Tematyka badawcza. Zakład Ochrony Przyrody. Instytut Biologii i Biochemii Wydział Biologii i Biotechnologii UMCS

Transkrypt

1 Tematyka badawcza Zakład Ochrony Przyrody Instytut Biologii i Biochemii Wydział Biologii i Biotechnologii UMCS

2 Historia Zakład Ochrony Przyrody PAN utworzony w 1962 roku jako Zakład Ochrony Przyrody i Fenologii UMCS, pod obecną nazwa funkcjonuje od 1973 roku Kierownicy Zakładu: doc. dr hab. Sergiusz Riabinin ( ) prof. dr hab. Tadeusz Puszkar ( ) dr Jarosław Krogulec ( ) dr hab. Marek Kucharczyk (od 2005)

3 Zakład Ochrony Przyrody Zespół: Dr hab. Marek Kucharczyk Dr hab. Janusz Kloskowski Dr Rafał Krawczyk Dr Marcin Polak Dr Jarosław Wiącek Mgr Małgorzata Cygan- Lorens Mgr Jacek Kot

4 Główne tematy badawcze Ekologia behawioralna ptaków Ekologia ekosystemów stawowych Ekologiczne podstawy ochrony zagrożonych gatunków Wpływ hałasu generowanego przez sieć transportową na ptaki Wybrane aspekty ekologii sów Wpływ zwierząt na kształtowanie szaty roślinnej

5 Ekologia behawioralna Ekologia behawioralna perkoza rdzawoszyjego: konflikty interesów wewnątrz rodziny, redukcja lęgu Kloskowski J. Ibis 2001

6 Ekologia behawioralna Ekologia asocjacji protekcjonistycznych u ptaków Poznanie mechanizmów tworzenia się i zasad funkcjonowania asocjacji lęgowych pomiędzy jarzębatką a gąsiorkiem

7 Oba gatunki miały podobne wymagania siedliskowe, ale gąsiorek bardziej preferował tereny otwarte z niską roślinnością zielną Pokrzewki wcześniej rozpoczynały składać jaja, niż dzierzby Oba gatunki tworzyły parasol ochronny przed drapieżnikami W przypadku modelu drapieżnika intensywność reakcji alarmowej była wyższa u jarzębatki, niż u gąsiorka Polak M., Filipiuk M. Ornis Polonica 2014 Polak M. Journal of Ethology 2013 Polak M. Annales Zoologici Fennici 2012

8 Ekologia behawioralna Zachowania błotniaków łąkowych w okresie godowym oraz inkubacji kryteria wyboru partnera transfer pokarmu zachowania agresywne wybór miejsca na gniazdo gniazdowanie w semikoloniach miejsca noclegowe roosting behaviour Wiącek J. Acta Ornithol Wiącek J. Biologia 2006 Wiącek J. Belg. J. Zool Wiącek J. Ardea 2009 Wiącek J. Biologia 2010

9 Ekologia ekosystemów stawowych Przestrzeń eksperymentów naturalnych : interakcji ryb z bezkręgowcami wodnymi, płazami, ptakami Konsekwencje ekologiczne i gospodarcze interakcji ryb hodowlanych i dzikiej zwierzyny

10 Wybór siedliska przez ptaki wodne vs struktura wielkości ryb 1.0 P.parva FISH STANDING BIOMASS P.cristatus FISH AGE R.aquaticus I.minutus F.atra G.chloropus B.stellaris P.grisegena EMERGENT VEGETATION A.platyrhynchos C.olor A.fuligula A.ferina -0.6 T.ruficollis MACROINVERTEBRATE A.querquedula ABUNDANCE AMPHIBIAN ABUNDANCE Kloskowski J., Nieoczym M., Polak M., Pitucha P. Naturwissenschaften 2010

11 Ekologia ekosystemów stawowych Populacyjne wąskie gardła w interakcjach gatunków o strukturze wielkościowej Kloskowski J. Oikos 2012

12 Ekologia ekosystemów stawowych Wpływ karpia na jakość wody Większy udział roślinności zanurzonej Większa przezroczystość wody (Secchi) Większy udział fitoplanktonu (koncentracja chlorofilu a) Większe zmętnienie (NTU) Nieoczym M. & Kloskowski J. Int. Rev. Hydr. 2014

13 Karp: wpływ na przeżywalność larw płazów Drapieżnik czy dominant modyfikujący warunki środowiskowe? Kloskowski J. Fundam. Appl. Limnol. 2011

14 Obecność dzikiej zwierzyny: konsekwencje dla gospodarki rybackiej Poziom strat powodowanych przez wolno-żyjącą zwierzynę Postrzeganie poziomu strat przez zarządców obiektów hodowlanych Vistula Bug San Kloskowski J. Wildl. Biol. 2005; Kloskowski J. Eur. J. Wildl. Res. 2011

15 Ekologiczne podstawy ochrony zagrożonych gatunków Ekologia bąka Botaurus stellaris na stawach rybnych Lubelszczyzny w okresie lęgowym Główną funkcją głosu godowego bąka było zwabienie samicy do terytorium Wielkość zniesienia, wymiary jaj, parametry wzrostu piskląt w badanej populacji bąka należały do najwyższych w Europie Charakter siedlisk oraz ekstensywna hodowla ryb na stawach Lubelszczyzny odpowiadała preferencjom środowiskowym oraz pokarmowym bąka Głównym składnikiem diety bąka były ryby, mniejszą rolę odgrywały płazy, gady, ptaki, ssaki oraz bezkręgowce Polak M., Kasprzykowski Z. Ethology Ecology & Evolution 2013; Kasprzykowski Z., Polak M. Journal of Ornithology 2013; Polak M., Kasprzykowski Z. Acta Ornithologica 2010; Polak M., Kasprzykowski Z., Kucharczyk M. Annales Zoologici Fennici 2008; Dmitrenok M., Puglisi L., Demongin L., Gilbert G., Polak M., Bretagnolle V. Ibis 2007; Polak M. Bird Study 2007;Polak M. Ardea 2007; Polak M. Ornis Fennica 2006

16 Ekologiczne podstawy ochrony zagrożonych gatunków Wahania liczebności błotniaków łąkowych Circus pygargus w kontekście zmian statusu i metod ochrony na torfowiskach węglanowych pod Chełmem Fig.2. Number of pairs of the Montagu's Harrier in two nature reserves: Bagno Serebryskie and Roskosz number of pairs Bagno Serebryskie Roskosz Wiącek J. Polish J. Environ. Stud. 2006

17 Parametry lęgowe zanikającej populacji błotniaków łąkowych w kontekście zmian siedliskowych, presji drapieżników i zasobów pokarmowych na torfowiskach pod Chełmem Zmiany sukcesu lęgowego w trzech kolejnych dekadach ( ) Zmiany składu pokarmu w trzech kolejnych dekadach po 2004 jaja wyklute lotne % po 2003 ssaki ptaki gady owady Polnik w pokarmie błotniaków łąkowych Straty w lęgach błotniaków łąkowych ( ) % lata 80-te lata 90-te ostatnie lata % krukowate lis błotniaki staw. Wiącek J. Belg. J. Zool (w recenzjach)

18 Ekologiczne podstawy ochrony zagrożonych gatunków Badania liczebności i wybiórczości siedliskowej wodniczki (Acrocephalus paludicola) Wpływ użytkowania łąk i torfowisk niskich na jakość siedlisk Model optymalnych siedlisk Presja drapieżnicza Kloskowski J., Krogulec J. Vogelwelt 1999

19 Wpływ hałasu drogowego na ptaki Okres lęgowy Wpływ hałasu drogowego na liczebność ptaków jest zróżnicowany w różnych typach siedliskowych lasu Wpływ hałasu drogowego na liczebność i bogactwo gatunkowe ptaków Najbardziej wrażliwe: ptaki gniazdujące nisko oraz wykorzystujące niskie częstotliwości w komunikacji Brak wpływu na dziuplaki (eksperyment budek lęgowych) Poziom hałasu negatywnie oddziałującego na ptaki to 53 db Zasięg negatywnego oddziaływania: 300 m od drogi o natężeniu ruchu 8500 pojazdów na dobę Kucharczyk M. & Wiącek J. Ptaki Środowisko Zagrożenia Ochrona 2009 Polak M., Wiącek J., Kucharczyk M., Orzechowski R. Eur. J. Forest Res. 2013

20 Wpływ hałasu drogowego na ptaki Okres migracji jesiennej Poziom negatywnego oddziaływania 49 db Zasięg około 300 metrów od drogi Okres zimowania Brak widocznego negatywnego wpływu Brak spadku liczebności i różnorodności gatunkowej przy drodze Duża penetracja siedliska przez hałas Inne priorytety zachowania ptaków podczas zimowania w porównaniu z okresem lęgowym Zakłócenia hałasem możliwe tylko w kontekście sygnałów ostrzegawczych oraz poszukiwania pokarmu Wiącek J., Polak M., Kucharczyk M., Bohatkiewicz B. w recenzjach Wiącek J., Polak M. w recenzjach

21 Wybrane aspekty ekologii sów Badania nad puszczykiem Strix aluco Wieloletni monitoring liczebności puszczyka w Lasach Kozłowieckich, dawnej Ordynacji Zamojskich w Kozłówce, prowadzony w latach oraz Wpływ wieku drzewostanu, jakości siedliska, zasobów pokarmowych i warunków pogodowych na populację puszczyka w Lasach Kozłowieckich Wiącek J., Polak M., Grzywaczewski G. Polish J. Environ. Stud. 2010

22 Wybrane aspekty ekologii sów Zimowanie i skład pokarmu uszatki Asio otus w Lublinie Uszatki zimujące na Majdanku Liczba kategorii chwytanych ofiar i szerokośc niszy pokarmowej B / / / / nisza B kategoria ofiar liczba dni Dni z opadem śniegu (listopad-marzec) listopad grudzień styczeń luty marzec Różne typy siedlisk w promieniu 2 km od miejsca zimowania uszatek na Majdanku zabudowa 10% zadrzewienia 5% Wiącek J., Polak M., Niedźwiedź M., Kowalczuk S. Fauna Miast 2008 Wiącek J., Krawczyk R., Polak M. Stud.i Mat. CEPL 2011 łąki, trawniki 35% pola 50%

23 Wpływ zwierząt na kształtowanie szaty roślinnej Rola ptaków w transporcie diaspor na duże odległości Transport diaspor przez ssaki w krajobrazie o dużej fragmentacji Kucharczyk M. npbl.

24 Zakład Ochrony Przyrody

25