Użytkowanie i utrzymanie pojazdów kolejowych

Transkrypt

1 Użytkowanie i utrzymanie pojazdów kolejowych Seminarium Kolejowe przewozy regionalne w zintegrowanym systemie transportowym. Prawo. Technika. Bezpieczeństwo Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej Dąbrowa Górnicza, Jan Raczyński

2 Odpowiedzialność podmiotów za poszczególne etapy cyklu życia pojazdu 1. Etap produkcji Za bezpieczeństwo oraz odpowiednią jakość produktów odpowiedzialny jest producent. W tym celu dla branży kolejowej został opracowany dobrowolny standard IRIS 2. Etap eksploatacji Za użytkowanie i utrzymanie pojazdów odpowiedzialni są przewoźnicy kolejowi i zarządcy infrastruktury zgodnie z dyrektywą 2016/ Etap likwidacji Za wycofanie z eksploatacji i recykling pojazdów odpowiedzialność, zgodnie z 2016/798 oraz systemami zarządzania bezpieczeństwem, biorą podmioty rynku kolejowego: przewoźnicy kolejowi i zarządcy infrastruktury.

3 Zakres regulacji prawnych Stan obecny Przedmiotem regulacji są następujące zagadnienia: dokumentacja związana z procesem utrzymania taboru (wymagania te są zawarte w specyfikacjach TSI WAG i TSI LOC&PAS) wymagania dla podmiotów zajmujących się utrzymaniem wagonów towarowych - rozporządzenie UE 445/2011. Stan docelowy W ramach IV pakietu zgodnie z Dyrektywą 2016/798 zostanie dokonany przegląd obecnego rozporządzenia 445/2011 oraz opracowanie nowego rozporządzenia ujmującego lokomotywy, zespoły trakcyjne i wagony pasażerskie.

4 Aktualne regulacje prawne Aktualnie wymagania w zakresie procesu utrzymania taboru są zawarte w trzech unijnych regulacjach prawnych Nazwa Zakres regulacji Obecny stan prawny LOC&PAS Tabor Lokomotywy i tabor pasażerski Rozporządzenie Komisji Europejskiej 1303/2014 (dd ) WAG Tabor wagony towarowe Rozporządzenie Komisji Europejskiej 321/2013 Zmiany Rozp. 1236/2013, Rozp. 924/2015 System certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie wagonów towarowych Rozporządzenie Komisji Europejskiej 445/2011

5 Certyfikacja podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie taboru Ogólne zasady certyfikacji 1) W dyrektywie 2016/798 wprowadzono pojęcie podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie (Entity in Charge of Maintenance ECM). 2) Każdy eksploatowany pojazd kolejowy powinien mieć przypisany podmiot odpowiedzialny za utrzymanie, zgodnie z Krajowym Rejestrem Pojazdów (NVR National Vehicle Register). 3) Celem systemu certyfikacji jest wykazanie, że podmiot odpowiedzialny za utrzymanie ustanowił swój system utrzymania i że jest w stanie spełnić wymogi określone w rozporządzeniu, tak aby każdy wagon towarowy, za którego utrzymanie jest on odpowiedzialny, był w stanie poruszać się w bezpieczny sposób

6 Rozporządzenie Komisji (UE) 445/ Rozporządzenie Komisji (UE) nr 445/2011 w sprawie systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie w zakresie obejmującym wagony towarowe porusza kwestie: 1) cel, 2) zakres, 3) definicje, 4) system utrzymania, 5) relacje między stronami zaangażowanymi w proces utrzymania, 6) jednostki certyfikujące, 7) system certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie, 8) system certyfikacji zlecanych zadań utrzymania, 9) rolę systemu nadzoru,

7 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 445/ Rozporządzenie określa również cztery funkcje, które ECM musi uwzględnić w swojej działalności, 1) funkcja zarządzania 2) funkcja rozwoju utrzymania (MDV maintenance development) 3) funkcja zarządzania utrzymaniem taboru (FMM fleet maintenance management) 4) funkcja przeprowadzania utrzymania (MDL maintenance delivery) Pierwszą funkcję ECM musi pełnić samodzielnie, pozostałe mogą zostać zlecane innym podmiotom (np. wykonanie utrzymania zakładom naprawczym taboru kolejowego). Podmioty, które będą wykonywały jedynie poszczególne funkcje, mogą się poddać dobrowolnej certyfikacji zgodnie z wymaganiami dla danej funkcji. Może to dotyczyć np. warsztatów utrzymaniowych, w tym między innymi zakładów naprawczych taboru kolejowego dla funkcji 4 utrzymania pojazdów.

8 Rozporządzenie Komisji (UE) 445/ Rozporządzenie UE 445/2011 w kontekście oceny ryzyka odwołuje się do dwóch dokumentów: rozporządzenia UE 352/2009, dyrektywy Rady 89/391/EWG. Pierwszy dotyczy oceny ryzyka operacyjnego w przedsiębiorstwie Drugi dotyczy bezpieczeństwa pracowników na stanowiskach pracy ocena ryzyka zawodowego. Rozporządzenie UE 445/2011 odwołuje się do CSM w zakresie oceny ryzyka, wobec czego podmiot odpowiedzialny za utrzymanie (ECM) jest zobowiązany zawrzeć w swoim systemie zarządzania utrzymaniem (MMS) ocenę ryzyka operacyjnego (odpowiednią dla poszczególnych funkcji ECM).

9 Implementacja do prawa krajowego W warunkach krajowych kwestia utrzymania pojazdów kolejowych uregulowana jest w przepisach ustawy o transporcie kolejowym oraz rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r. w sprawie ogólnych warunków eksploatacji pojazdów kolejowych (Dz.U. nr 212, poz. 1771) z późniejszymi nowelizacjami rozporządzeniem Ministra Transportu z 7 listopada 2007 r. (Dz.U. nr 212, poz. 1567) rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 10 grudnia 2014 r.(dz.u. z 2015 r., poz. 25).

10 Rodzaj dokumentacji wymaganej w TSI 1) Dokumentacja ogólna 2) Dokumentacja dotycząca utrzymania akta uzasadnienia projektu utrzymania opis utrzymania 3) Dokumentacja eksploatacyjna 4) Schemat i instrukcje podnoszenia 5) Opisy dotyczące działań ratowniczych

11 Czego wymaga TSI dla potrzeb utrzymania? Należy zapewnić następujące informacje niezbędne do podjęcia czynności utrzymania w stosunku do taboru: Zawartość akt uzasadnienia projektu utrzymania: wyjaśnienia dotyczące sposobu, w jaki czynności utrzymania zostały określone i zaplanowane w celu zapewnienia zachowania właściwości taboru w dopuszczalnych granicach w całym okresie jego eksploatacji. dane wejściowe służące do ustalenia kryteriów kontroli oraz okresowości czynności utrzymania. Opis utrzymania: zawiera wyjaśnienia sposobu wykonywania czynności utrzymania.

12 Akta uzasadnienia projektu utrzymania W aktach uzasadnienia projektu utrzymania muszą się znajdować następujące elementy: 1) Praktyka, zasady i metody stosowane do organizowania utrzymania pojazdu kolejowego. 2) Profil użytkowy: ograniczenia normalnej eksploatacji pojazdu kolejowego (np. km/miesiąc, ograniczenia klimatyczne, dopuszczone rodzaje ładunków itp.). 3) Istotne dane wykorzystywane do organizowania utrzymania oraz pochodzenie tych danych (zdobyte doświadczenie). 4) Przeprowadzone badania, kontrole i obliczenia w celu zorganizowania utrzymania 5) Opisy dotyczące działań ratowniczych

13 Opis utrzymania taboru 1 Wymagania ogólne dla opisu utrzymania taboru: 1) W opisie utrzymania musi zostać przedstawiony sposób wykonywania czynności utrzymania. 2) Czynności utrzymania obejmują wszelkie niezbędne działania, takie jak kontrole, monitorowanie, badania, pomiary, wymiany, regulacje, naprawy. 3) Czynności utrzymania dzielą się na: prewencyjne czynności utrzymania; działania planowane i kontrolowane, poawaryjne czynności utrzymania.

14 Opis utrzymania taboru 2 Zawartość opisu 1) Hierarchia i funkcjonalny opis elementów. Najmniejszym elementem w hierarchii jest zespół wymienny. 2) Schematy obwodów, schematy połączeń i schematy okablowania. 3) Lista części Lista części musi zawierać opisy techniczne i funkcjonalne części zamiennych (zespołów wymiennych). Lista zawiera wszystkie części wymagające wymiany w określonych warunkach lub które mogą wymagać wymiany w następstwie wadliwego działania elektrycznego/mechanicznego albo które zgodnie z przewidywaniami będą wymagały wymiany po uszkodzeniu w wyniku wypadku (np. szyba czołowa).

15 Opis utrzymania taboru 3 4) W odniesieniu do poszczególnych elementów należy podać wartości graniczne, które w czasie eksploatacji nie mogą być przekroczone; dozwolone jest podanie ograniczeń eksploatacyjnych w trybie pracy podczas awarii (osiągnięte wartości graniczne). 5) Europejskie regulacje prawne: w przypadku gdy elementy lub systemy podlegają określonym europejskim regulacjom prawnym, regulacje te należy wyszczególnić. 6) Uporządkowany zbiór zadań, które obejmują czynności, procedury, środki proponowane przez wnioskodawcę w celu wykonywania zadania w zakresie utrzymania

16 Opis utrzymania taboru 4 7) Opis czynności utrzymania. Udokumentowane muszą być następujące aspekty (jeżeli są właściwe dla danego zastosowania): rysunki dotyczące instrukcji demontażu/montażu niezbędne w celu prawidłowego montażu/ demontażu części podlegających wymianie, kryteria utrzymania, badania i próby, narzędzia i materiały wymagane w celu wykonania zadania zużywane materiały eksploatacyjne wymagane w celu wykonania zadania, wyposażenie i sprzęt ochrony osobistej (specjalny). 8) Niezbędne próby i procedury, jakie należy podjąć po wykonaniu każdej czynności utrzymania przed ponownym oddaniem taboru do eksploatacji. 9) Instrukcje usuwania usterek (diagnostyka usterek) lub programy wspomagające w zakresie wszystkich dających się racjonalnie przewidzieć sytuacji; obejmuje to diagramy funkcjonalne i schematy systemów lub komputerowe systemy wykrywania usterek.

17 Regulacje w Dyrektywie 2016/798 1 Artykuł 14 Utrzymanie pojazdów 1. Każdemu pojazdowi przed rozpoczęciem jego użytkowania w sieci przypisuje się podmiot odpowiedzialny za utrzymanie; podmiot ten jest rejestrowany w rejestrze pojazdów zgodnie z art. 47 dyrektywy (UE) 2016/ Podmiot odpowiedzialny za utrzymanie zapewnia, aby pojazdy, za których utrzymanie jest odpowiedzialny, były dzięki systemowi utrzymania w stanie poruszać się w bezpieczny sposób. Podmiot odpowiedzialny za utrzymanie ustanawia dla pojazdów system utrzymania który: a) zapewnia, aby pojazdy utrzymywane były zgodnie z dokumentacją dotyczącą utrzymania każdego pojazdu oraz obowiązującymi wymogami, w tym zasadami dotyczącymi utrzymania i odpowiednimi przepisami TSI; b) wdraża niezbędne środki wyceny i oceny ryzyka, ustanowione w CSM; c) zapewnia, by ich wykonawcy wdrażali środki kontroli ryzyka poprzez stosowanie CSM dotyczących monitorowania, oraz by powyższe zawarte było w umowach, które są ujawniane na wniosek Agencji lub krajowego organu ds. bezpieczeństwa; d) zapewnia identyfikowalność działań dotyczących utrzymania.

18 Regulacje w Dyrektywie 2016/ System utrzymania obejmuje następujące funkcje: a) funkcję zarządzania, by nadzorować i koordynować funkcje utrzymania, b) funkcję rozwoju utrzymania, by zarządzać dokumentacją utrzymania, w tym zarządzać konfiguracją, w oparciu o dane projektowe i operacyjne oraz w oparciu o wyniki i korzyści z doświadczenia; c) funkcję zarządzania utrzymaniem taboru, by zarządzać wycofaniem pojazdu do celów utrzymania i jego przywróceniem do eksploatacji po zakończeniu utrzymania; d) funkcję przeprowadzania utrzymania, by przeprowadzać wymagane utrzymanie techniczne pojazdu lub jego części, włącznie z dokumentacją dotyczącą dopuszczenia do eksploatacji. Podmiot odpowiedzialny za utrzymanie wykonuje funkcję zarządzania samodzielnie, może natomiast zlecać innym kontrahentom, takim jak warsztaty utrzymaniowe. 4. Każdy podmiot odpowiedzialny za utrzymanie jest certyfikowany przez organ akredytowany lub uznany lub przez krajowy organ ds. bezpieczeństwa, i otrzymuje certyfikat podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie zgodnie z następującymi warunkami: Jeżeli podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie jest przedsiębiorstwo kolejowe lub zarządca infrastruktury, zgodność z warunkami może być stwierdzana przez krajowy organ ds. bezpieczeństwa, i może być potwierdzana w certyfikatach wydawanych zgodnie z tymi procedurami.

19 Regulacje w Dyrektywie 2016/ Certyfikaty wydane są ważne na terytorium całej Unii. 6. Na podstawie zalecenia Agencji Komisja przyjmuje, w drodze aktów wykonawczych, szczegółowe przepisy dotyczące warunków certyfikacji podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie wagonów towarowych, w tym wymogów przedstawionych w załączniku III, zgodnie z odpowiednimi CSM i TSI, oraz w razie potrzeby zmienia takie przepisy. 7. Do dnia 16 czerwca 2018 r. Agencja przeprowadza ocenę systemu certyfikacji podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie wagonów towarowych, rozważa korzyści z rozszerzenia tego systemu na wszystkie pojazdy i obowiązkową certyfikację warsztatów utrzymaniowych oraz przedstawia Komisji sprawozdanie. 8. Na podstawie oceny przeprowadzonej przez Agencję Komisja, w drodze aktów wykonawczych, przyjmuje i w razie potrzeby zmienia szczegółowe przepisy określające, które z wymogów przedstawionych w załączniku III mają zastosowanie na potrzeby: a) funkcji utrzymania pełnionych przez warsztaty utrzymaniowe, w tym szczegółowe przepisy zapewniające jednolite wdrożenie certyfikacji warsztatów utrzymaniowych, zgodnie z odpowiednimi CSM i TSI; b) b) certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie pojazdów innych niż wagony towarowe, na podstawie technicznej charakterystyki takich pojazdów, w tym szczegółowe przepisy zapewniające jednolite wdrożenie warunków certyfikacji przez podmioty odpowiedzialne za utrzymanie pojazdów innych niż wagony towarowe, zgodnie z odpowiednimi CSM i TSI.

20 Regulacje w Dyrektywie 2016/797 4 Artykuł 15 Odstępstwa od systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie a) pojazdy zarejestrowane w państwie trzecim i utrzymywane zgodnie z prawem tego państwa; b) pojazdy używane w ramach sieci lub linii, których prześwit toru różni się od prześwitu toru głównej sieci kolejowej w Unii i w przypadku których spełnienie wymogów zapewniane jest na mocy międzynarodowych porozumień z państwami trzecimi; c) wagony towarowe i wagony pasażerskie użytkowane wspólnie z państwami trzecimi, w których prześwit toru różni się od prześwitu toru głównej sieci kolejowej w Unii; d) pojazdy używane w ramach sieci oraz sprzęt wojskowy i sprzęt służący do transportu specjalnego, wymagającego specjalnego zezwolenia krajowego organu ds. bezpieczeństwa wydanego przed rozpoczęciem ich używania. W tym przypadku odstępstwa udzielane są na okres nie dłuższy niż pięć lat.

21 Zasadnicze dotychczasowe uwagi do Rozporządzenia 445/ W ramach wdrożenia IV pakietu zostanie dokonana nowelizaja Rozporządzenia 445/2011. Dotychczasowe propozycje zmian Artykuł 4 System utrzymania Do poprawy w zakresie części dotyczącej outsourcingu Artykuł 5 Zależności pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w proces utrzymania Do precyzyjnego zdefiniowania w części dotyczących reguł i odpowiedzialności w zakresie kontraktów/umów. Artykuł 8 System certyfikacji dla zlecanych czynności utrzymania Powinna być obligatoryjna certyfikacja wszystkich warsztatów utrzymania. Załącznik II Kryteria dotyczące akredytacji lub uznania organów certyfikujących zaangażowanych w ocenę i przyznawanie certyfikatów podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie Do poprawy ze względu na zagadnienia gromadzenia i wykorzystywania doświadczeń.

22 Zasadnicze dotychczasowe uwagi do Rozporządzenia 445/ Załącznik III Do poprawy biorąc pod uwagę: gromadzenia i wykorzystywania doświadczeń, zdefiniowane biorąc pod uwagę działalność w zakresie bezpieczeństwa na polu utrzymania dodanie kompetencji dla kwalifikacji personelu utrzymania możliwości wydawania certyfikatów dla warsztatów specjalizujących się w specyficznych działaniach, napraw części lub określonego typu pojazdu Inne uwagi wszystkie załączniki rozporządzenia powinny być bardziej klarowne i jasne. pomocny byłby przewodnik zastosowania rozporządzenia z przykładami. jest sposobność dla implementacji dostarczenia dla ECM w formie modelu MATRIX modelu dla samooceny, także z analizą ryzyka w połączeniu z analizą kosztów-korzyści. rozróżnienie pomiędzy cysterną do przewozu materiałów niebezpiecznych i specjalizowanymi wagonami do przewozu materiałów niebezpiecznych nie jest potrzebne.

23 Dziękuję za uwagę! Jan Raczyński ul. Chłopickiego 50, Warszawa tel