznego pomieszczeń sanitarnych, również warunki do utrzymania higieny po przeprowadzonych zajęciach z wychowania fizycznego nie są satysfakcjonujące. IX. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 9.1 Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych. W I półroczu 2015 nadzorem sanitarnym w województwie zachodniopomorskim objęto zakładów (w tym 4002 producentów produkcji pierwotnej), przeprowadzając w nich 8592 kontrole, podczas których sprawdzano m.in.: warunki sanitarno higieniczne i techniczne produkcji, dystrybucji i sprzedaży, transportu środków spożywczych, produktów kosmetycznych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością; jakość zdrowotną produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością krajowych oraz importowanych poprzez ocenę wizualną i/lub laboratoryjną próbek żywności pobieranych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, zachowanie ciągłości łańcucha chłodniczego; prawidłowość znakowania żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością i produktów kosmetycznych; źródło pochodzenia surowców i gotowych produktów znajdujących się w obrocie handlowym i w zakładach żywienia zbiorowego; monitorowanie wycofanej z obrotu żywności, kosmetyków i przedmiotów użytku w ramach systemu wczesnego ostrzegania o pojawiających się produktach niebezpiecznych na rynku (system RASFF i RAPEX); wdrożenie i skuteczne stosowanie systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia, zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz systemu HACCP. Kontrole w obiektach przeprowadzano w oparciu o przyjęty na rok 2015 harmonogram nadzoru nad obiektami, a także kontrole pozaplanowe, sprawdzające, tematyczne i interwencyjne, w każdym przypadku uzyskania informacji o uchybieniach stanowiących zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów oraz w związku z informacjami napływającymi w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach - systemu RASFF. 119

120 W okresie sprawozdawczym do Państwowej Inspekcji Sanitarnej naszego województwa wpłynęło 491 interwencji konsumentów dotyczących m.in.: nieprzestrzegania zasad sanitarno higienicznych w zakładach żywieniowych; oferowania do sprzedaży środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej lub nieprawidłowo oznakowanych; prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie żywienia zbiorowego oraz obrotu żywnością w zakładach nieobjętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub niezgodnie z decyzją zatwierdzającą zakład; obecności szkodników w zakładzie produkcyjnym; Podjęte działania kontrolne mające na celu wyjaśnienie ww. interwencji potwierdziły zasadność 155 zgłoszeń. W każdym przypadkach podjęto stosowne działania nadzorowe. W skontrolowanych zakładach produkcji i obrotu żywnością, stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim: niewłaściwego stanu sanitarno - technicznego pomieszczeń, urządzeń i sprzętu pozostających w kontakcie z żywnością; wprowadzania do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia lub upływie daty minimalnej trwałości; braku procedur kontroli wewnętrznej opartej na zasadach systemu HACCP, jak również systematycznych zapisów z ich monitorowania oraz weryfikacji niniejszego systemu w zakresie opracowania procedur badania próbek żywności produkowanej w zakładzie na zgodność z kryteriami mikrobiologicznymi lub opracowania zasad postępowania z tłuszczami smażalniczymi; nieprzestrzegania przez pracowników podstawowych zasad higieny na etapie produkcji, przetwarzania żywności; braku bieżącej ciepłej i/lub zimnej wody jak również środków do mycia i higienicznego suszenia rąk; braku do wglądu aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarnoepidemiologicznych pracowników zatrudnionych przy żywności. W związku z nieprzestrzeganiem wymagań bieżącego stanu higieniczno-sanitarnego w zakładach ukarano 646 osób odpowiedzialnych za powstanie zaniedbań grzywnami w drodze mandatu karnego na łączną kwotę zł. W celu poprawy warunków sanitarno-technicznych wydano ogółem 1357 decyzji administracyjnych, nakazujących najczęściej poprawę stanu technicznego w zakresie: doprowadzenia do właściwego stanu technicznego pomieszczeń zakładu; poprawy stanu technicznego urządzeń i sprzętu mającego kontakt z żywnością; opracowania dokumentacji i wdrożenia zasad systemu HACCP; zweryfikowania systemu kontroli wewnętrznej opartego na zasadach HACCP w zakresie opracowania procedur badania próbek żywności produkowanej w zakładzie na zgodność z kryteriami mikrobiologicznymi; zapewnienia bieżącej ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk; właściwego oznakowania wprowadzanych do obrotu środków spożywczych sprzedawanych luzem, nieopakowanych w opakowania jednostkowe jak również wyrobów gotowych potraw poprzez umieszczenie informacji dotyczących: wykazu składników lub substancji powodujących alergie lub reakcje nietolerancji; prowadzenia właściwego sposobu zagospodarowania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego stanowiących materiał kategorii 3. Ponadto wydano 16 decyzji unieruchomienia lub przerwania działalności całego lub części zakładu, m.in. z uwagi na: 120

121 prowadzenie działalności bez decyzji zatwierdzającej zakład lub niezgodnie z decyzją państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy jednoczesnym braku odpowiednich warunków technicznych i sanitarnych w procesie produkcji i obrotu żywnością; brak odpowiednich warunków sanitarnych; zanieczyszczenie mikrobiologiczne (bakterie z grupy coli i Escherichia coli) wody pitnej w sanatorium uzdrowiskowym. Wydano 100 decyzji zakazujących wprowadzania produktów do obrotu handlowego, które dotyczyły wycofania z obrotu handlowego środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, bądź przeterminowanej żywności. Zatwierdzono 3770 zakładów, z czego 71 obiektów uzyskało zatwierdzenie warunkowe. W I półroczu 2015r. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na podstawie art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (jt. Dz. U. z z późn. zm.) w drodze decyzji nałożył na przedsiębiorców 27 kar pieniężnych na łączną kwotę zł, z uwagi na naruszenie art. 103 ust 1 w/w ustawy tj.: nieprzestrzeganie wymagań w zakresie znakowania wprowadzanych do obrotu środków spożywczych; rozpoczęcie działalności bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów; prowadzenie działalność w zakresach niezgodnych z decyzjami Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych zatwierdzających obiekty żywnościowe; prowadzenie działalności w zakresie produkcji lub obrotu żywnością wbrew decyzji o czasowym zawieszeniu działania lub zamknięciu całego lub części danego zakładu. W przypadku rozstrzygnięcia 3 spraw, wnioski wpłynęły do Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie pod koniec 2014 roku. 9.2 Nadzór nad produkcją pierwotną Na terenie województwa zachodniopomorskiego nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęto 4002 producentów produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego, którzy w większości przypadków prowadzą także działalność w zakresie dostaw bezpośrednich. Niniejsze podmioty ukierunkowane są głównie na produkcję owoców (maliny, truskawki, borówki amerykańskiej, porzeczki), warzyw (sałaty, rzodkiewki, pomidorów, ogórków, fasolki szparagowej), zbóż, rzepaku, ziemniaków, a w 1 przypadku produkcję kiełków. W I półroczu 2015r. przeprowadzono łącznie 96 kontroli sanitarnych w gospodarstwach rolnych, podczas których sprawdzano m.in.: stan sanitarno techniczny pomieszczeń i wyposażenia, jakość wody wykorzystywanej w produkcji rolniczej, warunki sanitarno higieniczne przy produkcji i dystrybucji, a także pobierano próbki warzyw i owoców do badań laboratoryjnych w kierunku zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych. Łącznie pobrano 23 próbki - niekwestionowano ich jakości zdrowotnej. Większość w/w kontroli podejmowano wspólnie z pracownikami Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w związku z realizacją planu na 2015r. w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego w ramach porozumienia zawartego z dnia 20 stycznia 121

122 2015r. w sprawie współdziałania Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspekcji Ochrony Środowiska. Podczas czynności kontrolnych stwierdzono w 7 przypadkach brak wdrożonego systemu kontroli wewnętrznej opartego na dobrej praktyce higienicznej, co skutkowało wszczęciem postępowania administracyjnego i obciążeniem producentów produkcji pierwotnej opłatą za czynności kontrolne na łączną kwotę 810 zł. W okresie sprawozdawczym przyjęto 2 zgłoszenia interwencyjne dotyczące niewłaściwych warunków sanitarno higienicznych panujących w gospodarstwie rolnym podczas zbioru owoców miękkich. Kontrole sanitarne nie potwierdziły zarzutów niniejszych interwencji. Ponadto na terenie powiatu gryfińskiego Państwowa Inspekcja Sanitarna przy współpracy z ośrodkami doradztwa rolniczego zorganizowała 2 szkolenia dla rolników w zakresie rejestracji i wymagań higienicznych w produkcji podstawowej. 9.3 Jakość zdrowotna środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Tabela 33. Sprawozdanie za I półrocze 2015 rok z badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych środków spożywczych, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, kosmetyków i próbek sanitarnych. Grupa Liczba próbek Przyczyny Liczba próbek zbadanych asortymentowa zdyskwalifikowanych dyskwalifikacji 1. Mięso, podroby i przetwory obecność Salmonella mięsne Import 01a UE 01b 1 Kraj 01c 87 5 obecność Salmonella 2. Drób, podroby i produkty drobiarskie; jaja i ich przetwory Import 02a UE 02b Kraj 02c Ryby, owoce morza i ich przetwory 03 Import 03a 7 UE 03b Kraj 03c Mleko i przetwory mleczne Import 04a UE 04b 6 Kraj 04c Ziarno zbóż i przetwory zbożowo-mączne Import 05a 1 niewłaściwe cechy organoleptyczne niewłaściwe cechy organoleptyczne zawyżona liczba Enterobacteriaceae zawyżona liczba Enterobacteriaceae 122

123 UE 05b 17 Kraj 05c Wyroby cukiernicze i ciastkarskie Import 06a 6 UE 06b 12 Kraj 06c Cukier i inne 07 Import 07a UE 07b Kraj 07c 8. Miód i produkty 08 pszczelarskie Import 08a UE 08b Kraj 08c 9. Orzechy w tym arachidy 09 4 Import 09a 2 UE 09b Kraj 09c Warzywa (w tym strączkowe) Import 10a UE 10b 2 Kraj 10c Owoce Import 11a 12 UE 11b 11 Kraj 11c Grzyby 12 Import 12a UE 12b Kraj 12c 14. Napoje alkoholowe 14 8 Import 14a 2 UE 14b 2 Kraj 14c Ocet 15 Import 15a UE 15b Kraj 15c 16. Wody mineralne i napoje bezalkoholowe Import 16a UE 16b Kraj 16c Tłuszcze roślinne Import 17a UE 17b 4 kraj 17c 69 bakterie z grupy coli, paciorkowce kałowe bakterie z grupy coli, paciorkowce kałowe 123

124 18. Ziarna roślin oleistych 18 3 Import 18a 1 UE 18b 1 Kraj 18c Koncentraty spożywcze Import 19a UE 19b 1 kraj 19c Majonezy, musztardy, sosy Import 20a UE 20b 1 Kraj 20c Zioła, przyprawy Import 21a 3 UE 21b 4 kraj 21c Kawa, herbata, kakao, herbatki owocowe i ziołowe Import 22a 1 UE 22b 1 kraj 22c Wyroby garmażeryjne i kulinarne Import UE 23 23a 23b kraj 23c Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego Import 24a 5 UE 24b 4 Kraj 24c Suplementy diety Import 26a UE 26b 1 Kraj 26c Substancje dodatkowe i pomagające w 27 5 przetwarzaniu Import 27a 3 UE 27b 1 Kraj 27c Sól spożywcza i jej zamienniki niewłaściwe cechy organoleptyczne niewłaściwe cechy organoleptyczne zaniżona zawartość jodu w soli w porównaniu z wartością wymaganą wg 124

125 Import UE 28a 28b Kraj 28c Inne środki spożywcze Import UE Kraj Razem środki spożywcze z importu Razem środki spożywcze z UE Razem środki spożywcze krajowe Razem środki spożywcze ( ) 29 29a 29b 29c Badania sanitarne Próbki kontrolne posiłków Zatrucia pokarmowe Grzybowe Chemiczne Mikrobiologiczne Razem ( ) 38. Materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością a 36b 36c Import 38a 15 1 UE 38b 2 Kraj 38c 8 Kosmetyki Import 41a UE 41b 4 kraj 41c 28 Ogółem ( ) rozporządzenia zaniżona zawartość jodu w soli w porównaniu z wartością wymaganą wg rozporządzenia obecność żywych szkodników zbożowo mącznych i innych oraz ich pozostałości ponadnormatywna zawartość kadmu i ołowiu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża ponadnormatywna zawartość kadmu i ołowiu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne wykonane w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku. 125

126 W I półroczu 2015 roku w ramach urzędowej kontroli i monitoringu zbadano ogółem 2089 próbek z czego zakwestionowano 91 próbek, co stanowi 4,36% próbek. Próbki zakwestionowano w poniższych zakresach: mikrobiologicznym - przekroczona dopuszczalna liczba bakterii z rodziny Enterobacteriaceae zdyskwalifikowano 75 próbek lodów z automatów i z wytwórni lodów, co jest niezgodne z wymaganiami Rozporządzenia Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz.U. L 338/1 z dn r. ze zmianami). Wyniki takie świadczą o niewystarczającym poziomie utrzymania higieny w zakładzie lub nieprawidłowo przeprowadzanych procesach mycia i dezynfekcji oraz o braku kontroli wewnętrznej w zakresie nadzoru nad skutecznością tych procesów. Wobec powyższego polecono przeprowadzić w zakładach procesy mycia i dezynfekcji, wzmóc nadzór nad ich skutecznością oraz przeprowadzić szkolenia pracowników w tym zakresie; - obecność Salmonella spp. w 5 próbkach przetworów mięsnych, co jest niezgodne z wymaganiami Ustawy z dnia r o bezpieczeństwie żywności i żywienia (jt. Dz. U z późn. zm.). Podjęto odpowiednie działania zgodne z procedurą RASFF, zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego; - obecność bakterii grupy coli i paciorkowców kałowych w 1 próbce wody mineralnej (próbka dostarczona do badania przez osobę wnoszącą skargę), co jest niezgodne z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych (Dz. U. Nr 85, poz. 466). Do badań laboratoryjnych pobrano 5 próbek wody z obrotu handlowego nie zakwestionowano jej jakości zdrowotnej; zawartość jodu w soli ze względu na zaniżoną (1 próbka) zawartość jodu w 100g soli w porównaniu z wartością wymaganą według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U z 2010r., Nr 174, poz. 1184). Wobec powyższego poinformowano właściwe terenowe ze wglądu na siedzibę producenta Powiatowe Stacje Sanitarno Epidemiologiczne; badanie organoleptyczne - ze względu na niewłaściwe cechy organoleptyczne - 2 próbki. W próbce pierogów stwierdzono obecności piasku w farszu truskawkowym poinformowano właściwych ze względu na siedzibę producenta i dystrybutora państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych o wynikach badań. Przedsiębiorca wycofał z obrotu kwestionowaną partię pierogów z truskawkami. Ze względu na zmiany na powierzchni skóry tj. białe naloty, przekrwienia oraz ubytki w płetwach zakwestionowano partię karpia żywego. W związku z powyższym nakazano decyzją administracyjną wycofać z obrotu handlowego zabezpieczoną partię ww. produktu; zawartość kadmu i ołowiu w wyrobie do kontaktu z żywnością - ponadnormatywna zawartość ołowiu i kadmu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża, co jest niezgodne z wymaganiami normy PN-B-13210:1997 Wyroby szklane i ceramiczne przeznaczone do kontaktu z żywnością. Dopuszczone ilości uwalnianego ołowiu i kadmu. Podjęto odpowiednie działania zgodne z procedurą RASFF, zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego. Próbki do badań pobierane były z obrotu handlowego i od producentów zgodnie z założonym planem. 126

127 Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W I półroczu 2015 roku zbadano ogółem 1726 próbek środków spożywczych produkcji krajowej. Zakwestionowano 84 próbki za niewłaściwą jakość, co stanowi 4,87% wszystkich próbek zbadanych. Za niewłaściwą jakość mikrobiologiczną zakwestionowano 81 próbek, w tym 75 próbek za zawyżoną liczbę Enterobacteriaceae, 5 próbek za obecność Salmonella spp. i 1 próbkę na obecność bakterii grupy coli i paciorkowców kałowych. Zakwestionowano 1 próbkę za zaniżoną zawartość jodu w soli w stosunku do wymagań Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U z 2010r., Nr 174, poz. 1184), co stanowi 7,69% próbek zbadanych w kierunku zawartości jodu. Za niewłaściwe cechy organoleptyczne zakwestionowano 2 próbki. Wykonano 188 badań próbek sanitarnych, wśród których zakwestionowano 6 próbek zmiotek za obecność żywych szkodników i ich pozostałości co stanowi 3,19% badanych próbek sanitarnych. W I półroczu 2015 roku przyczyną kwestionowania próbek środków spożywczych była ich niewłaściwa jakość mikrobiologiczna spowodowana obecnością bakterii chorobotwórczych Salmonella spp., zawyżoną liczbą Enterobacteriaceae, obecnością bakterii grupy coli i paciorkowców kałowych, ponadto wykazano zaniżoną zawartość jodu w soli oraz niewłaściwe cechy organoleptyczne. W badaniach sanitarnych przyczyną kwestionowania była obecność szkodników i ich pozostałości. Jakość zdrowotna środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich i Unii Europejskiej. W I półroczu 2015 roku zbadano ogółem 115 próbek środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich (43 próbek) i Unii Europejskiej (72 próbki). W ramach przebadanych próbek środków spożywczych nie zakwestionowano żadnej próbki. Jakość zdrowotna materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków W I półroczu 2015 roku przebadano łącznie 57 próbek w tym 25 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz 32 próbek kosmetyków. Wśród przebadanych 25 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością nie zakwestionowano żadnej próbki. Badaniom poddano 8 próbek produkcji krajowej oraz 17 próbek z importu z krajów trzecich (15 próbek) i Unii Europejskiej (2 próbki). Wśród próbek zbadanych zakwestionowano 1 próbkę z importu (Chiny) za ponadnormatywną zawartość ołowiu i kadmu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża. Próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością przebadano w kierunku: migracji globalnej, migracji pierwiastków szkodliwych dla zdrowia ołowiu i kadmu, oceny przekazywania zapachu i smaku przy bezpośrednim kontakcie, migracji specyficznej formaldehydu, oceny znakowania. W ramach kontroli przebadano również 32 próbki kosmetyków, w tym 28 próbek krajowych pobranych w ramach nadzoru z obrotu i produkcji oraz 4 próbki z Unii Europejskiej. Żadna z przebadanych próbek nie była kwestionowana za niewłaściwą jakość zdrowotną. Kosmetyki zbadano w kierunku: zawartości formaldehydu, odczynu ph, zawartości kwasu tioglikolowego, zawartości nadtlenku wodoru, składu, identyfikacji barwników utleniających, znakowania. 127

128 9.4 Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami, organami samorządowymi podejmowana w ramach określonych akcji W pierwszym półroczu roku 2015 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie prowadził współpracę z Zachodniopomorskim Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii, Zachodniopomorskim Inspektorem Jakości Handlowej, Wojewódzkim Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Zachodniopomorskim Inspektorem Farmaceutycznym w oparciu o podpisane w latach ubiegłych porozumienia ramowe na szczeblu wojewódzkim. Zgodnie z zawartymi porozumieniami prowadzono m.in. działania nadzorowe w stosunku do podmiotów gospodarczych oraz kontrole w podległych obiektach, wymieniano listy obiektów nadzorowanych przez poszczególne inspekcje, a także przekazywano wyniki badań kwestionowanych produktów, lub dotyczących uwag do znakowania. W myśl przedmiotowych porozumień prowadzona jest wymiana informacji i dokumentów dotyczących naruszeń przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa żywności. Przesyłane są informacje oraz wyniki badań laboratoryjnych ze zbadanych próbek żywności, które potwierdzają niewłaściwą jakość środków spożywczych wprowadzanych do obrotu, celem wykorzystania służbowego zgodnie z kompetencjami. Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne województwa zachodniopomorskiego posiadają swoje strony internetowe na których dostępne są najnowsze informacje ważne dla bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (aktualności, ogłoszenia, komunikaty, arkusze wniosków - zgłoszeń), ponadto bezpośrednie adresy poczty elektronicznej na które petenci mogą bezpośrednio kierować swoje interwencje, wnioski, zapytania. Wszystkie takie sprawy są rozpatrywane tak samo jak sprawy przesyłane w formie papierowej. W związku realizacją planu na 2015r. w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego w ramach porozumienia z dnia 20 stycznia 2015r. w sprawie współdziałania Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspekcji Ochrony Środowiska zarządzeniem ZPWIS w Szczecinie z dnia 24 kwietnia 2015r. nr powołano Zespół ds. realizacji Planu na 2015r. w zakresie produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego w skład, którego weszli przedstawiciele wszystkich inspekcji objętych przedmiotowym porozumieniem województwa zachodniopomorskiego. W dniu r. w siedzibie WSSE w Szczecinie odbyło się spotkanie robocze z przedstawicielami Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Szczecinie, Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych w Szczecinie oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa podczas, którego omówiono zasady współpracy między inspekcjami, a także ustalono terminy przekazywania do ZPWIS w Szczecinie raportów z wynikami kontroli, celem opracowania zbiorczej informacji. W dniu r. odbyło się w siedzibie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Szczecinie spotkanie robocze dotyczące ujednolicenia strategii działania organów Inspekcji Weterynaryjnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. Zachodniopomorskiego w zakresie prowadzenia wspólnego nadzoru. Omówiono między innymi: sposób prowadzenia nadzoru nad obiektami wielkopowierzchniowymi posiadającymi wyodrębnione pomieszczenia, w których prowadzi się rozbiór mięsa, produkcję mięsa mielonego, surowych wyrobów mięsnych oraz produktów mięsnych nadzorowanych 128

129 przez Inspekcję Weterynaryjną oraz pomieszczenia w których, prowadzi się obrót środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego i niezwierzęcego sprzedawanych luzem i opakowanych; sposób prowadzenia nadzoru nad producentami lodu; sposób prowadzenia nadzoru nad zakładami prowadzącymi działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa, sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego na odległość (sprzedaży wysyłkowej); sposób współpracy w zakresie prowadzenia działań wynikających z funkcjonowania Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF); Powyższe sprawy i problemy zostały przedstawione i omówione podczas spotkań powiatowych inspektorów sanitarnych jak i powiatowych lekarzy weterynarii województwa zachodniopomorskiego. W związku z pismem Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Szczecinie w sprawie stoisk i punktów handlowych w pasie drogowym ZPWIS w Szczecinie polecił podjąć działania nadzorowe Państwowym Powiatowym Inspektorom Sanitarnym województwa zachodniopomorskiego zgodnie z ustawowymi kompetencjami. Wobec 2 osób prowadzących sprzedaż całoroczną miodu PPIS w Goleniowie skierował wnioski o nałożenie kary pieniężnej przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego zgodnie z art. 103 ust. pkt 4 Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku (sprawy w toku). 9.5 Znakowanie środków spożywczych W okresie sprawozdawczym kontynuowano nadzór nad prawidłowością znakowania środków spożywczych produkowanych lub będących już w obrocie handlowym zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 (Dz. U. 2015r., poz. 594 z późn.zm.) oraz przepisami szczegółowymi, dotyczącymi konkretnych grup środków spożywczych. Z uwagi na fakt obowiązywania od grudnia 2014r. wymogów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. L 304 z , s. 18 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych, prowadzono działania nadzorowe w tym zakresie. Kontrolą objęto środki spożywcze w opakowaniach jednostkowych, opakowaniach zbiorczych jak również przeznaczone do sprzedaży konsumentowi końcowemu w postaci nieopakowanej lub pakowane na jego życzenie. Sprawdzano, czy informacje zawarte na etykietach środków spożywczych informują klienta w sposób dokładny i jednoznaczny m.in. o: nazwie środka spożywczego, o składnikach w nich występujących, składnikach alergennych lub powodujących reakcje nietolerancji, dacie minimalnej trwałości lub terminie przydatności do spożycia, sposobie przygotowania lub stosowania, warunkach przechowywania, oznaczenia partii produkcyjnej oraz o danych identyfikujących producenta lub wprowadzającego środek spożywczy do obrotu, a także kraju w którym go wyprodukowano. Każdorazowo po otrzymywaniu sprawozdań z badań, które zawierały uwagi do oceny znakowania pobieranych próbek żywności, zgodnie z ustawowymi kompetencjami Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni przekazywali informacje do właściwych 129

130 terenowo Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Wojewódzkich Inspektoratów Inspekcji Handlowej oraz Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych. Do każdej informacji załączona była stosowna dokumentacja tj. sprawozdanie z przeprowadzonych badań. Nieprawidłowości dotyczyły m.in.: braku wyróżnienia substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji; braku czytelności oraz trwałości napisów na etykietach; błędnego stosowania sformułowania śladowe ilości, które nie jest ujęte w prawodawstwie wspólnotowym, zamiast możliwa obecność lub może zawierać ; nieprawidłowego sposobu prezentacji informacji o wartości odżywczej (np. niepełny wykaz składników odżywczych); braku oznakowania w języku polskim; niespójności zapisów pomiędzy zawartością danego składnika odżywczego w tabeli z wartością odżywczą, a jej graficznym przedstawieniem. W okresie sprawozdawczym ZPWIS w Szczecinie za nieprzestrzeganie wymogów w zakresie znakowania przez producentów żywności oraz wprowadzanie do obrotu handlowego żywności nieoznakowanej zgodnie z zapisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ( ) nałożył 2 kary pieniężne na łączną kwotę 8500 zł. 9.6 Ocena sposobu żywienia i podejmowane działania związane z edukacją dot. prawidłowego żywienia Przepisy prawa żywnościowego nie definiują ani wysokości zalecanych racji pokarmowych dla poszczególnych grup konsumentów ani zasad racjonalnego żywienia, są one opracowywane i publikowane przez jednostki naukowo-badawczo, w tym głównie Instytut Żywności i Żywienia, jedynie w formie zaleceń. Jadłospisy w kontrolowanych zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego takich jak: szkoły, przedszkola i żłobki, domy dziecka, domy opieki społecznej, oceniane były teoretycznie. Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej analizując jadłospisy dekadowe brali pod uwagę następujące wyróżniki: uwzględnienia w każdym posiłku podstawowym produktów dostarczających białko zwierzęce; uwzględnienia serwowania owoców i warzyw, szczególnie w postaci surowej; podaż pieczywa z mąki z pełnego przemiału, kasz gruboziarnistych, roślin strączkowych; podaż mleka i jego przetworów; podaż dań na bazie ryb; powtarzalność potraw w dekadzie; wykorzystywanie sezonowości roślin; liczby posiłków w ciągu dnia (w przypadku żywienia całodobowego); stosowania różnych technik kulinarnych. Najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami były: zbyt mała podaż warzyw i owoców, w szczególności w postaci surowej; małe urozmaicenie serwowanych surówek (głównym składnikiem jest marchewi kapusta) oraz owoców podawanych w postaci surowej (głównie jabłko); duży udział potraw sporządzanych z koncentratów; 130

131 niski udział produktów o wysokiej zawartości węglowodanów złożonych i produktów wysokobłonnikowych typu: ciemne pieczywo, kasze, warzywa strączkowe; zbyt niska podaż mleka i przetworów mlecznych; zbyt mała ilość produktów wysokobiałkowych na śniadanie; niska podaż dań przygotowywanych na bazie ryb. zbyt duża ilość produktów słodkich ; powtarzalność serwowanych potraw; Część zakładów żywienia zbiorowego, w szczególności przedszkola i żłobki niepubliczne korzystają z usług firm cateringowych, znajdujących się pod nadzorem PPIS. Jadłospisy układane są przez firmy, jednak zarządzający placówkami mają możliwość sugerowania w nich zmian, dotyczących dostarczanych potraw. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości dotyczących żywienia, uwagi ujmowano w protokołach kontroli sanitarnej, przekazywano dyrektorom placówek oraz osobom odpowiedzialnym za planowanie żywienia oraz szczegółowo omawiano popełnione błędy ze wskazywaniem możliwości ich skorygowania przy tworzeniu nowego jadłospisu. Udzielano również informacji dotyczących prawidłowego doboru składników do produkcji posiłków, konieczności stosowania różnych technik przetwarzania, zachowania higieny osobistej oraz występowania potencjalnych źródeł zatruć pokarmowych. 9.7 Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi oraz nową żywnością W ramach nadzoru prowadzonego nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi przeprowadzano kontrole w miejscach obrotu tj. w sklepach zielarsko-medycznych, sklepach ze zdrową żywnością, klubach i specjalistycznych sklepach sportowych, aptekach i hurtowniach, sklepach ogólnospożywczych w zakresie znakowania, prezentacji i reklamy, prawidłowości ekspozycji oraz warunków magazynowania przedmiotowych produktów. Stwierdzone nieprawidłowości, dotyczyły znakowania tych środków spożywczych, przede wszystkim w zakresie zastosowanych oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. W przypadku stwierdzenia w oznakowaniu produktów niezgodności z obowiązującymi przepisami prawa, powiadamiano o tym fakcie właściwego ze względu na siedzibę producenta/importera, państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Podczas prowadzonego nadzoru nie stwierdzono prowadzenia działalności promocyjnej zachęcającej do nabycia preparatów do początkowego żywienia niemowląt. Ze względu na bardzo popularną sprzedaż żywności tego typu przez internet, wzmożono nadzór nad przedsiębiorcami z terenu województwa zachodniopomorskiego wprowadzającymi ją do obrotu za pośrednictwem sklepów internetowych lub portali typu Allegro. W I półroczu 2015r. do ZPWIS w Szczecinie wpłynęło 6 interwencji, dotyczących sprzedaży za pośrednictwem internetu produktów deklarowanych jako suplementy diety, zawierających nieautoryzowane substancje, których spożycie może zaszkodzić zdrowiu konsumentów. W każdym przypadku przeprowadzono stosowne postępowanie nadzorowe. W toku prowadzonych kontroli stwierdzano nieprawidłowości, dotyczące braku rejestracji działalności związanej ze sprzedażą środków spożywczych na odległość, braku powiadamiania Głównego Inspektora Sanitarnego o pierwszym wprowadzeniu do obrotu oraz niewłaściwego informowania konsumentów. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie wymierzył 2 przedsiębiorcom kary pieniężne w wysokości 6000 zł w związku z nieprzestrzeganiem wymagań w zakresie znakowania suplementów diety, w tym w zakresie prezentacji i reklamy. 131

132 W okresie sprawozdawczym przeprowadzano również kontrole w związku z otrzymaniem 5 powiadomień w ramach funkcjonowania systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt (RASFF), odnoszących się do suplementów diety. Niniejsze powiadomienia dotyczyły stwierdzenia: obecności niezadeklarowanych substancji - pochodnych fenyletyloaminy, zbliżonych strukturalnie do amfetaminy w suplemencie pn. Black-Bombs ; niezadeklarowanej obecności ikaryny i innych substancji w suplemencie pn. TEST z linii CORE ; wysokiej zawartości witaminy B6 w suplemencie pn. The True Original Animal Pak ; nieautoryzowanych składników nowej żywności drenbuterolu oraz kory johimbiny w suplemencie pn. Dren oraz przekroczenia najwyższego dopuszczalnego poziomu ołowiu w suplemencie pn. Zeolite Poeder. Wszystkie czynności związane z postępowaniem RASFF były podejmowane natychmiast zgodnie z obowiązującą procedurą. Suplementy objęte przedmiotowymi powiadomieniami, znajdujące się w obrocie, były wycofane. Ponadto w związku z pismem Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie sprzedaży za pośrednictwem stron internetowych produktów zawierających w swoim składzie substancje niedozwolone, określanych jako tzw. spalacze tłuszczów, prowadzono działania nadzorowe, polegające na analizie stron internetowych przedsiębiorców z terenu województwa zachodniopomorskiego. Kontroli poddano oferowanie do sprzedaży produktów pn.: Oxyelite Pro, T5-helfire oxyelite oraz Hydroxyelite. Nie stwierdzono w sprzedaży w/w preparatów. 9.8 Nadzór nad przebiegiem imprez masowych W pierwszym półroczu 2015 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła nadzór nad przygotowaniem i przebiegiem 11 tzw. imprez masowych. Kontrolą objęto obiekty ruchome i tymczasowe w czasie trwania tzw. jarmarków organizowanych w centrach handlowych, halach widowiskowo-sportowych oraz okazjonalnych imprezach na wolnym powietrzu. W toku kontroli stwierdzono, że przedsiębiorcy dostosowali się do wymagań dotyczących ruchomych i tymczasowych obiektów zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r w sprawie higieny środków spożywczych. Żywność wprowadzana do obrotu handlowego eksponowana była w warunkach zgodnych z deklaracjami producenta. Osoby pracujący w kontakcie z żywnością posiadały aktualną dokumentację zdrowotną potwierdzającą brak przeciwwskazań do wykonywania prac związanych z kontaktem z żywnością. Organizatorzy imprez masowych zapewniali przedsiębiorcom wydzielone toalety, dostęp do bieżącej zimnej i ciepłej wody oraz możliwość prawidłowego gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych. Przedsiębiorcy we własnym zakresie zapewnili na stoiskach wodę pitną tzw. donoszoną, właściwe warunki do przechowywania środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie w urządzeniach chłodniczych, wyposażonych w termometry do monitoringu temperatury. Zapewniono odpowiednie warunki aby żywność była wystarczająco chroniona przed zanieczyszczeniem. 9.9 Działania akcyjne System wczesnego ostrzegania: RASFF i RAPEX W pierwszym półroczu 2015 roku, w ramach systemu RASFF, podjęte zostały działania w związku z 28 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych, 132

133 w tym 22 powiadomieniami alarmowymi, 4 powiadomieniami informacyjnymi. Zagrożenia jakości zdrowotnej żywności i materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością dotyczyły między innymi obecności w produktach: mykotoksyn, bakterii Salmonella, alergenów, przekroczenia sumy benzo(a)pirenu, migracji ołowiu i kadmu. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie zgłosił 2 powiadomienia alarmowe do Krajowego Punktu Kontaktowego Systemu RASFF przy Głównym Inspektoracie Sanitarnym, jedno z nich dotyczyło produktu żywnościowego, drugie natomiast wyrobów do kontaktu z żywnością. Działania związane z wycofaniem z obrotu handlowego produktów będących przedmiotem powiadomienia, wielokrotnie podejmowali ich producenci bądź importerzy. W przypadku sieci dużych sklepów kwestionowana partia produktu często wycofywana była przez samych przedsiębiorców. Firmy informowały swoich klientów o kwestionowaniu produktu i możliwości jego zwrotu do sklepu. Podczas okresu sprawozdawczego Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie nie otrzymywał notyfikacji dotyczących kosmetyków, które zostałyby zgłoszone do Systemu RAPEX tj. europejskiego systemu szybkiej wymiany informacji o produktach niebezpiecznych. Wnioski: 1 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie w okresie sprawozdawczym nałożył na przedsiębiorców 27 kar pieniężnych, tj. 3- krotnie więcej niż w I połowie 2014r.; 2 W województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2015r. zwiększyła się liczba zarejestrowanych producentów produkcji pierwotnej podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej o 17,5 % w porównaniu z rokiem ubiegłym; 3 W I półroczu 2015 roku przebadano ogółem 2089 próbek, natomiast w I półroczu 2014 było to 1960 próbek. Liczba próbek badanych zwiększyła się o 6,6%, natomiast zmniejszyła się liczba próbek zdyskwalifikowanych o 16%. Głównymi przyczynami kwestionowania próbek były: przekroczona dopuszczalna liczba bakterii z rodziny Enterobacteriaceae w przetworach mlecznych (lody) spadek do analogicznego okresu ubiegłego roku o 12%; ponadnormatywna zawartość ołowiu i kadmu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża. W analogicznym okresie ubiegłego roku nie kwestionowano próbek w tym zakresie. W I półroczu 2015 roku zanotowano: spadek kwestionowanych próbek w kierunku zawartości jodu w soli spożywczej z 4 próbek w analogicznym okresie roku ubiegłego do 1 próbki oraz spadek kwestionowanych próbek w kierunku badania organoleptycznego z 6 próbek w analogicznym okresie roku ubiegłego do 2 próbek. Natomiast w analizowanych okresach porównywalne były ilości próbek sanitarnych kwestionowanych w zakresie obecności żywych szkodników i ich pozostałości. X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO. W I półroczu 2015 roku pion Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia, Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizował zadania ukierunkowane 133

134 głównie na przeciwdziałanie następstwom palenia tytoniu, propagowanie zdrowego stylu życia, w tym profilaktykę otyłości, używanie substancji psychoaktywnych, a także przeciwdziałanie zakażeniom, m. in. HIV oraz promowanie szczepień ochronnych Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 roku Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Celem programu było zmniejszenie zachorowań i zgonów wynikających z palenia i ekspozycji na dym tytoniowy. Działania w tym zakresie podejmowano w ramach: 1. szkolnych programów edukacyjnych: Czyste powietrze wokół nas, Nie pal przy mnie, proszę i Znajdź właściwe rozwiązanie ; 2. kampanii społecznej: Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2015r. 3. Szkoleń i pojedynczych przedsięwzięć Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów pt. Czyste powietrze wokół nas. Celem głównym programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy i zwiększenie ich umiejętności w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Program realizowało 290 placówek przedszkolnych na 819, co stanowi 35%. Ogółem uczestniczyło w programie dzieci, w tym 5 latki-6315, 6- latki- 4377, 3,4 i 7 latki Dodatkowo edukacją objęto 5743 rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2014/2015 przeprowadzono 106 wizytacji. Zorganizowano 49 szkoleń/narad dla 300 koordynatorów przedszkolnych. Program będzie kontynuowany na szczeblu krajowym w kolejnych latach. Ryc. 12 Placówki biorace udział w programie "Czyste powietrze wokół nas w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. 134

135 Ryc. 13 Przedszkola biorące udział w programie "Czyste powietrze wokół nas"w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 14 Dzieci uczestniczące w programie "Czyste Powietrze wokół nas" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. 135

136 Wybrane działania: PSSE Gryfice W okresie marzec maj 2015r. PPIS w Gryficach był organizatorem Konkursu Plastycznego. Na organizację konkursu uzyskano wsparcie z gminy Płoty. Opracowano Regulamin Konkursu i w dniu r. Zaproszono 2 placówki przedszkolne (1 przedszkole z gminy Płoty, 1 przedszkole z gminy Gryfice). Placówkę z Gryfic zaproszono do konkursu, aby zachęcić wychowawców grup do lepszej organizacji programu i wzmocnić działania programowe. W ramach konkursu do siedziby PSSE Gryfice wpłynęły 22 prace plastyczne dzieci z dwóch placówek przedszkolnych. W dniu r. komisja konkursowa oceniła prace i wyłoniła laureatów. Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali dyplomy i drobne upominki, laureaci I, II, III miejsca otrzymali nagrody książkowe zakupione ze środków samorządowych gminy Płoty. PSSE Goleniów Wzorem lat ubiegłych w roku szkolnym 2014/2015 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Goleniowie zorganizował konkurs plastyczny dla dzieci 5 i 6 letnich realizujących program Czyste powietrze wokół nas. Do udziału w konkursie zaproszono piętnaście przedszkoli realizujących program Czyste powietrze wokół nas Przedmiotem konkursu były prace plastyczne uwrażliwiające dzieci na szkodliwość dymu papierosowego: Dym tytoniowy jest trujący, Bierne palenie szkodzi, Jak unikać dymu tytoniowego. Rozstrzygnięcie konkursu plastycznego odbyło się w dniu 28 maja 2015r. w siedzibie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Goleniowie. Nazwiska laureatów zostały umieszczone na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Goleniowie w dniu r. PSSE Koszalin Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Koszalinie dnia r. zorganizowała i przeprowadziła konkurs na inscenizację pt. Nie pal przy mnie, proszę dla dzieci 5 i 6- letnich przedszkolnych realizujących program Czyste Powietrze Wokół Nas z terenu miasta Koszalina i powiatu koszalińskiego. Impreza organizowana we współpracy z Centrum Kultury 105 w Koszalinie. Fundatorem nagród dla uczestników konkursu był Urząd Miejski w Koszalinie i Starostwo Powiatowe w Koszalinie. Głównym celem konkursu było zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Do udziału w konkursie zgłosiło się 17 przedszkoli z terenu miasta Koszalina, łącznie udział w inscenizacji wzięło 110 przedszkolaków, natomiast na widowni zasiadło około 310 przedszkolaków. Uczestnicy konkursu w oddelegowanej grupie 7 osobowej mieli za zadanie przedstawić inscenizację w dowolnej formie nawiązującą w sposób oczywisty do problemu biernego palenia i jego wpływu na zdrowie dziecka. Wszystkie przedszkola biorące udział w inscenizacji zajęły I miejsce, każdy z uczestników otrzymał nagrodę w postaci zabawek oraz dyplom dla przedszkola. PSSE Myślibórz We współpracy z PP nr 2 w Dębnie zorganizowano przemarsz dzieci ( 80 uczestników) ulicami miasta. Dzieci niosły przygotowane wcześniej transparenty i plakaty, wykrzykiwały hasła antynikotynowe. Pracownik PSSE rozdawał przechodniom ulotki antynikotynowe. Na podsumowanie VII edycji programu PSSE w Myśliborzu ogłosiła i zorganizowała konkurs plastyczny Mamo, Tato nie pal przy mnie. W konkursie wzięło udział 102 osoby. W przygotowaniu prac konkursowych mogli uczestniczyć rodzice i opiekunowie przez co niektóre prace były bardzo ciekawe. Nagrody ufundowała MGKPiRPA w Dębnie i 136

137 Myśliborzu. Wręczanie nagród i dyplomów odbywało się sukcesywnie w placówkach szkolnych i przedszkolnych podczas wewnętrznych uroczystości. PSSE Świnoujście Uroczyste zakończenie programu odbyło się 05 maja 2015r., w Sali Konferencyjnej Biblioteki Miejskiej w Świnoujściu przy ul. Piłsudskiego 15. Organizatorami zakończenia programu byli Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Miasta Świnoujście oraz Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Świnoujściu. Podczas zakończenia dzieci oglądały wystawione rysunki i prace plastyczne, śpiewały piosenkę o Dinku -smoku, który był główną postacią programu, oraz chętnie opowiadały o tym czego nauczyły się podczas zajęć związanych z programem. Wszystkie dzieci otrzymały maskotki Dinusie ufundowane przez Urząd Miasta w Świnoujściu, a wychowawcy podziękowania za realizację programu. W uroczysty zakończeniu programu udział wzięło 323 dzieci i 22 wychowawców opiekunów Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych Nie pal przy mnie, proszę. Celem programu jest kształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Głównymi adresatami programu są uczniowie klas I-III szkół podstawowych. Program stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży. Program ma na celu uświadomienie dzieciom, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia oraz uwrażliwienie dzieci na szkodliwość biernego palenia. Program realizowało uczniów klas I-III szkół podstawowych w roku szkolnym 2014/15 na 46737, co stanowi 42 %. Dodatkowo: 677 uczniów innych klas szkół podstawowych. Edukacją objęto 4943 rodziców. Program realizowało 256 szkół na 489, co stanowiło 52%. W ramach realizacji programu w roku szkolnym przeprowadzono 96 wizytacji. Zorganizowano 41 szkoleń/narad dla 276 dyrektorów i koordynatorów szkolnych. Program będzie kontynuowany w przyszłym roku szkolnym na szczeblu wojewódzkim. 137

138 Ryc. 15 Udział szkół podstawowych w programie "Nie pal przy mnie, proszę" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 16 Dzieci ze szkół podstawowych uczestniczące w programie "Nie pal przy mnie, proszę "w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. 138

139 Wybrane działania: PSSE Myślibórz Dnia r. w Szkole Podstawowej nr 3 w Myśliborzu odbył się Gminny Turniej Profilaktyczny dla uczniów klas trzecich szkół podstawowych. W ramach współpracy PSSE przygotowała część zadań tematycznie związanych z programem NIE pal przy mnie proszę : test, rebus oraz puzzle O co prosi stokrotka?. Uczestnicy rozwiązywali również zadania przygotowane przez SP 3 w Myśliborzu. Do turnieju przystąpiło 5 czteroosobowych drużyn z pięciu szkół podstawowych: Zmagania konkursowe poprzedził spektakl pt. Magiczny ogród w wykonaniu uczniów klasy II a pod opieką p. Urszuli Figiel. Podczas turnieju uczniowie odpowiadali na postawione przed nimi pytania oraz sprawnie i prawidłowo rozwiązywali różnorodne zadania, wykazując się rozległą wiedzą przyrodniczo-ekologiczną oraz dotycząca zasad zdrowego stylu życia. W drugiej części Turnieju zawodnicy przystąpili do konkurencji sportowych, utrwalających umiejętność ekologicznych zachowań oraz zdrowego życia bez nałogów. W czasie trwania turnieju reprezentanci drużyn malowali również plakaty Chrońmy środowisko. We współpracy ze Szkołą Podstawową nr 3 w Dębnie zorganizowano również konkurs plastyczny dla uczniów kl. III. Wręczenie nagród i dyplomów przygotowanych przez PSSE w Myśliborzu odbyło się podczas uroczystości związanych z obchodami Dnia Dziecka 1 czerwca 2015r. PSSE Świdwin W ramach realizacji programu Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świdwinie zorganizował konkurs plastyczny pn. Palenie a moje zdrowie. Do udziału w konkursie wyznaczono szkoły podstawowe z terenu powiatu świdwińskiego realizujące program edukacji antytytoniowej Nie pal przy mnie, proszę. Ideą konkursu było wzmocnienie wśród uczniów postaw prozdrowotnych poprzez upowszechnienie wiedzy dotyczącej szkodliwości wynikających z czynnego i biernego palenia tytoniu, promocję zdrowego stylu życia wolnego od dymu tytoniowego oraz zwiększenie wrażliwości na dym tytoniowy. Podczas konkursu wyłoniono trzy pierwsze miejsca w kategoriach wiekowych kl. I, kl. II, kl. III. Każdy uczestnik konkursu otrzymał dyplom oraz nagrodę rzeczową, która ufundował Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świdwinie oraz Starostwo Powiatowe w Świdwinie w ramach realizacji projektu pt. Równe szanse w zdrowiu Program profilaktyki antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów Znajdź właściwe rozwiązanie. Celem głównym programu jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum. Program stanowi trzecie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do młodzieży szkolnej. Program uczy jak radzić sobie w sytuacjach trudnych, pomaga w umocnieniu poczucia własnej wartości, budowaniu pozytywnego myślenia u siebie i kształtowaniu ważnych umiejętności w kontaktach z ludźmi. W programie wzięli udział uczniowie klas IV-VI szkół podstawowych w liczbie na ; uczniowie klas I-III szkół gimnazjalnych w liczbie uczniów na Dodatkowo uczniowie innych klas szkół podstawowych w liczbie 62 osoby oraz uczniowie innych klas szkół gimnazjalnych w liczbie 232. Programem objętych zostało 188 szkół podstawowych na 489, co stanowi 38,5%; oraz szkoły gimnazjalne w liczbie 135 na 326, co stanowi 41,5%. Dodatkowo edukacją objęto 6468 rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2014/2015 przeprowadzono 117 wizytacji. Zorganizowano 67 szkoleń/narad dla 344 koordynatorów szkolnych programu. Przeprowadzono 555 wykładów, prelekcji, pogadanek i prezentacji dla osób. 139

140 Ryc. 17 Liczba szkół w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 18 Młodzież gimnazjalna biorąca udział w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. 140

141 Ryc. 19 Dzieci ze szkół podstawowych biorące udział w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. Wybrane działania: PSSE Myślibórz Realizowano program przy wsparciu Miejsko-Gminnych Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, które ufundowały nagrody w konkursach, Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie ufundowało nagrody w konkursie plastycznym pt. Palenie szkodzi, organizowanym przez PSSE Myślibórz. PSSE w Myśliborzu we współpracy z Młodzieżowym Ośrodkiem Wychowawczym w Renicach zorganizowała konkurs plastyczny pod hasłem Młodzi przeciwko nałogom ; środki finansowe na nagrody w wysokości 100zł pozyskano od Gminy Myślibórz. PSSE w Świdwinie PSSE w Świdwinie zorganizowała Turniej wiedzy o zdrowym stylu życia ze szczególnym uwzględnieniem używek o działaniu psychoaktywnym, w tym tytoniu etap międzyszkolny. W konkursie udział wzięli uczniowie z trzech szkół podstawowych z terenu miasta Świdwina. Celem konkursu było zwrócenie uwagi uczniów na najważniejsze determinanty zdrowego stylu życia, pogłębienie ich wiedzy o zdrowiu, dostarczenie podstawowych wiadomości o substancjach uzależniających, a także kształtowanie wśród nich postaw prozdrowotnych Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2015r. Hasłem tegorocznych obchodów Światowego Dnia Bez Tytoniu było hasło: Stop nielegalnemu obrotowi wyrobami tytoniowymi. Zasięgiem akcji objęto osoby na 1 715,4 mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, co stanowi 3,20%. Przeprowadzono 242 działania w postaci narad, prelekcji, wykładów, szkoleń, konferencji naukowych oraz konkursów. Wystosowano informacje w mediach, na stronach internetowych, a także listy intencyjne. Wybrane działania: WSSE Szczecin Z okazji tegorocznej edycji Światowego Dnia bez Tytoniu promotorzy zdrowia przeprowadzili szereg prelekcji połączonych z zajęciami warsztatowymi dla młodzieży 141

142 szkolnej m.in. w Szkole Podstawowej nr 45 z Oddziałami Integracyjnymi w Szczecinie. Zajęcia były przeprowadzone na dwóch godzinach lekcyjnych. Na początku miała miejsce prezentacja nt. szkodliwości palenia tytoniu, skutków zdrowotnych, ekonomicznych itp. W skrócie omówiono także, problem biernego palenia oraz Uchwałę Rady Miasta Szczecin z dnia 25 maja 2009r. w sprawie zakazu palenia wyrobów tytoniowych na terenie Gminy Miasta Szczecin. Wskazano miejsca, gdzie obowiązuje bezwzględny zakaz palenia wyrobów tytoniowych w naszym mieście. W drugiej części zajęć miały miejsce warsztaty, których celem było, aby dzieci poznały swoja prawdziwą wartość i uwierzyły w siebie, co pozwoli im w przyszłości zachować się asertywnie w sytuacjach, gdy ktoś będzie ich częstował papierosem lub palił w ich obecności. Na zakończenie zajęć przedstawiono zdjęcia dotyczące wystawy antynikotynowej WHO oraz krótkie filmiki namawiające do zerwania z nałogiem. Podczas zajęć zostawiono 30 szt. ulotek Palenie zabija oraz 30 sztuk ulotek Palenie uzależnia. W 2015 r. organizowano wzorem lat ubiegłych Festiwale Piosenki o Zdrowiu m. in. PSSE Łobez, Białogard, Koszalin, Gryfice, Pyrzyce, Szczecin. PSSE Łobez W dniu r. w Łobeskim Domu Kultury odbył się konkurs piosenki. Wzięło w nim udział 8 zespołów w trzech kategoriach wiekowych: przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazjalne. Widzami w czasie festiwalu byli rodzice, opiekunowie, dziadkowie oraz przedstawiciele Gminy Łobez i Starostwa Powiatowego w Łobzie (ok. 100 osób). Nagrody dla uczestników Festiwalu sfinansowały samorządy lokalne: Gmina Resko, Gmina Węgorzyno, Gmina Łobez, Gmina Dobra, Starostwo Powiatowe w Łobzie. Na terenie całego województwa zachodniopomorskiego przeprowadzano również szereg konkursów antytytoniowych. PSSE Choszczno Zorganizowano konkurs plastyczny pod hasłem Bądź modny - nie pal i zaproszono do udziału w nim wszystkie szkoły podstawowe i gimnazjalne z powiatu choszczeńskiego. Do etapu powiatowego zgłoszono 48 prac. Konkurs rozstrzygnięto w następujących kategoriach: klas I-III szkoły podstawowej, klas IV-VI szkoły podstawowej, szkoły gimnazjalnej oraz 6 wyróżnień w kategorii klas IV-VI szkoły podstawowej. W dniu 28 maja 2015r. w Zespole Szkół w Lubianie zorganizowano wystawę konkursowych prac plastycznych. Podczas wystawy laureaci otrzymali nagrody oraz obejrzeli przedstawienie teatralne pt. Trzy razy nie w wykonaniu uczniów z Zespołu Szkół w Lubianie. W dniu 31 maja 2015r. zorganizowano wystawę nagrodzonych prac na monitorze LCD umieszczonym na budynku w Choszcznie; PSSE Myślibórz Przeprowadzono konkurs powiatowy skierowany do uczniów szkól gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych na prezentację multimedialną pt. E-papieros przyjaciel czy wróg w walce z nałogiem. W konkursie udział wzięło 23 uczniów. Nagrody w konkursie ufundował PPIS w Myśliborzu (słuchawki, powerbank) oraz Gmina Myślibórz (pendrive, powerbanki) i Gmina Barlinek (kamerka internetowa); PSSE Szczecin W dniu 28 maja 2015r. we współpracy z Zachodniopomorskim Centrum Onkologii zorganizowano Konkurs wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu, który adresowany był do młodzieży szkół gimnazjalnych ze Szczecina. Celem konkursu była edukacja w zakresie zysków płynących z niepalenia oraz zagrożeń wynikających z czynnego i biernego palenia, a także inspirowanie i integrowanie środowisk szkolnych do działań w zakresie profilaktyki uzależnień, poprzez motywowanie uczniów do poszerzania wiedzy nt. szkodliwości używania tytoniu. 142

143 W konkursie wzięli udział uczniowie z 8 szkół gimnazjalnych powiatu szczecińskiego. Uczestnicy konkursu rozwiązywali test składający się z 40 pytań. Laureaci konkursu otrzymali dyplomy oraz nagrody ufundowane przez Zachodniopomorskie Centrum Onkologii i PSSE w Szczecinie. PSSE Wałcz Z inicjatywy PSSE w Wałczu uczniowie Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Wałczu zorganizowali w dniu 29 maja 2015r. happening uliczny, podczas którego rozdawali ulotki z tematyki antytytoniowej i proponowali jabłka zamiast papierosa; PSSE Stargard Szczec. We współpracy ze Starostwem Powiatowym w Stargardzie Szczec. zorganizowała przemarsz wielopokoleniowy ulicami miasta, w którym wzięły udział dzieci jednego ze stargardzkich przedszkoli, uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz członkowie Stowarzyszeń (Diabetyków i Amazonek). Przemarsz prowadziła orkiestra, która zwracała uwagę mieszkańców Stargardu; PSSE Police W dniu 28 maja 2015r. zorganizowano wspólnie z pedagogami szkolnymi z Zespołu Szkół im. I. Łukasiewicza w Policach happening zdrowotny oraz stoisko informacyjno-edukacyjne dotyczące profilaktyki używania tytoniu w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu, w których wzięli udział uczniowie z wybranych klas gimnazjum oraz liceum. W ramach działań w szkole zorganizowano konkursy oraz loterię (63 os.). W konkursach wzięło udział łącznie 65 osób. Chętni uczniowie brali udział w loterii, w której losowali pytania dotyczące zagadnień związanych z nikotyną, a za poprawne udzielenie odpowiedzi uczniowie otrzymywali drobne nagrody i upominki (np. jabłko, długopis, zakładkę do książki). Uczniowie przygotowali także papierosa, który został opisany faktami i skutkami dotyczącymi palenia tytoniu. Na korytarzach w całej szkole zostały porozwieszane hasła antynikotynowe związane z nikotyną. Dodatkowo na stoisku informacyjno-edukacyjnym można było obejrzeć wystawę narządów 3D ukazującą konsekwencje palenia tytoniu oraz otrzymać materiały dotyczące szkodliwości nikotyny. W akcji wzięło udział łącznie około 150 osób; PSSE Sławno W dniu 29 maja 2015r. wspólnie z policjantami KPP Sławno przeprowadziło akcję Jedź i nie pal. Podczas kontroli drogowych kierowcom przekazywano ulotki nt. zagrożeń wynikających z palenia tytoniu podczas kierowania pojazdem oraz informowano o wpływie nielegalnego obrotu tytoniem na zdrowie publiczne ze względu na dostępność i niskie ceny. Akcją edukacyjną objęto 50 kierowców i pasażerów pojazdów Program edukacyjny Trzymaj Formę!. Program edukacyjny Trzymaj Formę skierowany jest do młodzieży szkół gimnazjalnych i ostatnich klas szkół podstawowych oraz ich rodziców. Odnosi się do promocji racjonalnego żywienia i aktywności fizycznej. Realizowany jest od września 2006 roku, jako działanie nakierowane na realizację założeń Globalnej Strategii dot. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia WHO oraz wytycznych Unii Europejskiej. Program Trzymaj Formę! na terenie województwa zachodniopomorskiego realizowany był po raz dziewiąty w tym roku pod hasłem Rodzino Trzymaj Formę! W roku szkolnym 2014/15, brały w nim udział 404 szkoły. Do programu przystąpiły 162 szkoły gimnazjalne, co oznacza, że uczestniczyło w nim uczniów szkół gimnazjalnych. Jednocześnie program był realizowany w 242 Szkołach Podstawowych, co stanowi uczniów szkół podstawowych, uczestniczących w programie. Podczas realizacji programu w spotkaniach, imprezach oraz konkursach wzięło udział rodziców. 143

144 Ryc. 20 Liczba szkół w programie "Trzymaj Formę" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 21 Młodzież gimnazjalna biorąca udział w programie "Trzymaj Formę" w roku szkolnym 2014/15 w województwie zachodniopomorskim. 144