FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH"

Transkrypt

1 FIZYKCHEMICZNE METDY USTALANIA BUDWY ZWIĄZKÓW GANICZNYCH PDSTAWY INTEPETACJI WIDM MASWYCH Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, Warszawa

2 1. Jaka jest masa cząsteczkowa związku? Aby wyznaczyć masę cząsteczkową trzeba zaobserwować i zidentyfikować jon molekularny (lub pseudomolekularny) Metody: widmo EI 70 ev. łagodne metody jonizacji (FAB, LSIMS, CI, ESI, APCI, MALDI, FI) w celu zaobserwowania jonu molekularnego. ICh PAN

3 TEMINLGIA Jon molekularny: jon o masie równej masie cząsteczkowej badanego związku (z dokładnością do masy elektronu), powstający w wyniku oderwania lub (znacznie rzadziej) przyłączenia elektronu przez cząsteczkę. Jest to jon nieparzystoelektronowy (kationo- lub anionorodnik). Jon pseudomolekularny, quasimolekularny lub jon typu jonu molekularnego: jon powstający w wyniku przyłączenia prostego jonu (najczęściej H, Na, Cl - ) do cząsteczki badanego związku lub oderwania jonu H od tej cząsteczki. becnie zaleca się stosowanie nazw typu: protonowana cząsteczka, deprotonowana cząsteczka itp. Jony tego typu są jonami parzystoelektronowymi. ICh PAN

4 EGUŁA AZTWA Parzysta liczba atomów azotu = = parzysta masa cząsteczkowa (nominalna) Nieparzysta liczba atomów azotu = = nieparzysta masa cząsteczkowa (nominalna) W spektrometrii mas dotyczy jonów nieparzystoelektronowych. Dla jonów parzystoelektronowych jest na odwrót. Jony parzystoelektronowe: M H, M H, M Na, M Cl itp. powstają w wyniku jonizacji ESI, APCI, MALDI. Jony nieparzystoelektronowe: M powstają w wyniku jonizacji EI, FI i FD. ICh PAN

5 ICh PAN LICZBA MIEJSC NIENASYCENIA Dla cząsteczki o wzorze C x H y N z n liczba miejsc nienasycenia N wynosi: N x 1 y 1 z 2 2 gólniej: typ x: C, Si typ y: typ z: 1 H, F, Cl, Br, I N, P typ n:, S Dla cząsteczek obojętnych i kationo- lub anionorodników liczba miejsc nienasycenia musi być całkowita i dodatnia lub równa 0. Dla jonów parzystoelektronowych ułamkowa i nie mniejsza niż 0,5.

6 Warunki, które musi spełnić jon molekularny w widmie EI, FI lub FD (konieczne, ale nie wystarczające) 1. Musi być jonem o najwyższej masie w danym widmie (z uwzględnieniem jonów izotopowych). 2. Musi być jonem nieparzystoelektronowym, czyli odpowiadający mu wzór sumaryczny musi spełniać regułę azotową. 3. Masy najbliższych mu jonów fragmentacyjnych (czyli fragmentów o najwyższych masach) muszą dać się wyjaśnić utratą fragmentów obojętnych (cząsteczek lub rodników) o logicznych masach. ICh PAN

7 Warunki, które musi spełnić jon pseudomolekularny w widmie LSIMS, ESI, APCI lub MALDI 1. Musi być jonem parzystoelektronowym, a odpowiadający mu wzór sumaryczny musi spełniać regułę azotową po odjęciu lub dodaniu jonu odpowiedzialnego za jonizację (najczęściej H, Na, Cl - itp.). 2. Jego masa musi umożliwić wyjaśnienie obecności ewentualnych klasterów typu (nm Kat), (nm Kat) lub (nm A), a także klasterów z matrycą (w LSIMS) lub rozpuszczalnikiem (w ESI). 3. Jego masa musi być zgodna z masami obserwowanych jonów naładowanych wielokrotnie (w ESI, czasem także w LSIMS). 4. W większości przypadków zakwaszenie próbki powinno spowodować wzrost intensywności jonu M H, a dodanie soli sodowej jonu M Na. 5. W przypadku próbek o charakterze amfoterycznym (np. peptydy) dodatni jon pseudomolekularny powinien mieć masę o dwie jednostki większą niż ujemny jon pseudomolekularny (dotyczy jonów M H i M H ). ICh PAN

8 PFILE IZTPWE JNÓW W FUNKCJI ICH MASY C 3 H 7 N 2 C 6 H 12 N 2 3 C 15 H 33 N 5 9 C 30 H 68 N C 60 H 138 N C 150 H 348 N Masa nominalna Masa monoizotopowa Masa średnia ICh PAN

9 Przykład widma związku cynoorganicznego Sn, , 0.95, , 0.65, , 0.34, , 14.24, , 7.57, , 24.01, , 8.58, , 32.97, , 4.71, , 5.98, 1 Sn M = 236 M ICh PAN

10 Widmo ESI związku o małej cząsteczce (M = 397, MeH, jony dodatnie) Spec #1[BP = 817.4, 2132] 2M Na Ph 80 N Ph % Intensity M H M Na H M = M K Mass (m/z) ICh PAN

11 Widma ESI aldehydu o M = 269 Da w MeH i EtH Mariner Spec /27:32 (T /1.39:1.82) ASC[BP = 324.1, 611] Widmo w MeH M MeH Na Aldehydy często tworzą hydraty i hemiacetale: H ' H % Intensity M MeH H M H 2 Na M H M Na Mass (m/z) H H ' Widmo w EtH Mariner Spec /7:26 (T /0.38:2.00) ASC[BP = 338.2, 355] M EtH Na % Intensity M H 2 Na M Na ICh PAN Mass (m/z)

12 Widma ESI trietylenotetraminy w różnych rozpuszczalnikach N H 2 H N N H NH Widmo w MeH Mariner Spec /9:18 (T /0.42:0.88) ASC[BP = 147.1, 4623] M H Aminy mogą reagować z formaldehydem (powstającym w wyniku anodowego utleniania metanolu), dając kationy imoniowe: H N CH 2 H N H C H H - H 2 Taka reakcja jest dość rzadko spotykana w ESI, ale trzeba się z nią liczyć. ICh PAN CH 2 N % Intensity % Intensity Mass (m/z) Widmo w MeH/H 2 /NaAc Mariner Spec /2:42 (T /0.05:2.13) ASC[BP = 147.1, 26] M Na M H M CH 2 - H 2 H formalnie: [M CH] Mass (m/z) 25.9

13 2. Jaki jest skład elementarny związku (wzór sumaryczny)? Metody: dokładny pomiar masy jonu molekularnego lub pseudomolekularnego i komputerowe dopasowanie możliwych składów elementarnych; badanie profilu izotopowego. ICh PAN

14 H, , , He, , , Li, , , Be, , B, , , C, , , ICh PAN Dokładne masy atomowe i składy izotopowe najlżejszych pierwiastków N, , , 0.365, , , , F, , Ne, , , , 8.82 Na, , Mg, , , , Al, , Si, , , , 3.12 P, , S, , , , , Cl, , , 24.6

15 Ważne: ICh PAN Dokładny pomiar masy - wymagania Dokładny pomiar masy nie zastępuje analizy elementarnej, ponieważ nie dostarcza informacji o czystości próbki. Pozwala jedynie na stwierdzenie, że w widmie masowym badanej próbki znajduje się pik pochodzący od jonu o masie odpowiadającej założonemu wzorowi sumarycznemu. Czystość związku należy udowodnić w inny sposób. Wymagania większości czasopism odnośnie dokładnych pomiarów masy są następujące: 1. Pomiar musi dotyczyć jonu molekularnego lub pseudomolekularnego (a nie jonów fragmentacyjnych). 2. Dokładność pomiaru powinna wynosić 5 ppm (w niektórych czasopismach dopuszcza się 10 ppm, zwłaszcza dla wyższych mas). 3. Można mierzyć masy nie przekraczające 800 u.

16 Wpływ dokładności pomiaru masy na liczbę możliwych wzorów sumarycznych Elements: C12:20 H1:30 N14:4 16:6 S32:l Tolerance window: 2 mmu (ok. 8 ppm) Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:10 H:16 N:2 :4 S:l -.7 C:16 H:10 N:3 :l S:0.7 C:18 H:12 N:0 :2 S:0 Elements: C12:20 H1:30 N14:4 16:6 S32:l Tolerance window: 5 mmu (ok. 19 ppm) Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:5 H:16 N:4 :6 S:l.0 C:10 H:16 N:2 :4 S:l -3.4 C:13 H:12 N:2 :4 S:0 2.7 C:13 H:14 N:3 :1 S:l 4.0 C:15 H:16 N:0 :2 S:l -.7 C:16 H:10 N:3 :1 S:0.7 C:18 H:12 N:0 :2 S:0 ICh PAN

17 Wpływ wyboru pierwiastków na liczbę możliwych wzorów sumarycznych Elements: C12:12 H1:30 N14:4 16:4 S32:l Tolerance window: 5 mmu Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:10 H:16 N:2 :4 S:l Elements: C12:16 H1:30 N14:4 16:4 S32:l Tolerance window: 5 mmu Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:10 H:16 N:2 :4 S:l -3.4 C:13 H:12 N:2 :4 S:0 2.7 C:13 H:14 N:3 :1 S:l 4.0 C:15 H:16 N:0 :2 S:l -.7 C:16 H:10 N:3 :1 S:0 Elements: C12:16 H1:30 N14:4 16:4 Tolerance window: 5 mmu Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:13 H:12 N:2 :4 -.7 C:16 H:10 N:3 :1 ICh PAN Elements: C12:20 H1:20 16:2 S32:l Tolerance window: 5 mmu Mass Deviation Formula (u) (mmu) C:15 H:16 :2 S:l.7 C:18 H:12 :2 S:0

18 ICh PAN Profile izotopowe kombinacji pospolitych pierwiastków dwuizotopowych typu M2

19 Porównanie profilu izotopowego zmierzonego i obliczonego Widmo zmierzone Intensity (%age) Low esolution M/z Intensity (%age) Widmo obliczone dla składu: C 35 H 38 F 6 N 2 5 u ICh PAN Mass

20 3. Czy związek jest czysty? Metody: zachowanie próbki podczas parowania w źródle jonów (w EI); stwierdzenie obecności więcej niż jednego jonu molekularnego; stwierdzenie wzajemnej niezgodności widm jonów dodatnich i ujemnych. ICh PAN

21 Badanie zachowania próbki podczas parowania w źródle jonów EI ICh PAN

22 Typowe zanieczyszczenia próbek obserwowane w widmach masowych

23 Węglowodory nasycone (na przykładzie triakontanu C 30 H 62 ) M = 422 ICh PAN

24 Silikony Abundance 73 #275767: SILIKNFETT SE30 (GEVELS) Si Si n Si M = m/z--> ICh PAN

25 Ftalan di-n-butylu M = 278 ICh PAN

26 Ftalan diizooktylu M = 390 ICh PAN

27 Widmo ESI ftalanów Spec /2:19 ASC[BP = 413.3, 542] ftalan diizooktylu Na % Intensity ftalan di-n-butylu Na (ftalan diizooktylu) 2 Na ICh PAN Mass (m/z) 803

28 Siarka (widmo rzeczywistej próbki zanieczyszczonej siarką) S S 8 Intensity (%age) S S S S S Low esolution M/z ICh PAN

29 4. Jaka jest budowa cząsteczki związku (wzór strukturalny)? Metody: analiza fragmentacji w standardowym widmie EI; identyfikacja związków znanych przez porównanie widma eksperymentalnego z widmami z komputerowej biblioteki widm; badanie ścieżek fragmentacji poprzez rejestrowanie jonów metastabilnych i jonów powstających w wyniku aktywacji zderzeniowej (CID); dokładne pomiary masy jonów fragmentacyjnych; wymiana izotopowa; otrzymywanie i badanie pochodnych. ICh PAN

30 Identyfikacja produktu reakcji na podstawie widma masowego C 2 H 5 H H C 2 H 5 NaH EtH czy? x Intensity (%age) = C 3 H 7-59 M Low esolution M/z ICh PAN

31 Wykorzystanie wymiany izotopowej do ustalania liczby wymienialnych atomów wodoru N M = 137 ICh PAN H 2 H Intensity (%age) Intensity (%age) Widmo standardowe Low esolution M/z Widma EI Widmo po kilkakrotnym odparowaniu próbki z D Low esolution M/z d d 2 d

32 Wykorzystanie wymiany izotopowej do ustalania liczby wymienialnych atomów wodoru N M = 137 ICh PAN H 2 H % Intensity % Intensity Widma ESI Mass (m/z) M H M Na d 2 -M D d 3 -M H d-m D d 2 -M H M D d-m H d 2 -M Na 162 d 3 -M D d 3 -M Na d 1 -M Na Widmo w MeH/H 2 Widmo w MeD/D Mass (m/z)

33 MECHANIZMY FAGMENTACJI ZWIĄZKÓW GANICZNYCH

34 Cechy charakterystyczne zjawiska fragmentacji jonów proces jednocząsteczkowy; szybkość fragmentacji jest mała w porównaniu z szybkością rozpraszania energii na wszystkie stopnie swobody jonu: proces quasirównowagowy; możliwość równoległego (konkurencyjnego) przebiegu wielu procesów fragmentacji danego jonu; możliwość przebiegu reakcji następczych (fragmentacja wieloetapowa); intensywność względna piku jonu fragmentacyjnego zależy od szybkości jego tworzenia i szybkości dalszego rozpadu. ICh PAN

35 Jony parzystoelektronowe i nieparzystoelektronowe EE lub EE - (even electron) E lub E - (odd electron) Jon molekularny w EI jest jonem E (w wyjątkowych wypadkach E - ) Jony pseudomolekularne w CI, LSIMS, ESI i MALDI są jonami EE lub EE - ICh PAN

36 Możliwe warianty fragmentacji jonów dodatnich Jony E Jony EE E EE E E N EE EE N EE E rozerwanie nieparzystej liczby wiązań, najczęściej 1, rzadziej 3 rozerwanie parzystej liczby wiązań, najczęściej 2 sposób preferowany: rozerwanie parzystej liczby wiązań, najczęściej 2 sposób na ogół niekorzystny, ale są bardzo liczne wyjątki: rozerwanie nieparzystej liczby wiązań, najczęściej 1 ICh PAN Even electron rule reguła parzystości elektronów

37 Zależność szybkości fragmentacji od energii jonu P(E) (Populacja jonów) (AD )* M AD AB log k(e) (Logarytm stałej szybkości) 6 5 E ABCD AB CD (proste rozerwanie wiązania) ABCD AD BC (przegrupowanie) ICh PAN IE M (Energia jonizacji) AE AB AE AD (Energia pojawiania się jonu) E (Energia wewnętrzna jonu)

38 Stany przejściowe w reakcjach prostego rozerwania wiązania i przegrupowania eakcja prostego rozerwania wiązania kontrolowana przez entalpię A B C D A B C D A B C D "luźny stan przejściowy" (luźno związany) A B C D " ciasny stan przejściowy" (ciasno związany) A D B C eakcja przegrupowania kontrolowana przez entropię ICh PAN

39 Zależność wyglądu widma EI octanu etylu od energii elektronów proste rozerwanie wiązania przegrupowanie M C H 3 C CH 2 M = 88 ICh PAN

40 Jakościowe teorie fragmentacji A. Tworzenie najtrwalszych produktów fragmentacji Zgodnie z tą teorią fragmentacja przebiega w taki sposób, aby jej produktami były możliwie najtrwalsze, czyli najlepiej stabilizowane (o najniższej energii) kationy i rodniki. Teoria ta jest zgodna z postulatem Hammonda: fragmentacja jest procesem endoenergetycznym, dlatego też charakteryzuje się późnym, czyli zbliżonym do budowy produktu ( product-like ) stanem przejściowym: E A M ICh PAN współrzędna reakcji

41 Jakościowe teorie fragmentacji A. Tworzenie najtrwalszych produktów fragmentacji cd. W tej teorii stosuje się zapisy równań reakcji fragmentacji w postaci np.: Ph C 105 Ph C m/z 105 Nie dyskutuje się lokalizacji ładunku i miejsca rodnikowego, ani mechanizmu fragmentacji. ICh PAN

42 Jakościowe teorie fragmentacji B. Teoria inicjowania fragmentacji poprzez zlokalizowany ładunek i/lub niesparowany elektron Lokalizację ładunku w cząsteczce określa względna łatwość oderwania elektronu. Kolejność orbitali pod względem łatwości oderwania elektronu: n > > Dla elektronów n (niewiążących): N > S > > I, Br, Cl, F ICh PAN

43 Jakościowe teorie fragmentacji B. Teoria inicjowania fragmentacji poprzez zlokalizowany ładunek i/lub niesparowany elektron cd. Zgodnie z tą teorią stosuje się zapis przemieszczeń elektronów podczas fragmentacji: 1 elektron 2 elektrony (para) CH 2 CH 2 H 2 C CH 2 We wzorach pomija się na ogół niewiążące pary elektronowe nie uczestniczące w reakcji. ICh PAN

44 Najważniejsze mechanizmy fragmentacji inicjowane niesparowanym elektronem i/lub ładunkiem 1. ozerwanie wiązania w wyniku oderwania jednego z jego elektronów - e C - C C Proces ten ma znaczenie tylko dla alkanów i fluorowcoalkanów. Preferencje: tworzy się kation o najwyższej rzędowości; odrywa się największa grupa alkilowa. ICh PAN

45 1. ozerwanie wiązania w wyniku oderwania jednego z jego elektronów cd. Przykład: - C 3 H 7 m/z 57 (50%) - C 2 H 5 m/z m/z 71 (48%) m/z 85 (4%) ICh PAN

46 2. ozpad inicjowany miejscem rodnikowym (rozpad homolityczny) ozpad dotyczy tylko jonów E. Zdolność do inicjowania rozpadu : N > S,, > Cl, Br > H Miejsce rodnikowe dostarcza elektron do utworzenia wiązania z sąsiednim atomem z równoczesnym rozerwaniem następnego wiązania. Proces przebiega z zachowaniem położenia ładunku. Preferencje: odrywa się największa grupa alkilowa lub grupa o najwyższej rzędowości; tworzy się kation najlepiej stabilizowany. ICh PAN

47 2. ozpad cd. 2a) Wariant nasycony CH 2 Y H 2 C Y CH 2 Y Przykład: CH 2 H H 2 C H m/z 31 (100%) CH H H CH H m/z 45 (55%) H ICh PAN

48 2. ozpad cd. 2b) Wariant nienasycony z heteroatomem Przykład: C Y C Y C Y CH 2 C C 2 H 5 C m/z 43 (100%) CH 2 C C 2 H 5 C m/z 57 (7%) ICh PAN

49 2c) ozpad allilowy dla alkenów 2. ozpad cd. CH 2 CH CH 2 - e CH 2 CH CH - 2 CH 2 CH CH 2 CH2 CH CH2 Przykład: CH 2 CH CH 2 CH 2 CH CH 2 m/z 41 (100%) CH CH CH 2 H H CH CH CH 2 m/z 55 (40%) ICh PAN

50 3. ozpad inicjowany ładunkiem (indukcyjnie; rozpad heterolityczny) W rozpadzie tym ulega przemieszczeniu cała para elektronowa w kierunku atomu z ładunkiem dodatnim. ozpad ten może przebiegać zarówno dla jonów E, jak i EE. Następuje przeniesienie ładunku. Preferencje: Tworzy się trwalszy kation (większy lub o wyższej rzędowości). 3a) Wariant nasycony dla jonów E Przykład: 1 i Y Y 1 i C 2 H 5 C 2 H C 5 C 2 H 5 2 H 5 ICh PAN m/z 29 (40%) (ponadto CH 2 =C 2 H 5, m/z 59, 40%, z rozpadu

51 3. ozpad inicjowany ładunkiem cd. 3b) Wariant nienasycony dla jonów E C Y i 1 C Y 1 Przykład: C C i C C (ponadto C m/z 43, 36%, z rozpadu m/z 57 (100%) Praktycznie nie obserwuje się powstawania kationu dominuje powstawanie kationu o wyższej rzędowości ICh PAN

52 Grupa alkilowa: I-rzędowa Konkurencja rozpadu i rozpadu i i m/z 57 C m/z 43 C 100% 15% C m/z % II-rzędowa i C 38% m/z 57 III-rzędowa i C m/z 43 C 36% 100% ICh PAN m/z 57

53 3. ozpad inicjowany ładunkiem cd. 3c) ozpad jonów EE - wariant nasycony Przykład: i YH 2 YH 2 C 2 H 5 H H CI i C 2 H 5 H 2 C 2 H 5 H2 3d) ozpad jonów EE - wariant nienasycony Przykład: i Y CH 2 Y CH 2 CH 2 C 2 H C 5 CH 2 2 H 5 i ICh PAN i C2 H 5 CH 2

54 4. Przegrupowanie wodoru do miejsca nienasycenia (przegrupowanie McLafferty ego) Przegrupowanie McLafferty ego przebiega poprzez 6-członowy, cykliczny stan przejściowy. H Y rh 1 H Y 1 YH YH 1 1 Zachowanie ładunku - - jon zyskuje 1 atom H Inna forma zapisu: H Y H Y 1 i YH 1 Przeniesienie ładunku - - jon traci 1 atom H ICh A PAN B 1 rh rearrangement of Hydrogen

55 4. Przegrupowanie McLafferty ego cd. Przykład związki karbonylowe: H rh H H H = = Ph 40% 5% H i H = = Ph 5% 100% ICh PAN

56 4. Przegrupowanie McLafferty ego cd. Przykład alkilobenzeny: C H 3 H H rh C H 3 H H H 3 C H 2 C H H m/z 92 40% H 3 C główna fragmentacja alkilobenzenów: C H 3 H 2 C m/z % ICh PAN

57 5. Przegrupowanie wodoru do miejsca nasyconego Proces ten może przebiegać poprzez cykliczny stan przejściowy o dowolnym rozmiarze pierścienia. H Y rh rh HY HY rd i HY zachowanie ładunku - - jon zyskuje 1 atom H HY Inna forma zapisu: H przeniesienie ładunku - - jon traci 1 atom H A ICh PAN Y B

58 5. Przegrupowanie wodoru do miejsca nasyconego cd. Przykład 6-członowy stan przejściowy: C 2 H 5 H H rh C 2 H 5 H 2 rd C 2 H 5 H 2 m/z 18 (3%) rh C 2 H 5 H 2 C 2 H 5 C 2 H 5 i i - H 2 m/z 84 (11%) m/z 56 (100%) ICh PAN

59 5. Przegrupowanie wodoru do miejsca nasyconego cd. Przykłady efekt orto przebiegający poprzez 6-członowy stan przejściowy: Kwasy benzoesowe i ich estry podstawione z pozycji orto Y H Y = CH,, N rh = H, alkil Y H i - H odrywa się cząsteczka obojętna i pozostaje kationorodnik (E E ) Y C orto-nitrotoluen (i inne orto-nitroalkilobenzeny) N ICh PAN H rh = alkil N H CH N H CH - H N (możliwe też inne struktury) odrywa się rodnik i powstaje kation (E EE )

60 5. Przegrupowanie wodoru do miejsca nasyconego cd. Przykład 5-członowy stan przejściowy: C 2 H 5 H Cl rh ClH rd C 2 H 5 C 2 H 5 HCl m/z 70 (89%) Przykład 4-członowy stan przejściowy: PhCH 2 H H rh CH 2 PhCH 2 CH 2 PhCH 2 H m/z 108 (100%) CH 2 =C= eliminacja ketenu ICh PAN

61 6. Podwójne przegrupowanie wodoru Proces charakterystyczny dla estrów (ale nie dla wszystkich!). H rh 1 H 1 H 1 H H 1 rh H H 1 protonowany kwas karboksylowy ICh PAN

62 6. Podwójne przegrupowanie wodoru cd. Przykład: H 3 C H rh H 3 C H Ph Ph H C H 3 H Ph rh C H 3 H H Ph protonowany kwas benzoesowy m/z 123 (70%) ICh PAN

63 7. eakcja podstawienia połączona z cyklizacją Y 1 rd Y Przykład: C 8 H 17 Br rd Br C 8 H 17 m/z 135 (95%) ICh PAN

64 A. Pierścień nasycony 8. eakcje otwarcia pierścienia - e - m/z 56 (100%) B. Pierścień cykloheksenu (reakcja retro-dielsa-aldera) - e - Zachowanie ładunku = H 80% = Ph 0,4% i ICh PAN Przeniesienie ładunku = H 3% = Ph 100%

65 Klasyfikacja podstawowych typów fragmentacji protonowanego łańcucha peptydowego H 2 N CH C x n y n 2H NH z n CH C (...) NH CH x 1 C y 1 2H NH CH 1 2 n n1 z 1 C H H 2H 2H a 1 b 1 c 1 a n b n c n ICh PAN

66 Wzory jonów fragmentacyjnych H NH CH C NH CH C NH CH C NH CH C H n-1 n n n-1 a n x n H NH CH C n-1 NH CH n C H 3 N CH C n NH CH C H n-1 b n y n H NH CH C n-1 NH CH n C NH 3 CH C n NH CH C H n-1 c n z n ICh PAN

67 Klasyfikacja podstawowych typów fragmentacji protonowanego łańcucha polisacharydowego 1,5 X Y Z HCH 2 CH 2 H H H H H H B C 2,4 A Przykładowy wzór jonów serii B (najczęściej spotykane)... H CH 2 H B H ICh PAN

MECHANIZMY FRAGMENTACJI ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz

MECHANIZMY FRAGMENTACJI ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz MECANIZMY FAGMENTACJI ZWIĄZKÓW GANICZNYC Copyright 2003 Cechy charakterystyczne zjawiska fragmentacji jonów proces jednocząsteczkowy; szybkość fragmentacji jest mała w porównaniu z szybkością rozpraszania

Bardziej szczegółowo

Spektrometria mas (1)

Spektrometria mas (1) pracował: Wojciech Augustyniak Spektrometria mas (1) Spektrometr masowy ma źródło jonów, które jonizuje próbkę Jony wędrują w polu elektromagnetycznym do detektora Metody jonizacji: - elektronowa (EI)

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH. Copyright 2005 Witold Danikiewicz

PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH. Copyright 2005 Witold Danikiewicz PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH 1. Ustalanie masy cząsteczkowej Metody: widmo EI 7 ev i np. 12 ev; łagodne metody jonizacji (FAB, LSIMS, CI, ESI, APCI, MALDI, FI) w celu otrzymania jonu molekularnego.

Bardziej szczegółowo

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH ZAAWANSWANE METDY USTALANIA BUDWY ZWIĄZKÓW GANICZNYC Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, 1-224 Warszawa Listopad 215 styczeń 216 PDSTAWY INTEPETACJI WIDM MASWYC Spec

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz

PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH 1. Ustalanie masy cząsteczkowej Metody: widmo EI 70 ev i np. 12 ev; łagodne metody jonizacji (FAB, LSIMS, CI, ESI, APCI, MALDI, FI) w celu otrzymania jonu molekularnego.

Bardziej szczegółowo

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH ZAAWANSWANE METDY USTALANIA BUDWY ZWIĄZKÓW RGANICZNYC Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, 1-224 Warszawa Semestr zimowy 217/218 PDSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASWYC Spec

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD II ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD II ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS ZASTSWANIA SPEKTRMETRII MAS W CHEMII RGANICZNEJ I BICHEMII WYKŁAD II ZASTSWANIA SPEKTRMETRII MAS Prof. dr hab. Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN Warszawa PYTANIA, NA KTÓRE MŻE DPWIEDZIEĆ

Bardziej szczegółowo

dobry punkt wyjściowy do analizy nieznanego związku

dobry punkt wyjściowy do analizy nieznanego związku spektrometria mas dobry punkt wyjściowy do analizy nieznanego związku cele: wyznaczenie masy cząsteczkowej związku wyznaczenie wzoru empirycznego określenie fragmentów cząsteczki określenie niedoboru wodoru

Bardziej szczegółowo

Krzywe energii potencjalnej dla molekuły dwuatomowej ilustracja przejść dysocjacyjnych IDENTYFIKACJA ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

Krzywe energii potencjalnej dla molekuły dwuatomowej ilustracja przejść dysocjacyjnych IDENTYFIKACJA ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH SPEKTRMETRIA MAS Krzywe energii potencjalnej dla molekuły dwuatomowej ilustracja przejść dysocjacyjnych Analiza ścieżek fragmentacji Metody termochemiczne Pomiar energii jonizacji, entalpii tworzenia jonów

Bardziej szczegółowo

FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH. Witold Danikiewicz

FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH. Witold Danikiewicz FIZYKOCEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYC Witold Danikiewicz Instytut Chemii Organicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, 01-224 Warszawa Interpretacja widm NMR, IR i MS prostych cząsteczek Czyli

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń

Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Katedra Chemii Organicznej Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Kraków 2011 2 Spis treści Wstęp 2 Budowa spektrometru masowego 2 Układ wprowadzenia próbki

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń

Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Katedra Chemii rganicznej Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Kraków 2016 2 Spis treści Wstęp 4 Budowa spektrometru masowego 4 Układ wprowadzenia próbki

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia. Spotkanie pierwsze. Prowadzący: Dr Barbara Gil

Spektroskopia. Spotkanie pierwsze. Prowadzący: Dr Barbara Gil Spektroskopia Spotkanie pierwsze Prowadzący: Dr Barbara Gil Temat rozwaŝań Spektroskopia nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstających w wyniku oddziaływań wszelkich rodzajów promieniowania na

Bardziej szczegółowo

Addycje Nukleofilowe do Grupy Karbonylowej

Addycje Nukleofilowe do Grupy Karbonylowej J 1 Addycje kleofilowe do Grupy Karbonylowej H H +H H H Slides 1 to 29 J 2 Addycja vs Substytucja Atom w grupie karbonylowej (δ( + ) jest podatny na atak odczynnika nukleofilowego ; w zaleŝno ności od

Bardziej szczegółowo

Laboratorium. Podstawowe procesy jednostkowe w technologii chemicznej

Laboratorium. Podstawowe procesy jednostkowe w technologii chemicznej Laboratorium Podstawowe procesy jednostkowe w technologii chemicznej Studia niestacjonarne Ćwiczenie Alkilowanie toluenu chlorkiem tert-butylu 1 PROCESY ALKILOWANIA PIERŚCIENIA AROMATYCZNEGO: ALKILOWANIE

Bardziej szczegółowo

RJC A-B A + B. Slides 1 to 27

RJC A-B A + B. Slides 1 to 27 Reakcje Rodnikowe rodniki substytucja addycja polimeryzacje A-B A + B Slides 1 to 27 Reakcje Organiczne... powstawanie i rozrywanie wiązań kowalencyjnych. Addycja A + B AB Podstawienie AB + C A + BC Eliminacja

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

ZAAWANSOWANE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH ZAAWANSWANE METDY USTALANIA BUDWY ZWIĄZKÓW RGANICZNYC Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN ul. Kasprzaka /52, 0-22 Warszawa Interpretacja widm NMR, IR i MS prostych cząsteczek Czyli jak powiązać

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD II JONIZACJA CHEMICZNA (CI), JONIZACJA POLEM (FI) I DESORPCJA POLEM (FD), SPEKTROMETRIA JONÓW WTÓRNYCH (FAB, LSIMS) W jaki sposób

Bardziej szczegółowo

FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS

FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS FIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS Witold Danikiewicz Instytut Chemii Organicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, 01-224 Warszawa SPEKTROMETRIA MAS PODSTAWOWE

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD I PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS Prof. dr hab. Witold Danikiewicz Instytut Chemii Organicznej PAN Warszawa ZAKRESY PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO,

Bardziej szczegółowo

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU: B I T E C N L CEMIA G GANICZNA I A Własności chemiczne Związki magnezoorganiczne wykazują wysoką reaktywność. eagują samorzutnie z wieloma związkami dając produkty należące do różnych klas związków organicznych.

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD I PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS

ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD I PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS ZASTOSOWANIA SPEKTROMETRII MAS W CHEMII ORGANICZNEJ I BIOCHEMII WYKŁAD I PODSTAWY SPEKTROMETRII MAS ZAKRESY PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO, WYKORZYSTYWANEGO WNAJWAŻNIEJSZYCH METODACH SPEKTRALNYCH

Bardziej szczegółowo

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 2. Na podstawie struktury cząsteczek wyjaśnij dlaczego N 2 jest bierny a Cl 2 aktywny chemicznie? 3. Które substancje posiadają budowę

Bardziej szczegółowo

Orbitale typu σ i typu π

Orbitale typu σ i typu π Orbitale typu σ i typu π Dwa odpowiadające sobie orbitale sąsiednich atomów tworzą kombinacje: wiążącą i antywiążącą. W rezultacie mogą powstać orbitale o rozkładzie przestrzennym dwojakiego typu: σ -

Bardziej szczegółowo

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014 VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO

IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO Schemat raportu końcowego w ramach ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu Badanie struktury związków organicznych 1. Symbol kodujący identyfikowaną

Bardziej szczegółowo

Anna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych

Anna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych Anna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych 1. Uzupełnij tabelkę wpisując odpowiednie dane: Nazwa atomu Liczba nukleonów protonów neutronów elektronów X -... 4 2 Y -... 88 138 Z -... 238 92 W -...

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH 1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)

Bardziej szczegółowo

Otrzymywanie halogenków alkilów

Otrzymywanie halogenków alkilów Otrzymywanie halogenków alkilów 1) Wymiana grupy OH w alkoholach C O H HX 2) reakcja podstawienia alkanów C X H 3 C CH CH 2 HBr C H 3 OH H 3 C CH CH 2 C H 3 Br h + + CH CH 2 3 Cl 2 Cl HCl CH CH 3 3 CH

Bardziej szczegółowo

Materiały dodatkowe - węglowodory

Materiały dodatkowe - węglowodory Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii rganicznej Materiały dodatkowe - węglowodory Alkany 1. Hybrydyzacja atomu węgla Mnogość związków, jakie mogą powstać z udziałem atomów węgla,

Bardziej szczegółowo

Jak analizować widmo IR?

Jak analizować widmo IR? Jak analizować widmo IR? Literatura: W. Zieliński, A. Rajca, Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych. WNT. R. M. Silverstein, F. X. Webster, D. J. Kiemle, Spektroskopowe

Bardziej szczegółowo

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z

Bardziej szczegółowo

Wykład 5 XII 2018 Żywienie

Wykład 5 XII 2018 Żywienie Wykład 5 XII 2018 Żywienie Witold Bekas SGGW Chemia organiczna 1828 Wöhler - przypadkowa synteza mocznika izocyjanian amonu NH4NCO związek nieorganiczny mocznik H2NCONH2 związek organiczny obalenie teorii

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.)

Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.) Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.) Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Punkty Okres połowiczego rozpadu pewnego radionuklidu wynosi 16 godzin. a) Określ, ile procent atomów tego izotopu rozpadnie

Bardziej szczegółowo

Mechanizm dehydratacji alkoholi

Mechanizm dehydratacji alkoholi Wykład 5 Mechanizm dehydratacji alkoholi I. Protonowanie II. odszczepienie cząsteczki wody III. odszczepienie protonu Etap 1 Reakcje alkenów Najbardziej reaktywne jest wiązanie podwójne, lub jego sąsiedztwo

Bardziej szczegółowo

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego TEMAT I WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. STOPNIE UTLENIENIA. WIĄZANIA CHEMICZNE. WZORY SUMARYCZNE I STRUKTURALNE. TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWA INTERPRETACJA WZORÓW I RÓWNAŃ CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Kwasy karboksylowe grupa funkcyjna: -COOH. Wykład 8 1

Kwasy karboksylowe grupa funkcyjna: -COOH. Wykład 8 1 Kwasy karboksylowe grupa funkcyjna: -CH Wykład 8 1 1. Reakcje utleniania a) utlenianie alkoholi pierwszorzędowych trzymywanie kwasów CH 3 H 3 C C CH 2 H CH 3 alkohol pierwszorzędowy CH K 2 Cr 2 3 7 H 3

Bardziej szczegółowo

LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa. Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach:

LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa. Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach: LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa Zadanie 1 (3 pkt) Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach: H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 a) b) W tym celu: a) wybierz odpowiedni

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

Test diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I

Test diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I strona 1/9 Test diagnostyczny Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł Część A (0 5) Standard I 1. Przemianą chemiczną nie jest: A. mętnienie wody wapiennej B. odbarwianie wody bromowej C. dekantacja

Bardziej szczegółowo

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody

Bardziej szczegółowo

Spektrometria Mas. Możesz skorzystać z gotowego programu sprawdzając powyższe parametry.

Spektrometria Mas. Możesz skorzystać z gotowego programu sprawdzając powyższe parametry. Spektrometria Mas Analiza jakościowa i ilościowa benzokainy za pomocą wysokorozdzielczego chromatografu gazowego sprzęgniętego ze spektrometrem mas z jonizacją elektronami (EI) Celem ćwiczenia jest zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Różne typy wiązań mają ta sama przyczynę: energia powstającej stabilnej cząsteczki jest mniejsza niż sumaryczna energia tworzących ją, oddalonych

Różne typy wiązań mają ta sama przyczynę: energia powstającej stabilnej cząsteczki jest mniejsza niż sumaryczna energia tworzących ją, oddalonych Wiązania atomowe Atomy wieloelektronowe, obsadzanie stanów elektronowych, układ poziomów energii. Przykładowe konfiguracje elektronów, gazy szlachetne, litowce, chlorowce, układ okresowy pierwiastków,

Bardziej szczegółowo

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego

Bardziej szczegółowo

Atomy wieloelektronowe

Atomy wieloelektronowe Wiązania atomowe Atomy wieloelektronowe, obsadzanie stanów elektronowych, układ poziomów energii. Przykładowe konfiguracje elektronów, gazy szlachetne, litowce, chlorowce, układ okresowy pierwiastków,

Bardziej szczegółowo

Jonizacja plazmą wzbudzaną indukcyjnie (ICP)

Jonizacja plazmą wzbudzaną indukcyjnie (ICP) Jonizacja plazmą wzbudzaną indukcyjnie (ICP) Inductively Coupled Plasma Ionization Opracowane z wykorzystaniem materiałów dr Katarzyny Pawlak z Wydziału Chemicznego PW Schemat spektrometru ICP MS Rozpylacz

Bardziej szczegółowo

Wskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV

Wskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV Informacja do zadań 1. i 2. Proces spalania pewnego węglowodoru przebiega według równania: C 4 H 8(g) + 6O 2(g) 4CO 2(g) + 4H 2 O (g) + energia cieplna Zadanie 1. (1 pkt) Procesy chemiczne można zakwalifikować

Bardziej szczegółowo

Chemia Grudzień Styczeń

Chemia Grudzień Styczeń Chemia Grudzień Styczeń Klasa VII IV. Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych 1. Wiązania kowalencyjne 2. Wiązania jonowe 3. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji 4. Elektroujemność

Bardziej szczegółowo

dr Małgorzata Czerwicka Zakład Analizy Środowiska Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii UG

dr Małgorzata Czerwicka Zakład Analizy Środowiska Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii UG dr Małgorzata Czerwicka Zakład Analizy Środowiska Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii UG Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA. POLIMERYZACJA.

CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA. POLIMERYZACJA. INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA.

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WIDM MASOWYCH OBSŁUGA PROGRAMU DATA ANALYSIS

ANALIZA WIDM MASOWYCH OBSŁUGA PROGRAMU DATA ANALYSIS ANALIZA WIDM MASOWYCH OBSŁUGA PROGRAMU DATA ANALYSIS (Bruker Daltonics) W ramach przedmiotu: Metody fizykochemiczne (L) I rok Mgr Chemia biologiczna Prowadzący: mgr Karolina Radziszewska 1 DATA ANALYSIS

Bardziej szczegółowo

Reakcje związków karbonylowych zudziałem atomu węgla alfa (C- )

Reakcje związków karbonylowych zudziałem atomu węgla alfa (C- ) 34-37. eakcje związków karbonylowych zudziałem atomu węgla alfa (C- ) stabilizacja rezonansem (przez delokalizację elektronów), może uczestniczyć w delokalizacji elektronów C- -, podatny na oderwanie ze

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

Wewnętrzna budowa materii

Wewnętrzna budowa materii Atom i układ okresowy Wewnętrzna budowa materii Atom jest zbudowany z jądra atomowego oraz krążących wokół niego elektronów. Na jądro atomowe składają się protony oraz neutrony, zwane wspólnie nukleonami.

Bardziej szczegółowo

RJC E + E H. Slides 1 to 41

RJC E + E H. Slides 1 to 41 Aromatyczne Substytucje Elektrofilowe E + E H -H E Slides 1 to 41 Aromatyczne Addycje Elektrofilowe...do pierścienia aromatycznego przerywa sprzęŝenie elektronów π i powoduje utratę stabilizacji poprzez

Bardziej szczegółowo

liczba kwantowa, n kwantowa, l Wanad 3 2 [Ar] 3d 3 4s 2

liczba kwantowa, n kwantowa, l Wanad 3 2 [Ar] 3d 3 4s 2 Arkusz odpowiedzi Nr Proponowane rozwiązanie zadani a Liczba niesparowanych elektronów w jonie r 3+ jest (mniejsza / większa) od liczby elektronów niesparowanych w jonie Mn +. Pierwiastkiem, którego jony

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 + Współrzędne elektronu i protonów Orbitale wiążący i antywiążący otrzymane jako kombinacje orbitali atomowych Orbital wiążący duża gęstość ładunku między jądrami

Bardziej szczegółowo

Maksymalna liczba punktów: 40. Czas rozwiązywania zadań: 90 minut.

Maksymalna liczba punktów: 40. Czas rozwiązywania zadań: 90 minut. Pieczęć KONKURS CHEMICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 20 stycznia 2011 r. zawody II stopnia (rejonowe) Witamy Cię na drugim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem do rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Kod ucznia Wpisać po rozkodowaniu pracy Imię Nazwisko Czas pracy: 90 minut Nazwa szkoły KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY Uzyskane

Bardziej szczegółowo

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą

Bardziej szczegółowo

Elementy chemii obliczeniowej i bioinformatyki Zagadnienia na egzamin

Elementy chemii obliczeniowej i bioinformatyki Zagadnienia na egzamin Elementy chemii obliczeniowej i bioinformatyki Zagadnienia na egzamin 1. Zapisz konfigurację elektronową dla atomu helu (dwa elektrony) i wyjaśnij, dlaczego cząsteczka wodoru jest stabilna, a cząsteczka

Bardziej szczegółowo

Grupa Moniki Musiał. Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Chemii Teoretycznej

Grupa Moniki Musiał. Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Chemii Teoretycznej Wieloreferencyjna metoda sprzężonych klasterów w dwuwalencyjnych sektorach przestrzeni Focka oraz metoda równań ruchu w zastosowaniu do opisu stanów wzbudzonych Grupa Moniki Musiał Uniwersytet Śląski Instytut

Bardziej szczegółowo

Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki:

Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki: Slajd 1 Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki: Organic Chemistry 4 th Edition Paula Yurkanis Bruice Slajd 2 Struktura elektronowa wiązanie chemiczne Kwasy i zasady Slajd 3 Chemia organiczna Związki

Bardziej szczegółowo

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania I. Elektroujemność pierwiastków i elektronowa teoria wiązań Lewisa-Kossela

Bardziej szczegółowo

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością.

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością. 105 Elektronowa teoria wiązania chemicznego Cząsteczki powstają w wyniku połączenia się dwóch lub więcej atomów. Już w początkowym okresie rozwoju chemii podejmowano wysiłki zmierzające do wyjaśnienia

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów)

Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów) Zadanie 1 (0 6 punktów) Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów) W podanym niżej tekście w miejsce kropek wpisz: - kwas solny - kwas mlekowy - kwas octowy - zjełczałe masło - woda sodowa - pokrzywa - zsiadłe

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,

Bardziej szczegółowo

ALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne

ALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne ALDEYDY, KETNY I. Wprowadzenie teoretyczne Aldehydy i ketony są produktami utlenienia alkoholi. Aldehydy są produktami utlenienia alkoholi pierwszorzędowych, a ketony produktami utlenienia alkoholi drugorzędowych.

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Podaj wzory dwóch dowolnych kationów i dwóch dowolnych anionów posiadających

Bardziej szczegółowo

I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.

I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt. XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017

Bardziej szczegółowo

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy.

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy. Pieczęć KONKURS CHEMICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 3 marca 2011 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na trzecim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem do rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

Temat 1: Budowa atomu zadania

Temat 1: Budowa atomu zadania Budowa atomu Zadanie 1. (0-1) Dany jest atom sodu Temat 1: Budowa atomu zadania 23 11 Na. Uzupełnij poniższą tabelkę. Liczba masowa Liczba powłok elektronowych Ładunek jądra Liczba nukleonów Zadanie 2.

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego O O

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego O O Zastosowanie spektrometrii mas do określania struktury związków organicznych (opracowała Anna Kolasa) Uwaga: Informacje na temat nowych technik jonizacji, budowy analizatorów, nowych metod detekcji jonów

Bardziej szczegółowo

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I...... Imię i nazwisko ucznia ilość pkt.... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły... maksymalna ilość punk. 33 Imię

Bardziej szczegółowo

ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI

ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI ANALIZA ŚLADÓW METODA ICP-OES Optyczna spektroskopia emisyjna ze wzbudzeniem w indukcyjnie sprzężonej plazmie WYKŁAD 4 Rodzaje widm i mechanizm ich powstania PODSTAWY SPEKTROSKOPII

Bardziej szczegółowo

Wykład 6. Korzystałem z : R. Morrison, R. Boyd: Chemia organiczna (wyd. ang.)

Wykład 6. Korzystałem z : R. Morrison, R. Boyd: Chemia organiczna (wyd. ang.) Wykład 6 Korzystałem z : R. Morrison, R. Boyd: Chemia organiczna (wyd. ang.) Dieny Dieny są alkenami, których cząsteczki zawierają 2 podwójne wiązania C=C. Zasadnicze właściwości dienów są takie jak alkenów.

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów. 2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.

Bardziej szczegółowo

SPEKTOMETRIA MAS W POŁĄCZENIU Z CHROMATOGRAFIĄ GAZOWĄ

SPEKTOMETRIA MAS W POŁĄCZENIU Z CHROMATOGRAFIĄ GAZOWĄ SPEKTOMETRIA MAS W POŁĄCZENIU Z CHROMATOGRAFIĄ GAZOWĄ 1. Spektrometry mas Za ojca spektrometrii masowej uważa się J.J. Thomsona, który w 1913 r. rozdzielił izotopy neonu przy pomocy spektrometru, który

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

b) Pierwiastek E tworzy tlenek o wzorze EO 2 i wodorek typu EH 4, a elektrony w jego atomie rozmieszczone są na dwóch powłokach elektronowych

b) Pierwiastek E tworzy tlenek o wzorze EO 2 i wodorek typu EH 4, a elektrony w jego atomie rozmieszczone są na dwóch powłokach elektronowych 1. Ustal jakich trzech różnych pierwiastków dotyczą podane informacje. Zapisz ich symbole a) W przestrzeni wokółjądrowej dwuujemnego jonu tego pierwiastka znajduje się 18 e. b) Pierwiastek E tworzy tlenek

Bardziej szczegółowo

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy PESEL ZDAJĄ CEGO Miejsce na nalepkę z kodem szkoły Instrukcja dla zdającego PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII Arkusz II (dla poziomu rozszerzonego) Czas pracy 120

Bardziej szczegółowo

Alkeny: Struktura, nazewnictwo, Termodynamika i kinetyka

Alkeny: Struktura, nazewnictwo, Termodynamika i kinetyka Slajd 1 Alkeny: Struktura, nazewnictwo, Termodynamika i kinetyka Slajd 2 Alkeny Węglowodory te zawierają wiązanie podwójne C C wiązanie double podwójne bond the grupa functional funkcyjna group centrum

Bardziej szczegółowo

Reakcje alkoholi, eterów, epoksydów, amin i tioli

Reakcje alkoholi, eterów, epoksydów, amin i tioli 22-24. Reakcje alkoholi, eterów, epoksydów, amin i tioli gr. odchodząca wymaga aktywacji gr. najłatwiej odchodząca gr. najtrudniej odchodząca najmocniejszy kwas X = Cl, Br, I najsłabszy kwas Chemia rganiczna,

Bardziej szczegółowo

Analiza Organiczna. Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) Własności fizykochemiczne badanego związku. Zmierzona temperatura topnienia (1)

Analiza Organiczna. Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) Własności fizykochemiczne badanego związku. Zmierzona temperatura topnienia (1) Przykład sprawozdania z analizy w nawiasach (czerwonym kolorem) podano numery odnośników zawierających uwagi dotyczące kolejnych podpunktów sprawozdania Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) analiza Wynik przeprowadzonej

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Masowo-spektrometryczne badania reakcji jonowo-molekularnych w mieszaninach amoniaku i argonu

Masowo-spektrometryczne badania reakcji jonowo-molekularnych w mieszaninach amoniaku i argonu ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKLODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. XLVI/XLVII, 48 SECTIO AAA 1991/1992 Instytut Fizyki UMCS L. WÓJCIK, K. BEDERSKI Masowo-spektrometryczne badania reakcji jonowo-molekularnych

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap rejonowy rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu pierwiastka

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ

IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ Prof. dr hab. inż. Agata Kot-Wasik, prof. zw. PG agawasik@pg.gda.pl 11 Rozdzielenie + detekcja 22 Anality ZNANE Co oznaczamy? Anality NOWE NIEZNANE WWA

Bardziej szczegółowo