Czas na zmianę? Postępowanie hodowlane w obliczu zmiennego klimatu Daniel J. Chmura, Władysław Chałupka
|
|
- Judyta Klimek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Czas na zmianę? Postępowanie hodowlane w obliczu zmiennego klimatu Daniel J. Chmura, Władysław Chałupka Pracownia Biologii Rozmnażania i Genetyki Populacyjnej Instytut Dendrologii PAN w Kórniku
2 Wstęp Zmienność klimatu i zmiany klimatyczne Drzewa i lasy a zmiany klimatyczne zagrożenia i szanse Rola hodowli lasu w przystosowaniu do zmian klimatu Podsumowanie
3 Klimat jest naturalnie zmienny Interglacjały (okresy ciepłe) Zmienność klimatu i zmiany klimatyczne IPCC 2007 in thousands of years Czas (przed 2005) w tysiącach lat
4 Zmienność klimatu i zmiany klimatyczne zmiana w porównaniu z okresem: temp. pow oceany
5 Czy klimat zmieni się bardziej? Jeśli ocieplenie będzie postępowało niezahamowane, zmiany klimatyczne będą niezwykłe pod względem geologicznym (IPCC, 2007)
6 Nasze drzewa i lasy w przyszłym klimacie Szanse Dłuższy sezon wegetacyjny* Lepszy wzrost** Zagrożenia abiotyczne Pożary Susze i fale gorąca Ciepłe zimy Przymrozki Zagrożenia biotyczne Zaburzone relacje na poziomie ekosystemu Owady i patogeny Konkurencja (gatunki inwazyjne) Minn. DNR Archive, Bugwood.org D.Powell, USFS, Bugwood.org * pod warunkiem braku zaburzeń w fenologii ** pod warunkiem wystarczającego dostępu zw. mineralnych USFS R4 Archive, Bugwood.org J.E.Dewey, USFS, Bugwood.org
7 Reakcja drzew na zmiany klimatu Indywidualne osobniki Aklimatyzacja Nie wystarczy! Populacje Adaptacja Zbyt wolna! Migracja Zbyt wolna! Wyginięcie D.Powell, USFS, Bugwood.org
8 Zarządzanie lasem w kierunku przystosowania Zmiany klimatu Stresy i klęski naturalne Uwarunkowania przyrodnicze i historyczne Cele hodowlane / ochronne Przyjęta praktyka leśna Ekonomia Wymagania społeczne Las Wrażliwość na zmiany klimatu Możliwości przystosowawcze Decyzje gospodarcze Opcje przystosowawcze Hodowla selekcyjna opcje genetyczne Uprawa opcje hodowlane
9 Przystosowanie procesu decyzyjnego Włączenie elementu niepewności i analizy ryzyka Nastawienie na niespodzianki Elastyczne zarządzanie monitoring zachodzących zmian i efektywności podjętych zabiegów Promocja procesu przystosowania, niekoniecznie utrzymania obecnego stanu - Traktowanie klęsk naturalnych jako drogi do przystosowania
10 Zarządzanie lasem w kierunku przystosowania Zmiany klimatu Stresy i klęski naturalne Uwarunkowania przyrodnicze i historyczne Cele hodowlane / ochronne Przyjęta praktyka leśna Ekonomia Wymagania społeczne Las Wrażliwość na zmiany klimatu Możliwości przystosowawcze Decyzje gospodarcze Opcje przystosowawcze Opcje genetyczne Uprawa opcje hodowlane
11 Doświadczenia proweniencyjne Doświadczenia testujące populacje roślin różnych pochodzeń w wyrównanych warunkach siedliskowych Wyodrębnienie efektu genetycznego Redukcja efektu środowiska Znaczenie Gospodarcze Naukowe P = G + E
12 Nowe zastosowanie doświadczeń proweniencyjnych Badania reakcji populacji na zmiany klimatu Proweniencje i lokalizacje opisane są przez parametry klimatyczne Zmienność przestrzenna reprezentuje zmienność w czasie Zmiany fotoperiodu są ignorowane Funkcja reakcji populacji Rehfeldt et al Ecol. Monogr. 69:
13 Czego dowiedzieliśmy się z doświadczeń proweniencyjnych? Doświadczenia proweniencyjne Populacje drzew są z reguły przystosowane do miejscowych warunków klimatycznych Populacje a nie gatunki jako całość powinny być obiektem zainteresowania Daglezja w Hiszpanii (Hernandez et al. 1993) Pinus contorta w Nowej Zelandii (Wright 1976) Pinus contorta w Finlandii Finnish Forest Research Institute
14 Opcje genetyczne: promowanie migracji Naturalna migracja Unikanie fragmentacji krajobrazu migracja przez pyłek i nasiona Utrzymanie wszystkich faz sukcesji w krajobrazie Wspomagana migracja Wspomaganie migracji populacji (przepływu genów) w obrębie gatunku, tak by przystosowanie mogło nadążyć za zmianami klimatu (composite provenancing) wspomagana migracja gatunków Aitken i Bemmels, 2015, Evol. Appl.
15 Opcje genetyczne: zachowanie zmienności genetycznej Zachowanie zmienności wewnątrz- i międzypopulacyjnej In situ Cenne populacje Obszary z populacjami o dużej zmienności genetycznej Ex situ Zagrożone populacje Nasiona i tkanki Wspomagana migracja
16 Opcje genetyczne: hodowla ulepszonych drzew Hodowla selekcyjna Wybór i hodowla drzew o cechach pożądanych dla przystosowania do spodziewanych stresów (np. suszy) Hodowla w kierunku szerokiego przystosowania lub poszukiwanie materiału przystosowanego do spodziewanego klimatu Uprawa ulepszonych drzew w krótkich i średnich cyklach jako rozpraszanie ryzyka Modyfikacje genetyczne? R.L. Anderson, USFS, Bugwood.org
17 Opcje hodowlane (uprawowe) Uprawa modyfikuje roślinność i właściwości siedliska w celu: Poprawy przyrostu Podniesienia odporności i zdrowotności drzewostanów Zapewnienia trwałego spełniania określonych funkcji lasu D.Powell, USFS, Bugwood.org
18 Opcje hodowlane (uprawowe) Odnowienie Wybór sposobu odnowienia - sadzenie, odn. naturalne Wybór zestawu gatunków / populacji / rodów Wybór więźby początkowej Kontrola roślinności konkurencyjnej Cięcia pielęgnacyjne Kontrolowanie zagęszczenia Kontrolowanie składu gatunkowego Kontrolowane wypalanie Bezpośredni wpływ na warunki siedliskowe Nawożenie Podlewanie Melioracja F.G. Jones, UK, Bugwood.org
19 Podsumowanie Klimat się zmienia kierunek zmian jest pewniejszy niż wielkość zmian Zmiany klimatu będą wpływać na kondycję lasów poprzez rosnące niedostosowanie drzew Niezbędna jest wiedza na temat obecnych czynników limitujących i ich spodziewanych zmian Przystosowanie jest możliwe wymaga planowego i systemowego podejścia Niezbędne jest elastyczne zarządzanie i włączenie elementów niepewności do zarządzania Czas na zmianę myślenia o przystosowaniu nie czas na radykalne działania.
Jarosław Burczyk Andrzej Lewandowski Jan Kowalczyk
Jarosław Burczyk Andrzej Lewandowski Jan Kowalczyk Genetyka Nauka o zmienności i dziedziczeniu cech Badania podstawowe Badania aplikacyjne Cechy charakterystyczne drzew leśnych organizmy długowieczne rosnące
Bardziej szczegółowoZagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016
Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne
Bardziej szczegółowoOchrona leśnej różnorodności genetycznej
Ochrona leśnej różnorodności genetycznej Władysław Chałupka Instytut Dendrologii PAN w Kórniku Czesław Kozioł Leśny Bank Genów Kostrzyca Jan Matras Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym VI Zimowa
Bardziej szczegółowoZmienność genetyczna i zysk genetyczny w hodowli selekcyjnej drzew leśnych
Zmienność genetyczna i zysk genetyczny w hodowli selekcyjnej drzew leśnych Jan Kowalczyk, Marek Rzońca, Adam Guziejko Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa Wprowadzenie:
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNE I GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ORAZ CELE I METODY HODOWLI LASU
PROGRAM VI SESJI ZIMOWEJ SZKOŁY LEŚNEJ PRZY IBL pt. PRZYRODNICZE, SPOŁECZNE I GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ORAZ CELE I METODY HODOWLI LASU Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary, 18 20 marca 2014 r. DZIEŃ
Bardziej szczegółowoPraktyczne działania hodowlane wpływające na zmienność genetyczną populacji drzew leśnych - z
Praktyczne działania hodowlane wpływające na zmienność genetyczną populacji drzew leśnych - zagospodarowanie wyłączonych drzewostanów nasiennych a ich Kaczory, 08.05.2017 r. Nadleśnictwo Kaczory ul. Kościelna
Bardziej szczegółowoPielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
Bardziej szczegółowoHodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań
Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań Jan Kowalczyk Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa
Bardziej szczegółowoPrzedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne studia II (magisterskie) Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1 Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady, dr inż. Jacek
Bardziej szczegółowodotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania
Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,
Bardziej szczegółowoOd autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A.
Od autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A. Pojęcie i zakres poznawczy ekologii B. Zagadnienia autekologii
Bardziej szczegółowoGOSPODARCZE, PRZYRODNICZE, SPOŁECZNE I POLITYCZNE, WYMIARY HODOWLI LASU. Janusz Zaleski Ministerstwo Środowiska Sękocin Stary, 18 marca 2014 r.
GOSPODARCZE, PRZYRODNICZE, SPOŁECZNE I POLITYCZNE, WYMIARY HODOWLI LASU Janusz Zaleski Ministerstwo Środowiska Sękocin Stary, 18 marca 2014 r. Hodowla lasu jest sztuką realizowania przez leśników leśnictwa
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNE I GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ORAZ CELE I METODY HODOWLI LASU
PROGRAM VI SESJI ZIMOWEJ SZKOŁY LEŚNEJ PRZY IBL pt. PRZYRODNICZE, SPOŁECZNE I GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ORAZ CELE I METODY HODOWLI LASU Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary, 18 20 marca 2014 r. DZIEŃ
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia
Bardziej szczegółowoZałożenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu
Bardziej szczegółowoPuszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Bardziej szczegółowoJesion wyniosły - czy ma szansę na przetrwanie?
Jesion wyniosły - czy ma szansę na przetrwanie? Zbiór i przygotowanie do przechowywania materiału rozmnożeniowego jesionu wyniosłego, wiązu szypułkowego, wiązu górskiego oraz wiązu polnego - zagadnienia
Bardziej szczegółowoTypologia Siedlisk Leśnych wykłady i ćwiczenia
Zakład Urządzania Lasu KULiEL WL SGGW w Warszawie dr inż. Michał Orzechowski 1/77 morzechowski@wl.sggw.pl 22 5938202 Typologia Siedlisk Leśnych wykłady i ćwiczenia Cel przedmiotu: Poznanie zasad wykonywania
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice
ROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów leśnictwo i ich odniesienie do efektów obszarowych
Załącznik do uchwały nr 381/2012 Senatu UP Efekty kształcenia dla kierunku studiów leśnictwo i ich odniesienie do efektów obszarowych Wydział prowadzący kierunek: Wydział Leśny Poziom kształcenia: studia
Bardziej szczegółowoFunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Bardziej szczegółowoMożliwe scenariusze zmian w środowisku i ocena reakcji wzrostowej wybranych gatunków drzew leśnych na poziomie genetycznym
Możliwe scenariusze zmian w środowisku i ocena reakcji wzrostowej wybranych gatunków drzew leśnych na poziomie genetycznym Jan Kowalczyk Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoUchwała nr 33/2012 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2012 r.
Uchwała nr 33/2012 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie: określenia efektów kształcenia dla kierunku leśnictwo o profilu ogólnoakademickim prowadzonego na poziomie
Bardziej szczegółowoSpecyfika leśnictwa. Program: Czym jest las? Czym jest leśnictwo? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej.
Wykład 2 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE - HODOWLA LASU - KLASA 3
Lp. WYMAGANIA PROGRAMOWE - HODOWLA LASU - KLASA 3 wyszczególnienie Zakres podstawowy (ocena dopuszcz.) Zakres rozszerzony (oceny wyższe) 1 Prowadzenie na bieżąco notatek z lekcji Dział: Meliopracje Uczeń:
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE - HODOWLA LASU - KLASA 3 (2018/2019)
Lp. WYMAGANIA PROGRAMOWE - HODOWLA LASU - KLASA 3 (2018/2019) wyszczególnienie (wymagania programowe zostały opracowane na podstawie obowiązującej podstawy programowej, która sprawdzana jest egzaminami
Bardziej szczegółowoOpole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
Bardziej szczegółowoMSOŚ - Gospodarka leśna a ochrona środowiska Organizacja zajęć kameralnych w semestrze 4.
MSOŚ - Gospodarka leśna a ochrona środowiska Organizacja zajęć kameralnych w semestrze 4. Osoby prowadzące: Dr inż. Stanisław Drozdowski - kierownik przedmiotu, wykłady (pokój 51A) Mgr inż. Leszek Gawron
Bardziej szczegółowoPrzywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin
Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin Beata Sielewicz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie Stan
Bardziej szczegółowoWnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia. KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA (EKK) Po zakończeniu studiów I stopnia absolwent
Kierunkowe efekty kształcenia Kierunek: medycyna roślin Obszar kształcenia: nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Uzyskane
Bardziej szczegółowoKierunki zmian metod hodowli lasu
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Hodowli Lasu Kierunki zmian metod hodowli lasu Władysław Barzdajn, Jacek Zientarski Autorzy zdjęć: Władysław Barzdajn, Paweł Rutkowski, Jędrzej Szyguła Wejście:
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo
Plan studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo Liczba godzin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6+ 7+8) zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela
Bardziej szczegółowoSpecyfika produkcji leśnej
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW michal.orzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Wykład 1 Program: Czym jest las? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych I stopnia kierunek Ogrodnictwo
Plan studiów stacjonarnych I stopnia kierunek Ogrodnictwo Liczba godzin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela praca własna
Bardziej szczegółowoWaloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoHodowla roślin genetyka stosowana
Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin jest świadomą działalnością człowieka zmierzającą do wytworzenia nowych, ulepszonych odmian oraz zachowania istniejących odmian na nie zmienionym poziomie.
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo
Plan studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo Liczba godzin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6+ 7+8) zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela
Bardziej szczegółowoLiczba godzin. zajęcia dydaktyczne. wykł ćw 1 inne Botanika L E* GL Katedra Botaniki
Plan studiów niestacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) Liczba godzin zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela
Bardziej szczegółowoOpis efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomie 6 Polskiej Ramy Kwalifikacji. Kierunkowe efekty uczenia się
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 98/2018-2019 Senatu UP w Lublinie z dnia 28 czerwca 2019 r. Opis efektów uczenia się dla kierunku studiów Nazwa kierunku studiów: Leśnictwo Poziom: studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin
Plan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) Liczba godzin zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela praca
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Bardziej szczegółowoStawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001
Koncepcja renaturyzacji (przebudowy) drzewostanów sosnowych na terenach poddanych wieloletniej immisji ścieków ziemniaczanych w Nadleśnictwie Iława Janusz Porowski BULiGL Oddział w Białystoku Stawiamy
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin
Plan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) Liczba godzin zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela praca
Bardziej szczegółowoLas jako zjawisko geograficzne. (Biomy leśne)
Las jako zjawisko geograficzne (Biomy leśne) Dlaczego lasy na Ziemi w Europie, Afryce, Ameryce, Azji są takie a nie inne? Są pochodną klimatu zmieniającego się w przestrzeni i czasie Lasy (ekosystemy,
Bardziej szczegółowoUchwała nr 166/2014 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 28 maja 2014 r.
Uchwała nr 166/2014 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 28 maja 2014 r. w sprawie: utworzenia kierunku leśnictwo na poziomie studiów drugiego stopnia, prowadzonego na Wydziale Leśnym oraz
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Bardziej szczegółowoOPIS OGÓLNY LASÓW NADLEŚNICTWA
REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W LUBLINIE PLAN URZĄDZENIA LASU dla NADLEŚNICTWA PARCZEW OBRĘBY: Parczew Sosnowica Uścimów sporządzony na okres od 1 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2017 r. na podstawie
Bardziej szczegółowoWiadomości wprowadzające.
- Wymagania edukacyjne z warzywnictwa. Wiadomości wprowadzające. znajomość różnych gatunków warzyw umiejętność rozróżniania podstawowych gatunków warzyw znajomość rodzajów produkcji warzywnej znajomość
Bardziej szczegółowoSzymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska
WYZWANIA DLA MIAST ZWIĄZANE ZE ZMIANAMI KLIMATU. POLSKI PROJEKT: 44MPA Szymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska KLUCZOWE OBSERWOWANE I PROGNOZOWANE ZMIANY KLIMATU I ICH SKUTKI W EUROPIE Polska (Region
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Grodziszcze. Na podstawie
Bardziej szczegółowo,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi tylko o to, czy nauczymy się tego na czas
PROGRAM KOŁA SZKOLNEGO TPL ZESPÓŁ SZKÓŁW LUBIĘCINIE Opracowała: Alina Dżugała Lider Koła Szkolnego TPL przy Zespole Szkół w Lubięcinie.,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi
Bardziej szczegółowoOrganizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Bardziej szczegółowoForma zaliczenia Godz. ogółem Wykłady
Forma zaliczenia Godz. ogółem terenowe Tyg. wyk. Tyg. ćw. WYDZIAŁ AGROBIOINŻYNIERII Kierunek Leśnictwo studia niestacjonarne pierwszego stopnia specjalności: Gospodarka Leśna, Gospodarka Łowiecka, Ochrona
Bardziej szczegółowoRębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej.
Rębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej. Kamil Kędra a, b a Polskie Towarzystwo Mykologiczne b International
Bardziej szczegółowoUrządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych w Polsce
T. Borecki, E. Stępień (Wydział Leśny SGGW) J. Głaz (IBL) S. Zajączkowski (BULiGL) Motto: Od zasady trwałości produkcji do zrównoważonego rozwoju Urządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin 2017/2018
Plan studiów stacjonarnych I stopnia, kierunek Medycyna Roślin 2017/2018 Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) Liczba godzin zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela
Bardziej szczegółowoSzymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska
ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W KONTEKŚCIE NPF PO 2020 R. PROJEKT: "OPRACOWANIE PLANÓW ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU DLA MIAST POWYŻEJ 100 TYŚ MIESZKAŃCÓW" (44MPA). Szymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska
Bardziej szczegółowoBazy danych Leśnego Centrum Informacji. Damian Korzybski, Marcin Mionskowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Bazy danych Leśnego Centrum Informacji Damian Korzybski, Marcin Mionskowski Instytut Badawczy Leśnictwa VII Krajowa Konferencja Naukowa INFOBAZY 2014; Gdańsk; 8-10.09. 2014 Lasy w Polsce http://www.piensk.wroclaw.lasy.gov.pl/lesnictwo-ostep
Bardziej szczegółowoKoncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody
Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Wojciech Gil Sękocin Stary, 23.06.2016 r. Uwarunkowania Obecnie nie ma przeszkód
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy III a, III b, III c, III d gimnazjum.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III a, III b, III c, III d gimnazjum. DZIAŁ VI PRZYRODA WOKÓŁ NAS - 5 NR I TEMAT LEKCJI 1. Lasy liściaste i iglaste WYMAGANIA PODSTAWOWE Uczeń: wymienia warstwy
Bardziej szczegółowoPlan studiów stacjonarnych drugiego stopnia, kierunek Ogrodnictwo 2018/2019
Plan studiów stacjonarnych drugiego stopnia, kierunek Ogrodnictwo 2018/2019 Liczba godzin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczycie
Bardziej szczegółowo1. Wiadomo ci wst pne 2. Klimatyczne czynniki siedliska 3. Glebowe czynniki siedliska
Spis treści 1. Wiadomości wstępne 1.1. Zadania i zakres przedmiotu 1.2. Znaczenie gospodarcze produkcji roślinnej 2. Klimatyczne czynniki siedliska 2.1. Atmosfera i siedlisko roślin 2.2. Czynniki meteorologiczne
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:...
BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA III Gimnazjum Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Ponumeruj poziomy organizacji materiału genetycznego, rozpoczynając od poziomu najniższego: - chromatyna -
Bardziej szczegółowoLokalną Grupę Działania. Debata realizowana w ramach projektu. wdrażanego przez
Odchylenie od normy (1961-1990; o C) 2016-09-12 Debata realizowana w ramach projektu wdrażanego przez Lokalną Grupę Działania a finansowanego przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa ze środków
Bardziej szczegółowoZ wizytą u norweskich leśników
Z wizytą u norweskich leśników Konferencja podsumowująca realizację projektu Zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk obszarów NATURA 2000, poprzez ochronę ex situ jesionu wyniosłego, wiązu górskiego,
Bardziej szczegółowoZmiana klimatu konsekwencje dla rolnictwa. Jerzy Kozyra Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
SZKOLENIE CENTRALNE Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce ocena zagrożeń i sposoby adaptacji Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych Zmiana klimatu konsekwencje dla
Bardziej szczegółowoNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ochrona przyrody i krajobrazu
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Ochrona przyrody i krajobrazu Warszawa 2013 Skutecznie i efektywnie wspieramy działania na rzecz środowiska. NFOŚiGW lider systemu finansowania ochrony
Bardziej szczegółowoGeoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami
Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami Bożydar Neroj, Jarosław Socha Projekt zlecony przez Dyrekcję Generalną
Bardziej szczegółowoPlan studiów niestacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo 2017/2018
Plan studiów niestacjonarnych pierwszego stopnia kierunek Ogrodnictwo 2017/2018 Semestr 1 Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6 +7+8) Liczba godzin zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne
Bardziej szczegółowo1. Co to jest las 3. 2. Pielęgnacja drzewostanu.4. 3. Co nam daje las..5. 4. Zagrożenia lasu..6. 5. Monitoring lasu..7. 6. Ochrona lasu..
1. Co to jest las 3 2. Pielęgnacja drzewostanu.4 3. Co nam daje las..5 4. Zagrożenia lasu..6 5. Monitoring lasu..7 6. Ochrona lasu.. 8 Las jest jednym z najważniejszych z odnawialnych zasobów przyrody,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz. 1302 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania
Bardziej szczegółowoWpływ suszy na stan zdrowotny i obumieranie dębów
Wpływ suszy na stan zdrowotny i obumieranie dębów Andrzej Boczoń Zamieranie drzewostanów dębowych w Polsce Krahl Urban (1943) i Kościecki (1955) pierwsze opisy zamierania dębów na dużych obszarach w Polsce.
Bardziej szczegółowoPlan studiów niestacjonarnych I stopnia kierunek Ogrodnictwo
Plan studiów niestacjonarnych I stopnia kierunek Ogrodnictwo Liczba godzin Nazwa modułu/przedmiotu Liczba ECTS Łącznie (4+5+6+ 7+8) zajęcia dydaktyczne wykł ćw 1 inne 1 inne z udziałem nauczyciela praca
Bardziej szczegółowoBaza nasienna w Lasach Państwowych stan obecny i perspektywy
Baza nasienna w Lasach Państwowych stan obecny i perspektywy Jan Matras Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa, Tomasz Grądzki Dyrekcja generalna Lasów Państwowych Wydział
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii a ochrona środowiska. Janina Kawałczewska
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska Janina Kawałczewska 1. Wykorzystanie OZE jako przeciwdziałanie zmianom klimatu. OZE jak przeciwwaga dla surowców energetycznych (nieodnawialne źródła energii),
Bardziej szczegółowoEGZAMIN DYPLOMOWY - MAGISTERSKI
EGZAMIN DYPLOMOWY - MAGISTERSKI Kierunek: Ochrona środowiska Stopień: drugi ZAGADNIENIA KIERUNKOWE Specjalność: Gospodarka odpadami, Monitoring i toksykologia środowiska, Ochrona i użytkowanie ekosystemów
Bardziej szczegółowoInstytut Zarządzania i Inżynierii Rolnej ogrodnictwo. Instytut odpowiedzialny za kierunek studiów:
E f e k t y k s z t a ł c e n i a d l a k i e r u n k u i i c h r e l a c j e i e f e k t a m i k s z t a ł c e n i a d l a o b s z a r ó w k s z t a ł c e n i a Instytut odpowiedzialny za kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoLasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa Pracownia Paleoekologii i Archeobotaniki Katedra Ekologii Roślin Uniwersytet Gdański Cel referatu: odniesienie się do
Bardziej szczegółowoFormy i skala oddziaływania zwierzyny na las
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowoOrganizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Bardziej szczegółowoTemat lekcji: Ocena stanu środowiska przyrodniczego. Karty pracy
Temat lekcji: Ocena stanu środowiska przyrodniczego Karty pracy Ćwiczenie nr 1 Obserwacja liścia rośliny nagonasiennej/drzewa iglastego i określenie jego przystosowań, wskazanie stanu zdrowotnego. Wykonaj
Bardziej szczegółowoA. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Bardziej szczegółowoDefinicje podstawowych pojęć. (z zakresu ekologii)
Definicje podstawowych pojęć (z zakresu ekologii) Ekologia Zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem ekosystemów (układów ekologicznych w przyrodzie). Przez strukturę układu ekologicznego rozumiemy zarówno
Bardziej szczegółowokierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 (I rok ) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne
kierunek: Biologia studia niestacjonarne stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ( rok ) Zatwierdzono na Radzie Wydziału 07.07.2016 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMOTU rok rok rok 1 sem 2 sem 3 sem 4
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Joanna R. Freeland - Ekologia molekularna
Księgarnia PWN: Joanna R. Freeland - Ekologia molekularna Spis treści Przedmowa................................. Podziękowania............................... XIII XIV 1 Metody genetyki molekularnej w badaniach
Bardziej szczegółowoPodstawy kształtowania składu gatunkowego drzewostanów w lasach wielofunkcyjnych
Plan referatu: Uwagi wstępne. Skład gatunkowy drzewostanów naturalnych i d-stanów zagospodarowanych. Rola czynników ekonomicznych. Geneza i ewolucja pojęcia (gospodarczego) typu drzewostanu. Problem formy
Bardziej szczegółowoProdukcja szkółkarska i wykorzystanie kwalifikowanego leśnego materiału rozmnożeniowego dla potrzeb odnowieniowych w RDLP Gdańsk
Produkcja szkółkarska i wykorzystanie kwalifikowanego leśnego materiału rozmnożeniowego dla potrzeb odnowieniowych w RDLP Gdańsk Trzcianka, 10 V 2017 r. Ilość sadzonek [tys.szt.] 6000 Średnioroczne zużycie
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla kierunku
Opis efektów kształcenia dla kierunku Kierunek leśnictwo Poziom 6 Polskiej Ramy Kwalifikacji (studia pierwszego stopnia) Profil praktyczny Obszar/obszary kształcenia obszar nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych
Bardziej szczegółowoKonferencja pn. Natura 2000 naszą szansą
Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą DLA TRWAŁOŚCI ŻYCIA Znaczenie różnorodność biologicznej dla dobrostanu ludzkości Anna Kalinowska Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym
Bardziej szczegółowoHodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej. Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej
Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej Zasady czyli zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które znajdują zastosowanie w praktyce
Bardziej szczegółowoEkonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu
Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Adam Kaliszewski Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej,
Bardziej szczegółowoSPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Bardziej szczegółowo