PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE PRZYCZYNEK DO POZNANIA WYMAGAŃ GLEBOWO- -POKARMOWYCH LUCERNY NASIENNEJ. Oddział Pszczelnictwa 1. S.

Transkrypt

1 PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXI GRUDZIEŃ 1971 PRZYCZYNEK DO POZNANIA WYMAGAŃ GLEBOWO- -POKARMOWYCH LUCERNY NASIENNEJ Bolesław Jabłoński Oddział Pszczelnictwa 1. S. w Puławach Stanisław Gosek Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach WPROW ADZENIE W trakcie badań nad zapylaniem lucerny, prowadzonych w Oddziale Pszczelnictwa IS w Puławach, obserwowano na niektórych polach dużą zmienność we wzroście roślin oraz w osadzaniu przez nie strąków i nasion. Zmienność ta występowała placami o powierzchni od kilkudziesięciu do kilkuset m 2. Zwykle w miejscach położonych nieco niżej, choćby tylko o kilkadziesiąt cm, rośliny wyrastały bujniej, ale kwitły podobnie obficie, jak rośliny na miejscach nieco wyższych. Zjawisko to najwyraźniej występowało w roku zasiewu lucerny, w dalszych latach użytkowania plantacji coraz bardziej się zacierało. Nie porównywano obfitości nektarowania kwiatów lucerny silnie i słabiej rosnącej, ani też nie badane zagęszczenia na niej owadów zapylających. Gdyby nawet istniały tu różnice i gdyby na przykład słabsze nektarowanie roślin bujniejszych pociągało za sobą słabszy oblot ich przez owady zapylające, a w konsekwencji słabsze zawiązywanie strąków i nasion, to pierwotna przyczyna różnic w plonie nasion musiała tkwić w podłożu glebowym. W celu wyjaśnienia powyższego zagadnienia zdecydowano się w roku 1976 wykonać dokładne analizy porostu nasiennego lucerny z wyższych i niższych miejsc pola oraz 'analizy chemiczne próbek gleby pobranej z tych samych miejsc na polu. 71

2 METODYKA Lucernik założono jesienią 1975 r. na glebie bielicowej Iekkiei klasy IV. Przedplonem dla lucerny była mieszanka traw użytkowana na zielono. Dwa lata wcześniej pole było wapnowane, wobec czego pod lucernę zastosowano tylko nawożenie fosforowo-potasowe, w ilości około 100 kg P i 100 kg K 2 0 na 1 ha. Sadzonki lucerny odmiany Warmińskiej pochodziły z siewu wykonanego na rozsadniku wiosną 1975 r. Rośliny sadzono w rozstawie 60 cm X 60 cm. W czasie wegetacji zastosowano dwukrotne planetowanie oraz jednokrotne pielenie ręcznie lucernika. Zbiór dojrzałych nasienników lucerny wykonano w końcu września. Do analizy porostu wzięto losowo 30 roślin z miejsca wyżej położonego na polu i 30 roślin z miejsca położonego niżej. W trakcie analizy mierzono wysokość roślin, liczono pędy płodne i płonne oraz rozgałęzienia, kwiatostany, owocostany i strąki. Poza tym w 100 losowo wziętych z każdej rośliny strąkach ustalano liczbę nasion dorodnych i zaschniętych. Określono też ciężar 1000 nasion. Próby gleby do analizy pobrano w październiku z dwu poziomów: z warstwy ornej (głębokość 0-25 cm) i z podglebia (głębokość cm). Oznaczono kwasowość hydrolityczną, ph w wodzie i In KCl, zawartość próchnicy metodą Tiurina, zawartość P20!j i K 2 0 metodą Egnera Riehma oraz sumę kationów wymiennych. Opracowanie statystyczne materiałów polegało na obliczeniu błędów standardowych dla wartości średnich. WYNIKI I Ogólnie biorąc gleba pod lucerną była słabo próchnicza, lekko kwaśna, średnio zasobna w wapń i w składniki pokarmowe (tab. 1). Istniała jednak różnica w zawartości badanych składników w glebie pobranej z różnych miejsc pola. Na miejscu wyżej położonym (górka) gleba zawierała trochę więcej wapna i była nieco mniej kwaśna, zwłaszcza w warstwie ornej. Zawierała ona ponadto trochę mniej próchnicy, ale przede wszystkim charakteryzowała się znacznie wyższą zawartością magnezu niż gleba.w miejscu położonym tuż obok, ale kilkanaście cm niżej. Opisane wyżej niewielkie różnice w zawartości składników pokarmowych w glebie oraz VI jej odczynie, wpływały bardzo silnie na produkcję zielonej masy i nasion lucerny (tab. 2). W części pola położonej niżej (dołek) lucerna wyrosła znacznie wyższa i była silniej rozgałęziona niż w części pola położonej nieco tylko wyżej (górka). Obfitość kwitnienia była natomiast wszędzie jednakowa, ale wykształcenie strąków i nasion w strąkach okazało się znacznie wyż- 72

3 Tabela Wyniki chemicznej analizy gleby z dwu miejsc na polu lucerny nasiennej Results of chemical analysis of soil from two places in the field of alfalfa Cecha badana górka hill Miejsce na polu Spot on the field dołek pit Tested feature warstwa pod- warstwa podorna glebie orna glebie 0-25 cm cm arable cm arable cm layer subsoil layer subsoil Kwasowość hydrolityczna 2,10 2,33 2,63 2,40 Hydrolityc acidity ph oznaczone w wodzie 6,3 5,5 5,8 5,8 ph determined in water ph oznaczone w l n KCl 5,2 4,5 4,7 4,6 ph determined in l n KCl Zawartość próchnicy w % sm, m gleby 1,23 0,76 1,52 1,00 Contents of moulder in Ofo of dry mass of soil Zawartość P205 ozn. metodą Egnera 8,5 7,0 8,0 6,0 Contents of P205 determined Egners method Zawartość KzO w mg na 100 g gleby 16,0 11,0 15,0 11,0 Contents of K 2 0 in mg/ioo g of soil Zawartość CaO w mg na 100 g gleby 50,0 55,0 40,0 35,0 Contents of CaO in mg/ioo g of soił Zawartość Mg w mg na 100 g gleby 2,7 3,7 1,7 1,3 Contents of Mg in mg/ioo g óf soil sze na górce niż w dołku. W rezultacie plony nasion na górce, w przeliczeniu na 1 ha, wynosiły około 450 kg i były ponad 5-krotnie wyższe niż na dołku. Przedstawione wyżej wyniki obserwacji lucerny, analizy jej porostu oraz analizy gleby potwierdzają słuszność dawno już wypowiedzianych poglądów (m.in. J e l i n o w s k a 1959, 1963) o ogromnrn znaczeniu odczynu gleby i zawartości w niej składników pokarmowych, a w szczególności wapnia oraz magnezu dla produkcji nasion tej rośliny. Interesujące, że tak nieduże wydawałoby się różnice w żyzności i odczynie gleby wywierają tak ogromny wpływ na plon nasion lucerny. 73

4 Tabela 2 Wyniki analizy porostu nasiennego lucerny z dwu miejsc na polu Results (]f analysis ot seed pods of alfalfa from two places in the field Cechy badane Tested feature górka hill Miejsce na polu- Spot on the field dołek pit Liczba roślin na l m? Number of plants per l m 2 Wysokość roślin w cm Height of plants in cm Liczba pędów płodnych na roślinie Number of fertile sprouts an the plant Liczba pędów płonych na roślinie Numberof abortive sprouts on the plant Liczba rozgałęzień na pędzie Number of branches on the sprout Liczba kwiatostanów na roślinie Number of inflorescences on the plant Liczba owocostanów na roślinie Number of syncarpies on the plant Liczba strąków na roślinie Number of pods on the plant Liczba wszystkich nasion w strąku Number of allseeds in the pod Liczba nasion dorodnych w strąku Number of well developed seeds in the pod Ciężar 1000 nasion w g Weight of 1000 seeds in g Ciężar' nasion z jednej rośliny w g Weight of seeds from one plant in g Plon nasion w przeliczeniu na l ha w kg Seed crop trom 1 ha/in kg 2,7 69,9 ± 1,99 22,5 ± 1,82 1,1 ± 0,34 4,4 ± 0,16 793,0 ± 66,72 603,5 ± 58, ,2 ± 285,14 3,7 ± 0,14 2,5 ± 0,13 2,2 ± 0,02 14,7 ± 2,08 452,6 2,7 84,1 ± 2,34 30,5 ± 2,55 2,6 ± 0,52 4,4 ± 0,44 738,5 ± 77,61 270,0 ± 39,58 918,7 ± 160,40 2,4 ± 0,11 1,3 ± 0,04 2,1 ± 0,01 2,4 ± 0,47 80,8 WNIOSKI Przy zakładaniu plantacji nasiennych lucerny należy zwracać baczną uwagę nie tylko na to, by wypadały one na polach wysoko położonych, ale i na to, by te pola były dobrze wyrównane pod względem odpowiednio wysokiego ph gleby i zawartości w niej składników pokarmowych, a w szczególności magnezu. LITERATURA J e Ii n o w s k a A. (1959) - Studia nad możliwością podniesienia plonów nasion lu- cerny w warunkach Polski. Roczn. Nauk Roln., t. 80-A-2: J e l i n o ws k a A. (1963) - Nowsze poglądy na kwitnienie i owocowanie lucerny oraz wartość odmian tej rośliny w różnych warunkach agrotechnicznych. Biul. Zjedn. Hod. Rośl. i Nas. Nr

5 COMMENTS ON SOIL AND NUTRITlON REQUIREMENTS OF ALFALFA B o l e s l a w J a b ł o ńs k i, S t a n i s ł a w G o s e k Summary On alfalfa fields oultivated on Iight podsobie soi! im Pulavy changeablenes was observed in growth of plants and developing of pods and seed setting, Chemioal analysis indicated that places of fields located higher where the soi! was poor in humus and rich in calcium and magneztum concentration as well as high er ph, alfalfa was smaller but gaved few times more seeds than in places of field s located lower.