Doktor Kalecki i Pan Keynes

Transkrypt

1 Doktor Kalecki i Pan Keynes HANNA SZYMBORSKA UNIWERSYTET W LEEDS PTE, 2. GRUDNIA 2014

2 Wprowadzenie Główne tezy rozdziału Dr. Kalecki on Mr. Keynes przygotowanego wspólnie z prof. Janem Toporowskim do książki Michał Kalecki in the 21 st century, red. J. Toporowski i Ł. Mamica, Palgrave Macmillan. Recenzja Ogólnej teorii zatrudnienia, procentu i pieniądza Keynes a przez Kaleckiego Parę uwag o teorii Keynesa, Ekonomista 1936 Przetłumaczona na język angielski dopiero w 1982 (Targetti/Kinda-Hass) Przełomowe propozycje Inwestycje oszczędności Popyt (a nie podaż) głównym motorem aktywności gospodarczej

3 Kalecki o Ogólnej teorii I ( ) niewątpliwie zwrotny punkt w historii ekonomii Kalecki wyróżnia dwie zasadnicze części teorii Keynes a Wyznaczanie równowagi krótkookresowej przy danym aparacie wytwórczym oraz danym poziomie inwestycji na jednostkę czasu Wyznaczanie wielkości inwestycji Pełen uznania dla pierwszej części, ale krytyczny wobec drugiej

4 Kalecki o Ogólnej teorii II Reformułuje główne tezy Keynesa posługując się własną metodologią Tymczasowo przyjmuje niektóre założenia Keynes a, m.in. gospodarkę zamkniętą ; stałą jednostkę płac jako podstawowy element analityczny i w związku z tym istnienie rezerwowej armii bezrobotnych (choć krytykuje proporcjonalne zmiany cen do płac konieczne dla tego założenia). Dodatkowo Kalecki zakłada dwie klasy społeczne (robotnicy i kapitaliści) oraz że płace są w całości konsumowane (robotnicy konsumują to co zarobią) Przeciwnie do wolnej konkurencji Keynes a, Kalecki analizuje ogólny przypadek konkurencji niedoskonałej

5 Wyznaczanie równowagi krótkookresowej I Kalecki interpretuje pierwszą część teorii Keynes a poprzez analizę reprezentatywnej firmy Ogólna wartość dodana = dochód społeczny Dochód kapitalistów = ich wydatki na spożycie i inwestycje Dochód robotników = ich konsumpcja Nie może zwiększyć się spontanicznie Krzywa krańcowego kosztu pracy Produkcja Krzywa krańcowej wartości dodanej

6 Wyznaczanie równowagi krótkookresowej II Ekspansja popytu w całej gospodarce dochodów robotników konsumpcji dochodów kapitalistów Produkcja Zwiększenie wydatków kapitalistów = krańcowej wartości dodanej

7 Wyznaczanie równowagi krótkookresowej III Wydatki inwestycyjne kapitalistów wymuszają ich dochód i mają wpływ na wyznaczenie i utrzymanie krótkookresowej równowagi wytwórczej Inwestycje determinują oszczędności ponieważ wydatki kapitalistów (składające się na wydatki konsumpcyjne i inwestycyjne) poprzedzają dochód kapitalistów (składający się na konsumpcję i oszczędności) Kalecki formułuje też mnożnik keynesowski, determinowany przez wielkość i strukturę inwestycji, zwyczaje oszczędzania kapitalistów oraz gusty kapitalistów i robotników Inwestycje mają bezpośredni i wyłączny wpływ na poziom dochodu społecznego i zatrudnienia Kalecki pokazuje, że jego wnioski utrzymują się nawet, gdy zostają zrelaksowane keynesowskie założenia gospodarki zamkniętej czy stałej jednostki płac

8 Determinacja poziomu inwestycji I Krytyka krańcowej wydajności inwestycji Keynesa Wielkość inwestycji w równowadze wyznaczona jest przez równość przewidywanej wydajności krańcowej inwestycji i stóp procentowych, osiągniętej poprzez zmiany cen dóbr inwestycyjnych Kluczowe w tej krytyce jest odróżnienie przez Kaleckiego inwestycji zrealizowanych i inwestycji planowanych Kalecki zauważa, iż podejście Keynes a tłumaczy tylko poziom inwestycji zrealizowanych (ex post) ale nie decyzji inwestycyjnych, podejmowanych ex ante na podstawie początkowych cen w nierównowadze Według Kaleckiego, Keynes nie dostrzega wpływu wzrostu inwestycji na oczekiwania kapitalistów Wzrost inwestycji stymuluje całą gospodarkę (co wynika z pierwszej części analizy), w związku z czym antycypacje kapitalistów będą bardziej optymistyczne, wywołując kolejną falę inwestycji Równowaga nie zostaje osiągnięta

9 Determinacja poziomu inwestycji II Problemem Keynes a jest więc statyczne podejście do dynamicznego problem Kalecki kończy swoją krytykę spostrzeżeniem, iż nawet gdy osiągnięcie równowagi zostaje założone, zrealizowane inwestycje nie będą równe wcześniejszym planom inwestycyjnym z powodu problemów realizacji Równowaga krótkookresowa będzie inna w każdym okresie Inwestycje prowadzą do nierównowagi

10 Kalecki versus Keynes I Największym osiągnięciem Kaleckiego w jego recenzji jest przedstawienie teorii Keynes a biorąc pod uwagę podział dochodu społecznego Ponadto, odróżnienie inwestycji zrealizowanych od decyzji inwestycyjnych ukazuje lepsze zrozumienie przez Kaleckiego natury inwestycji i ich roli w determinacji zatrudnienia Co więcej, metoda Kaleckiego jest bardziej ogólna od Ogólnej teorii Keynes a, gdyż utrzymuje się nawet po rezygnacji z restrykcyjnych założeń Ekspozycja Kaleckiego stanowi większe wyzwanie dla tradycyjnej teorii

11 Kalecki versus Keynes II Recenzja Ogólnej teorii przez Kaleckiego jest dowodem, iż stworzył on własną metodologię makroekonomiczną, różniącą się fundamentalnie of Marshallowskich korzeni Keynes a Jednakże, różnice w metodologii sięgają głębiej analiza Kaleckiego jest skupiona na rynkach czynników produkcji, podczas gdy Keynes skupiony jest na analizie monetarnej Analiza monetarna nie jest widoczna w recenzji Kaleckiego Tylko w jednym miejscu Kalecki wspomina, że według Keynes a stopy procentowe nie są determinowane przez siły popytu i podaży na nowy kapitał, ale przez popyt i podaż na środki płatnicze Na tej podstawie, Kalecki wnioskuje, że inwestycje same się finansują

12 Doktor Kalecki o panu Keynesie - wnioski Interpretacja Ogólnej teorii Keynes a przez Kaleckiego wyróżnia się zwięzłą, klarowną i łatwą do zrozumienia ekspozycją, wykraczając jednocześnie poza ramy oryginału, biorąc pod uwagę nie tylko podział dochodu społecznego ale również zrozumienie dynamicznej natury inwestycji Ukazawszy niedociągnięcia i słabości analizy Keynes a, Kalecki potrafił jednak dostrzeć i docenić przełomową rolę keynesowskiej teorii Brak bezpośredniej analizy roli pieniędzy i finansów, wynikający z odmiennych zainteresowań badawczych Kaleckiego, jest jedynym względem pod którym analiza Kaleckiego ustępuje podejściu Keynes a Mimo wszystko, interpretacja teorii pana Keynes a przez doktora Kaleckiego jest dowodem ekonomicznego geniuszu Kaleckiego i świadczy o tym, iż jego ekonomia jest niezwykle istotna i aktualna w XXI wieku

13 Dziękuję za uwagę